Thành ngữ tục ngữ: Ăn cháo Đá Bát - Sưu Tầm Options

[M&N]

Thành ngữ tục ngữ: Ăn cháo đá bát

Một ai đó, khi được người khác giúp đỡ thoát khỏi khó khăn, hoạn nạn mà sau đó lại phụ ơn, bội nghĩa thậm chí phản lại ân nhân của mình, thì dân gian thường phê phán, chỉ trích bằng thành ngữ ăn cháo đá bá.

Thí dụ: “Nhà mày trước nghèo đói, nhờ khởi nghĩa được tí ruộng vườn, tí vợ con. Thế mà rồi ăn cháo đá bát.” (Vũ Cao. “Những người cùng làng”).

Thành ngữ ăn cháo đá bát gồm hai vế: vế thứ nhất nói về việc nhận ân nghĩa (ăn cháo), về thứ hai nói về sự bội bạc ân nghĩa đó (đái bát). \/ề thành ngữ này, một số người còn băn khoăn, không hiểu dạng đích thực của nó là ăn cháo đá bát hay ăn cháo đái bát. Thực ra, điều đó chẳng có nghĩa lý gì, bởi vì hành vi đá bát hay đái bát đều biểu thị sự phũ phàng đến thô bạo của người đời. Dĩ nhiên, hành vi đái bát gây ấn tượng mạnh mẽ, nặng nề hơn và phù hợp với cách nói khoa trương, phóng đại mà dân gian vẫn ưa dùng. Hơn nữa, trên thực tế sử dụng, hầu như ta chỉ gặp dạng ăn cháo đá bát mà thôi. Như vậy, chẳng cần biện luận nhiều, chúng ta cũng dễ dàng chấp nhận dạng thức ăn cháo đá bát là dạng đích thực của thành ngữ đang xét. Vấn đề đáng quan tâm hơn là tại sao dân gian lại dùng cụm từ ăn cháo để biểu hiện việc ân nghĩa? Có bao nhiêu thứ khác, quý hiếm hơn, đáng giá hơn sao không được chọn dùng, trong khi đó lại dùng cháo , một thức ăn bậc thấp nhất, để chỉ cái ân cái nghĩa do người khác mang lại? Thông thường cháo là món ăn nhẹ, dễ tiêu thích hợp với người bệnh đuối sức, không ăn được cơm. Bát cháo từ tay người khác mang lại chăm sóc lẽ nào người bệnh chẳng biết nâng niu trân trọng? Lại nữa cháo trong dân gian các cụ bà thường dùng để cúng lễ ở các miếu dưới gốc đa, sau đó ban phát cho trẻ để lấy phước. Vì thế mà có chuyện “cướp cháo gốc (lá) đa”. Khi gặp nạn đói kém nhiều người quẫn bách cơm không có ăn, áo không có mặc, sống thoi thóp trong hoạn nạn, những người có lòng nhân đức thường nấu cháo để phát chẩn, giúp cho người bị nạn bát cháo cầm hơi. Bát cháo cứu giúp con người ra khỏi cái đói đến chết người cũng chẳng đáng ghi lòng tạc dạ hay sao? Một miếng khi đói bằng mót gói khi no là thế! Những điều liên tưởng ở trên cho thấy cách lập ý lập tứ của thành ngữ ăn cháo đái bát vùa cụ thể vùa rất sâu sắc. Với quan niệm sâu kín đó, nhân dân đã khéo léo tạo nên một sự đối lập gắt gao giữa một bên là ân nghĩa với một bên khác là hành vi phụ bạc đến mức thô bạo nhằm toát lên giá trị phê phán của thành ngữ ăn cháo đái bát đối với những kẻ sống không có trước có sau, sống vô ơn bạc nghĩa.

“Cậu nào lấy mất bi đông người ta rồi. Chỉ được cái ăn cháo đá bát, uống cho khỏe vào rồi vất cả bi đông người ta đi”. (Lê Khánh. “Những ngày vui”).

Cùng nghĩa với ăn cháo đá bát, trong tiếng Việt còn có những thành ngữ như qua cầu rút ván, qua sông đấm vào sóng... Tuy vậy, khi sử dụng cần chú ý đến sự khác nhau rất tinh tế về sắc thái ý nghĩa của chúng.

[mayvang]

lạ nhỉ .. !

từ bé đến giờ mình chỉ nghe
... ăn cháo ... đá bát ...

nghe thanh hơn , không có dơ tục ....

[M&N]

lạ nhỉ .. !

từ bé đến giờ mình chỉ nghe
... ăn cháo ... đá bát ...

nghe thanh hơn , không có dơ tục ....

Mì cũng nghĩ giống A Dàng ! từ nào giờ Mì chưa nghe câu thành ngữ nầy, nhưng vì Mì không muốn sửa lại của tác giả, nhưng nếu A Dàng lên tiếng, Mì sửa lại nha

[mayvang]

chắc là ngày xưa , dân dã quen nói như vậy ... ... nghe nó còn phản phúc hơn là .. đá bát

[Thienthanh]

Chị Mì

A Dzàng

[ChợThầnPhong]

"Ăn cháo đá bát" là thành ngữ.
"Ăn cháo đái bát" là "tục" ngữ

[mayvang]

OK Xa Lem

[M&N]

"Ăn cháo đá bát" là thành ngữ.
"Ăn cháo đái bát" là "tục" ngữ

Anh Thần Phong chuyện nhỏ vậy mà giờ mới biết

[TrinhLuyen]

"Ăn cháo đá bát" là thành ngữ.
"Ăn cháo đái bát" là "tục" ngữ

ChợThầnPhong, thấy cái tên của bạn là TL nhận ra người đồng hương ngay, thấy TL sì mác không?
Hành vi đá bát hay đái bát đều biểu thị sự phũ phàng đến thô bạo của người đời, ám chỉ kẻ vong ơn bội nghĩa, phản chủ. Trịnh Luyến biết thêm một câu "tục" ngữ nữa cũng bắt đầu bằng cụm từ Ăn cháo XX. ChợThầnPhong là tay giải mã nhiều câu đố hốc búa. Vậy ChợThầnPhong hay bất cứ các bạn nào trong phố núi, làm ơn cho TL biết XX là gì mà hành vi của nó chẳng những phũ phàng, thô bạo, mà còn có tính lợi dụng ... chủ nhân của bát cháo nữa? Khi nào ChợThầnPhong chịu lép vế thì TL mới vén màn bí mật của câu "tục" ngữ này.

[ChợThầnPhong]

TL à,
CTP tui lép vế từ khuya rồi (Già cả, lại lười tập thể dục nên vế lúc nào cũng lép ...)
Đó là về thân thể, mặt trí óc cũng "lép vế" (nghĩ hoài mà chẳng tìm đươc vế đối XX cho hai chữ "ăn cháo")
Đoán thử: "Ăn cháo lấy bát".
Nếu đọc trại trại, nghe như: "Ăn cháu, lấy bác".

[HamRong]

TL à,
CTP tui lép vế từ khuya rồi (Già cả, lại lười tập thể dục nên vế lúc nào cũng lép ...)
Đó là về thân thể, mặt trí óc cũng "lép vế" (nghĩ hoài mà chẳng tìm đươc vế đối XX cho hai chữ "ăn cháo")
Đoán thử: "Ăn cháo lấy bát".
Nếu đọc trại trại, nghe như: "Ăn cháu, lấy bác".

Trịnh Luyến ơi
ChợThầnPhong chịu lép vế rồi, anh mau ra mà vén màn bí mật .. hì..hì..

[ChợThầnPhong]

Trong tiếng Việt, có khi người viết không dùng liên từ "với/và".
Thí dụ:
- "Nào anh em ta cùng nhau xông pha, ..." nghe hay hơn là "Nào anh với /và em cùng nhau xông pha, ..."
- "Các anh với/và các em ơi đừng sợ cao bồi, nó có súng mình có dao găm" nghe dở hơn là "anh em ơi đừng sợ cao bồi, nó có súng mình có dao găm".
Tuy nhiên cũng có khi liên từ "với" (không dùng "và" !!!) hay hơn trong nghĩa tán thán, chê trách, chẳng hạn như:
- Bạn với bè !!!
- Anh với em !!!
- Vợ với chồng !!!

Trở lại đề tài ""Ăn cháu, lấy bác".
"Ăn cháu" có thể là "ăn (xin, hại, chịu, quịt, nhờ, vạ, bám, ở, nằm, ....) cháu" (liên từ "với" xin tùy nghi xử dụng).
Nghe tới chữ "ăn" là nản vì "miếng ăn là miếng tồi tàn" ! Chẳng qua phải ăn để mà sống !
"Ăn cháu, lấy bác" còn tệ hại hơn nhiều nếu hiểu chữ "lấy bác" là "lấy bác làm vợ/chồng" sau khi đã ăn (xin, hại, chịu, quịt, nhờ, vạ, bám, ở, nằm, ....) cháu .