Tú Xương Options

[HươngQuê]

Buồn Thi Hỏng


Bụng buồn còn muốn nói năng chi ?
Đệ nhất buồn là cái hỏng thi.
Một việc văn chương thôi cũng nhảm
Trăm năm thân thế có ra gì !
Được gần trường ốc vùng Nam Định
Thua mãi anh em cánh Bắc Kì.
Rõ thực nôm hay mà chữ tốt
Tám khoa chưa khỏi phạm trường qui


----------------

Cảm Tết


Anh em đừng nghĩ tết tôi nghèo !
Tiền bạc trong kho, chửa lĩnh tiêu.
Rượu cúc nhắn đem, hàng biếng quẩy,
Trà sen mượn hỏi, giá còn kiêu.
Bánh đường sắp gói, e nồm chẩy,
Giò lụa toan làm, sợ nắng thiu....
Thôi thế thì thôi, đành tết khác,
Anh em đừng nghĩ tết tôi nghèo !

-------------

Câu đối tết



Thiên hạ xác rồi, còn đốt pháo (#1)
Nhân tình trắng thế, lại bôi vôi. (#2)
*
- Không dưng, xuân đến chi nhà tớ?
- Có nhẽ trời mà đóng cửa ai!
*
Nực cười thay : Nêu không, pháo không, vôi bột cũng không, mà tết;
Thôi cũng được : Rượu có, nem có, bánh chưng cũng có, thừa chơi!
*
Xuân về chớ để xuân đi, thương kẻ quạt nồng cùng ấp lạnh (#3)
Năm mới khác gì năm cũ, van người bán muối với mua vôi. (#4)

Chú thích:

(1-) Do câu "Tan như xác pháo"
(2-) Cuối năm đón tết, người ta rắc vôi bột trước nhà thành hình cánh cung, nỏ, giáo.... để trừ ma quỉ.
"Nhân tình" ở đây có nghĩa : "cảnh người" tức cảnh sống gieo neo khốn khó của con người thời ấy.
"Trắng" : bạc phếch, kiệt quệ.
(3-) Giữ xuân cho khỏi hè nồng (quạt) và đông rét (ấp lạnh).
(4-) "Đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi".

[HươngQuê]

Chợt Giấc


Nằm nghe tiếng trống trống canh ba
Vừa giấc chiêm bao cbợt tỉnh ra.
Thiên hạ dễ thường đang ngủ ca?
Việc gì mà thức một mình ta ?


--------

Chữ Nho


Nào có ra gì cái chữ nho !
Ông nghè ông cống cũng nằm co.
Chi bằng đi học làm ông phán
Tối rượu sâm banh, sáng sữa bò !


-----------

Dạ Hoài


Kìa cái đêm nay mới gọi đêm !
Mắt giương, trong bụng ngủ không thèm.
Tình này ai tỏ cho ta nhỉ ?
Tâm sự năm canh một ngọn đèn.


---------

Đại Hạn


Dạo này đá chảy với vàng trôi
Thiên hạ mong mưa đứng lại ngồi
Ngày trước biết gì ! ăn với ngu?
Bây giờ lo cả nước cùng nôi.
Trâu mừng ruộng nẻ cày không được
Cá sợ ao khô vượt cả rồi.
Tình cảnh nhà ai nông nỗi ấy
Quạt mo phe phẩy một mình tôi.


----------

Đau Mắt


Vui chẳng riêng ai, ốm một mình,
Hỏi ai, ai cũng chỉ mần thinh.
Vừa đồng bạc lớn, ông lang Sán
Lại mấy hào con, chú ích Sinh
Hỏi vợ, vợ còn đi chạy gạo,
Gọi con, con mải đứng chơi đinh.
Muốn mù trời chẳng cho mù nhỉ ?
Gương mắt trông chi buổi bạc tình ?

[HươngQuê]

Đêm Dài


Sực tỉnh trông ra ngỡ sáng loà,
Đêm sao đêm mãi thế ru mà ?
Lạnh lùng bốn bể ba phần tuyết
Xao xác năm canh một tiếng gà.
Chim chóc hãy còn nương cửa tô?
Bướm ong chưa thấy lượn vườn hoa.
Nào ai là kẻ tìm ta đó
Đốt đuốc mà soi kẻo lẫn nhà !

----------

Đêm Hè


Trời không chớp bể với mưa nguồn,
Đêm nảo đêm nao tớ cũng buồn.
Bối rối tình duyên cơn gió thoảng
Nhạt nhèo quang cảnh bóng trăng suông.
Khăn khăn áo áo thêm rầy chuyện,
Bút bút nghiên nghiên khéo giở tuồng.
Ngủ quách, sự đời thây kẻ thức
Bên chùa chú trọc đã hồi chuông.


-----------

Gần Tết, Than Việc Nhà


Bố ở một nơi con một nơi
Bấm tay tháng nữa hết năm rồi.
Văn chương ngoại hạn, quan không chấm
Nhà cửa giao canh, nợ phải bồi
Tin bạn hoá ra người thất thổ
Vì ai nên nỗi quyển đâm vôi
Ba mươi mốt tuổi đà bao chốc
Lặn lội trèo non đã mấy hồi.


--------------

Gửi Ông Thủ Khoa Phan


Mấy năm vượt bể lại trèo non
Em hỏi thăm qua bác hãy còn.
Mái tóc giáp thìn đà điểm tuyết
Điểm đầu canh tí chửa phai son
Vá trời gặp hội, mây năm vẻ
Lấp bể ra công, đất một hòn
Có phải như ai mà chẳng chết ?
Giương tay chống vững cột càn khôn.

-----------

Hễ Mai Tớ Hỏng


Hễ mai tớ hỏng, tớ đi ngay !
Giỗ tết từ đây nhớ lấy ngày !
Học đã sôi cơm nhưng chửa chín
Thi không ăn ớt thế mà cay !
Sách đèn phó mặc đèn con tre?
Thưng đấu nhờ trông một mẹ mày.
"Cống hỉ", "mét xì" thông mọi tiếng
Chẳng sang Tầu cũng tếch sang Tây....


------------

Hỏng Thi Khoa Quí Mão (1903)


Trách mình phận hẩm lại duyên ôi !
Đỗ suốt hai trường hỏng một tôi !
"Tế" đổi làm "Cao" mà chó thế !
"Kiện" trông ra "Tiệp" hỡi trời ôi !
Mong gì nhà nước còn thi nữa,
Biết rõ anh em chẳng chắc rồi.
Mũ áo biển cờ, làng có đất,
Ô hay ! Hương vận mãi chưa hồi !


--------------

Khóc Em Gái


Mệnh sao bạc thế hỡi em ơi !
Hai bốn hai lăm, cũng một đời.
Bảng Hổ vừa treo, cầu Thước bắc,
Cành hoa đã rụng, phím đàn rơi.
Cây tương tư héo, chồng rầu rĩ
Thuyền độ sinh đưa, phật rước mời.
Những muốn dựng bia làm kỉ niệm,
Lòng anh thương xót biết bao nguôi !

[HươngQuê]

Lấy Lẽ


Cha kiếp sinh ra phận má hồng !
Khéo thay một nỗi lấy chung chồng !
Mười đêm chị giữ mười đêm ca?
Suốt tháng em nằm suốt tháng không.
Hầu hạ đã toan phần cát luỹ
Nhặt khoan còn ỏm tiếng Hà Đông
Ai về nhắn bảo đàn em bé
Có ế thì tu, chớ chớ chung !


-----------

Lụt Năm Bính Ngọ (1906)


Thử xem một tháng mấy lần mưa
Ruộng hoá ra sông, nước trắng bừa
Bát gạo Đồng Nai kinh chuyện cũ
Con thuyền quí tị nhớ năm xưa
Trâu bò buộc cẳng coi buồn nhỉ ?
Tôm tép văng mình đã sướng chưa !
Nghe nói miền Nam trời đã hạn
Sao không san sẻ nước cho vừa ?


-----------

Một Nén Tâm Hương


Im ỉm thâu đêm lại thẳng ngày
Bệnh đâu có bệnh lạ lùng thay !
Thuốc thang nghĩ lại chua mà đắng
Đường mật xem ra ngọt hoá cay.
Lắm bệnh, bạn bè đi lại ít,
Nặng lòng, họ mạc hỏi han đầy.
Chỉ bền một nén tâm hương nguyện
Thuốc thánh, bùa tiên ắt chẳng chầy.

---------

Mưa Tháng Bảy


Sang tuần tháng bảy tiết mưa ngâu
Nắng mãi thì mưa cũng phải lâu.
Vạc nọ cầm canh thay trống mõ,
Rồng kia phun nước tưới hoa màu.
ỳ ào tiếng học nghe không rõ
Mát mẻ nhà ai ngủ hẳn lâu.
Ông lão nhà quê tang tảng dậy
Bảo con mang đó chớ mang gầu.


------------

Sông Lấp


Sông kia rày đã nên đồng
Chỗ làm nhà cửa chỗ trồng ngô khoai.
Vẳng nghe tiếng ếch bên tai
Giật mình còn tưởng tiếng ai gọi đò.

[HươngQuê]

Tết Cô Đầu


Chị hỡi chị, năm nay túng lắm,
Biết làm sao ? Tết đến nơi rồi !
Mới ngày nào chị mua muối cùng tôi
Ngoảnh mặt lại hàng vôi nay đã bán
Này nụ, này hoa, này hài, này hán
Pháo, tranh Tầu, Hương Cảng mới sang
Chị cùng em sắm sửa lo toan
Muốn mua chịu, sợ nhà hàng lại lạ.
Chị em ta cùng nhau giữ giá
Đến bây giờ ngã cả chẳng ai nâng.
Cũng liều bán váy chơi xuân....


-----------

Than Cùng


Khách hỏi nhà ông đến
Nhà ông đã bán rồi.
Vợ lăm le ở vú,
Con tấp tểnh đi bồi.
Ai chói voi bỏ rọ ?
Đời nào lợn cạo ngôi ?
Người bảo ông cùng mãi
Ông cùng thế này thôi !


---------

Than Đạo Học


Đạo học ngày nay đã chán rồi,
Mười người đi học, chín người thôi
Cô hàng bán sách lim dim ngủ,
Thầy khoa tư lương nhấp nhổm ngồi.
Sĩ khí rụt rè, gà phải cáo,
Văn trường liều lĩnh, đấm ăn xôi
Tôi đâu dám mỉa làng tôi nhỉ ?
Trình có ông tiên thứ chỉ tôi.


-----------

Than Nghèo


Cái khó theo nhau mãi thế thôi,
Có ai, hay chỉ một mình tôi ?
Bạc đâu ra miệng mà mong được ?
Tiền chửa vào tay đã hết rồi !
Van nợ lắm khi tràn nước mắt,
Chạy ăn từng bữa mướt mồ hôi.
Biết thân, thuở trước đi làm quách,
Chẳng kí, không thông, cũng cậu bồi !

[HươngQuê]

Thề Với Người Ăn Xin


Người đói, ta đây cũng chẳng no,
Cha thằng nào có, tiếc cho không !
Họ đầy đoa. mãi dân cày cuốc,
Ai xét soi cho cảnh học trò !
Mong được cơm no cùng áo ấm.
Gặp toàn nắng lửa với mưa gio.
Miếng ăn đến miệng là thưa kiện
Lúa rũ chân đê chửa được vò.


----------

Thiếu Nữ Đi Tu


Con gái nhà ai dáng thị thành,
Cớ chi nỡ phụ cái xuân xanh ?
Nhạt màu son phấn, say màu đạo,
Mở cánh từ bi, khép cánh tình.
Miệng đọc nam vô quên chín chữ
Tay lần tràng hạt phụ ba sinh
Tiếc thay thục nữ hồng nhan thế,
Nỡ cạo đầu thề với quyển kinh !


----------------

Thương Vợ


Quanh năm buôn bán ở mom sông
Nuôi đủ năm con với một chồng.
Lặn lội thân cò khi quãng vắng
Eo xèo mặt nước buổi đò đông.
Một duyên hai nợ, âu đành phận.
Năm nắng mười mưa, dám quản công.
Cha mẹ thói đời ăn ở bạc !
Có chồng hờ hững cũng như không !


-------------

Vị Hoàng Hoài Cổ


Nô nức qua chơi thú Vị Hoàng
Này nơi phong vận đất nhiều quan
Trời kia khiến vậy : sông nên bãi
Ai khéo xoay ra phố nửa làng.
Khua gõ trống chuông, chùa vẫn nức,
Xì xèo tôm tép, chợ hầu tan.
Việc làng quan lớn đi đâu cả ?
Chỉ thấy năm ba bác xã bàn.


----------

Viếng Bạn


Đêm qua trằn trọc không yên
Vắng người cùng bạn bút nghiên sao đành ?
Ngựa xe là thói tỉnh thành
Nào người vui thú học hành là ai ?
Nhớ khi thảo sách soạn bài
Tựa trong khóm trúc, dạo ngoài hồ sen.
Ngậm ngùi dưới nguyệt trước đèn,
Ta vui ai biết, ta phiền ai hay ?
Của trời như nước như mây
Lũ ta như dại như ngây như khờ
Đi đâu một bước một chờ
Vắng nhau một khắc một giờ khôn khuây.
Tháng năm tết đến sau này
Cùng ai lên núi hái cây xương bồ ?
Há rằng thiếu nếp, không bồ ?
Tri âm đã vắng, Bồng Hồ cũng thôi !
Qua năm hương, hội đến rồi
Cùng ai vượt bể tới nơi kinh kì ?
Dẫu cho vui thú phụng trì
Khi vui mà vắng cố tri thêm sầu.
Bạn đà, chưa dễ tìm nhau
Bạn nghiên bạn bút có đâu được nhiều ?

[ThuThanh]

[soccon]