Trang tạp chí tiếu lâm xã hội chủ nghĩa, Thành lập bởi các em học sinh quốc nội. Options

[bkim]

Trang tạp chí tiếu lâm xã hội chủ nghĩa

Để đáp ứng nguyện vọng các em học sinh trong nước, muốn bày tõ cùng cô bác hải ngoại những trái tai gai mắt mà các em vướng mắc hàng ngày. Bkim xin mạn phép trang web Phố núi một góc nhỏ nơi đây, và sẽ cập nhật theo sự cung cấp của các em.

Thành thực cảm ơn.

Bkim.

[bkim]

Tổng Bí Thư Không Ăn Chuối

Một làng dân tộc Thượng nổi tiếng nhiều khỉ nên được tổng bí thư nguyễn phú trọng tới thăm. Huyện ra chỉ tiêu bắt làng phải kiếm đủ 100 con khỉ để chào mừng "ku tổng".

Tới ngày rồi mà chỉ mới có được 99 con nên trưởng làng đành bỏ đại một con chó con vào bầy khỉ. "ku tổng" phát cho mỗi con khỉ một trái chuối, con nào cũng ăn ngon lành ngoại trừ con chó "giả" khỉ. "ku tổng" thắc mắc:

- Sao con khỉ này lại không ăn chuối?

Trưởng làng ấp úng:

- Dạ tại nó là tổng bí thư của loài khỉ nên nó không ăn chuối

- Vậy nó ăn cái gì?

- Dạ ... dạ nó ăn ....

- Ăn gì?

- Dạ ... dạ ... nó ăn ...

"ku tổng" giận quá hét lớn giọng:

- Tổng bí thư thì ăn gì, nói mau!

- Dạ ăn cứt

Trưởng làng đang lúng túng lại bị nạt to nên quýnh quáng buột miệng nói ra điều mà nãy giờ ông không dám nói.

[bkim]

Nhối Sọ

Trong một kỳ thi học sinh giỏi thế giới, có học sinh của Mỹ, Nhật, Anh, Việt Nam, CuBa, Bắc Hàn, Trung quốc, .... mỗi nước có 2 học sinh dự thi, câu hỏi là "nói về vị nguyên thủ quốc gia ".

Sau khi chấm thi, các giáo viên ngạc nhiên vì các bài viết của những học sinh đến từ Trung quốc, Cu ba,Việt Nam, Bắc Hàn ... giống y chang nhau, các giáo viên chấm thi tưởng các học sinh này cùng nước và copy nhau nên gọi lên hỏi "vì sao" thì các em này trả lời :

- Hằng ngày bọn em đều được nghe 1 cùng một đài phát thanh, đọc cùng 1 tờ báo, coi cùng 1 chương trình tivi, và khi đi học....đều được nghe về những lời khen về vị nguyên thủ của nước mình như vậy nên bọn em viết như vậy ..... làm sao mà bọn em biết là .... giống y chang nhau .....

[bkim]

Tên Trùm Mafia

Một người Sài Gòn vừa bị công an tống giam vào ngục. Trong lúc anh đang ngơ ngác thì các người tù khác vây quanh anh và hỏi:
- Tại sao anh bị vào tù?
- Tôi là nhân viên bán hàng ở 1 tiệm sách và bị tù về tội đã bày trong tủ kính chân dung tổng bí thư Đỗ 10.
- Như vậy có gì đáng bị tù đâu ? Ngưỡng mộ lãnh tụ là tốt sao lại bị tù?
- Tại tôi vô tình đặt dưới chân dung tổng bí thư đỗ mười cuốn "Thằng Ngốc" của Dostoevski.
- Tại sao anh không làm kiểm điểm và xin lỗi, rồi dẹp cuốn "Thằng Ngốc" đó đi.
- Tôi đã làm như thế và thay vào đó bức ảnh chụp tổng bí thư và vợ cùng các con ông ấy.
- Như vậy càng quí chớ có tội tình gì đâu?
- Nhưng kỳ này tôi lại sơ ý đặt dưới bức hình đó cuốn sách "Gia Đình Bất Hạnh".
- Rồi sau đó ra sao?
- Công an đến cảnh cáo tôi; tôi dẹp cuốn sách đó ngay và thay bằng bức hình của toàn bộ chính trị của đảng cộng sản Việt Nam.
- Lần này anh có đặt phía dưới cái gì không?
- Có mới chết chứ ! Tôi lại sơ ý để cuốn "Alibaba và 40 tên cướp" dưới bức hình của toàn bộ Chính Trị của đảng cộng sản Việt Nam.
- Thế nên, anh bị họ đưa vào đây?
- Chưa, sau khi đút lót ít tiền , tôi được bỏ qua và lần này tôi để hình "bác hù" vào đó.
- Thế thì tuyệt quá. Vậy tại sao anh còn bị đưa vào đây?
- Vì sơ ý, tôi đã để quên cuốn sách "Tên Trùm Mafia" dưới chân dung bác hù .

[bkim]

Đường Bác đi ...

Một đứa con đi học làm câu đối về hỏi cha là cán bộ

- Bố à! Người ta nàm câu đối nà
"Gái Củ chi, chỉ cu hỏi củ chi"
Vậy thì mình đối nại sao cho đúng hã bố?

- Ôi dễ thế mà con không biết à! Con đối nại như thế lày nà
"Đường Bác đi, bi đát sao Bác đi"

[bkim]

Mẹ bố mày

Đêm Việt Bắc âm u, trời mờ mờ ánh sao... Trong cảnh thê lương, vài tiếng cú rúc nghe buồn bã não lòng...

Từ trong hang tăm tối, một bóng đen gầy gò len lén nhè nhẹ bò ra, từ từ nhích về phía lều các em hộ lý người Nùng.

Dưới ánh sao mờ mờ, bóng người len lén bò ấy in lên vách núi, thấy dạng một bộ râu dê dưới cằm đung đưa theo gió núi phất phơ ...

Bỗng bóng ấy đột ngột dừng lại, lấy tay phủi phủi lia lịa, mồm càu nhàu:
"Mẹ bố mày, mày dám cắn bác hử?"

Rồi bóng đen quay người bò về hang, xuýt xoa:
"Mẹ kiếp, phải xoa thuốc ngay mới được. Cái giống rắn hổ này đến là độc .."
................

Sáng hôm sau, mấy cô hộ lý tìm thấy một con rắn hổ mang to đùng chết sùi bọt mép cạnh lều các cô

[bkim]

Vì sao Việt Nam không có tiếu lâm chính trị


TTXVH có mở một cuộc bầu chọn các nguyên nhân giải thích việc, khác với các nước khác trên thế giới, ở Việt Nam không có tiếu lâm chính trị. Kết quả bầu chọn như sau:

7) Chuyện thật chính trị ở VN đã đủ cười vỡ bụng, không cần đến chuyện tiếu lâm.

1% người bình chọn câu trả lời này.

6) Những người có khiếu viết tiếu lâm chính trị đã bị bịt miệng hết.

3% người bình chọn

5) Ở VN cũng có tiếu lâm chính trị, chỉ có điều không được phổ biến.

9% người bình chọn.

4) Trí thức VN lười biếng và thiếu sáng tạo, không nghĩ ra được chuyện tiếu lâm chính trị nào đáng nhớ.

27% người bình chọn

3) Chỉ có bọn phản động mới thích tiếu lâm chính trị.

81% người bình chọn

2) Người VN thông minh, biết dành thời giờ của mình vào những việc hữu ích, thay vì những việc vô bổ như là tiếu lâm chính trị.

243% người bình chọn.

1) đcs VN công minh liêm chính luôn có đường lối lãnh đạo đúng đắn, chứ không thối nát và dân chủ giả tạo như ở các nước khác, bởi vậy không có chỗ cho tiếu lâm chính trị ở VN.

729% người bình chọn.

Ghi chú: TTXVH = Thông tấn xã vỉa hè. Do TTXVH cho phép nhắn tin bầu nhiều lần (mỗi lần chỉ phải nộp phí 500 VND), nên tổng số phiếu bình bầu cho mỗi câu có thể nhiều hơn tổng số người bầu.

[bkim]

Xây tượng Bác

Hôm trước xem tivi về phóng sự Lăng Bác, thấy cảnh nhân dân miền núi ăn mặc rách rưới, đi chân trần trong rừng, dốc núi cheo leo để kéo cho được cây gỗ to cỡ hai người ôm, dài hàng chục thước qua hàng chục cây số đường rừng để phục vụ cho việc xây Lăng Bác mà thấy rợn cho cái chế độ CS... không khác gì Tần Hoàng khi xưa khổ sai dân xây Vạn Lý Trường Thành, thì thôi cứ cho là do đám LĐ cấp dưới của cụ vô luân đi.

Rồi một hôm ngồi trên xe nghe đài lại có một câu chuyện (do chính đài TNVN kể lại) làm em cũng sởn cả gai ốc khi nghĩ về hình ảnh "Bác kính yêu".

Truyện kể như thế này:

Hồi những năm 1960, nhân dân miền Bắc rất nghèo vì phải dồn sức cho miền Nam chống Mỹ, trong đó đặc biệt là nhân dân Thái Bình, tại làng Thái Xuân, Thái Thụy, nhân dân thiếu ăn, ruộng đất ít... mà lúa gạo làm ra phải viện trợ cho miền Nam đánh Mỹ, còn thanh niên trai tráng trong làng gia nhập quân đội hy sinh ở miền Nam rất nhiều...

Bộ Chính Trị mới bàn với Bác tìm cách giúp đỡ uỷ lạo nhân dân các xã trong đó có làng Thái Xuân nói trên.

Một hôm Bác và Bộ Chính Trị xuống thăm, nhân dân trong xã mừng lắm, ai nấy đều phấn khởi khi nghe tin sắp được diện kiến Bác và các đc lãnh đạo BCT
....
Nhân dân trong xã được gặp Bác, rất vui mừng vì thấy Bác Khoẻ mạnh, hồng hào, nhiều người khóc vì sung sướng, có người có con chưa đủ tuổi cũng nhất quyết đòi đưa con mình gia nhập quân đội vào miền Nam đánh Mỹ giải phóng đất nước.

Sau chuyến thăm, Bác và BCT bàn cách để giúp đỡ cho nhân dân trong các xã anh hùng... và sau đó Bác và các đc trong BCT thống nhất cách làm là xây cho các xã một tượng Bác. Các đc trong BCT và Bác Hồ kính yêu thống nhất rằng, mỗi khi khó khăn, đói hay có hy sinh, nhân dân sẽ ngắm tượng Bác kính yêu và tất cả những gian khổ mất mát sẽ được làm vơi đi.

Được biết chi phí cho việc xây tượng Bác là tương đương với 50 Tấn lúa/tượng vì hồi ấy ximăng, thép, gạch rất hiếm... nhưng với việc xây tượng Bác, nhân dân hết sức phấn khởi và tỏ ra rất vinh dự.

Em nghe chuyện này cũng muốn khóc luôn!

[bkim]

Ca dao thời đại cháu con họ Hồ

Trần Khải Thanh Thủy

Có lẽ chưa thời kỳ nào mà ca dao dân ca nở rộ như thời kỳ xã hội chủ nghĩa (xấu hết chỗ nói) này, đơn giản vì văn chương bao giờ cũng thuộc về những tiếng kêu của con người để đòi lại những gì còn thiếu: Thiếu cơm áo, gạo tiền, thiếu tự do, thiếu công bằng, hạnh phúc…Đời là bể khổ, những khao khát về tinh thần của con người là vô cùng nên mới cần có văn chương và nghệ thuật để bù lại, nhưng trong xã hội cộng sản ‘thằng giỏi bị giết thằng ngu làm thầy’ nên không phải ai cũng có thể sáng tác văn chương nghệ thuật - vốn là sản phẩm của một sự đào tạo chu đáo và năng khiếu bẩm sinh, vì thế ca dao là một vũ khí chống lại bạo lực cường quyền của tầng lớp bình dân. Họ tự nói và viết ra những điều trong tầm nhìn, tầm nghĩ, và cũng là trong chiều kích hữu hạn mà họ có thể làm được. Tuy không phải là bác học thiên tài cao xa gì nhưng những sản phẩm thuộc về trí tuệ của họ đôi khi lại trở thành bất tử, cho dù đó chỉ là những điều vụn vặt trong cuộc sống hàng ngày mà mỗi người Việt Nam chúng ta đều đã được chứng kiến trong suốt mấy chục năm dưới sự độc tài đảng trị.
Xin được nói có sách mách có chứng như sau:

1. Dân ơi ta bảo dân này
Dân ra ngoài ruộng, Dân cày mình dân.
Cấy cày bổn phận con dân,
Quốc hội bận họp bán dần nước non.



2. Lạy thượng đế bao giờ con hết khổ?
Tổ cha mày còn khổ mãi nghe không
Ai bảo quyết chí chung lòng
Đi theo cộng sản vót chông diệt thù?
Bây giờ mới biết rằng ngu
Tỉnh ra thì cũng đã gù cả lưng



3. Vũ trường là chốn ăn chơi,
Chí Hoà là chỗ nghỉ ngơi giang hồ.
Lăng kia là của giặc Hồ
Cho nên dân Việt cơ đồ nát tan



4. Trăm năm Kiều vẫn là Kiều
Muốn đậu tốt nghiệp phải liều... copy
Lãnh đạo cũng thế còn gì
Học hành ôn luyện làm gì cực thân?
Thật thà nên chẳng có phần
U mê dốt nát nên thần, nên quan



5. Có tiền nuôi chó, nuôi mèo
Đừng nuôi cán bộ nó trèo đầu dân
Ăn no nó lại làm càn
Vàng bạc, châu báu tranh phần chia nhau


6. Bộ đội buông súng thì tha
Công an thì phải chặt ba khúc liền
Chúng là công cụ kiếm tiền
Làm cho xã hội đảo điên, quay cuồng



7. Ngày xưa chống Mỹ chống Tây
Ngày nay chống gậy ăn mày áo cơm!
Ngày xưa mỹ thối, đảng thơm
Ngày nay cộng sản thối om cõi bờ



8. Tuổi thơ cháu giỏi đánh hôi
Đánh cho Mỹ, "Ngụy", đầu rơi, máu trào
Lớn lên độc lập tràn vào
“Cháu ngoan” cả nước ào ào...ăn xin



9. Hỡi anh bộ đội, thương binh
Chắc anh đã thấy dân mình ra sao
Công lao xương máu năm nào
Bây giờ lãnh đạo mang trao cho Tàu

Nam Quan, Bản Giốc còn đâu
Hoàng Sa biển rộng cúi đầu cống dâng
Đời anh sống chết bao lần
Vì lòng yêu nước góp phần dựng xây

Bây giờ chính đảng một bầy
Cướp đêm rồi lại cướp ngày không tha
Trong tay còn khẩu AK
Mong anh diệt lũ gian tà lưu manh*...



10. Nhà ai giầu bằng nhà cán bộ?
Hộ nào sang bằng hộ đảng viên?
Dân tình thất bát đảo điên
Công an mặc sức vung tiền chơi ngông



11. Đảng cử là dân không cử, cứ bầu
Đảng vì dân là đảng cướp của dân
Đảng yêu dân là dân mất mạng
Đảng yêu nước, đảng bán nước cho Tàu.



12. Ngày xưa đại tướng anh hùng
Ngày nay đại tướng ngập ngừng phân vân
Cầm quân rồi lại cầm quần
Đẻ vô kế hoạch, anh Văn...mất nhờ



13. Việt Nam dân chủ cộng hòa
Đồ đạc bán trước, cửa nhà bán sau
Ăn cơm chỉ có mắm, rau
Chớ ăn thịt cá mà đau dạ dày

[bkim]

14. Việt Minh, Việt Cộng, Việt Kiều,
Trong ba Việt ấy, Đảng yêu Việt nào?
Việt Minh thì tuổi đã cao!
Việt Cộng ốm yếu, xanh xao gầy còm!
Việt Kiều thì vẫn còn son.
Đảng yêu, đảng quý như con trong nhà!
Chỉ cần một ít Đô La,
Việt Gian phản quốc hóa ra Việt Kiều!



15. Da em thơm như mùi cơm mậu dịch
Má em hồng như vỏ củ khoai lang
Mặt em trắng như sắn vừa lột vỏ
Tình em đượm như rau muống chấm tương

16. Tôi đây chiến đấu ở vùng tề
Trái bom của Mỹ nổ gần kề
Cắt phăng cái cần... tăng dân số
Xin đảng cho tôi được phép về

Học tư tưởng Bác không học được
Theo gương người càng khó khăn hơn
Một con còn khó làm sao có
Cả triệu cháu con khắp cõi bờ?**

17. Nếu hết sữa, ấy thì cho bú
Hết vú này đến vú bên kia
Sữa nhiều ta phải phân chia
Hôm nay vú nọ, hôm kia vú này



18. Làm ngày nắng,
Cố gắng ngày mưa,
Không chừa chủ nhật
Sự thật...nghĩa trang



19. Lời nói đâu phải đùa chơi
Lựa lời mà nói cho lòi tiền ra
Đời ông cho chí đời cha
Mỗi lời đảng nói dân ta...xuống mồ



20. Ngày xưa dân giúp đảng
Quân- dân như cá, nước
Nay phản bội ước mơ
Quân -dân thành cá, thớt

21. Mất đất là tại...Trung Hoa
Nghèo nàn là bởi mù lòa đảng ta
Con ơi nhớ lấy lời cha
Chớ nghe lời đảng mà ra...ăn mày

22. Ăn mày là ai, ăn mày là ta
Bị đảng cướp đất hóa ra ăn mày
Đeo còng số tám trên tay
Dân oan cả nước ngồi đầy nhà...pha



23. Ngày xưa đảng nói đảng hay
Nhờ đảng dân ngửa hai tay xin tiền
Nước ngoài trông thấy thật phiền
Phục hồi nhân phẩm nhận liền... đỡ cơm



24. Tiến về Sài Gòn quan chiếm nhà mặt tiền
Tiến về Sài Gòn quan chiếm nhà thật to
Nước lộn tùng phèo, trộm cướp được thì dùng
Tiến về Sài Gòn, giải phóng đời quan


Hình ảnh đẹp nhất từ khi thành lập ngành(19-8-1946)

25. Hoan hô công an đảng ta
Đánh giặc thì dốt, đánh ta rõ tài
Xe kia quay cổ chạy dài
Công an quăng lưới chụp hoài...không tha

36 năm đời dân có đảng cũng là 36 năm đời dân... đáng cỏ. Dân chúng đối mặt với chính quyền, và tìm mọi cách xả nỗi bất bình của họ bằng cách sáng tạo ra nhiều chuyện tiếu lâm chính trị, ca dao, hò vè. Trong cả nước không đâu có nhiều chuyện tiếu lâm, thơ ca bằng Hà Nội, Sài Gòn vì đó là thủ đô hành chính (Hà Nội) và trung tâm kinh tế (Sài Gòn), mọi chuyện tồi tệ xấu xa của cung đình tràn ngập các quán cóc vỉa hè hoặc quán cà phê mỗi ngày. Tưởng như vô hại mà hại vô kể. Vì nó sẽ thành dư luận mở rộng mãi ra, bao trùm mọi việc, mọi người, trở thành mặt bằng mới để đề ra các tiêu chuẩn sống cho một thời, một đời, vừa thấm đẫm tính cá nhân vừa thấm đẫm tính thời đại để ngấm ngầm trả thù, xả stress, để bù lại những giá trị bị đảng cộng sản vô cớ tước đoạt.

Thôi thì:
Thừa chữ làm chi chẳng viết chơi
Lang thang góp nhặt một đôi lời
Mua vui cũng được dăm ba tối
Để lại cho đời những phút giây...

Sacramento 13/12/2011
TKTT

*Phần 9 là tác giả sửa thơ của Nguyễn Quốc Việt Hùng, còn lại là của một số tác giả khuyết danh hoặc của chính tác giả.
**: Thơ Tố Hữu ca ngợi Hồ Chí Minh: người không con mà có những triệu con

[bkim]

Chủ trương thưởng Tết

(Theo blog Nguyễn Quang Vinh)

Cuộc họp cốt cán cán cuối năm, sếp mời tất cả các trưởng bộ phận, giám đốc các công ty trực thuộc. Bà hành chính nhẹ nhàng bê một chậu mai vàng rực rỡ đặt giữa phòng như có ý nhắc khéo, tết sắp gần kề.
Sếp nhìn mọi người:

- Chủ trương thưởng tết đã có. Dù năm nay muôn vàn khó khăn, nhưng dứt khoát phải thực hiện chủ trương thưởng tết. Dứt khoát chủ trương như vậy. Ai đồng ý? Tất nhiên đồng ý chứ, phải không các đồng chí. Thưởng tết không có nghĩa cứ thưởng bằng tiền. Vì thế các đồng chí phải vận dụng, phải sáng tạo trong khả năng mình có. Xin mời.

Giám đốc công ty vận tải tắcxi:

- Chúng tôi đã biến chủ trương thành hành động rồi, thông báo thưởng tết cho toàn thể cán bộ, công nhân, lái xe toàn công ty, mỗi người 1,5 triệu, tiền mặt.

- Cái gì cơ? Sếp hét lên - Toàn đơn vị khó khăn như thế, chủ trương thưởng tết là chủ trương nhưng khó khăn bộn bề, đơn vị cậu thưởng đến 1,5 triệu, thế hóa ra lâu nay cậu giấu thành tích, giấu lãi?

Hàng loạt giám đốc các công ty cũng nhao nhao, vừa ngạc nhiên, vừa thán phục.

- Chúng tôi thưởng như vậy đấy, chiều qua anh em nhận rồi, rất phấn khởi. Năm rồi chúng tôi lỗ, nên mới có sáng kiến, mượn lương cán bộ mỗi người 1,5 triệu, mượn buổi sáng, buổi chiều chúng tôi chi ra thưởng luôn. Thà nợ lương chứ dứt khoát phải thực hiện chủ trương thưởng tết. Hết.

Giám đốc công ty sản xuất hạt giống:

- Chúng tôi tặng anh em mỗi người 0,5 kg hạt giống cải, loại này chỉ cần về gieo chục ngày là có ăn ngay, tết mà có thêm rau xanh trong vườn nhà, quá phấn khởi.

Giám đốc công ty sản xuất thuốc nổ:

- Do đặc thù của công ty là sản xuất thuốc nổ, nên dù không có tiền để thưởng nhưng cũng không thể lấy sản phẩm thuốc nổ mà làm quà tết được. Suy nghĩ mãi, chúng tôi đã biến thuốc nổ thành sản phẩm. Chúng tôi cho nổ ở ao cá công ty, vớt cá lên, thưởng.

Giám đốc bộ phận hành chính:

- Chúng tôi chẳng có sản phẩm gì ngoài các báo cáo. Nhiều năm qua, các báo cáo tổng kết, báo cáo thành tích, biên bản họp chi bộ, họp công đoàn, chồng chất lên trong kho. Rồi cả báo cũ. Tôi cho anh em bán giấy vụn, chia tiền tết, mỗi người được 876 ngàn đồng, hóa ra cao hơn năm ngoái.

Hội nghị vỗ tay. Dù trong khó khăn, vẫn thực hiện tốt chủ trương thưởng tết thực tế và sáng tạo.

Nhưng có một chị trưởng bộ phận của cơ quan ngồi khóc thút thít.
Sếp quan tâm:

- Xin lỗi, còn đơn vị của cô nữa nhỉ, thưởng tết cho anh em thế nào? Sao khóc?

- Bộ phận em chuyên trách về kế hoạch hóa gia đình. Trong tay giờ chỉ còn những thứ ấy, thứ ấy, thứ ấy, thưởng sao đây, hu hu.

[bkim]

Thay Tim

Anh nọ vào nhà thương thăm người quen. Thấy hai bác sĩ đang lui cui tìm cái gì đó trong luống hoa trước bịnh viện.

- Hai bác sĩ làm mất đồ gì hả, có cần tôi giúp một tay tìm không?

- Không phải vậy. Chúng tôi đang thay tim cho một đồng chí ủy viên bộ chính trị và phải tìm một cục đá vừa vặn và thích hợp.

[bkim]

Còn heo ????

Bộ Trưởng Bộ Nông Nghiệp Canada đi sang thăm viếng ngoại giao nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam. Gặp một đám dân, ông ta hỏi:
– Các ông cần Canada giúp đỡ những gì?
– Nước chúng tôi chuyên về nông nghiệp vậy xin ông cung cấp phân bón, thuốc xịt sâu rầy. Và xin giúp phát triễn ngành chăn nuôi vì chúng tôi cũng thiếu thịt nữa.
– Tôi thấy các ông có khá nhiều trâu, bò mà?
– Thưa trâu dùng để cày ruộng, còn bò phải dùng để kéo xe nên chúng tôi không thể ăn thịt.
– Thế còn heo thì sao?
– Thưa, heo dùng để lãnh đạo và cai trị con người.