99 Khoảnh Khắc Đời Người, Dịch giả: Nguyễn An Options

[BichDu]

99 Khoảnh Khắc Đời Người - Trang 25

70. Khoảnh khắc sản sinh nỗi buồn vô cớ

Phần VI. Gió Tây cuốn mành
* Buồn phiền là một lưỡi dao tàn khốc khắc họa những nét nhăn trên mặt người ta.
* Sức mạnh của sinh mệnh, ngọn lửa sáng tạo sẽ nằm trong tình cảm sôi nổi và tinh thần dũng cảm.
Trong tiểu thuyết dài nổi tiếng "Teryssuan-Xenti" của nhà văn Anh Stein, cha của Teryssuan có những năm tháng một nửa đời người đều cảm thấy buồn phiền vì tiếng kêu cọt kẹt của chiếc cánh cửa phòng, nhưng ông ta lại không đi tra vào chỗ trục bản lề vài giọt dầu để loại bỏ sự quấy rầy hàng ngày đều gặp.
Chắc chắn bạn bảo ông ta ngu không ai bằng. Nhưng chính bạn, rất nhiều người xung quanh bạn có thể cũng chính là đang ngu như thế.
Bạn biết rất rõ ràng không có cái gì tàn phá thân thể và tâm hồn bạn và hủy hết sự nghiệp của bạn một cách ghê ghớm hơn tình cảm buồn phiền, nhưng bạn vẫn luôn luôn giam mình trong chiếc lồng tù của buồn phiền.
Ngày này qua ngày khác, năm này qua năm khác buồn phiền việc này lại buồn phiền việc kia. Chính bạn khó có được mấy ngày hởi lòng hởi dạ, khó để biểu hiện ra nhiều niềm vui dạt dào của sinh mệnh. Bạn luôn luôn giữ một dáng vẻ buồn phiền thê thảm, vẫn luôn luôn giữ một vẻ thẫn thờ, người ta có thể vừa trông đã nhận ra bạn già trước tuổi, đã nhận ra bạn buồn phiền và thê thảm từ những đường nhăn nổi lên trên trán quá sớm, từ những giọng nói uể oải, thở hổn hển, từ những bước đi khập khiễng chậm chạp.
Mọi người đều biết: Buồn phiền là những nhát dao tàn khốc khắc lên những nếp nhăn trên khuôn mặt người ta.
Thà vứt bỏ buồn phiền, đi tìm tiếng cười, đi tìm nguồn vui tiếng ca hát còn hơn tìm trăm phương ngàn kế để làm đẹp, để hóa trang, để cứu vãn hồng nhan đã mất.
Tạo sự nghiệp, lao động cần mẫn thật ra không thể kéo ngã được thân thể của một người, chỉ có tinh thần buồn phiền mới là lưỡi rìu sắc vô hình giết người.
Cười một cái, trẻ mười năm, lo một cái bạc hết đầu. Quả đúng như vậy.
Ai không mong muốn mình có một số phận tốt đẹp.
Goethe (Gơth) nói: "Sự phiền muộn và cởi mở tinh thần của một người sẽ hình thành số phận của anh ta!"
Sức mạnh của sinh mệnh, ngọn lửa sáng tạo sẽ nằm trong tình cảm sôi nổi và tinh thần dũng cảm, sẽ nằm trong tâm tư vứt bỏ tất cả mọi cái trái ngược với nó, xua đuổi khổ đau, buồn phiền, u uất đến biệt tăm biệt tích. Chỉ có khi bạn có được sinh mệnh khỏe khoắn và sức sáng tạo dồi dào, bạn mới có được số phận tốt đẹp.
Vì sao lại sinh ra buồn phiền vô cớ?
Cho rằng "Vô cớ", kỳ thực là có lý do có nguyên nhân. Hoặc là vì bạn lòng dạ, đầu óc hẹp hòi, đối với xã hội, đối với cuộc đời có một kiểu hiểu bi quan hẹp hòi. Hoặc là tầm nhìn của bạn ngắn ngủi, chỉ nhìn thấy cái bất lợi và khó khăn trước mắt, đâm ra hoảng sợ, mất dũng khí tiến thủ. Hoặc là bạn hy vọng quá cao, ham muốn quá lớn, mà lại không muốn lao động nhiều. Tóm lại, đây là một cá tính kiểu tự khép chặt tàn lụi, một kiểu ti tiện của thế tục, một kiểu nhân sinh trì trệ mà lại tham lam.
Tâm trạng buồn phiền đau khổ đã chôn chặt vào trong thể xác và tâm hồn của con người, lâu ngày nó sẽ đi kèm với nhịp sinh mệnh của con người có tính chu kỳ và lâu dài.

Chu kỳ nhịp sinh mệnh của đa số người là vào khoảng trên dưới 30 ngày, đại khái song song với chu kỳ tròn khuyết của mặt trăng. Trong một chu kỳ, người vui vẻ cởi mở, thể xác và tâm hồn khỏe mạnh, anh ta có thể có 25-27 ngày ở trạng thái tinh thần phấn chấn, năng lực trí tuệ sôi nổi, mà chỉ có 2-3 ngày tình cảm tương đối giảm sút, năng lực trí tuệ ở trạng thái thoái trào. Còn một người khổ đau dồn nén, bi quan buồn rầu thì ngược lại với điều đó, anh ta trong một chu kỳ nhịp sinh mệnh, có thể có 25-27 ngày có tâm tư trầm lặng, năng lực trí tuệ ở trạng thái thoái trào, mà chỉ có 2-3 ngày tâm tư tình cảm hơi hơi ổn định một chút thôi.
Như vậy, sự cao thấp của thành tựu sự nghiệp của hai loại người, sự xấu tốt của số phận chẳng đã quá rõ ràng sao?
Có người đã đem so khổ đau buồn phiền như là "tên kẻ trộm" hung dữ nhất, lớn nhất của cửa hiệu tinh thần. Bạn vốn là một người đang yên đang lành, đang là lúc tinh lực dồi dào, tinh thần sôi nổi, lại chỉ vì lo âu buồn phiền cái tên trộm này quanh năm suốt tháng dòm ngó bạn, "ăn trộm" hết tinh thần của bạn, làm suy sụp linh hồn của bạn mà làm cho bạn dần dần trở nên tinh thần trống trải, hồn xiêu phách lạc.
Một người tinh thần trống trải, một người hồn xiêu phách lạc liệu còn làm nên được sự nghiệp gì chăng? Nhận thức của anh ta đối với thế giới, hiểu biết của anh ta đối với cuộc sống, nhận biết của anh ta đối với sinh mệnh đều sẽ hiện ra là một bãi sa mạc, một mảng trắng xóa. Kết quả xấu nhất là anh ta sẽ trở thành một xác ướp, như là một khối thịt biết đi.
- Lo âu phiền muộn không khác gì tự sát dần dần.
- Làm sao để trị chữa cá tính âu sầu phiền muộn?
Bệnh tâm lý chưa có linh đan diệu dược gì chữa trị được, có thể các chuyên gia bệnh tâm lý có thể chỉ cho bạn một vài cách mê hoặc, nhưng quan trọng hơn là phải tự chữa bệnh tâm lý.
Hãy giải phóng tâm lý, tự mình giải phóng mình! Tất cả mọi điều ân oán và thù hằn, nợ nần và nhân tình, tài sản và con cháu, khát vọng và ham muốn không cần thiết lúc nào cũng bận tâm suy nghĩ, đôi khi phải nhìn thông thoáng một chút.
Có ngưười xem việc đóng kín cửa trong đêm tuyết rơi đọc sách cấm là nguồn vui của đời người, bạn không cần phải đọc sách cấm, đọc một chút sách phiếm là được.
Người ta nói người có thể "cho" luôn luôn hạnh phúc, cho thế giới một cống hiến, cho nhân loại một tấm lòng lương thiện, bạn sẽ vui thú vô cùng.
Hãy dời ánh mắt từ trong lồng bồ câu nhỏ của bản thân bạn nhìn ra thế giới bên ngoài, thế giới bên ngoài đang muôn màu rực rỡ. Một ông bố trẻ dẫn dắt cậu con trai nhỏ luồn lọt như con thoi giữa đám xe đang đụng nhau đi lại như chơi; Bác Vương sau khi nghỉ hưu đã nhận giấy phép kinh doanh lập ra công ty phục vụ vui chơi văn hóa có thưởng; người ta chú ý tới bốn con rồng nhỏ của châu á, bảy nước lớn của phương Tây, tương lai của Trung-Mỹ, tương lai của thế giới...
Không phải lo lắng Mặt Trời sẽ đột nhiên bị tắt, hiện nay nhân loại đã dùng máy tham trắc Vũ trụ quan sát đến hệ tinh tú siêu sáng cách dải Ngân Hà tới 2 tỷ năm ánh sáng. Năng lượng mà nó tỏa ra bằng 100 triệu Mặt Trời.

71. Khoảnh khắc thể nghiệm đau khổ

* Chỉ có những ai đã từng thể nghiệm đau khổ mới hiểu được giá trị chân chính của đời người.
* Xung động sáng tạo của con người chỉ có dưới kích thích của đau khổ mới có thể tuôn ra ào ào.
Thể nghiệm đau khổ và cá tính sầu muộn buồn phiền nói ở trên là hai thái độ nhân sinh hoàn toàn khác nhau. Như trước đã nói, cá tính sầu muộn buồn phiền là thái độ nhân sinh tàn lụi, khép kín, và trì trệ, là một loại nhân sinh rơi vào trong thế giới nhỏ hẹp của thói đời. Thể nghiệm đau khổ, thể nghiệm thảm họa của thế giới và đời người sẽ là một thái độ nhân sinh có tính va chạm tích cực, là gắng gượng cầu mong. Anh ta vì tự giác thể nghiệm thảm họa của thế giới và đời người mà bật ra khỏi xung động mãnh liệt của thảm họa - một xung động sáng tạo. Việc này làm cho sinh mệnh của anh ta như một ngọn lửa đốt cháy, cháy vì đau khổ, cháy vì xung động sáng tạo, nó có thể cháy cho đến khi dầu hết đèn tắt mới thôi.
Do hạn chế diễn đạt ngôn ngữ, rất khó dùng từ ngữ để phân biệt rõ ràng hai tâm thái của cá tính sầu muộn buồn phiền và tự thể nghiệm đau khổ, bạn chỉ có thể dùng ý niệm để thừa nhận khác nhau. Bởi vì hai cái đó về bề ngoài, thậm chí biểu hiện tình cảm bề ngoài của người cũng thường thường lẫn lộn làm một khó phân biệt. Giống như cũng là "không làm" cả, nhưng không biết không thể làm mà không làm thì có thể là ngu xuẩn, còn biết không thể làm mà không làm thì lại là sáng suốt. Giá như chỉ từ hành vi bề ngoài bạn sẽ khó phân biệt được sự khôn ngu cao thấp của hai việc đó.
Ðời người trong thế giới này, do mọi nguyên nhân chủ quan, khách quan không thể tránh khỏi, luôn luôn đi kèm với đau khổ và thảm họa. Con người có cảm giác đau khổ và vô vị, chính là một trong những đặc trưng con người cao hơn tất cả mọi động vật. Con người thật cao quý, thật vĩ đại, lý tưởng và theo đuổi của con người vô cùng cao xa. Con người vừa không thể thỏa mãn được trạng thái tự nhiên và sinh tồn xã hội, cũng không thể thỏa mãn được hoàn cảnh trước mắt mà tự nhiên và xã hội phú cho con người và tồn tại hiện thực của bản thân con người. Tất cả đều bắt nguồn từ sự thật đơn giản: người là động vật có tư tưởng, người là động vật có lý tính.
Hơn nữa, sự liên tưởng và tưởng tượng của con người cũng thật phong phú. Buổi hoàng hôn, mưa thu, chiếc lá rơi, cành cây trơ trụi, cánh hoa tàn, cỏ hoang của phần mộ, làn khói trắng của nơi hỏa táng, ngọn nến cháy hết, tro bụi trong lò, hòn sỏi phơi mình trong nắng nóng, con sóng bị biển cả cuốn đi, tất cả, tất cả đều có thể gây cho con người cảm giác đau khổ.
Ở trong cảnh ngộ cuộc sống khác nhau, từng người khác nhau có thể sản sinh nỗi đau khổ ở cung bậc khác nhau đối với từng thảm họa.
Sự thiếu thốn là đau khổ cơ bản nhất đời người mà chúng ta rất nhiều người đã từng thể nghiệm. Thiếu thốn vật chất - các điều kiện sinh tồn cơ bản như ăn, mặc, ở, đi lại không được bảo đảm từ đó làm cho người ta sản sinh đau khổ mong muốn về vật chất. Thiếu thốn tinh thần - cuộc sống đơn điệu, văn hóa nghèo nàn, tình yêu giày vò, hoàn cảnh lạnh lẽo cô đơn làm cho người ta sau lúc ăn no ngủ đủ, vẫn không thể như động vật an nhàn nhởn nhơ tùy thích nên sinh ra đau khổ buồn chán.
Ðối với việc theo đuổi mục tiêu đời người và lý tưởng sự nghiệp, đối với hoạn nạn khốn khó của tiền đồ dân tộc, quốc gia làm cho người ta sinh ra đau khổ cao thượng. Có người gọi cái đó là đau khổ kiểu Giôn Kelisđuôvơ dưới ngòi bút của Roman Roland, ông hy vọng chiến thắng trì trệ và hư vinh của mình, thực hiện nhân cách của mình, vì nó mà gắng gượng một cách đau khổ. "Chết đi vốn biết mọi việc như không, nhưng lại buồn như chưa được nhìn thấy Cửu châu", chữ "buồn" trong đó cũng là một loại đau buồn cao thượng.
Do mình suy ngẫm lại những điều mình đã nghĩ, từ đó hiểu rõ được mức độ đau buồn tồn tại của mình, làm cho người ta sản sinh đau khổ có tính triết học. Ðây là ý thức bi kịch của sinh mệnh - cô đơn, sinh ra khi hiểu ra được ý nghĩa của sinh mệnh đặt trong thời gian không gian vô hạn. "Chỉ có điều là trời đất vô cùng vô tận, thương đời người lam lũ lâu dài; kẻ đi tôi chưa gặp, kẻ đến tôi chưa nghe", "Ðời người sống không đầy trăm năm, lại thường ôm ấp cái lo của người nghìn tuổi"?, "trước không gặp người xưa, sau chưa nhìn thấy người đến, hoài tưởng đất trời trường cửu, nỗi buồn cô đơn tự nhiên sẽ đến làm rơi nước mắt", đều là đem sinh mệnh ngắn ngủi đặt vào trong thời gian không gian vô hạn mình vừa không thể có cách gì đuổi kịp người đã qua của quá khứ bắt đầu từ vô hạn, lại cũng không thể cùng nghe thấy những người đến của tương lai kết thúc ở vô hạn, cảm giác cô đơn của sinh mệnh tự nhiên sinh ra. Ðể vượt qua sự tồn tại của mình, đi tìm nơi cư trú của sinh mệnh và chỗ quy tụ của loài người, vô số nhà triết học và nhà nghệ thuật đã hao phí tâm huyết cả cuộc đời, thậm chí không sợ trở thành người điên trong con mắt của người đời.
Thể nghiệm đau khổ tức là đời người được mài giũa. Kiên nhẫn, dũng cảm, năng lực, tài hoa và tất cả mọi phẩm cách vĩ đại của đời người đều là được mài giũa nên trong đau khổ và thảm họa, trong quá trình thử nghiệm đau khổ. Tất cả những người sợ đau khổ, trốn tránh đau khổ đều không thể hình thành nhân cách hoàn chỉnh.
Còn tất cả mọi sáng tạo, mọi thành tựu, mọi nhận thức đối với giá trị của đời người cũng đều thực hiện sau khi hoàn thành thể nghiệm đau khổ đới với một giai đoạn nào đó, một phương diện nào đó.
Ngạn ngữ có câu: "Có nuôi con mới biết nỗi khổ của mẹ", so với câu nói của Roman Roland: "Chỉ có những ai đã từng thể nghiệm đau khổ, mới có thể hiểu được giá trị chân chính của đời người" như không hẹn mà gặp.
Ý nghĩa của thể nghiệm đau khổ càng trực tiếp hơn biểu hiện là một mong đợi, một thức tỉnh và một xung động sáng tạo càng mới mẻ hơn mà những cái đó tổng hợp thành to lớn luôn luôn làm cho sinh mệnh hướng tới tương lai. Nó giống như người thầy tốt, người bạn có ích của nhân loại, sức mạnh của con người chỉ có được bồi đắp nên từ đau khổ, mới càng ngày càng lớn mạnh, linh hồn của con người chỉ có dưới sự tiêm nhiễm của đau khổ mới có thể ngày càng hoàn thiện và lành mạnh, xung động sáng tạo của con người chỉ có dưới kích thích của đau khổ mới có tuôn ra ào ào.
Socrates chính là trên ý nghĩa này đã tuyên bố: Một trong những phương pháp của triết học là ở nơi sâu thẳm của linh hồn chúng ta thức tỉnh dậy một ý thức đau khổ và hoạn nạn khốn khó.
Cũng có nhà triết học từ ý nghĩa này ngẫm nghĩ lại nói -
Ðau khổ là nguồn linh cảm thiên tài.
Giá như trong cuộc sống, không có một lo lắng gì, không có một đau khổ gì, mọi người đều thanh thản cả, thì kịch và thơ của Shakespeare và Goethe làm sao sản sinh được?
Plato còn có thể có tư tưởng triết học, Kant còn có thể có phê phán thuần lý tính được không?
Còn người bình thường và cả thế giới rộng lớn thì sao - Người trở nên người bắt nguồn từ đau khổ, thành đạt từ đau khổ. Tất cả mọi khả năng của con người, tất cả mọi khả năng của thế giới, tất cả mọi khả năng của tương lai đều thai nghén trong đau khổ, đều thành thục trong đau khổ và triển khai trong đau khổ.
Trốn tránh đau khổ, bạn và thế giới đều có thể không có một cái gì hết.

72. Khoảnh khắc sản sinh tâm lý tự ti

* Cho dù người to cao, sau khi quỳ xuống cũng có thể thấp hơn người nhỏ lùn một đoạn.
* Tự tin, cái vốn đáng tin cậy của đời người.
* Hãy xóa hết các từ như "tôi không được", "tôi không có thể" từ trong cuôn từ điển cuộc đời của bạn đi!
Không có bất cứ cái gì có thể làm cho bạn thua liểng xiểng giống như tự ti. Tự ti mãi mãi là tấm chắn đầu tiên cản bạn đi đến con đường thành công. Bạn còn một ngày không thể khắc phục tâm lý tự ti thì còn một ngày không thể bước lên con đường thành công được.
Hạn chế mình vào một hoàn cảnh kém hơn người khác, cho mình là không có duyên với những sự việc tốt đẹp của thế gian, tự bày đặt cho mình hàng loạt những cái "không có thể", - không thể xuất sắc như anh ta, không thể làm được những việc lớn như anh ta, không thể giành được những thành công lớn như thế..., như thế thì bạn đã thật sự xúi quẩy đến tột đỉnh.
Kỳ thực thì sao? Bạn hoàn toàn có thể vượt hẳn người khác, bạn đều có duyên với tất cả mọi sự việc tốt đẹp trong thế gian, bạn hoàn toàn có thể xuất sắc hơn, làm được những việc lớn hơn, giành được thành công lớn hơn so với anh ta... Tất cả mọi khả năng đều tồn tại, chỉ xem bạn có bằng lòng vứt bỏ tâm lý tự ti, xây dựng nên lòng tự tin vững chắc hay không mà thôi.
Cùng sống chung với người tự ti, người tự ti thường thường có thể chiếm được nhiều tiện lợi hơn, được nhiều lợi ích vô hình hơn. Ðược biết Napoleon hễ vào chiến trường thì lập tức tăng ngay lực lượng quân sĩ lên gấp đôi, còn sức chiến đấu của kẻ thù lại tiêu giảm xuống một nửa. Việc này tuy hiềm vì có chút phô trương nhưng hàm chứa đạo lý sâu sắc mà thực tế. Ðại để có nhiều người đều không luôn luôn tự tin mạnh mẽ giống Napoleon như thế, bằng không, nếu như mọi người đều tràn ngập lòng tự tin thì Napoleon sẽ có thể mất tác dụng.
Người tự tin nhất loạt đều là những người xem thường mình, là người ngược đãi mình, là người có lỗi với mình, một khi tâm lý tự tin của bạn được thức tỉnh, bạn sẽ có thể hiểu rõ ràng điều này.
Vua bóng đá Pêlê, đã từng là một người hoàn toàn tự ti. Trước khi lòng tự tin thức tỉnh hưởng thụ vinh dự trong giới bóng đá, anh luôn lo lắng những cầu thủ nổi tiếng sẽ từ chối đấu bóng với những cầu thủ không có tên tuổi. "Cho dù những danh thủ bằng lòng đá bóng với tôi, cũng chẳng qua là muốn dùng những kỹ thuật bóng tuyệt đẹp của họ để làm nổi bật cái vụng về và ngu dốt của tôi thôi! Lạy chúa, nếu như họ trên sân bóng xem tôi là đối tượng đùa bỡn, sau đó xem tôi như thằng ngốc, tìm cách đuổi về nhà, thì tôi nên làm thế nào"
Khi Pêlê chiến thắng tự ti, thức tỉnh lòng tự tin, say mê bóng đá, mới phát hiện ra một Pêlê chân chính, Pêlê mới có thể phát triển mạnh mẽ phong độ hùng dũng, thét ra lửa trong giới bóng đá thế giới, mới biết được lòng tự ti của năm xưa là hoang đường và đáng cười biết mấy!
Sản sinh tâm lý tự ti, phần lớn vì bạn luôn luôn dùng con mắt của người khác để đánh giá quá thấp và xoi móc mình, rất ít khi tin là mình đã nắm chắc được điều gì, từ đó mà không thể chính xác khẳng định và phát triển mình hơn. Ngược lại với nó, bạn lại xem thế giới bên ngoài bạn quá thần bí, quá huyền ảo, đánh giá người khác - trong đó chắc chắn bao gồm cả nhiều người không bằng bạn - quá cao và quá vĩ đại.
Trái lại không biết rằng, những người trên đời vĩ đại hơn bạn thật ra không nhiều lắm như bạn tưởng tượng.
"Những vĩ nhân sở dĩ ta nhìn vào thấy vĩ đại, chỉ là vì chính chúng ta đang quỳ. Hãy đứng dậy nhé!" Marx đã thức tỉnh những người tự ti
như thế.
Trên thế giới, đại để không có loại nghi lễ nào có thể kích thích lòng tự hào của người được nhận lễ và lòng tự ti của người thi lễ hơn quỳ xuống dập đầu về phía người khác. Cho dù người to cao sau khi quỳ xuống cũng có thể thấp hơn người bé lùn một đoạn, càng khỏi phải nói khi dập đầu xuống đất, thì anh ta hầu như đã mất hẳn hoàn toàn.
Ðộ cao khi quỳ xuống tuyệt đối không phải là độ cao thật sự của bạn. Con người bạn do tâm lý tự ti tưởng tượng ra, tuyệt đối không phải là bạn thật sự, mà nó là một người so với bạn xấu xí hơn, tồi tệ hơn bạn, không có năng lực hơn bạn, bình thường hơn bạn. Bạn không nên cùng đứng cùng ngồi với nó, không dùng con mắt và tâm lý của nó để nhận thức và nhận biết thế giới, bạn so với nó giỏi giang hơn nhiều, vĩ đại hơn nhiều.
Hãy khắc phục tâm lý tự ti, thức tỉnh lòng tự tin của bạn, dũng cảm tiến về một mục tiêu cao cả. Bạn có thể kinh ngạc phát hiện ra là: bạn không hề mảy may thua kém bất cứ người nào.
Vì sao tự ti? Có gì cần phải tự ti như thế? Bạn có thể vì một vài khiếm khuyết nào đó về sinh lý mà sinh ra tự ti. Không cần thiết. Trên thế giới những người sinh lý có khiếm khuyết mà có thành tựu sự nghiệp lớn, làm tổng thống, làm tướng cũng có khối người. Những người giành được giải Nobel, là những cự phú, nhà văn hóa lớn cũng có khối người. Một số khiếm khuyết về sinh lý không mảy may ảnh hưởng nhân cách của bạn, mà cũng hầu như không có quan hệ trực tiếp gì với việc thực hiện giá trị nhân sinh bao nhiêu.
Bạn có thể vì khiếm khuyết của hoàn cảnh gia đình hoặc xã hội mà tự ti. Càng không cần thiết. Tất cả mọi hoàn cảnh đều do con người tạo ra. Trong hoàn cảnh có khiếm khuyết càng thích hợp với việc rèn luyện ý chí và phẩm cách của bạn. Cải thiện được hoàn cảnh, điều đó bản thân sẽ có nghĩa là thành công. Chúng ta một mạch sẽ có thể đếm ra hàng loạt lớn những cự phú, vĩ nhân xuất thân từ những thôn nghèo ngõ vắng.
Có lẽ bạn ngay từ nhỏ đã bắt đầu dần dần hình thành ý thức tâm lý tự ti, mà đến nay đã ăn sâu bén rễ, đã trở thành một tâm lý sâu xa, một trạng thái tiềm thức. Ðiều này đòi hỏi bạn phải ngay từ lúc này tiến hành rèn luyện tâm lý một cách có ý thức và tự giác.
Hãy nghi nhớ câu cách ngôn suốt đời của Rothschid cũng là câu cách ngôn của tất cả mọi người đã từng để lại dấu tích trên thế giới: "Hãy dũng cảm đi lên phía trước!"
Hãy nhớ rằng, thành công của bất cứ người nào đều không thể cao hơn lòng tự tin của anh ta. Tự tin, cái vốn tin cậy nhất của đời người. Bất kể thiên tài của bạn cao đến đâu, năng lực lớn đến đâu, được giáo dục cao sâu đến đâu, thành tựu sự nghiệp của bạn vĩnh viễn không thể cao hơn lòng tự tin của bạn, "Bạn có thể, giả sử bạn nghĩ bạn có thể; bạn không thể, giả sử bạn nghĩ không thể"
"Dứt khoát vứt bỏ tất cả ý thức tự ti, hãy xóa đi những từ "tôi không được", "tôi không thể" từ trong cuốn từ điển cuộc đời của bạn, mà thay vào "tôi được", "để tôi lại thử xem", "để tôi đến", "trên đời không có việc gì khó, chỉ sợ không dám leo lên?, ?trời sinh ra tôi, tất nhiên phải có chỗ dùng".
Ðồng thời với việc tiến hành tự giác rèn luyện tâm lý, thiết kế làm thành công vài sự việc.
Chỉ cần bạn không ngừng thử lâu dài, ý thức tự ti sẽ có thể dần dần mất đi, tâm lý tự ti sẽ có thể lặng lẽ nâng lên.

[BichDu]

99 Khoảnh Khắc Đời Người - Trang 26

73. Khoảnh khắc cảm thấy phẫn nộ

* Phẫn nộ là biểu hiện bất lực, là ma quỷ của sinh lý.
* Không thể để cho tính nết xấu, tình cảm xấu của mình thống trị mình.
Khi đối mặt với những việc trái ngược với ý nguyện của mình hoặc nghe được những lời nào đó trái tai, không thể dùng thái độ đúng để đối xử, không có khả năng dùng phương pháp thích hợp để xử lý khéo mà có biểu hiện đơn giản thô bạo nhất chính là phẫn nộ.
Cho nên nói phẫn nộ là biểu hiện bất lực. ít nhất có thể nói, thời điểm bạn đang phẫn nội, lúc đó bạn đối với việc làm bạn phẫn nộ là bất lực, cho dù ở thời điểm khác bạn biểu hiện ra tài năng xuất sắc cũng mặc. Không ai ở thời điểm phẫn nộ, có thể thành công, không có việc gì dựa vào phẫn nộ mà hoàn thành được.
Phẫn nộ là biểu hiện của sinh lý không hoàn hảo, là một phẩm chất ti tiện, người càng thô lỗ ngu muội càng dễ dàng sinh ra phẫn nộ. Khi phẫn nộ đến tột đỉnh, dễ dàng dẫn đến mất lý tính nhất, nói ra những lời vốn không nên nói, làm những việc vốn không nên làm. Những người sau khi xẩy ra việc hay xin lỗi phần nhiều là những người hay cáu, hay nổi trận lôi đình.
Tâm lý sâu xa của phẫn nộ là sợ hãi. Khí thế bề ngoài ào ào, nhe răng múa vuốt giống như dáng có thể nuốt chửng người khác, nhưng trong lòng anh ta lại đang lo sợ thân thể bị thương hoặc tài sản bị cướp mất, hoặc hạnh phúc bị cướp đoạt hoặc danh dự bị tổn thất. Tỏ ý sợ hãi đối với sự việc nào đó nên đề phòng một khi phát sinh sự việc này hoặc xuất hiện dấu hiệu thì dễ dàng gây ra phẫn nộ. Một người tràn ngập lòng tự tin, không có chút sợ hãi, trầm lặng bình tĩnh thì không dễ dàng sinh ra phẫn nộ, cho dù anh ta gặp những việc buồn phiền không thuận theo ý muốn, anh ta cũng có thể không lo không sợ, dứt khoát xử lý.
Có người gọi phẫn nộ là ma quỷ của sinh lý. Giáo sư E.C. Gates có nghiên cứu tỉ mỉ đối với tình cảm của con người đã dùng vô số lần thực nghiệm để chứng thực, hễ là tính tình phẫn nộ, độc ác, uể oải đều có thể sản sinh trong hệ thống thân thể con người chất hỗn hợp có tính vô cùng độc hại, đồng thời ảnh hưởng đến công năng bài tiết và phân tiết của thân thể. Giống như rắn độc dưới ảnh hưởng của phẫn nộ, sợ sệt phân tiết ra dịch độc. Các nhà y học nói, rắn độc có một cái túi, có thể tích trữ dịch độc, còn người thì không có, vì thế mà chất dịch có độc hại sản sinh do tình cảm không tốt như phẫn nộ v.v... sẽ phân bố vào trong tổ chức của toàn thân.
Một trận phẫn nộ kịch liệt có thể làm đảo lộn sự ngon miệng của người, cản trở tiêu hóa, làm cho người ta nhất thời thậm chí trong vài ngày ý thức không rõ ràng. Tiến sĩ Malton thậm chí còn chỉ ra rằng thể xác và tinh thần không thoải mái do phẫn nộ gây nên có thể lật đổ cả người và dùng phản ứng của nó mà làm đảo lộn lý trí và đức tính. Giống như là đem một khuôn mặt xinh đẹp biến thành xấu xí.
Phẫn nộ có thể trong một lúc hoàn toàn làm biến đổi tâm tình của một người. Sự phẫn nộ của người mẹ rõ ràng có thể gây độc hại cho đứa con đang còn bú. Phẫn nộ quá lớn có thể gây nên bệnh hoàng đởm, sinh ra nôn ọe.
Horace Fleicher nói: ?Phẫn nộ và lo lắng không những làm cho người ta kém chí khí và uể oải, mà đôi khi còn đưa người ta đến chỗ chết. Người do giận dữ kịch liệt dẫn đến trúng phong bị chết trong cuộc sống của chúng ta không phải là hiếm thấy?.
Correggio, danh họa quan trọng của thời kỳ văn hóa phục hưng Italia đã từng dày công sáng tác một bức vẽ, hiện nay bức vẽ này là một vật quý giá của phòng trưng bày Mỹ thuật Dresden nước Ðức, đương thời nhà danh họa này chỉ được trả công có 9 shilling, ông vì thế phẫn nộ mà chết.
Chixư, nhà thơ vĩ đại nhất của Anh thế kỷ 19, theo kể lại nguyên nhân trực tiếp dẫn đến cái chết của ông là bị một trận phê bình gay gắt.
Phẫn nộ thật đáng sợ!
Chúng ta tuy không thể làm được việc ngăn chặn triệt để phẫn nộ như chủ trương của nhà triết học phái Stuoger, nhưng ít nhất nên tự giác kiềm chế tình cảm phẫn nộ, tuyệt đối không nên suốt ngày giận dữ. Bacon đã từng giới thiệu cho người ta một biện pháp kiềm chế phẫn nộ, là khi sắp sửa phát cáu gắt, lập tức nghĩ ngay đến những hậu quả xấu do nó gây ra - hãy ghi lại những hậu quả xấu đó. Việc này đương nhiên cần phải dùng đến sức mạnh của lý tính, tiến hành phán đoán và suy ngẫm có tính logic.
?Bất cứ một người nào có phẩm cách kiên cường quyết không cho phép để tính nết xấu và tình cảm xấu thống trị mình, chịu sự sắp đặt của nó, anh ta luôn có thể tìm thấy sức mạnh kiềm chế và biện pháp xoay chuyển tình cảm phẫn nộ.
Khi mọi việc không vừa lòng, đi khắp mọi nơi đều có khó khăn, khi mây đen phủ thành, bốn bề bị đe dọa, khi tai họa do người tạo nên đột nhiên rơi xuống đầu bạn chính là lúc kiểm nghiệm phẩm cách của bạn, khảo nghiệm năng lực và bản chất của bạn. Lúc này, bạn có thể kiềm chế phẫn nộ ở mức độ lớn, sẽ hiện rõ bạn cuối cùng là một người như thế nào. Bạn có thể không biến sắc sợ hãi, bình thản điềm nhiên đối xử với những cái không thuận, chứng minh bạn có khí phách vĩ đại, có phong độ kiệt xuất. Bạn buồn bực không yên, tức tối lồng lộn lên chứng tỏ bạn là kẻ bình thường bất lực.
Trong cuộc sống hàng ngày, bạn đương nhiên rất ít gặp những giờ phút cực đoan như thế. Trong cuộc sống từng giờ từng nơi xẩy ra rất nhiều sự việc, đối với một kẻ bình thường có thể tức giận nổi cơn tam bành lên, còn đối với một người có tu dưỡng tốt lại chỉ một cái mỉm cười là xong, hoặc một câu nói vui nhẹ nhàng rí rỏm đã đẩy nó đi xa rồi. Thái độ thuộc kiểu Milrabeau đáng để bạn bắt chước.
Khi Milrabeau một lần diễn thuyết ở Mác-xây ở phía dưới có mấy tên tâm địa không tốt cố ý gọi ông ta là "kẻ phỉ báng, kẻ nói dối, kẻ ám sát, kẻ du côn", ông ta liền mỉm cười trả lời lại những người kia: "Tôi đang chờ đợi, thưa các ngài, tôi đang bình tĩnh chờ đợi những việc vui này xẩy ra".
Mark Twain có một lần sau khi uống rượu, nói một câu hơi thô với một nhà báo: "Có một số nghị sĩ trong Quốc hội Mỹ được bọn gái điếm nuôi". Ngay sau đó như đàn ong vỡ tổ, có một số người mượn cớ này để gây gổ, tuyên bố nếu Mark Twain không công khai đăng báo xin lỗi thì họ sẽ kiện lên Tòa án, tố cáo về tội vu khống. Ðối với việc này Mark Twain không những không phẫn nộ mà còn rất rí rỏm. Ðể tránh mọi phiền phức, ông bèn lập tức đăng một bản tuyên bố "công khai xin lỗi":
"Hôm trước bỉ nhân (tôi) đang lúc uống rượu nói có một số nghị sĩ Mỹ được bọn gái điếm nuôi, có chỗ không thỏa đáng, mà không hợp với thực tế. Nay tuyên bố sửa lại lời đó là ?Có một số nghị sĩ trong Quốc hội Mỹ không phải do bọn gái điếm nuôi".
Một câu tuyên bố tinh nhanh rí rỏm mà không bỏ lỡ đem cái rởm ra chế giễu, khiến cho người ta không còn tìm đâu ra tóc để túm nữa, làm cho đối thủ khóc dở mếu dở.

74. Khoảnh khắc cảm thấy sống quá mệt mỏi

* Cảm giác sống mệt mỏi xét đến cùng là kết quả của con người làm trái ngược với quy luật khách quan vận động của sinh mệnh.
* Ðời người phải chăng vốn chính là một sự việc gian nan, nặng nề, rất mệt mỏi
Sống thấy mệt mỏi, thật ra không chỉ là cảm giác của người hiện đại, kỳ thực đây là một đầu đề câu chuyện cổ xưa, có lẽ là một vấn đề chính về đời người cùng sinh ra với con người. Con người ở thời đại khác nhau có cảm giác mệt mỏi khác nhau. Người thời đại ăn sống nuốt tươi, hữu dụng vô mưu, có khi giống như một con quỷ đói đi kiếm ăn, có khi giống như một con sư tử đực dũng mãnh. Anh ta phải trốn tránh tai nạn của tự nhiên, xuyên qua rừng rậm, lao khắp vùng đồng bằng để đi tìm kiếm thức ăn cho vào bụng và nơi dừng chân, không thể không mệt mỏi được. Thời đại máy tính, loài người có thể thông qua vệ tinh nhân tạo đưa thời gian của toàn cầu đồng bộ đến 0,1 micrô-giây (1 phần 10 triệu giây), đồng thời còn kèm theo đại chiến thương mại, đại chiến ngoại giao, đại chiến thông tin, đại chiến nhân tài đều có thể làm cho con người trở nên sức cùng lực kiệt.
Nhưng, bất kể thời đại nào. Cảm giác sống mỏi mệt, xét đến cùng đều là kết quả của người đi ngược với quy luật khách quan vận động của sinh mệnh, là kết quả của bản tính sinh mệnh của người không thể triển khai và thực hiện một cách tự nhiên. Từ hơn 2.000 năm trước, người Trung quốc xưa đã phát hiện ra điều này và đã từng tổng kết một cách hệ thống các loại nguyên nhân làm cho con người sống cảm thấy mệt mỏi. Như trong sách "Lã thị Xuân thu" đã từng liệt ra 4 loại lớn, mỗi loại có 6 nguyên nhân làm cho con người ta sống thấy mỏi mệt:
Một là những cám dỗ đối với ý nghĩ của con người gồm 6 loại vật chất ngoài thân thể con người như: phú quý, giàu có, quyền thế, uy nghiêm, thanh danh, tài lợi.
Hai là những ràng buộc đối với tâm trí của con người gồm 6 loại mà mọi người đều có như: dung mạo, cử chỉ, sắc thái, lời lẽ, khí thế, tình cảm.
Ba là những vướng víu đối với đức hạnh con người gồm 6 loại tình cảm như: hiềm nghi, yêu đương, ham thích, cáu giận, đau buồn, vui sướng.
Bốn là những trở ngại đối với đạo làm người gồm có 6 kỹ xảo lược thuật là mưu trí, tài năng, xa rời, hướng tới thành tựu, chọn lựa và bỏ qua.
Người xưa cho rằng chỉ có đối xử thích đáng với 4 loại này, tâm địa mới có thể thuần khiết đoan chính, có tâm địa thuần khiết đoan chính thì sẽ bình tĩnh an thái, có bình tĩnh an thái thì sẽ phán biện rõ ràng, có phán biện rõ ràng thì sẽ sống được thanh thản.
Nếu như bạn nhận tất cả 4 loại: cám dỗ, ràng buộc, vướng víu và trở ngại này thì làm sao có thể sống không mệt mỏi được?
Nếu như bạn không thể đối xử thích đáng với 4 loại này, trước công danh lợi lộc tham không biết chán, vươn tay quá dài, mà vứt bỏ tâm tính tốt đẹp và đạo đức lương thiện, bất chấp liêm sỉ để luồn cúi kiếm chác, không tiếc thủ đoạn, có lẽ bạn có thể được một vị thế, có lẽ bạn dựa vào một chút tinh ranh của bạn có thể thực hiện được một số mục đích danh lợi, nhưng chỉ cần bạn suy ngẫm lại mình phải chăng khi làm một con người chân chính tồn tại, bạn sẽ phát hiện bạn sống quá gấp gáp quá mỏi mệt, sống quá phiền não quá phù phiếm, hoặc về tâm lý quá không cân bằng, cái tìm được, đạt được trên thực tế rất ít, cái phải trả ra, phải mất đi trên thực tế
rất nhiều.
Bởi vì cái bạn trả ra là cả nhân cách và tôn nghiêm của con người, là giá trị cơ bản của sinh mệnh, mà cái bạn được là cái vỏ bám ở ngoài sinh mệnh. Giống như là để được cái mũ trang sức ở đầu mà lại đã vứt bỏ cái đầu, vì thủ đoạn mà quên mất mục đích.
Chúng ta đã từng thấy nhiều cuộc đời đáng buồn, thông minh trái lại bị sai lầm của thông minh, mưu kế tính toán cặn kẽ đến cùng vẫn là sạch sành sanh một mảng trắng xóa. Ðây chính là kết quả của việc không coi trọng rèn luyện phẩm hạnh đạo đức bên trong mà chỉ cầu kỹ xảo và danh lợi ở bên ngoài, đây chính là ngọn nguồn của cảm giác sống mỏi mệt, đây cũng là nguyên nhân làm cho con người rơi vào vật chất. Người đã trở thành một vật, dù cho đem vật này đặt vào trong hộp vàng, đặt lên bàn thờ trên cao để cúng, thế thì lại có ý nghĩa gì nữa?
Tư tưởng nói trên, tôi đã từng nhắc đến trong lời nói đầu một quyển sách khác của tôi, sau khi các bạn đọc đến hỏi tôi, theo đuổi giá trị căn bản của sinh mệnh - tinh thần, đạo đức, lương tri, sự ràng buộc của vật siêu việt và vương vấn hư vinh thì người ta sẽ có thể sống được nhẹ nhõm không? Ðời người phải chăng vốn chính là một sự việc gian khó, nặng nề, rất mỏi mệt?
Ðây là một câu hỏi ở một phía khác đối với sự tồn tại của con người. J. P. Sartre và nhiều nhà tư tưởng hiện đại của phương Tây chính đã từ phương diện này để đoán: Ðời người là sự tồn tại hoang đường.
Ðó thật ra không phải là thượng đế đưa ra sự sắp đặt công bằng mà từ thiện khiến chúng ta đến với thế giới này, trên thân mình mỗi người chúng ta, trong đồng loại của chúng ta, chân thành và giả dối cùng tồn tại, lương thiện và hung ác cùng tồn tại, tốt đẹp và xấu xí cùng tồn tại. Chúng ta sở dĩ trở thành sự tồn tại này, mà không trở thành sự tồn tại kia hoàn toàn ở chỗ bản thân chúng ta sau khi đến thế giới này đã tiến hành tự phán đoán và chọn lựa. Ðây là một quá trình đời người gian nan mà đau khổ, tịnh không có một quy định tất nhiên, không có một quy tắc chung cố định. Sáng tạo một đời người ra sao? Hoàn toàn do bản thân bạn. Trên điểm này, nơi sâu thẳm linh hồn của bạn tất nhiên là cô đơn, không có bất cứ sự nhờ vả và dựa dẫm nào. Cho dù bạn cảm thấy lại mệt mỏi, vẫn cần bản thân bạn sáng tạo đời người.
Thứ hai là, khi thượng đế đem chúng ta sắp đặt đến thế giới này, do bạn tặng cho chúng ta tư tưởng và lý tính, tình cảm và ý chí, thế là chúng ta khát vọng có cả vũ trụ. Song, đồng thời khi chúng ta có niềm vui, ham thích và hạnh phúc làm người của con người, cũng sẽ có đau khổ, buồn thương và thảm họa làm người của con NGƯỜI. Ở đây, chúng ta nên có sự chọn lựa, nếu không hạnh phúc và thảm họa đồng thời đã chọn chúng ta. Còn bản tính tránh khổ thích sướng lại làm cho chúng ta luôn cảm thấy vui sướng quá ít, vui thích quá ít và hạnh phúc quá ít mà đau khổ quá nhiều, đau thương quá nhiều, thảm họa quá nhiều. Thế là chúng ta cảm thấy mỏi mệt nhiều.
Thứ ba là trước khi chúng ta sinh ra, thượng đế cũng chưa đưa mọi quan hệ giữa thiên nhiên, xã hội và chúng ta chỉnh lý xong xuôi đâu vào đấy. Trong vướng mắc của ba mâu thuẫn đan xen phức tạp này, chúng ta sẽ va chạm, luẩn quẩn và lo buồn. Nhưng do những thiếu sót mà bản thân chúng ta cũng không có cách gì bù đắp nổi, vận mệnh của chúng ta đã định chỉ có thể chịu sự ràng buộc của quy luật tự nhiên và quy luật xã hội. Vận mệnh chúng ta đã định bản thân chúng ta chịu sự quản chế của mạng lưới văn hóa vì để điều hòa mối quan hệ giữa tự nhiên, xã hội và con người mà thêu dệt nên. Nếu như bạn không tin gian tà, khăng khăng muốn sử dụng giải số khắp người thậm chí điên cuồng va chạm, thì chỉ tổ làm cho bạn sống càng mệt mỏi hơn, hơn nữa có thể va chạm tới sứt đầu mẻ trán, đến cuối cùng vẫn phí công uổng sức, bạn đừng mong màng lưới văn hóa siêu việt. Bất kể bạn hò hét những lời "ý thức siêu việt", "nhân tính rộng mở" vang tận trời xanh đều chẳng giúp được việc gì.
Vì thế, khi chúng ta cảm thấy sống quá mỏi mệt, chúng ta chỉ có thể thừa nhận tính tất nhiên của thảm họa cùng tồn tại.
Vì thế sau khi chúng ta hiểu rõ lời truy vấn của "một phía khác" của đời người, liền có thể đồng thời trả lời khẳng định hai vấn đề của người bạn kia:
Ðời người vốn chính là một sự việc gian nan, nặng nề rất mệt mỏi, nhưng chúng ta có thể dùng trí tuệ của chúng ta phát hiện và thuận theo quy luật khách quan của vận động sinh mệnh, triển khai và thực hiện một cách tự nhiên bản tính sinh mệnh của con người, từ đó làm cho chúng ta sống được thanh thản nhẹ nhàng mà tốt đẹp. Như thế thì, xét đến cùng, đời người tịnh không phải là gian nan, mỏi mệt.

75. Khoảnh khắc làm những điều trái lương tâm

* Thường tưởng là mình đang lừa dối người khác, nhưng trên thực tế đều lại là đang lừa dối mình.
* Danh dự của vai bạn đang đóng thật ra không phải là danh dự của bản thân bạn.
Thường nói: "Người không làm những điều trái lương tâm, nửa đêm có tiếng gõ cửa vẫn không hoảng sợ". Ta thấy sau khi làm những điều trái lương tâm, đặc trưng tâm lý quan trọng chính là "run sợ" - một loại tâm trạng đau khổ nhất.
- Một khi làm những điều trái lương tâm, bạn sẽ luôn luôn đề phòng bí mật lộ ra tội ác sẽ đến, suốt ngày lo sợ không yên, chăm chú nghe ngóng. Từng lời nói, từng việc làm, từng nét mặt của mọi người vốn chẳng liên quan gì đến bạn, chỉ vì trong lòng bạn có vấn đề bạn có thể trong lòng sinh nghi, cho là người khác đang ngầm phỉ báng đối với bạn, thường xuyên nơm nớp lo sợ giống như "trâu sợ trăng sáng".
Kiểu đời người này thật là quá ảm đạm. Nếu biết như thế, việc gì phải như xưa?
Xưa kia có thể là mù quáng nên đã hồ đồ làm như thế. Song nhiều tình huống bạn vốn biết mình đang làm những việc trái lương tâm, cảm thấy lời nói việc làm của mình ngược với lẽ phải, nhưng lại vì không chống lại nổi mọi cám dỗ nên đã làm như thế, đã nói như thế. Có thể lúc ấy tồn tại một tâm lý kiêu hãnh, tưởng là việc này chỉ có trời đất biết thôi, còn người khác không thể biết được, do đó đã táng tận lương tâm, đã làm những việc vốn không nên làm. Sau đó mới phát hiện có không ít chỗ thiếu sót, lộ tẩy rất nhiều, do đó mây đen ùn ùn kéo lên trong lòng. Thế là sản sinh tâm lý lo lắng, sợ sệt và hoảng hốt.
Dù cho bạn làm những việc trái với lương tâm đến mức hoàn toàn giữ được bí mật, quả nhiên chỉ có một mình bạn biết rõ ràng, còn người đời đều không biết, nhưng khi lương tâm của bạn thức tỉnh lại, bạn tất nhiên sẽ từng cơn từng cơn chịu đựng giày vò của lương tâm, vì thế mà trong lòng không yên ổn, ngẩn ngơ như đánh mất cái gì, làm cho bạn càng thêm khó chịu. Có người đã tiêu phí năm tháng một cách ảm đạm như thế, lĩnh nhận cuộc đời đáng buồn tối đen không bóng mặt trời, vẫn không thể làm người được đường đường chính chính.
Nếu như bạn đang nằm trong cảnh ngộ cuộc đời như thế - đã làm một vài việc hoặc nhiều việc trái với lương tâm, trong lòng đang chịu giày vò hoảng sợ thì làm thế nào để thoát ly vũng bùn đau khổ này, bước lên con đường tràn ngập ánh nắng tươi đẹp được?
Không nên lại lừa gạt thế giới nữa, không nên lại lừa gạt người khác nữa, nguyên tắc thông thường giữa người đời chính là thường tưởng mình đang lừa dối người khác, nhưng trên thực tế đều là đang lừa dối mình, đều là đang bịt tai ăn trộm chuông. Bản thân hành vi "lừa gạt" này chính là việc xấu, bạn đã làm những việc trái lương tâm mà muốn bưng bít nó, đó là trên cơ sở đã xấu lại chồng thêm một tầng xấu khác nữa. Bất cứ hành vi xấu xa nào đều không thể duy trì được lâu, tất nhiên sẽ bị đào thải theo quy luật tự nhiên. Những điều trái lương tâm bạn làm là một tồn tại khách quan và do ảnh hưởng cảm giác chủ quan của bạn. Quyết không thể lật ngược lại được, tồn tại khách quan này sẽ chịu ảnh hưởng cảm giác chủ quan của bạn. Bạn mưu toan dùng cái có hay không có của cảm giác chủ quan để quyết định cái có hay không có của tồn tại sự việc khách quan. Ðây rõ ràng là hoang đường, là một kiểu hình thức tư duy của duy tâm luận chủ quan, điển hình. Tục ngữ nói "Nếu muốn người không biết, trừ phi mình không làm", đã nói rành mạch đạo lý này một cách rất thấu triệt.
Muốn xua tan đám mây đen bao phủ trong lòng, điểm mấu chốt nhất là ở chỗ bạn phải hết sức quyết tâm, vứt bỏ gánh nặng, thả hết mọi vận khí đen đủi đang tích tụ trong lòng, hãy thừa nhận lỗi lầm của bạn trước người khác, dốc hết những lời sám hối với người khác, tuôn ra càng nhiều càng thoải mái. Sám hối là bước đi đầu tiên giải phóng mình, sám hối quá khứ là sự bắt đầu đi đến tương lai sáng sủa. Người ta vẫn thường có thể tha thứ những người tự giác hối hận mình. Thừa nhận lỗi lầm, sám hối triệt để tất nhiên làm cho bạn giành được cuộc sống mới.
Muốn bước đến bước này có thể rất khó khăn, bạn có thể do dự, lưỡng lự, dừng bước không tiến lên hoặc là vừa mới cất bước đi lại dao động. Bạn lo lắng có thể vì thế mà phải chịu tổn thất kinh tế hoặc tổn thất danh dự, trái lại không biết bạn mang một bộ mặt giả dối suốt ngày lo lắng sống trên cái thế giới này, sự đau khổ của tâm linh không biết phải lớn hơn gấp bao nhiêu lần so với điểm tổn thất kinh tế kia. Còn cái mà bạn gọi là tổn thất danh dự, trên thực tế không tồn tại, bạn chỉ cần vứt đi bộ mặt giả dối, mà khôi phục lại bộ mặt chân thực của bạn mà thôi. Giống như là diễn viên cởi bỏ phục trang ra. Danh dự của vai mà bạn đóng thật ra không phải là danh dự của bản thân bạn.
Cho dù do bạn đem một số việc mất mặt thừa nhận với người khác mà dẫn đến một vài tổn thất kinh tế và danh dự, nhưng đây tất nhiên là tạm thời. Bạn vứt đi một? cái tôi cũ ngồi chồm hỗm ở góc xó tối tăm, mà mang một bộ mặt mới mẻ xuất hiện trước mặt người đời, bạn có thể cảm thấy đang sống dưới ánh mặt trời là một sự việc dễ chịu bao nhiêu. Lúc này, bạn nhẹ nhõm toàn thân, tất cả mọi cái của tương lai đều đang rộng mở đối với bạn.
Sáng tạo mình như thế nào không nằm ở quá khứ, mà ở chỗ bắt đầu từ hiện tại, từ tương lại lại bắt đầu từ hiện tại.
Cho nên, thực tế bạn không cần thiết khư khư ôm lấy quá khứ mà nơm nớp lo sợ. Bạn trước đây làm những việc trái lương tâm, chắc chắn đó là việc xấu của quá khứ. Tất cả mọi việc của quá khứ hãy để cho nó qua đi. Nếu như hiện tại bạn vẫn không thể thả "cái tôi" của quá khứ đi, để hiện tại và tương lai vì "cái tôi" của quá khứ mà phải gánh chịu gánh nặng tư tưởng nặng nề, thì giá cuộc đời của bạn sẽ phải trả ra quá lớn.
Ðương nhiên, thừa nhận lỗi lầm với người khác, về tư tưởng giải tỏa được gánh nặng, cuối cùng chỉ là bạn bắt đầu đi đến cuộc đời mới, tức đã hoàn thành bước ngoặt mấu chốt từ cái tôi cũ đến cái tôi mới. Con đường đi về sau hãy còn dài lắm. Muốn bù lại thật sự điều đáng tiếc của đời người do quá khứ làm những điều trái lương tâm, sáng tạo một cái tôi hoàn toàn mới, cần bạn phải từ nay về sau qua thực tiễn lâu dài. Từ nay về sau còn phải biết nắm cánh cửa của trí nhớ bất cứ lúc nào, nó sẽ cảnh giới và thôi thúc của bạn. Con người không thể không phạm sai lầm, nhưng cần phải cố gắng tránh mắc phải những sai lầm giống nhau.

[BichDu]

99 Khoảnh Khắc Đời Người - Trang 27

76. Khoảnh khắc mắc nợ tinh thần

* Tất cả món nợ tinh thần đều có thể đổi thành hai chữ: "trách nhiệm".
* Thời thế tạo anh hùng là xét từ tính tất nhiên phát triển sự vật, nhưng thời thế tạo ai thành anh hùng, đó lại là do tính ngẫu nhiên - bản thân người anh hùng cụ thể - quyết định.
Món nợ tinh thần là khái niệm mượn danh nghĩa nợ vật chất mà sinh ra. Nợ món nợ vật chất dùng vật chất để trả, còn món nợ tinh thần chỉ có thể dùng tinh thần để trả.
Vật chất có thể nhìn thấy sờ thấy, nhưng mắc nợ tinh thần chỉ là một sự tỉnh ngộ và cảm giác trong lòng bản thân bạn. Khi bạn cảm thấy áy náy, thấp thỏm không yên đối với những việc dưới đây, thì có nghĩa là bạn đã mắc món nợ tinh thần rồi.
Ðược yêu chuộng và quan tâm của người khác, được sự cổ vũ và giúp đỡ của người khác, người ta gửi gắm hy vọng sâu xa đối với bạn, bạn lại không giành vẻ vang đã phụ lòng mong đợi của người ta đối với bạn.
Người ta tín nhiệm bạn, tôn sùng bạn, chọn cử bạn, ủng hộ bạn, bạn lại lơi là cương vị công việc, không xứng chức vụ, làm cho người ta thất vọng.
Ðã từng "hẹn biển thề non", mà ngày nay cô ta (anh ta) vẫn đang yêu đương quyến luyến bạn sâu sắc, bạn lại đi tìm nguồn vui mới khác đem vứt bỏ cô ta (anh ta).
Việc vốn là thuộc phận sự của bạn, bạn có khả năng, có thời gian làm tốt nó, mà bạn lại không làm tốt nó.
Sự việc bạn phải hoàn thành, bạn cũng có năng lực, có thời gian hoàn thành nó, mà bạn lại không hoàn thành.
Sự việc vốn nên hoàn thành ngay ngày hôm nay, bạn lại kéo dài đến ngày mai.
Sự việc vốn phải tháng này hoàn thành, bạn lại kéo đến tháng sau.
...
Cũng giống như tất cả mọi nợ nần vật chất đều có thể chuyển đổi thành hai chữ "kim tiền", tất cả mọi món nợ tinh thần cũng có thể đổi thành hai chữ: "trách nhiệm".
Mắc nợ tinh thần cũng chính là mắc nợ trách nhiệm làm người của bạn. Nỗi áy náy đối với tất cả mọi việc đều tập trung vào một điểm chính là áy náy về việc mình đối với một vài việc nào đó chưa đem hết trách nhiệm của mình nên đưa ra.
Một người có thể không mắc khoản nợ vật chất, hơn nữa có thể trả hết nợ bất cứ lúc nào, nhưng rất khó không mắc món nợ tinh thần. Còn một hơi thở, trách nhiệm vẫn còn, bạn thường không có cách nào định liệu bạn lại không mắc khoản nợ tinh thần. Rất nhiều người đều mang theo di hận sâu sắc rời bỏ cõi đời, trong di hận đó có một bộ phận tương đối lớn là trách nhiệm chưa làm tròn, món nợ tinh thần còn chưa hết, linh hồn của anh ta ở trên trời sẽ có thể chưa yên.
Không mang nợ vật chất, có thể làm cho cuộc đời người tốt đẹp, không mang nợ tinh thần có thể làm cho tinh thần người ta thoải mái, hai bên ảnh hưởng lẫn nhau, hai bên hợp nhau càng thêm tốt đẹp, nhưng phân lượng hai bên chiếm trong đời người có những sai khác rất lớn.
Về đời sống vật chất thanh bần một chút, nhưng chỉ cần tinh thần bạn vui vẻ thoải mái, không oán không hận, đời bạn vẫn tràn đầy niềm vui sướng và hạnh phúc. Bằng không, dù cho lưng bạn dắt vạn quan, có thể được hưởng thụ đời sống vật chất cao cấp, nhưng món nợ tinh thần lại chồng chất, trong lòng đau khổ không yên cuộc đời bạn lại không có niềm vui sướng và hạnh phúc chân chính gì đáng nói.
Hoàn trả và giải tỏa món nợ tinh thần như thế nào? Ðành rằng món nợ tinh thần tập trung vào hai chữ "trách nhiệm", như thế thì hoàn trả và giải tỏa món nợ tinh thần cũng chính là bù đắp và đảm nhận trách nhiệm làm người.
Bạn trên đường đời cần phải gánh vác hai trách nhiệm nặng nề: một là trách nhiệm đối với mình, hai là trách nhiệm đối với người khác.
Khi bạn còn chưa đến với thế giới này, bộ mặt vốn có của bạn là gì? Tính quy định bạn phải trở thành loại nào đều không thể tồn tại, không có bất cứ ai hoặc bất cứ cái gì khác quy định sẵn bạn tồn tại ra sao, ngôn hành ra sao. Mà sau này bộ mặt mà bạn có, bạn trở thành một người như thế nào, bạn có một cuộc đời như thế nào, tất cả những việc này đều là do bản thân bạn chọn lựa. Mặc dù không có nghi vấn gì, hoàn cảnh xung quanh bạn đối với việc tạo nên cuộc đời của bạn đã phát sinh ảnh hưởng cực kỳ quan trọng, nhưng điều có tính quyết định vẫn là ở chính bạn. Bởi vì hoàn cảnh như nhau, thậm chí giữa anh em cùng sinh ra, đều có thể sinh ra cuộc đời khác nhau rất lớn.
Tại sao bạn trở thành vĩ nhân mà không trở thành ăn mày? Tại sao bạn thành công mà không phá sản? Tại sao về sau bạn lại thua liểng xiểng? Ðều là kết quả do bản thân bạn chọn lựa. Bất kể thời thế tốt đẹp hoặc hiểm ác ra sao, xét đến cùng là bạn chọn thời thế mà không phải là thời thế chọn bạn.
Cái gọi là thời thế tạo anh hùng là xét từ tính tất nhiên phát triển của sự vật, nhưng thời thế chọn ai để tạo thành anh hùng, đấy là do tính ngẫu nhiên - bản thân người anh hùng cụ thể - quyết định. Thời thế ba anh em Lý Thế Dân sống là như nhau, người con trưởng là Lý Kiến Thành và người con thứ ba là Lý Nguyên Cát vì âm mưu chiếm quyền không được nên bị chết dưới lưỡi dao của Lý Thế Dân, con thứ là Lý Thế Dân lại lên ngôi Hoàng đế, trở thành một vua hiền một thời. Kết cục như thế, quyết định bởi hành vi của ba anh em mỗi người khác nhau.
Cho nên, bất cứ ai đều phải vì sự sinh tồn của mình và tất cả mọi hành vi của mình đảm nhận trách nhiệm, như thế mới không hổ thẹn với đời người, không hối hận, không có món nợ tinh thần mình có lỗi với mình.
Ngoài trách nhiệm đối với mình ra, tất cả mọi hành vi của bạn còn phải có trách nhiệm đối với người khác. P.J. Sartre đã lớn tiếng kêu gọi mãi không chán: Tự do của người là chỉ tự do chịu trách nhiệm đối với người khác.
Khi sáng tạo ra cuộc đời của mình, bạn đồng thời là đang phục chế lại một loại hình của con người. Trên thân thể của bạn, trong toàn bộ phương thức hành vi của bạn đồng thời ngưng kết toàn bộ nền văn minh nhân loại. Cho nên toàn bộ hành vi của bạn vừa phải có trách nhiệm đối với cá tính của mình, còn phải có trách nhiệm đối với toàn nhân loại: gánh vác trách nhiệm mở rộng và kéo dài nền văn minh nhân loại.
Bạn là động vật có tính xã hội, bạn tuyệt đối không thể tồn tại độc lập, sự tồn tại của bạn cần phải dựa vào rất nhiều, rất nhiều người xung quanh bạn để tồn tại. Trái lại trong sự tồn tại của rất nhiều, rất nhiều người xung quanh bạn cũng tất nhiên có một phần dựa vào sự tồn tại của bạn. Bạn và người khác cùng tồn tại dưới hình thức bổ trợ lẫn nhau. Người khác có trách nhiệm đối với sự tồn tại của bạn, bạn cũng tất nhiên có trách nhiệm đối với sự tồn tại của người khác. Không gánh vác nổi phần trách nhiệm này, bạn sẽ phải chịu tự khiển trách, cảm thấy mắc món nợ tinh thần.
Hành vi của bạn muốn không thẹn với người khác, thì phải tận tâm tận chức vì người khác để cố gắng làm việc.
Có trách nhiệm đối với mình và có trách nhiệm đối với người khác, hai bên đều có chỗ thống nhất nhau, đôi khi có trách nhiệm đối với mình trên thực tế chính là có trách nhiệm đối với người khác, còn có trách nhiệm đối với người khác cũng thường thường chính là có trách nhiệm đối với mình.
Chỉ có cáng đáng nổi toàn bộ trách nhiệm làm người, bạn mới có thể thật sự hưởng thụ vui vẻ tinh thần, mà không thể có cảm giác mắc món nợ tinh thần.

77. Khoảnh khắc sản sinh tâm lý gặp may

* Quả thật Ông Trời không có mắt, không chiếu cố anh ta lấy một lần?
* Chỉ có làm người thật thà, vứt bỏ tâm lí cầu may mắn, thận trọng thiết thực từng li từng tí mới có thể thu hái được trái ngọt của hạnh phúc.
Vừa mơ ước thành công, mơ ước tương lai tốt đẹp, lại không muốn tuân theo quy luật tất nhiên phát triển của sự vật khách quan, không muốn trả giá lao động vất vả, trả giá cho cuộc đời, thế là ấp ủ tâm lý may mắn, ảo tưởng dựa vào một số nguyên nhân ngẫu nhiên giành thành công nhẹ nhàng ngon xơi. Ðây là một kiểu nhân sinh đáng buồn sống trong ảo giác.
-Bạn hãy nhìn xem, kia là một người chỉ muốn dựa vào may mắn để thành công. Anh ta đang rụt cổ, lồng hai tay vào nhau, ngửa mặt lên trời, đang tưởng tượng ở đó:
- Sẽ có một ngày tôi gặp được thời cơ mang lại. Nhiều người đã xem tướng cho tôi nói số mệnh của tôi rất tốt, trung niên có thể đại phát, cuối đời giàu có thoải mái. Người ta đều nói tôi là người có tướng tốt đến lúc đó vận may sẽ có thể đến.
- Ðừng xem tôi tạm thời hiện nay chưa được. Kỳ thực chưa biết chừng tôi có thiên tài sáng tạo. Tương lai chưa chừng người Trung Quốc đầu tiên giành được giải Nobel lại chính là tôi.
- Một ngày nào đó linh cảm đột nhiên xuất hiện, tôi sẽ có thể giành được thành công. Linh cảm sớm muộn đều sẽ lóe hiện lên trong đầu óc của tôi.
- Có lẽ có thể có một nhân vật lớn nào đó sẽ tiến cử tôi, giúp tôi một tay, tôi sẽ có thể vượt lên trên mọi người.
- Có lẽ có một ngày nào đó tôi gặp được khoản thưởng độc đắc, một vé thưởng mua hàng độc đắc, một tờ lịch năm mới có thưởng đặc biệt, chẳng phải là phút chốc đã phát giàu không? Hà tất phải gian khổ vất vả tích lũy từng xu từng đồng?
- Chưa biết chừng một ngày nào đó có một kỳ tích nào đó xuất hiện, tôi sẽ có thể thăng chức rất nhanh sẽ có thể phất một khoản to.
- Ông Trời có mắt, chắc sẽ chiếu cố tôi một lần.
...
Nhưng, ngày này qua ngày khác, năm này qua năm khác, thời gian không phải một ngày đã qua đi. Anh ta từ lúc thiếu thời đến thời trung niên, chốc lát lại từ trung niên đến tráng niên, phút chốc lại từ tráng niên về già. Vận may mà anh ta mơ ước cho đến nay vẫn không thấy manh mối. Giải thưởng Nobel mà anh ta hằng mơ ước còn cách tên anh ghi đến mười vạn tám ngàn dặm, linh cảm mà anh ta mơ tưởng cũng vẫn còn chưa đến, nhân vật lớn mà anh ta mơ tưởng cũng còn chưa thấy tăm hơi, giải thưởng đặc biệt vẫn chưa từng gặp, kỳ tích vẫn cứ chưa xuất hiện.
Quả thật là ông Trời không mắt, không chiếu cố anh ta lấy một lần? Ðúng thế, Ông Trời quả thực không có mắt, vĩnh viễn cũng không thể đi chiếu cố anh ta được. Chúng ta nếu như có chút lòng nhân từ, nên hét cho anh ta một tiếng to thức tỉnh giấc mộng hoàng lương của anh ta...
Ðương nhiên, mọi người đều khát vọng tốt đẹp. Không ngừng theo đuổi tương lai tốt đẹp bản thân chính là một cách làm đẹp.
Mọi người đều ít nhiều có một chút năng lực tưởng tượng. Giống như bạn, tưởng tượng ra hàng loạt giấc mộng đẹp đẽ kia, hàng loạt ảo giác kia, một tòa ảo cảnh kia, một đám mây ở tận chân trời kia, thực ra là rất dễ dàng, hầu như mỗi người đều tưởng tượng ra được.
Song, ảo mộng mãi mãi chỉ là ảo mộng, nó quyết không thể thay được sự thật. Bạn còn một ngày không tỉnh ngộ ra, không chịu hành động, thì sẽ còn một ngày bạn chỉ có thể ở lại trong ảo mộng, đi theo đuổi mơ tưởng hão huyền của bạn. Có lẽ bạn đã từng theo đuổi giá trị đứng "nhai đại trước cửa hàng thịt" để thỏa mãn tuy không được thịt nhưng được khoan khoái dễ chịu phải không? Có lẽ bạn bằng lòng ôm hôn cuộc đời tự tê liệt, tự lừa gạt này chăng? Thế thì bạn sẽ mãi mãi, mãi mãi sẽ ăn bánh vẽ cho đỡ đói, mãi mãi yêu theo kiểu Plato nhé!
Ðiều đó chẳng phải là còn đau khổ hơn nhìn thẳng vào hiện thực chăng?
Ðương nhiên những thứ mà bạn tưởng tượng ra, đều có khả năng ngẫu nhiên thực hiện. Nhưng bạn nên biết rằng, tất cả mọi cái ngẫu nhiên đều nằm trong cái tất nhiên, chỉ có điều là trong tất nhiên mới có thể nhìn thấy ngẫu nhiên, mà bạn lại vừa khéo là vượt qua tất nhiên trơ trọi một mình chọn thẳng ngẫu nhiên. Ðây chẳng phải là bạn đang làm trò đùa đối với sinh mệnh của mình, phải không?
Trong tất cả mọi việc may mắn của bạn, cái gọi là thiên tài hay đại loại như linh cảm, thậm chí đến tính ngẫu nhiên cũng không tồn tại.
Một phần mười của thiên tài là linh cảm, chín phần mười là máu và mồ hôi, đây là một đạo lý mà mọi người đều biết.
Gorki nói có vẻ văn học một chút, song cũng rất là thực tế. Ông nói: "Cái trời phú cho người giống như một đốm lửa, vừa có thể tắt ngúm, cũng có thể bùng cháy. Mà phương pháp làm cho nó bùng cháy lên thành một ngọn lửa hừng hực thì chỉ có một - đó là lao động, lao động nữa. Thiên tài chính là lao động".
Bạn hãy xem, nhà danh họa Liêpin cũng có cảm nghĩ như thế. Ông nói: Cái gọi là linh cảm, chẳng qua là lao động ngoan cường mà giành được phần thưởng. Trersepski mang giọng châm biếm đã nói với những thanh niên: Linh cảm là một người khách không thích đến thăm những anh chàng lười biếng.
Nhà thơ vĩ đại Heinrich Heine cảm khái muôn phần nói với chúng ta: Người ta đang ba hoa khoác lác những cái trời phú và linh cảm ở đó, còn tôi lại giống như người thợ kim hoàn đánh dây chuyền đang chăm chú lao động đem những chiếc vòng nhỏ xíu nối lại với nhau một cách khéo léo.
Bạn có tin chăng? Các vị như Heine nói trên đều là những bậc thiên tài một thời, thiên tài của họ bắt nguồn từ sự cần mẫn, từ lao động, từ máu và nước mắt ngưng kết nên. Bạn chỉ có thể chăm chỉ cố gắng giống như họ, hao tổn máu và nước mắt to lớn giống như thế, mới có khả năng trở thành thiên tài. Thiên tài, linh cảm quyết không phải sản phẩm của tưởng tượng, quyết không phải may mắn mà thành.
Còn đối với cái gọi là trúng vé độc đắc mà bạn tưởng
tượng ra, không loại trừ có ngẫu nhiên này tồn tại. Nhưng đó là việc ngẫu nhiên hiếm có biết bao! Bạn chẳng lẽ bằng lòng gửi gắm lý tưởng của mình vào tia hy vọng mỏng manh một phần mấy chục vạn đến một phần mấy chục triệu hoặc một phần trăm triệu thậm chí một phần mấy trăm triệu chăng? Bạn không cảm thấy quá khôi hài và buồn cười chăng?
Cho dù bạn trúng vé thưởng độc đắc, giành được khoản tiền lớn ngoài ý muốn, ngoài việc vì tăng được một chút tài sản, nhất thời kích động hưng phấn một hồi ra, còn có ý nghĩa gì khác nữa? Chẳng lẽ toàn bộ giá trị, toàn bộ ý nghĩa của cuộc đời bạn chỉ ở chỗ được một chút tài sản do may mắn ngoài ý muốn này chăng? Còn có linh hồn của bạn, tinh thần của bạn nữa, đặt để ở nơi nào? Cái giành được do may mắn đó liệu có thể làm cho linh hồn của bạn thăng hoa được không? Một cái thân xác mà linh hồn uể oải thì hạnh phúc ở đâu?
Không nên ngụy trang nữa. Phần lớn những người đem cuộc đời gửi gắm vào may mắn đều là lười biếng. Ðã lười biếng lại còn thèm muốn ước mong quá cao, ngọn nguồn của bi kịch của nó chính là tại chỗ này.
Chỉ có làm người thật thà, vứt bỏ tâm lý cầu may mắn, thận trọng thiết thực, từng ly từng tý mới có thể thu hái được trái ngọt của hạnh phúc.

78. Khoảnh khắc sản sinh tư tưởng chán nghề

* Người luôn luôn chán nghề mình làm, xưa nay chưa hề hình thành nổi ưu thế và sở trường của mình.
* Thà theo đuổi một nghề để đào tạo sâu, đừng ham nhiều mà cả hai đều hỏng.
Trong những người đến cùng mà một việc cũng không thành, phần nhiều là những người "đứng núi này trông núi nọ", làm việc nào chán việc đó. Trong nhân viên của một công ty, một cơ quan, những người không xứng đáng với chức vụ, thường bị người ta quở trách, "bị riềng" cũng phần nhiều là những người chán nghề nghiệp của mình.
Những người này hầu như có bệnh chán nghề nghiệp như là một cố tật. Anh ta luôn cảm thấy nghề nghiệp mình đang làm là kém nhất trong tất cả mọi nghề nghiệp. Không tốt bằng nghề khác.
Anh ta khi làm thầy giáo cảm thấy nghề thầy giáo là nghề kém nhất, hàng ngày hít thở bụi phấn, mà còn là cửa nha môn uống nước lã. Bạn nhìn thấy người ta là nhân viên ngân hàng ngồi trong phòng có điều hòa nhiệt độ không khí, thoải mái biết mấy. Hơn nữa hàng bó tiền lớn đều từ tay họ đi chẳng đến nỗi nghèo như giáo viên.
Anh ta khi làm nhân viên ngân hàng, lại cảm thấy nhân viên ngân hàng là nghề tồi nhất, hàng ngày giống như một cái máy, chỉ ÐÁNH BẠN VỚI MẤY CHỮ SỐ Ả Rập và giấy bạc, chẳng có ý nghĩa gì. Bạn nhìn thấy người ta là nhà báo nghênh ngang biết mấy, luôn được đi đây đó, đến đâu cũng được đón như thượng khách.
Khi anh ta làm nhà báo lại cảm thấy nhà báo là nghề kém nhất. Chạy đông chạy tây, cuộc sống không ổn định, không có quy luật, hàng ngày viết được một mẩu bài báo, gió vừa thổi qua đã bay đi không biết đâu mà tìm. Bạn xem người ta là biên tập vĩ đại biết mấy, từng quyển, từng quyển sách đồ sộ do tay anh ta biên tập ra, có quyển còn có thể lưu truyền đến trăm đời sau.
Khi anh ta làm biên tập, lại cảm thấy biên tập là nghề rất tồi. Người làm dâu trăm họ, tâm huyết một đời của mình dốc đổ vào người khác. Sách là do tác giả viết, ai người ta thèm để ý đến cái anh thợ biên tập? Bạn hãy nhìn người ta...
Ðã đành anh ta luôn chán ghét nghề nghiệp của mình, sự kém cỏi biểu hiện nghề nghiệp và thành quả nghề nghiệp của anh ta cũng do đó có thể thấy được rồi. Anh ta luôn không an tâm công việc của mình, từ không biết nghĩ đến việc đi sâu vào nghiệp vụ, nâng cao năng lực nghiệp vụ của nghề nghiệp mình đang làm, càng không biết nghĩ đến phát triển mình trên cương vị công tác này như thế nào. Anh ta xưa nay vẫn chỉ lấy thái độ ứng phó với việc vặt được giao làm theo kiểu "một ngày làm Hòa thượng thì đánh chuông một ngày", không sinh động hoạt bát, rệu rã mỏi mệt, hoặc là tư tưởng không tập trung, "người ở bên Tào, lòng ở bên Hán", lúc nào cũng chờ đợi cơ hội ở nơi khác có chỗ nào trống, một khi phát hiện ra anh ta sẽ nhảy qua. Sau khi nhảy sang có thể cũng được khoảng ba hôm hào hứng, sau ba hôm lại bắt đầu chán nản, bệnh cũ lại mắc lại. Anh ta bất kể là ở chỗ nào, bất kể làm nghề gì, đều là thuộc hàng loại ba. Bơ phờ, buồn bực không vui. Như thế, anh ta không thể có bất cứ thành tựu xuất sắc nào.
Trên thực tế, những người luôn luôn chán nghề mình đang làm từ trước đến nay sẽ không hình thành nổi ưu thế và sở trường của mình, anh ta không biết mình rốt cục nên làm gì, do đó anh ta không có mục tiêu theo đuổi rõ ràng nào cả. Một đời người cứ lơ mơ như vậy trôi đi một cách tầm thường chẳng có tài cán gì.
Nếu bạn thuộc hạng của những người này, cần phải sửa lại quan niệm và hành vi của bạn, không thể đồng bọn với loại người này được, bạn phải nên trái ngược với những người này làm một người trọng nghề và vui với nghề nghiệp.
Ðặc điểm nổi bật nhất của người trọng nghề và vui với nghề là làm nghề nào, yêu nghề đó, đi sâu vào nghề đó. Bất kể trong lĩnh vực của nghề này anh ta cuối cùng có thể giành được thành tựu to lớn hay không, nhưng do anh ta yêu chuộng nghề nghiệp của mình, cho nên trên cương vị công tác anh ta luôn luôn cần cù, tận tụy, trung thành với chức vụ, hơn nữa làm vui vẻ thoải mái. Chỉ ở điểm này thôi, chúng ta cũng có thể phán đoán được những người trọng nghề và vui nghề dễ dàng giành được thành tựu sự nghiệp tương đối lớn.
Bất cứ một người nào dưới ảnh hưởng của tâm trạng vui vẻ thoải mái đều tỏ ra có trí lực và thể lực cao hơn so với dưới ảnh hưởng của tâm trạng chán nản buồn phiền, cho nên thành tích công tác của người trọng nghề vui nghề phần lớn đều có thể cao hơn những người chán nghề của mình.
Nhưng, khi bạn phát hiện mình quả thực không thích nghi với công việc đang làm trước mắt, cảm thấy có ưu thế và sở trường của mình trên một ngành nghề khác nào đó, vì thế mà muốn nhảy sang, thay đổi nghề nghiệp, đi làm việc mà bạn thích và lại hợp với bạn làm, đây là một sự chọn lựa hoàn toàn sáng suốt. Căn cứ vào sở trường của mình, dứt khoát điều chỉnh lại mình như thế thì so sánh với những người chán nghề nghiệp là hoàn toàn khác. Việc sau là không có mục tiêu, mà bạn là có mục tiêu theo đuổi rõ ràng. Việc sau không có hoặc chưa phát hiện ưu thế và sở trường của mình, còn bạn thì hoàn toàn rõ ràng ưu thế và sở trường của mình.
Nếu như ở một nơi nào đó hoặc trong một đơn vị nào đó vì quan hệ nhân sự, bởi vì cảm thấy mình chưa được trọng dụng hoặc có tài mà không phát huy được, làm việc không thoải mái trong lòng mà muốn nhảy sang một ngành kỹ thuật cao hơn, đây có thể cũng là một cách chọn lựa đúng đắn, sáng suốt, điều này càng khác với những người chán nghề, người sau là chán nghề nghiệp mình đang làm, còn bạn thật ra không phải là chán nghề mình đang làm, chỉ là chán cái địa phương này, đơn vị này, sau khi nhảy sang nơi khác bạn có thể vẫn làm nghề nghiệp vốn có của mình.
Nếu như bạn đích thực sản sinh cảm giác chán nghề, cũng không có mục tiêu theo đuổi rõ ràng, không có sở trường và ưu thế nổi bật, thế thì hãy nhìn thẳng vào hiện thực, cứ rèn luyện lòng kiên nhẫn trong ngành nghề này, bồi dưỡng nên hứng thú, hình thành ưu thế và sở trường, đây là quyết sách đẹp nhất của bạn.
Hứng thú, ưu thế và sở trường thật ra không phải vừa sinh ra đã có, mà chỉ có thể hình thành trong thực tiễn. Không ai vừa sinh ra đã thích làm nhà báo, không ai vừa sinh ra đã có ưu thế và sở trường làm nhà báo, mà chỉ có thể trong cuộc sống làm nhà báo dần dần hình thành.
Hứng thú, ưu thế và sở trường, cả ba cái đó có thể cùng ảnh hưởng nhau, cùng bổ ích cho nhau. Thời gian bạn dùng lòng kiên nhẫn làm một nghề nào đó càng lâu, bạn lại có sở trường làm việc này, từ đó sẽ có thể sản sinh hứng thú đối với nghề nghiệp, do đó hình thành ưu thế của bạn về phương diện này. Trái lại, một khi bạn hình thành được ưu thế của mình ở một phương diện nào đó thì hứng thú của bạn đối với nghề đó sẽ càng thêm sâu đậm, từ đó sở trường của bạn làm việc này sẽ càng thêm nổi bật.
Vấn đề chủ chốt hàng đầu là ở chỗ lòng kiên nhẫn của bạn. "Lòng kiên nhẫn tức thiên tài" - nhà văn Pháp Buphâng đã nói như thế. Nếu như bạn thiếu lòng kiên nhẫn đó, một khi chán và dễ dàng thay đổi nghề, như thế hứng thú của bạn, sở trường và ưu thế của bạn có thể vĩnh viễn không thể hình thành, bạn sẽ có thể vĩnh viễn hời hợt, chán tất cả.
Kiềm chế nông nổi, huấn luyện kiên nhẫn, có lẽ là biện pháp tốt kiềm chế cảm giác chán nghề. Fuloupai viết tiểu thuyết, có khi một tuần lễ chỉ có thể viết được 2 trang, có khi 6 tuần lễ chỉ viết được 25 trang, có khi 2 tháng chỉ có thể viết được 27 trang. Việc này cần lòng kiên nhẫn biết mấy! Không có lòng kiên nhẫn này, thì sách "Baofali phu nhân" mở ra kỷ nguyên mới trong lịch sử văn học Pháp có thể ra đời được chăng?
Thà theo đuổi một nghề để đào tạo sâu, đừng ham nghi với mình rồi thì phải trau dồi cho tinh thông, phải phát triển, quyết không thể giữa chừng vứt bỏ một cách nhẹ nhàng.
Bằng không thì hết chán cái này lại chán cái kia, nhảy sang phải chán lại nhảy sang trái, chạy đông chạy tây khắp nơi, đến cuối cùng cái gì cũng không biết, việc gì cũng làm không nên, há chẳng đáng buồn sao! Bài thơ thương hại người ngu của Tống ứng Tinh, nhà khoa học đời Minh, có thể có tác dụng nhắc nhở chúng ta, ông đã viết:
Một đời ta có được bao lăm?
Ðọc sách thì thôi đọc binh thư.
Suy Nam nghĩ Bắc chi thêm mệt,
Ðứng trước gương soi thấy đã già.

[BichDu]

99 Khoảnh Khắc Đời Người - Trang 28

79. Khoảnh khắc theo đuổi hư vinh

* Lòng hư vinh là một trong những động lực thúc đẩy sự nghiệp đời người.
* Bạn xem vinh dự là hư vô, thì vinh dự là thật; bạn xem vinh dự là của báu, thì vinh dự là hư vô.
* Hư vinh có thể giúp bạn, hư vinh cũng có thể hại bạn.
Ðối với bất cứ người nào đứng trên khởi điểm của cuộc đời để xét, tất cả mọi vinh dự đều không được hưởng. Bạn chưa sáng tạo ra cái gì, chưa thực hiện bất cứ giá trị nào, do đó mà vinh dự đối với bạn để xét là một cái gì trống rỗng, hư vô, một tưởng tượng của tương lai. Nhà khoa học vĩ đại, nhà văn hào vĩ đại, người giành giải thưởng Nobel, lãnh tụ kiệt xuất, tất cả mọi thứ như thế đều chỉ có thể là quyến rũ hư vô treo lửng lơ trước mắt bạn.
Bạn lúc này, có thể xem vinh dự là hư vinh, "hư" ở đây ý nói không tồn tại.
Ðối mặt với hư vinh, tất cả những người có ấp ủ hùng vĩ, người có chí hướng cao xa, người lập chí viết nên cuộc đời vẻ vang, đều lập chí để theo đuổi nó, quyết tâm để có được nó. Ðời người của anh ta từ đây bắt đầu nhuốm màu. Cho nên Francis Bacon đã nói: ?Lòng hư vinh là một trong những động lực thúc đẩy sự nghiệp đời người?. Hầu như tất cả vĩ nhân và bậc danh tiếng đều bắt đầu từ động lực thúc đẩy này.
Ðối mặt với hư vinh, người tiêu cực lười biếng người chán nản ngã lòng, người không có chí lớn trong lòng không thể ngưỡng vọng nó, theo đuổi nó. Bi kịch cuộc đời của nó đã vén lên bức màn đầu tiên từ đây.
Tất cả thanh thiếu niên đứng trên điểm khởi đầu của cuộc đời, không nên sản sinh ý nghĩ của cái gọi là nhìn thấu chốn hồng trần không thích hư vinh. Bởi vì bạn còn chưa "nhìn" làm sao có thể "nhìn thấu" được? Vốn bạn còn chưa có vinh dự, làm sao có thể nói đến "không thích". Cái gọi là "nhìn thấu" và "không thích" là bản thân bạn lừa dối mình.
Khi bạn đứng trên điểm khởi đầu của cuộc đời, sản sinh ý nghĩ theo đuổi hư vinh, là bạn sẽ có suy nghĩ tốt đẹp đầu tiên của cuộc đời vẻ vang. Bạn hãy mạnh dạn theo đuổi, tích cực theo đuổi nhé!
Mục tiêu đã định, phải theo đuổi ra sao? Phương thức theo đuổi khác nhau biểu hiện ý nghĩa cuộc đời khác nhau, mà "hư vinh" lúc ban đầu treo trước tiền đồ của bạn cũng liền bắt đầu phát sinh những biến đổi khác nhau.
Hoặc dùng phương thức thiết thực cụ thể để sáng tạo một cách vững chắc, dâng cho năng lượng sinh mệnh của mình, để thực hiện giá trị của sinh mệnh. Bạn thậm chí cam chịu vắng vẻ, cả đến đạt tới mức độ quên mình, cuối cùng không có gì hối hận. Lúc này, bạn thậm chí có thể quên mất hư vinh, không vì hư vinh mà chỉ có thực tế. Mà vừa vặn chính lúc này, vinh dự chân chính có thể đang vẫy gọi bạn.
Chỉ chăm hám danh, bất chấp mọi thủ đoạn, đầu cơ trục lợi, tự tâng bốc mình, vội xuất đầu lộ diện, khát khao xuất đầu lộ diện, bạn có thể bán rẻ nhân cách, che giấu sai lầm, để người ta viết quảng cáo, chụp ảnh cho bạn đăng trên báo chí, thổi phồng bạn mà so với thực tế cách nhau rất xa. Ðể đề cao mình, thậm chí bạn có thể dùng mọi thủ đoạn bỉ ổi vu cáo hãm hại người khác, dùng máu của người khác để nhuộm đỏ chiếc mũ của mình. Linh hồn của bạn bị cám dỗ của hư vinh nên bị nhiễm bẩn một màu đen ngòm.
Người sáng tạo thiết thực cụ thể và người chỉ chăm chú hám danh đều có thể nằm trong thời cơ nhất định, ở mức độ nhất định có được vinh dự.
Nếu như bạn là người sáng tạo thiết thực cụ thể, cái danh tiếng bạn được phù hợp với giá trị sinh mệnh nội tại của bạn thì vinh dự bạn được hưởng không phải là vẻ hào nhoáng bề ngoài, tức không phải là hư vinh mà là một tượng trưng, một dấu hiệu thể hiện giá trị sinh mệnh của bạn. Cũng có nghĩa là lúc này cái bạn thực hiện trên thực tế sẽ không phải là cái hư vinh mà bạn nói lúc đầu, mà là một giá trị của sinh mệnh.
Nếu như bạn là người chỉ chăm chú hám hư danh, danh tiếng mà bạn được không phù hợp với sinh mệnh nội tại trống rỗng của bạn, thì vinh dự bạn được hưởng là một vẻ hào nhoáng bên ngoài, tức là hư vinh. Nó là một tượng trưng giả dối, một dấu hiệu giả dối của sinh mệnh của bạn. Cũng có nghĩa là, lúc này bạn vẫn rơi vào trong hư vô, sinh mệnh của bạn là một mảng trắng xóa.
Sau khi được hưởng vinh dự, phải đối xử ra sao, lại một lần nữa thể hiện hai cuộc đời hoàn toàn khác nhau.
Nếu như bạn lấy việc theo đuổi giá trị sáng tạo của sinh mệnh làm mục tiêu, bạn có thể đi thực hiện mình, thực hiện sáng tạo của sinh mệnh không ngừng. Trước vinh dự bạn vẫn tự cường không ngừng, sáng tạo không ngừng. Bạn không thể xem nặng vòng hào quang nhiều màu sắc ở bề ngoài, bạn trân trọng nhân cách và tôn nghiêm của mình, mà không thể coi trọng đủ mọi thứ như là xưng hô, chiêu bài, danh dự, khen thưởng, bạn xem nó là phù vân, là hư vô. Thế là bạn không biết sợ bất cứ ai chỉ ra sai lầm của bạn, bạn sẽ vui vẻ sửa chữa mình, hoàn thiện mình. Bạn có thể làm được "làm mà không nhờ vả ai, có công lao mà không màng, có chí lớn mà vờ như không biết gì". Sartre có thể từ chối nhận giải thưởng Nobel văn học. Tiền Chung Thư có thể từ chối nhận các danh hiệu danh dự. Như thế thì trên thực tế vinh cự của bạn cùng tồn tại với sinh mệnh của bạn, cùng đạt được thành tựu xuất sắc với sinh mệnh tự cường không ngừng, sáng tạo không ngừng của bạn. Người ta không thể lãng quên bạn được, cho dù đốm lửa sinh mệnh của bạn có tắt đi, vinh dự của bạn vẫn phóng ra ánh hào hoa khích lệ đời sau.
Nếu như bạn thỏa mãn với hư vinh, bạn có thể nằm trên sổ vinh quang dương dương đắc chí, ngông nghênh hí hửng. Từ đó cậy có công tự kiêu căng, ăn vào vốn cũ, vứt bỏ tư cách, không phấn đấu tiếp, không tiến thủ tiếp nữa, Bạn có thể bị thắng lợi nhất thời, bị những bó hoa tươi và bằng khen thưởng làm cho đầu óc mê muội, đắc chí quá quên hết tất cả, tự mình say sưa. Lúc này bạn sẽ nghe không lọt bất cứ lời nào vào tai, thậm chí có thể tìm cách che giấu sai lầm. Như thế thì người ta sẽ có thể nhanh chóng quên bạn đi. Sự say sưa đắc ý của bạn cũng không thể kéo được lâu, bạn sẽ rất nhanh có thể lâm vào cảnh vô vị và trống trải, theo lớp bụi phủ trên bằng vinh dự năm xưa dầy thêm, thì vinh dự của bạn sẽ dần dần trở nên hư vô, tan ra mây khói.
Từ những phân tích các đối xử khác nhau của các giai đoạn nhân sinh khác nhau đối với hư vinh và vinh dự ở trên, chúng ta có thể đi đến những kết luận dưới đây:
- Vinh dự là tượng trưng và dấu hiệu của sinh mệnh không ngừng tiến công, không ngừng thực hiện giá trị, mà một khi dừng lại không tiến, không tiến thủ nữa, thì vinh dự sẽ có thể chuyển thành hư vô ngay lập tức, trở thành bụi trần ai của quá khứ.
- Khi vinh dự là một đánh giá của người ta đối với giá trị sinh mệnh của bạn thì nó là thực tế; Khi vinh dự là cái vốn tự khoe khoang thì nó là
hư vô.
- Khi bạn theo đuổi sáng tạo xem vinh dự là hư vô thì vinh dự của bạn là thực tế; Khi bạn chăm chú hám danh xem vinh dự là của báu, thì vinh dự của bạn là hư vô.
Khi bạn chưa có vinh dự theo đuổi hư vinh, thì hư vinh có thể giúp bạn, trở thành động lực của sinh mệnh bạn; bạn đã có vinh dự thỏa mãn hư vinh, thì hư vinh có thể hại bạn, trở thành cái vỏ bọc sinh mệnh của bạn.

80. Khoảnh khắc niềm tin tốt đẹp tiêu tan

* Tất cả mọi thứ này đều không phải là một giấc mộng.
* Ðời người là một sự việc kỳ diệu biết bao nhiêu!
* Thành công cũng được, thất bại cũng được, chẳng lẽ bản thân việc theo đuổi không chính là ý nghĩa của sinh mệnh chăng?
Mọi người đều có một giấc mộng, một giấc mộng không ngừng lập đi lập lại. Giấc mộng này có thể mung lung, có thể rõ nét; có thể cao xa, có thể hiện thực - Bất kể là một giấc mộng như thế nào, nó đều là một việc khó hiểu không thể khám phá nổi, tồn tại trong tiềm ý thức của con người, đến mình cũng không hiểu nó rốt cuộc là vật gì.
Có thể nó chính là số phận? Một quy luật không thể chống lại.
Ngu Công ở núi Bắc hàng ngày đào núi không nghỉ bởi vì ông ta có một giấc mộng.
Khoa Phụ đuổi Mặt trời đến cùng, vì ông có một giấc mộng.
Trong mộng tất cả đều thuần khiết biết bao, đẹp đẽ hài hòa biết bao, tiếng ma quỷ cũng đều thấy vui tai dễ nghe. Bởi vì con người đã buộc chặt mình vào giấc mộng này, đã giao phó mình cho số phận.
Khi ánh mặt trời xuyên qua cửa sổ chiếu sáng tâm hồn, người ta mới từ trong đêm dài đằng đẵng tỉnh lại. Lý tính được sống lại. Mộng được khám phá là một loại thuộc niềm tin, tín ngưỡng, hy vọng và nguyện vọng. Lúc đó, bỗng nhiên quay đầu lại mới phát hiện mình những ngày qua lại sống mù quáng như thế, ngu xuẩn như thế.
- Ðương nhiên, có rất nhiều, rất nhiều người thậm chí cho đến chết vẫn chưa khám phá ra giấc mộng này, suốt đời sống trong sự ngây thơ của mù quáng, sống trong sự hài hòa của ngu xuẩn, nghe tiếng chửi rủa của ma quỷ tưởng đó chính là tiếng ca hát.
Song, có khá nhiều người lại hiểu được rằng người ta chẳng qua là vì có một tương lai tự cho là tốt đẹp mà sống, vì có hy vọng mà sống, vì có mọi theo đuổi mà sống, vì có lòng tin, có tín ngưỡng mà sống.
Tất cả mọi thứ này không phải là một giấc mộng.
Nhưng, thế giới sau khi tỉnh mộng thật ra không hoàn toàn như ý con người, thật ra không phải đẹp đẽ như trong tưởng tượng, hy vọng không chắc có thể thực hiện được: đã có theo đuổi, tất nhiên kèm theo khổ cực và gắng gượng, kết cục của nó cũng không thể hoàn toàn như nhau, có thành công tất nhiên có thất bại.
Thế là, có người đem thất bại của việc theo đuổi xem là tiêu tan niềm tin tốt đẹp. Sau khi niềm tin tiêu tan cảm thấy không có nơi cư trú, không có nơi chốn để trở về, cảm thấy không nhà để trở lại, cảm thấy mọi ý nghĩ đều tan biến. Có người cho rằng mới đầu không cần tỉnh ngộ, tiếp tục giấc mộng chưa từng khám phá đó còn tốt hơn nhiều so với niềm tin tiêu tan. Anh ta hướng về cuộc đời bằng lòng say sưa lâu dài không muốn thức tỉnh. Thế là anh ta lại buộc chặt mình vào với mộng, giao phó cho số phận. Thậm chí có người ngay lúc này đã giết chết mình - hoặc về tinh thần giết chết mình, rơi vào tiêu cực đồi bại; hoặc về hình thể đã kết thúc mình, đầu đi đuôi lọt.
Bạn thấy, đời người là một sự việc kỳ diệu biết bao nhiêu!
Phiên dịch sai lầm của bi kịch sinh ra trong mộng: lý giải sai lầm đối với theo đuổi, thiên kiến hẹp hòi đối với niềm tin, nhận thức nông cạn đối với hy vọng.
Bạn ở trong mộng so sánh với bạn ở trong hành động, rõ ràng trong mộng là hư vô, hoang đường, chỉ có trong hành động mới là chân thực, có ý nghĩa. Bất kể bạn ở trong mộng vĩ đại bao nhiêu, sống tốt đẹp bao nhiêu, đối với sinh mệnh chân thực của bạn đều không tạo nên ý nghĩa thực tế nào. Bạn ở trong hành động, bất kể là ngọt bùi đắng cay, bất kể là gió sương mưa tuyết thế nào, bất kể thành bại được mất ra sao đều là bạn chân thực, toàn bộ ý nghĩa sinh mệnh của bạn đều tồn tại ở chỗ này. Nếu như bỏ cái này chọn cái kia, bạn chắc chắn là bỏ gốc chọn ngọn, nhưng bằng lòng say sưa lâu dài không muốn tỉnh lại chẳng qua là mình lừa dối mình. Trong giấc mộng chưa được khám phá kia, sinh mệnh của bạn không có sẵn bất cứ tính chất tốt xấu, thiện ác nào sẽ giống như một con chim trên bầu trời.
Thành công cũng được, thất bại cũng được, chẳng lẽ bản thân việc theo đuổi không chính là ý nghĩa của sinh mệnh chăng? Chẳng lẽ cái tạo thành ý nghĩa trực tiếp nhất đối với Ngu Công núi Bắc không phải chính là bản thân sự việc đào núi không ngừng này ư? Còn về kết cục san phẳng hai núi Thái Hàng và Vương Thất, chỉ là sự việc của Ngu Công ủy thác cho con cháu đời sau, dựa vào năm tàn sức cạn của ông căn bản không thể thực hiện được. Ðời người chính là như thế, quá trình so với kết cục quan trọng vạn lần. Quá trình theo đuổi lại là quá trình của đời người, ý nghĩa của sinh mệnh tồn tại ở sự bắt đầu quá trình này. Sinh mệnh cá thể như giọt nước trong biển cả, có thể theo đuổi của bạn chỉ có hòa tan vào trong biển cả mênh mông này mới có thể hiện ra kết quả, mà không thể từ trong giọt nước lẻ loi ở bạn, nhìn ra cái gì cả. Cho dù việc theo đuổi của bạn thất bại, nhưng trong không gian vũ trụ bao la lại tính được cái gì? Bạn vẫn là bạn như thường, chỉ cần bạn bằng lòng, vẫn có ngày nay và ngày mai, ở đây và ở đó như thường. Chỉ cần bạn đã từng theo đuổi, chỉ cần bạn không hổ thẹn với lương tâm.
Cái gọi là niềm tin tốt đẹp tiêu tan là ý nghĩa gì? Niềm tin chẳng qua là chỉ cái lý giải và cách nhìn kia, bản thân bạn cho là tốt đẹp, mà sự lý giải và cách nhìn này chắc chắn cũng bao quát cả toàn bộ quá trình hình thành của nó và toàn bộ quá trình thực hiện của nó. Cái gọi là ?tiêu tan? chỉ là chỉ kết quả cuối cùng của thực tiễn trái ngược với lý giải và cách nhìn của bạn. Cần biết rằng điều ?trái ngược? này hoàn toàn có thể chỉ là tạm thời, ngẫu nhiên hoặc coi như là cá nhân bạn, còn từ lâu dài để xét, từ quy luật phổ biến tất nhiên để xét, niềm tin của bạn không chắc đã sai lầm, bạn không nên có cảm giác tiêu tan. Bởi vì từ lâu dài để xét, từ quy luật phổ biến tất nhiên để lý giải, bạn là đúng đắn, ý nghĩa sinh mệnh của bạn chưa mảy may tổn thất. Nếu như điều ?trái ngược? này quả thực là một sự thực thì niềm tin của bạn đích thực sai lớn, như thế thì ý nghĩa sinh mệnh của bạn ở chỗ tự tỉnh ngộ, dùng quá trình sinh mệnh của bạn chứng thực sai lầm của mình. Ðó là một cơn ác mộng tỉnh lại, đang có cảm giác nhẹ nhàng, không thích hợp sinh ra ý nghĩ tiêu tan. Nếu như bạn vẫn còn trẻ, tương lai hãy còn dài, bạn hãy đi tìm tòi lại, hãy xây dựng lại niềm tin. Cho dù tuổi đã xế chiều, sự tỉnh ngộ của bạn vẫn có giá trị, không nên nói nó có thể làm tấm gương cho những người đời sau của bạn, về bản thân bạn cứ xét theo điểm tỉnh ngộ này cũng có thể ngậm cười nơi chín suối, chẳng phải nói sớm còn nghe nói, chiều chết cũng vui đó sao?
Theo đuổi thất bại phải chăng có nghĩa là hy vọng tan vỡ và tuyệt vọng? Hy vọng là cái gì? Hy vọng là cái mà trong lòng bạn ước ao, là mục đích và nguyện vọng mà trong lòng bạn ước ao thực hiện. Nếu như nói mỗi người đều phải tuân theo quy luật tất yếu của vận động sinh mệnh nào đó, thì quy luật này cũng chính là số phận của con người. Nếu như những điều suy nghĩ trong lòng trái ngược với số phận, như thế thì hy vọng sẽ có nghĩa là tuyệt vọng, càng hy vọng lại càng tuyệt vọng. Chỉ cần bạn biết cách thay đổi. Khi bạn tự biết, tại sao bạn không thể suy ngẫm ngược lại - hy vọng này đã có nghĩa như tuyệt vọng, tại sao tôi vẫn còn hy vọng như thế? Tại sao tôi không thay đổi đi một góc độ: nếu như những điều suy nghĩ trong lòng phù hợp với số phận thì hy vọng của tôi cũng lại là số phận của tôi. Ðúng vì như vậy, trong tuyệt vọng cũng mới có thể có hy vọng, mà hy vọng của tôi có thể đang thai nghén trong tuyệt vọng kia.

81. Khoảnh khắc giận thói đời

* Không nên bị hiện thực mài mòn hết góc cạnh, không nên lún sâu vào thế tục, càng không phải đi a dua xiểm nịnh bất cứ người nào.
* Thà bỏ ra một lần hành động để cải tạo hiện thực, còn hơn phát ra một vạn câu bực dọc với hiện thực.
Người giận thói đời có mặt đáng yêu, cũng có mặt đáng buồn.
Ða số họ bản tính ngay thẳng, dám nói thật, không bao giờ giả dối, mang cảm giác chính nghĩa mãnh liệt, căm ghét sự đời hiện thực không bình đẳng, chán ghét những tập tục cũ hủ bại lạc hậu. Hơn nữa đa số người có cá tính đột xuất rõ ràng, đầu óc mọc trên cổ của mình, có chủ trương và kiến giải độc đáo của mình quyết không ẩn dật, tiến thoái lẻ loi - đây cũng chính là một trong những đối tượng mà họ căm ghét.
Nguyễn Tịch và Kê Khang thời Ngụy Tấn là hai nhân vật điển hình giận thói đời, phủ định lễ pháp. Họ không chỉ là người phi Thang Vũ còn nhẹ Chu Lễ, khinh thường lễ tục, mà còn chỉ thẳng ra những hủ bại và hoang dâm của tập đoàn thống trị họ Tư Mã đương thời, đã phẫn nộ kêu lên: ?Ðại để không có vua mà hầu như mọi vật đều ổn định, không có quan mà vạn sự đều sắp đặt đâu vào đấy... Có vua ở đó mà bạo ngược vẫn thịnh hành, có quan mà giặc dã vẫn phát sinh". Ðồng thời đã lên án bọn vua chúa "Chỉ cậy vào tôn nghiêm và ỷ thế, không bạn không thầy, chia cắt và làm chúa tể thiên hạ để phụng sự cho việc riêng của mình... Kiêu căng diễu võ giương oai, hống hách ngang ngược, họa chất thành núi, hình phạt vốn để trừng trị kẻ bạo ngược, nay lại dùng để uy hiếp người hiền. Xưa là vì thiên hạ, nhưng nay chỉ vì bản thân mình...? Bản tính cương trực đó làm cho người ta kính phục.
ở mỗi thời đại khác nhau đều có những người có chí có nhân như thế. Họ đều đã từng sản sinh ảnh hưởng nhất định đối với việc kêu gọi và thức tỉnh dân chúng vạch trần bọn thống trị. Họ luôn tồn tại đối lập với tất cả những cảnh thái bình giả dối, do đó đã trở thành cái đinh trong mắt, cái kim châm trong da thịt của bọn thống trị các thời đại, đa số họ không được đối xử công bằng, thường thường bị bọn thống trị bức hại.
Trong thời đại vĩ đại ngày nay của chúng ta, người giận thói đời vẫn có giá trị tồn tại của nó. Ðối với tất cả các trào lưu bất chính, đối với tất cả mọi thứ ngôn luận và hành vi không lợi cho nền văn minh và tiến bộ, và các phong tục tập quán lạc hậu ngu xuẩn họ dám căm ghét, dám nói quyết không tha thứ và chung chạ. Nhân cách của tinh thần cứng đầu cứng cổ, không giả dối này, mãi mãi được mọi người khâm phục. Một quốc gia, một dân tộc, nếu như thiếu đi hàng loạt những người cứng rắn như thế, thì đó sẽ là một vũng nước tù đáng thương.
Nếu như bạn có phẩm cách đáng quý này, thì nên tiếp tục phát triển. Không nên bị hiện thực mài mòn hết mọi góc cạnh, không nên lún sâu vào thế tục, càng không phải đi a dua xiểm nịnh bất cứ người nào. Nếu như bạn có ý chí sắt đá ngay thẳng bất cứ con đường không chính đáng nào, bất cứ trào lưu bất chính nào, cuối cùng sẽ chẳng làm gì được bạn.
Song, người ghét thói đời cũng đa số tồn tại khiếm khuyết chết người. Nói chung, họ chỉ dừng lại ở chỗ bực tức và bàn suông, hành động thực tế tương đối ít. Họ có thể nói một lý lẽ đến mức đâu ra đấy, ba hoa thiên địa, đối với một thói hư tật xấu chỉ ra một cách ngắn gọn mà trúng đích, đem một tập tục cũ từ nguyên nhân đến phát triển đến nguy hại hiện thực mổ xẻ phân tích rõ ràng rành mạch. Nhưng họ đa số đều là những người đứng cách bờ nhìn đám cháy, không muốn dấn thân để tham gia thực tiễn vĩ đại cải cách hiện thực, lao mình vào dòng lũ cải cách. Trước hiện thực mà họ vạch ra và phê phán, thường thường không biết làm cách nào, mà toàn thấy căm tức đầy bụng mà thôi. Có người phát triển đến trình độ ngông cuồng kiêu ngạo, bé người to con mắt, không còn biết trời cao đất dầy là gì. Chỗ này nhìn không quen, chỗ kia nhìn không quen, chỉ độc có mình là trông được. Mà lại không biết thế giới này không có anh ta quả đất vẫn quay đều.
Có một số người giận thói đời, thậm chí có thể không nhìn thấy và giả vờ làm ngơ đối với đại trào lưu cải cách đang cuồn cuộn trào dâng, lại suốt ngày ở đó than vãn sinh ra không gặp thời, có tài mà không gặp vận. Nhưng người ta lại rất ít nhìn nhận ra họ thật sự có được bao nhiêu tài năng và bản lĩnh. Ðạo Thiền cửa miệng của họ thường là "Lòng người ngày nay không thực thà như người xưa, phong tục ngày nay ngày một đi xuống". Lại không biết cổ phong mà họ ôm ấp có thể đã bị vứt vào đống rác của lịch sử từ lâu.
Lại có một số người ghét thói đời khác nào đó, vì lòng cao hơn cả trời, ?mệnh? (kỳ thực là tài năng) còn mỏng hơn cả giấy, trước hiện thực lớn mạnh sau khi từng va chạm vài lần, trượt ngã vài lần liền ngã lòng nản chí, gục hẳn không dậy nổi, sa vào hành động ngạo đời, đứng vào hàng những kẻ cười cợt nghịch ngợm. Nhuệ khí năm xưa không còn hình bóng. Giống như Nguyễn Tịch năm xưa ghét điều ác như kẻ thù, nhìn lễ nghi phong tục bằng nửa con mắt, về sau lại vì miễn họa toàn thân, miệng bất kể lỗi của người, giả vờ điên uống rượu li bì. Lúc này, người giận thói đời lại biến chất đến nỗi không có bất cứ giá trị nào đáng nói nữa.
Nếu như bạn đã từng là người ghét thói đời như thế, phải chăng nên hãy suy nghĩ lại xem, tâm trạng của bạn có lành mạnh không, việc lý giải của bạn có sai không, giá trị hành vi của bạn ở chỗ nào.
Cố nhiên chúng ta nên không ngừng phê phán hiện thực, nhưng chúng ta càng nên không ngừng cải tạo hiện thực. Bất mãn và phê phán đối với hiện thực không thể kích dậy được quyết tâm biến cách hiện thực, trở thành sức mạnh thúc đẩy to lớn của chúng ta cải tạo hiện thực, làm cho chúng ta đưa ra hành động thực tế cải cách hiện thực, thế thì bất mãn và phê bình của bạn nhiều hơn, bực tức của bạn nhiều hơn, lại có ý nghĩa thực tế gì nữa? Không hành động, cho dù chửi mắng đến một vạn lần "Lòng người ngày nay không thực thà như xưa, phong tục ngày nay ngày một đi xuống", đối với việc cải tạo lòng người phong tục thời nay lại có ý nghĩa gì?
Thà bỏ ra một lần hành động để cải tạo hiện thực, còn hơn phát ra một vạn câu bực dọc với hiện thực.
Thử nghĩ lại xem, nếu như mọi người đều chỉ dừng lại ở nỗi bực dọc và nói suông đối với hiện thực, mà lại không muốn bỏ ra sức lao động gian khổ, đó sẽ là một thế giới ra sao?
Cố nhiên chúng ta không thể học một số nhà văn nào đó để tạo cảnh thái bình giả tạo, để thổi phồng, để nói bốc lên, để luôn luôn nói tình hình so với bất cứ lúc nào đều tốt. Nhưng chúng ta cần phải thật sự lý giải hiện thực. Hiện thực và lý tưởng luôn luôn tồn tại một khoảng cách lớn, không thể tất thảy như ý của con người. Có như thế, chúng ta sống mới có ý nghĩa. Cải biến hiện thực là một quá trình gian khó không bao giờ hết, công nghiệp hóa không thể thổi một chầu là có được. Tâm tình cấp thiết cải biến hiện thực tuy có thể lý giải, nhưng là ?dục tốc bất đạt?. Bạn không thể nhảy qua quá trình mà đi thẳng tới giành kết quả. Bực dọc càng nhiều cũng là vô ích, hiện đại hóa không phải là mấy câu bực dọc là có thể phát ra được.
Lời than thở của cái gọi là sinh ra không gặp thời của bạn lại có giá trị bao nhiêu? Ngoài việc tìm ra cho thất bại của mình một lý do có thể là ai cũng phải có, không còn có gì khác nữa. Dẫu rằng như bạn nói, đó cũng là một sự thật đã thành, không có cách chọn lựa nào khác, than vãn và bực tức cũng không thể mảy may giúp bạn thoát khỏi thời gian này mà đi đến sống ở trong một loại thời gian khác.
Ngày hôm qua của bạn đã đi qua, chỉ có nắm chắc hôm nay, mới có thể phóng tầm mắt đến ngày mai.
Cho dù sống ở dưới một gầm trời khác, bạn vẫn là bạn, không chắc bạn sống ở đó càng thêm rực rỡ hơn.
Khi bạn căm phẫn vì sinh ra không gặp thời, bạn nên chăng có thể làm sự so sánh ngang: trong những người cùng tuổi với bạn, trong những người cùng sống với bạn ở cùng chung một gầm trời, có nhiều người so với bạn xuất sắc hơn nhiều, hởi lòng hởi dạ nhiều hơn, đó là vì sao?

[BichDu]

99 Khoảnh Khắc Đời Người - Trang 29

82. Khoảnh khắc dao động trước vấp váp

* Nếu như việc gì cũng đều có thể theo ý của người không hề xuất hiện bất cứ vấp váp và ngoài ý muốn nào, thì thế giới này có thể sẽ trở thành một nơi cực kỳ vô vị.
* "Ba từ quan trọng nhất trong Tự điển chính là: ý chí, làm việc và chờ đợi".
Hoa trồng trong phòng ấm, một khi để cho nó rời khỏi phòng ấm, hơi chịu một chút gió thổi mưa dầm, nó sẽ có thể bị héo. Còn hoa tuyết mai chịu nổi gió sương, chịu đựng được giá tuyết, thì có thể nở rộ đón tuyết bay
đầy trời.
Nếu như con đường sống của bạn luôn luôn thuận buồm xuôi gió, lớn lên trong gia đình giàu có hạnh phúc ấm áp, nhận được nền giáo dục ở nhà trường chính quy, sau đó lại có một công tác vừa ý hợp lòng. Cuộc đời như thế có lẽ là rất nhiều người thèm muốn. Nhưng bi kịch của đời lại thường phát sinh ở con người này nhiều hơn.
Việc tốt hay gặp trắc trở?. Một câu nói đại chúng thông thường nhất, đã nói rõ hết lý lẽ sâu sắc này.
Mọi sự nghiệp vĩ đại đều hoàn thành trong khó khăn gian khổ. Cuộc sống của một người quá đầy đủ, đường đời quá thông suốt chưa từng gặp khó khăn trắc trở, một khi gặp gập ghềnh và vấp váp, thường không biết làm thế nào, hoặc đối với sự nghiệp mà mình làm, đối với tất cả mọi cái mình có, đối với tiền đồ của mình đều sinh ra hoài nghi và dao động, do đó mà do dự lưỡng lự, dừng bước không tiến, chìm đắm trong phiền muộn.
- Chỉ vì bạn cũng giống như đóa hoa trong phòng ấm, chưa từng qua phong ba bão táp đến với đời. Chưa từng hình thành năng lực độc lập tự chủ của bạn, cũng chưa có bất cứ chuẩn bị tâm lý và tích lũy kinh nghiệm chịu đựng giày vò.
Mà một người xuất thân từ bần hàn, trải hết mùi tang thương, nếm đủ mùi gió sương thì lại khác. Anh ta vốn đã lớn lên và trưởng thành từ trong khó khăn và trắc trở, trong quá trình này đã hình thành năng lực chịu đựng tâm lý và năng lực độc lập tự chủ để ứng phó với mọi vấp váp. Dựa vào đó, đối với mọi vấp váp nho nhỏ trong cuộc sống bình thường, anh ta có thể dễ dàng và nhẹ nhàng như quét mạng nhện để qua đi. Ðối mặt với những khó khăn lớn trong sự nghiệp của đời người, anh ta cũng không thể bị quật ngã. Anh ta có thể dùng ý chí kiên nhẫn, chiến thắng mọi trắc trở giành được thành công của sự nghiệp.
Chính do vậy, Faraday xuất thân từ một gia đình thợ sắt nghèo khổ, 13 tuổi đã phải bán báo trên đường phố, mới có thể trở thành người mở cánh cửa lớn của kho báu Ðiện năng; Lômônôsốp, con trai một ngư dân, phải chờ người nhà ngủ say mới có thể lén đọc sách, mới có thể trở thành một ngôi sao sáng của khoa học. Bạn biết trong lịch sử văn minh nhân loại, có hàng ngàn hàng vạn những ví dụ điển hình như thế.
Cho nên nói, không có hành động gì, đứng trước khó khăn trắc trở dao động do dự, từ đó chôn vùi sự nghiệp, phần nhiều đều là con cái những nhà quần là áo lượt, quyền quý giàu có ngàn vàng.
Ðương nhiên, chúng ta không thể nói hễ những người xuất thân từ cửa giàu sang đều không thể có thành tựu vĩ đại, thực tế cũng thật ra không phải như thế. Con cái từ những cửa giàu sang quyền quý có thể thừa kế gia phong, tiếp tục đảm nhận tổ nghiệp phát huy tinh thần sáng tạo của gia tộc cũng có khối người. Còn những kẻ chơi bời lêu lổng cũng có thể kể ra không hết.
Bất kể là xuất thân từ gia đình giàu sang hoặc bần hàn, bất kể bạn có từng trải ra sao, đã từng đi đường đời thế nào, đứng trước mọi vấp váp phải lý giải nó như thế nào, khắc phục nó ra sao, lại là một vấn đề khó chung đặt trước mặt chúng ta.
Trắc trở vấp váp là cái gì?
Trong quá trình sự việc phát triển, vấp váp có thể được xem là trở ngại, cản trở, dồn nén, tồn tại đối lập với thuận lợi. Trong kết cục của sự việc phát triển, vấp váp có thể được xem là thất bại, tồn tại đối lập với thành công.
Người ta đều hy vọng sự vật có thể phát triển thuận lợi, có một kết cục thành công. Nhưng thế giới này lại có điều kỳ quái như thế này, nếu như quả thật việc gì cũng đều có thể theo ý của người, không hề xuất hiện bất cứ vấp váp và ngoài ý muốn nào, thì thế giới này có thể sẽ trở thành một nơi cực kỳ vô vị, tất cả mọi hoạt động, tất cả mọi việc làm của loài người cũng sẽ trở nên không có ý nghĩa gì nữa. Chính là vì có vấp váp trắc trở tồn tại đối lập với thuận lợi, có vấp váp trắc trở tồn tại đối lập với thành công, con người mới có giá trị tồn tại. Chính trong quá trình chiến thắng vấp váp trắc trở, giành thành công con người đã tỏ ra sức mạnh và tôn nghiêm, thực hiện giá trị của mình.
Cho nên nói, thành công bản thân bao gồm cả vấp váp, thành công chẳng qua là chỉ kết cục sau khi chiến thắng vấp váp. Vấp váp trắc trở cũng là con đường tất phải kinh qua, quá trình tất nhiên, giai đoạn không thể không vượt qua để giành được thành công. Huống hồ, vấp váp bản thân cũng có thể trở thành một bài học giành được thành công của bạn, khi bạn hấp thu bài học này, cũng lại là giờ phút thực hiện giá trị của vấp váp trắc trở. Như thế, có lẽ thành công giành được sau khi bạn bị vấp váp càng lớn hơn, mà không bị vấp váp thì không thể nói là thành bại nữa.
Dao động và lưỡng lự trước vấp váp trắc trở cũng có nghĩa là dao động và lưỡng lự trước thành công. Chiến thắng được trắc trở vấp váp cũng có nghĩa là thông đến thành công. ?ánh hào quang của sinh mệnh chỉ ở chiến thắng trắc trở vấp váp, đứng trước trắc trở vấp váp dao động và lẩn tránh, thì không thể tỏa ra ánh hào quang này, thành công cũng không thể thuộc về bạn.
Phàm những người thành công đại sự nghiệp đều là những người chiến thắng trắc trở vấp váp lớn, còn điều kiện cần thiết nhất để chiến thắng trắc trở vấp váp chính là ý chí kiên nhẫn. Khi Baxơđơ lý giải thành công của ông đã nói: ?Ba từ quan trọng nhất trong Tự điển chính là: ý chí, làm việc và chờ đợi. Tôi sẽ xây dựng Kim tự tháp thành công của tôi trên ba hòn đá tảng này?.
Khi Côpecnic và Galilê bị người ta chửi là thằng điên, khi Côlômbô bốn phía cầu viện đều húc phải tường, khi đường cáp điện ngầm dưới biển đầu tiên do Field thiết kế bị hỏng... họ đều dựa vào ý chí kiên nhẫn để khắc phục và chiến thắng trắc trở, giành được thành công cuối cùng.

83. Khoảnh khắc ham muốn không được thỏa mãn

* Ham muốn và gắng gượng là toàn bộ bản chất của con người.
* Chỉ cần loài người còn tồn tại, loài người sẽ không thể thỏa mãn, loài người vẫn phải phát triển, vẫn phải gắng gượng, sẽ có thể có đau khổ. Ðây là cái vĩ đại của loài người ở chỗ đó, cũng là cái bi tráng của loài người ở chỗ đó.
Ham muốn không được thỏa mãn, hầu như là một luận đề hài hước.
Ham muốn của con người vốn là vô bờ bến, không có điểm dừng. Ngoài những người ngốc và ngớ ngẩn ra, không có một ai có thể giữ được cảm giác thỏa mãn triệt để được lâu. Mặc dù người đời đều nói ?người biết đã đủ bao giờ cũng vui?, mặc dù có người tự xưng anh ta tất cả đều rất thỏa mãn, nhưng ở nơi sâu thẳm trong lòng anh ta vẫn luôn tồn tại sự không thỏa mãn, băn khoăn và luyến tiếc thế này hoặc thế kia.
Sự nghiệp chưa xong, công việc nhân sự chưa làm trọn hết trách nhiệm, thân thể bệnh tật, tàn phế, sinh mệnh có hạn v.v... đều có thể tạo nên sự không thỏa mãn và luyến tiếc của con người. Bất kể sự nghiệp của anh ta làm được oanh liệt ra sao, bất kể anh ta đã cống hiến cho xã hội to lớn bao nhiêu, hiến dâng cho người khác bao nhiêu, đã hưởng thọ đến tuổi nào, đều như vậy cả.
Cái lớn nhất trên thế giới là đại dương, so với đại dương lớn hơn là bầu trời, so với bầu trời lớn hơn là lòng dạ con người.
Cho nên, chúng ta không có lúc nào thỏa mãn ham muốn. Cảm giác ham muốn không được thỏa mãn, trước sau đều đi cùng với mỗi một khoảnh khắc sinh mệnh của chúng ta. Chỉ có như thế, chúng ta mới là một người lành mạnh, một người bình thường. Bằng không, một khi có cảm giác thỏa mãn cuối cùng, chúng ta lại trở thành một thằng ngốc, một người ngớ ngẩn, một người chết.
Nhưng do tất cả mọi đau khổ của đời người, trừ những đau đớn về xác thịt ra, phần nhiều đều bắt nguồn từ ham muốn, ham muốn không được thỏa mãn tạo thành vấn đề nhân sinh nghiêm túc nhất.
Cho nên làm sách lược các khoảnh khắc của đời người, chúng ta đặc biệt cần thiết nêu câu nói sau để thảo luận:
Ham muốn và gắng gượng là toàn bộ bản chất của con người. Ðời người giống như chiếc con lắc đồng hồ đung đưa qua lại giữa đau khổ và buồn tẻ. Trên thực tế, đau khổ và buồn tẻ chính là hai bộ phận cấu thành cơ bản nhất của đời người.
Lời nói này đã từng được người ta trích dẫn ra vô số lần. Xin đừng nên đem nó giải thích một cách hời hợt là cái gọi là chủ nghĩa bi quan. Các nhà triết học lĩnh hội trực tiếp ham muốn không được thỏa mãn là sự theo đuổi của đời người, có theo đuổi thì có sự gắng gượng. Như vậy hình thành bản chất nhân sinh chạy nước rút tích cực, cố gắng đọ sức. Cuộc đời như thế đương nhiên không giống như suốt ngày thảnh thơi an nhàn trên bãi cỏ xanh như đệm để tắm ánh nắng vàng của mặt trời. Người này đang phấn đấu, phấn đấu tất nhiên kèm theo giãy giụa của đau khổ, nhất là lúc con người suy nghĩ lại điều mình từng nghĩ, việc mình từng làm, đôi khi cũng không tránh cảm thấy những đau buồn của cô đơn và mệt mỏi.
Nhảy vào trong loại cám dỗ nào đây - trong đêm tối vắng vẻ tĩnh mịch, trong vùng hoang dã mênh mông lặn lội, tìm tòi, sáng tạo, trong gió to sóng dữ giương lên cánh buồm của cuộc đời, xông về phía bờ bên kia, để thực hiện giá trị của sinh mệnh. Như thế có thể huy hoàng vĩ đại, nhưng là đau khổ. Trong ánh trăng lờ mờ cùng với bạn tình đi dạo quanh hồ dưới rặng liễu rủ, trong khách sạn quay, đèn đỏ rượu xanh, vai tựa gối kề ngồi xem ca múa nhẹ nhàng. Thế là mãn nguyện, nhưng cuối cùng lại rơi vào tẻ nhạt. Chọn lựa sao đây để cho một ham muốn nào đó được thỏa mãn? Nhảy vào trong quyến rũ nào đây?
Ðây chẳng phải chính là toàn bộ việc chạy nước rút và gắng gượng của sinh mệnh trong chúng ta sao?
Có thể mỗi thứ đều có một loại thỏa mãn riêng. Khi một người rơi vào việc tiêu khiển và hưởng thụ đến cực độ, không biết chiều nay ở đây chiều mai ở nơi nao, không biết mặt trời và mặt trăng vẫn đang mọc lên và lặn xuống, không biết sáng tạo vì cái gì, không biết giá trị của sinh mệnh ra sao, anh ta không thể có cái đau khổ của buồn tẻ, vô vị, anh ta đang thỏa mãn. Ðó là sự thỏa mãn của buồn tẻ, vô vị. Cũng như thế, khi một người gánh vác sứ mạng cứu vớt nhân loại, toàn tâm toàn ý lao vào tìm tòi và sáng tạo, suốt ngày bận bịu, đêm ngày cảnh giác, anh ta không thể có cảm giác đau khổ, anh ta là thỏa mãn, đó thực là sự thỏa mãn của sáng tạo.
Ðương nhiên, sự thỏa mãn của hai loại đó đều là bề ngoài, là tạm thời, trên thực tế đều không thể thỏa mãn chân chính, không thể có thỏa mãn cuối cùng. Người sáng tạo đem sinh mệnh giao phó cho sáng tạo hoặc đến chết mới thôi. Người quá thanh nhàn vừa đành chịu đêm dài đằng đẵng, năm tháng dài lê thê, lại vừa sợ thời gian ngắn ngủi hoặc tìm Tiên đan để kéo dài sinh mệnh.
Khi ham muốn không được thỏa mãn, ai cũng đều bị giày vò và đau khổ. Chỉ có ham muốn lớn nhỏ khác nhau đem chia đời người thành thấp cao, sang hèn. Do đó cùng với ham muốn không được thỏa mãn chúng ta lại từ đây nhìn nhận ra sự sai khác lớn lao của con người, nhìn ra sự sai khác lớn lao của quan niệm giá trị con người, nhìn ra sự khác biệt to lớn của con người có tác dụng hay không, có cống hiến hay không, có ý nghĩa hay không đối với xã hội. Chúng ta cũng có thể từ đây thấp thoảng thăm dò sự khác biệt to lớn của thế giới nội tâm của người ta đối với sự thể nghiệm của sinh mệnh.
Xã hội loài người có thể dùng văn minh thay cho dã man, từ hoang dã đi tới hiện đại hóa, cũng ở chỗ toàn thể loài người không ngừng vì ham muốn không được thỏa mãn gắng gượng mà thúc đẩy tới thành công. Mà sự gắng gượng của loại không thỏa mãn này tất nhiên là sự gắng gượng của sáng tạo không ngừng, sự đau khổ của sáng tạo không ngừng quyết không thể là sự đau khổ của buồn tẻ, vô vị. Cho nên nói, người thỏa mãn của buồn tẻ vô vị là sâu mọt của xã hội.
Thế giới mênh mông, đời người trên chặng đường khác nhau, không những chỉ sản sinh hai tính chất cầu mong và gắng gượng hoàn toàn khác nhau, mà còn sinh ra những cuộc đời khác nhau về chất. Với tiền đề cùng chung tính chất, do các nguyên nhân phức tạp của chủ quan hoặc khách quan, cũng sản sinh ra cầu mong và gắng gượng có cung bậc hoặc mức độ khác nhau, từ đó sản sinh ra cuộc đời có giới hạn khác nhau. Người ta thông thường theo thuyết năm loại nhu cầu của Abraham Maslow là sự phân chia rõ ràng nhất đối với tầng nấc ham muốn, tức cái gọi là nhu cầu no ấm và ngủ; nhu cầu an toàn, nhu cầu quy thuộc về quần thể, được yêu; nhu cầu tự tôn trọng; nhu cầu tự thực hiện và sáng tạo. Thực ra, năm loại nhu cầu cũng có thể khái quát thành hai loại, tức là hai loại nhu cầu trước thuộc nhu cầu thuộc tính tự nhiên của con người, ba loại nhu cầu sau mới là nhu cầu thuộc tính xã hội của con người. No ấm, ngủ và an toàn, động vật cũng có những nhu cầu này. Nếu như sự cầu mong của một người chỉ dừng lại ở hai loại này, chỉ vì hai loại này không được thỏa mãn mà gắng gượng, thì giới hạn cuộc đời của anh ta vẫn chỉ dừng lại ở tầng nấc của đại tự nhiên, còn chưa trở về hoài bão của con người. Chỉ có quy thuộc, được yêu, tự tôn trọng, tự thực hiện và sáng tạo mới là mong cầu của con người chân chính, gắng gượng vì ba loại này không được thỏa mãn mới là gắng gượng của con người chân chính. Còn có người khác cho rằng quy thuộc và được yêu kiêm cả thuộc tính tự nhiên và thuộc tính xã hội.
Có người gọi là thỏa mãn có thể chỉ là dừng lại ở sự thỏa mãn của tính thuộc tự nhiên. Chúng ta có thể nói, đó là một loại thỏa mãn ngu muội.
Ở xã hội lý tưởng tương lai mà chúng ta hằng mơ ước cầu mong, suốt đời vì nó phấn đấu, xã hội mà tiềm lực của loài người được phát huy đầy đủ, nhân tính được huy động ở mức độ lớn nhất, liệu vẫn phải có gắng gượng của ham muốn không được thỏa mãn không? Câu trả lời khẳng định là:
Chỉ cần loài người còn tồn tại, loài người sẽ không thể thỏa mãn, loài người vẫn phải phát triển, vẫn phải gắng gượng, sẽ có thể có đau khổ. Cái vĩ đại của loài người là ở chỗ đó, cái bi tráng của loài người cũng là ở chỗ đó.

84. Khoảnh khắc tự khoe khoang khoác lác

VII. Gió xuân đắc ý

* Danh tiếng giả dối giống như bong bóng xà phòng, chốc lát biến mất; giống như giọt sương ban mai, mặt trời vừa mọc lên đã tiêu tan.
* Bỏ tiền mua thưởng, trên thực tế là đem tiền thưởng người khác để tâng bốc anh ta.
* Phần đông những người tự khoe khoang, sự trống trải tâm linh của họ sẽ vĩnh viễn không có cách gì che giấu nổi.
Nếu như xem tự khoe khoang là một kỹ xảo và thủ đoạn của đời người, thì kỹ xảo này là vụng về, thủ đoạn này cũng gần như hèn hạ. Cho nên Bacon đã nói: "Tự khoe khoang tự thưởng thức là điều người khôn khéo tránh, là điều người ngu xuẩn theo đuổi".
Ðiểm xuất phát của tự khoe khoang sẽ có chỗ chê là phù phiếm không thực. Bạn vốn dáng vẻ thế nào, có thể làm nên cái gì và đã làm nên cái gì đều đã tồn tại một cách khách quan. Tự thổi phồng, chẳng qua là lo lắng chỗ mạnh, ưu thế và sự cống hiến của mình ít được người biết đến, dẫn đến thanh danh không nổi. Xét đến cùng bản chất của tự khoe khoang là ở chỗ gượng làm cho mình nổi danh.
Danh tiếng, vốn nên là một sự đánh giá của xã hội đối với bạn, do công chúng ban cho và công nhận, danh tiếng như thế mới là danh tiếng chân chính, danh tiếng phù hợp với thực tế, danh tiếng kinh qua kiểm nghiệm. Còn danh tiếng dựa vào tự khoe khoang tạo nên là danh tiếng gì? Có thật sự nêu danh được không?
Ðôi khi đích thực có thể dùng thủ đoạn tự khoe khoang để thực hiện mục đích nêu danh. Nhưng, danh tiếng được truyền đi đó là một danh tiếng giả dối. Bởi vì danh tiếng này là do tự khoe khoang mà có, tất nhiên đã qua sàng lọc chủ quan của mình, chỉ có nêu cái tốt đẹp của mình, thậm chí thổi phồng hoặc từ cái chẳng có gì tạo ra cái tốt đẹp của mình, tương ứng lại che giấu cái xấu xa của mình. Do đó, đây là một danh tiếng giả dối, mang tính phiến diện chủ quan.
Ðã là danh tiếng giả dối, tất nhiên không chịu nổi kiểm nghiệm của thực tiễn, càng không chịu nổi kiểm nghiệm của thời gian. Danh tiếng giả dối giống như bong bóng xà phòng chốc lát biến mất; giống như giọt sương ban mai, mặt trời vừa mọc lên đã tiêu tan.
Trường hợp và phạm vi tự khoe khoang là vô cùng hạn chế. Nói chung, bạn chỉ có thể trong trường hợp xa lạ, tự khoe khoang một hồi, đối với một số người không quen biết bạn, không hiểu bạn. Bởi vì người ta tạm thời không tìm hiểu bạn, bạn hoặc có thể nhất thời lừa dối và bưng bít được người khác, có thể làm cho người khác tạm thời lầm tưởng là bạn vĩ đại lắm, giỏi giang lắm. Nhưng, nếu như vì bạn tự khoe khoang mà thật sự cuốn hút được sự chú ý của người khác, dẫn đến gây được sự sùng bái và tôn kính của người khác, thì bạn có thể sẽ hỏng bét hết. Người sùng bái và tôn kính bạn sớm muộn có thể tìm hiểu bản, sớm muộn có thể phát hiện ra bạn là một ông vua thổi phồng. Lúc đó, người ta sẽ có thể xem thường bạn, phỉ nhổ bạn. Bạn đã đi quanh một vòng, một vòng lừa dối người đáng thương, đến cuối cùng "lợn lành chữa thành lợn què".
Ðương nhiên, chúng ta không thể nói người tự khoe khoang thổi phồng không có lấy một tí kỹ xảo nào. Họ, đa số vẫn có chút khôn vặt. Ðể đạt được mục đích nêu danh, anh ta đã vắt óc nghĩ ra một số thủ đoạn tự thổi phồng khéo léo, không cẩn thận một chút sẽ có thể bị anh ta lừa ngay.
Tự khoe khoang kiểu từ không nói có một cách trắng trợn là một loại ngu xuẩn nhất trong những người thích thổi phồng. Phương pháp này dễ dàng bị lộ tông tích nhất, dễ làm cho mình rơi vào cảnh ngộ lúng túng và khó xử nhất.
Phương pháp thêm mắm thêm muối là triển khai từ trên một chút thành tích mình đã từng làm hoặc có liên quan tới mình, nắm chắc một điểm mở rộng ra các điểm khác còn lại. Ðem việc mình có tham gia làm, hoặc hợp tác với người khác làm biến thành việc mình làm; đem những việc chẳng thấm vào đâu phóng đại thành việc tương đối lớn; đem việc hơi lớn một chút phóng đại thành những việc kinh thiên động địa; đem một lần nói thành hai ba lần, đem hai ba lần nói thành 8 lần 10 lần, hoặc thêm vào những từ như "luôn luôn", "từ trước đến nay đều như thế". Cứ như vậy thổi phồng, bạn không thể nói anh ta toàn bịa, mà anh ta là trong giả có thật, trong thật có giả.
Thật thật giả giả cứ như thế lấy giả làm xáo trộn thật.
Phương pháp tự khoe dạng ẩn và phương pháp tự khoe gián tiếp, như dùng tên biến đổi, tên giả hoặc tên của người giả để phát biểu những bài tự thổi phồng đều thuộc dạng tự khoe khoang dạng ẩn. Nhờ người khoe thay và khoa khoang lẫn nhau là kiểu tự khoe khoang gián tiếp. Anh ta có thể thông qua thủ đoạn hối lộ, hoặc cho người khác một số lợi ích nào đó để từ trên miệng đối phương hoặc viết bài thay mình khoe khoang.
Bỏ tiền ra mua thưởng thuộc dạng nhờ người thay mình khoe. Trước mắt các loại bình thưởng quá nhiều, chỉ cần cấp cho đơn vị tổ chức một ít tiền tài trợ, bảo đảm có thưởng đến tay ngay. Loại thưởng này liền trở thành cái vốn tự khoe khoang, mà từ bề ngoài để xem xét chẳng phải là mình tự thưởng mình sao? Trên thực tế là đem tiền thưởng người khác để thổi phồng chính anh ta. Hoặc để đạt được mục đích, anh ta trước tiên giả vờ tâng bốc người khác một hồi. Có đi mà không có lại sao gọi là có lễ độ, "người khác" được tâng bốc, chẳng lẽ lại không tâng bốc trở lại để đáp lễ, thế là cũng thổi anh ta một hồi. Kết quả đạt được mục đích hai bên thay nhau tâng bốc lẫn nhau. Cái lợi của việc tự khoe khoang dạng ẩn và tự khoe khoang dạng gián tiếp là người khác không dễ nhận ra là tự khoe khoang, cứ tưởng là thật có người khác khen đối với anh ta.
Dạng tự khiêm tốn hoặc dạng khen người là kiểu thổi phồng thông minh. Ví dụ anh A ở một phương diện nào đó có chút sở trường, hoặc có chút khôn vặt, hơi có chút tiếng tăm. Còn anh B thì lại không có ưu thế của phương diện này. Anh A lại giả vờ làm bộ rất thành khẩn, luôn luôn nói mình không bằng B, hoặc nói mình là người ngoài ngành. Việc đó bề ngoài là đang thổi phồng, nhưng kỳ thực lại nâng mình cao hơn - Còn anh B kia, người không bằng anh A, không có thanh danh cũng đáng được khen ngợi như thế (đây là lời của anh A nói), anh A lại càng đáng được khen thưởng hơn (đây là lời nói ngoài của A, để cho anh B suy nghĩ, để cho anh B đi bổ sung). Bề ngoài anh A nói mình là "người ngoài ngành", nhưng trên thực tế cũng là để nâng mình lên cao hơn - đến A cũng là "người ngoài ngành" (đây là lời của A nói), bạn thấy anh A đã đem môn đạo này nâng lên cao biết bao nhiêu, thần bí biết bao nhiêu. Mà A về phương diện này lại đã có chút danh tiếng (điểm này anh A đều biết rõ ràng hơn bất cứ người nào), anh A phải đứng ở đỉnh cao ra sao, đạt đến trình độ thần bí như thế nào (đây mới là lời nói ngoài của A, lưu lại cho B suy nghĩ, lưu lại cho B đi bổ sung)
Song, bất kể phương pháp của người tự khoe khoang khoác lác có bao nhiêu loại, nghệ thuật tự khoe cao thấp thế nào, họ chỉ có thể nhất thời đánh lừa được một bộ phận người không rõ chân tướng, họ vẫn không thể tránh được những người có con mắt sáng suốt, càng không tránh được những người biết anh ta tỉ mỉ. Huống hồ, phần đông những người tự khoe khoang, sự trống rỗng tâm linh của họ sẽ vĩnh viễn không có cách nào che giấu nổi. Cho nên đến cuối cùng, thổi phồng đều là mình lừa mình theo kiểu AQ. Trong tồn tại khách quan, anh ta vẫn chỉ là anh ta, tịnh không thể vì tự khoe khoang mà tăng thêm được chút gì.
Một người có chân tài thực học, lại có tầm mắt cao xa quyết không thể để mình khoe khoang mình. Anh ta cũng không cần tự khoe khoang. Chỉ có những ai trên thực tế chẳng ra sao, hoặc là những người thuộc hạng hai, hạng ba mới phải tự khoe khoang. Cho nên, tự khoe khoang đôi khi cũng là một biểu lộ ý thức tự ti.

[BichDu]

99 Khoảnh Khắc Đời Người - Trang 30

85. Khoảnh khắc có quyền thế nhất định

* Ðời người còn có những cái so với thành công còn quan trọng hơn, đó chính là đức tính tốt đẹp và tâm hồn yên tĩnh.
* Biện pháp hữu hiệu nhất để từ chối kẻ hối lộ là: không cho anh ta một tí lợi ích nào.
Vì được nó phải trải bao gian khổ, chịu đựng mọi đau khổ; một khi giành được nó thì càng gian khổ hơn, càng đau khổ hơn.
Nó chính là quyền thế.
Khỏi cần phải nói, leo lên được vị trí quyền lực quyết không phải là việc dễ dàng, nhẹ nhàng, không trải qua biết bao khó khăn không được, có người thậm chí còn phải dùng hết mọi mưu kế, thậm chí bất chấp mạo hiểm ngồi tù, mất đầu. Tràn ngập ham muốn quyền lực có thể cũng là một trong nhược điểm của nhân tính. Ðương nhiên, nó cũng có thể trở thành động lực thúc đẩy của đời người. Rất nhiều người xem có quyền thế là vẻ vang, là rạng rỡ. Anh ta có thể từ việc chỉ huy người khác sáng lập và phát triển sự nghiệp của một đoàn thể, cảm thấy giá trị của mình được thực hiện.
Nhưng, bất cứ sự vật nào đều có được tất phải có mất. Vẻ vang cũng tất nhiên kèm theo đau khổ. Sau khi có quyền thế nhất định ít nhất thể nghiệm được đau khổ sốt ruột của 3 phương diện. Một là sốt ruột vì hưng vong, thịnh suy của đoàn thể mà bạn quản lý. Bạn là chúa tể quyền lực của đoàn thể này, số phận của đoàn thể sẽ trực tiếp ảnh hưởng đến số phận của bạn, nó thịnh thì bạn thịnh, nó bị phá sản và giải thể thì bạn và thuộc hạ của bạn đều phá sản, mà bạn so với thuộc hạ còn tổn thất nhiều hơn - tổn thất của quyền thế. Vì thế, trong đoàn thể này, cùng là một cá nhân, bạn so với thuộc hạ tất nhiên phải nhiều hơn một phần sốt ruột, nhiều hơn một nấc đau khổ.
Hai là sốt ruột vì quyền lực, địa vị và danh dự mà bạn có. Bạn biết địa vị của bạn đến như thế nào, bạn cũng có thể sợ người khác dùng phương pháp như nhau để giành và thay quyền lực và địa vị của bạn. Bạn tất nhiên có thể bị cuốn hút vào cuộc cạnh tranh về quyền lực - Mặc dù cuộc cạnh tranh này cũng có thể là cuộc đọ năng lực quang minh chính đại. Quyền thế của bạn cao hơn người một cấp, bạn lại có thể vô hình trung bị đặt vào "đích ngắm của mọi người", cũng có thể bạn trở thành đối tượng của phần đông kẻ tiểu nhân ghen tỵ, thành đối tượng xoi móc, ảnh hưởng của từng lời nói từng việc làm của bạn đối với danh dự của bạn càng trực tiếp hơn, càng thêm vui buồn có liên quan với nhau hơn. Một câu nói không thích đáng, một việc nhỏ không thích đáng, ở người khác có thể không thành vấn đề gì, nhưng ở bạn lại có thể trở thành cái "thóp" để người khác viết hàng lô bài báo. Do vậy, bạn ở địa vị quyền lực, đôi khi có cảm giác cưỡi trên lưng hổ khó xuống.
Ba là sốt ruột vì sự nghiệp cá nhân bạn. Trong trường hợp bình thường, quyền thế đối với bất cứ người nào đều không thể là cái gì vĩnh viễn không đổi, luôn luôn đều có thể xuất hiện thăng trầm, chìm nổi. Nếu như bạn đem toàn bộ số phận và toàn bộ sự nghiệp của bạn đều buộc chặt vào đó, quan trường chìm nổi sẽ trực tiếp dẫn đến hưng suy của số mệnh và sự nghiệp của bạn. Nếu như bạn sau khi rút khỏi quan trường vẫn có thể tiếp tục sự nghiệp mà bạn có sở trường, sự sốt ruột của bạn có thể ít đi một nấc. Nếu như không phải là như thế hoặc trên vũ đài quyền thế bạn đã phóng đãng mình, làm cho mình trở thành không có năng lực gì nữa, chỉ có thể khua chân múa tay ra lệnh, như thế thì, một khi từ vũ đài quyền thế bị đổ ngã, bạn làm như thế nào? Bạn không thể không vì nó mà sốt ruột.
Trước khi có quyền thế, nằm ở ngoài vũ đài quyền thế có thể không biết được lúc đầu như thế. Sau khi có quyền thế mới biết được sự chèn ép và cạnh tranh trên vũ đài quyền lực so với các loại cạnh tranh sự nghiệp khác, không biết phải phức tạp hơn bao nhiêu lần, tàn khốc hơn bao nhiêu lần. Những ví dụ minh chứng cực đoan nhất là gia thế các đời đế vương của Trung Quốc, họ cảm nhận sâu sắc nhất với việc này. Ðại đa số các đế vương thay ngôi phế vị đều xây dựng trên bể máu tàn sát lớn ở nơi cung đình. Ông vua cuối cùng của nhà Tùy là Dương Ðộng, trước khi bị cưỡng bức uống rượu thuốc độc tự sát, đã quỳ vái trước tượng phật cầu đảo: ?Mong kiếp sau không giáng sinh lại vào gia đình đế vương nữa?. Lời cầu nguyện này đại để đã nói lên được tiếng lòng của nhiều đế vương và những người trong gia tộc của họ.
Sau khi có một quyền thế nhất định, mặc dù có thể ung dung tự đắc, có cảm giác gió xuân được ý, hoặc khi thao túng quyền lực, vẫy gió gọi mưa, có thể mặt mày hớn hở, múa chân múa tay. Nhưng chúng ta có thể cảm nhận ra, anh ta thật ra không có được niềm hạnh phúc của những người bình thường tự cảm thấy một cách thực tế. Anh ta hầu như hoàn toàn sống trong những lời đánh giá của người khác đối với anh ta. Anh ta chỉ có thể từ những lời khen của người khác đối với anh ta, từ sự kính trọng của người khác đối với anh ta tìm được sự an ủi và thỏa mãn. Mà khi anh ta tỉnh ngộ đến điểm này, anh ta có thể cảm thấy việc làm của mình vô vị biết mấy, còn không bằng một giấc mơ đẹp.
Ðương nhiên, trong xã hội ngày nay của chúng ta, người có quyền thế trước hết là đầy tớ của nhân dân. Mọi việc làm của bạn đều là vì lợi ích của đa số quần chúng. Giá trị sinh mệnh của bạn, phát huy quyền thế của bạn đều ở chỗ phục vụ cho đa số quần chúng. Như thế, bạn cần phải bỏ ra càng nhiều hơn so với quần chúng bình thường. Khi bạn xem việc hiến dâng này là vui vẻ, xem là ý nghĩa của sinh mệnh, thì tất cả mọi đau khổ và sốt ruột của bạn trên vị trí quyền thế có thể sẽ tan đi như mây khói.
Tôi sở dĩ ở phần trước đã không ngại phiền hà trình bày mọi đau khổ của tâm linh sau khi có quyền lực có thể gặp phải, là muốn nói rõ, có quyền lực thật ra không phải là hoàn toàn tốt đẹp thảnh thơi như người đời thường nghĩ, tưởng là người có quyền thế chỉ có vẻ vang, rạng rỡ và như gió xuân. Trên thực tế, chúng ta không cần thiết, cũng không nên coi quyền thế là mục tiêu và giá trị cao nhất của sinh mệnh, nó nhiều nhất cũng chỉ là một trong những thủ đoạn chúng ta thực hiện giá trị sinh mệnh.
Ngược lại chúng ta có thể vận dụng thủ đoạn có sức mạnh này - có một quyền thế nhất định, để làm nhiều việc hơn có ích cho văn minh và tiến bộ xã hội - trên đời nhiều việc có ích cũng đều phải nhờ quyền lực mới có thể làm nên. Nếu muốn làm cho cuộc đời của bạn thật sự có một số rạng rỡ và vẻ vang, chỉ có vì sự phát triển và tiến bộ của nhân loại lưu lại dấu tích thiết thực của bạn, thật sự vì đa số quần chúng làm nên vài sự việc có ích. Bắt đầu từng ly từng tí làm việc có ích cho dân chúng. Có quyền thế so với không có quyền thế càng dễ dàng phát huy tính sáng tạo của bạn, bạn nên mượn cái đó để thực hiện tốt hơn giá trị đời người của mình.
Nếu như bạn coi có quyền lực nhất định là thành công của một mặt của đời người - cho dù đây không có chút nào sai lầm, nhưng bạn vẫn nên hiểu rằng, đời người còn có những cái so với thành công còn quan trọng hơn, đó chính là đức tính tốt đẹp, tâm hồn yên tĩnh.
Có người trước khi nắm quyền, phẩm hạnh đoan chính, hành vi lương thiện, cử chỉ khiêm nhường, sau khi nắm quyền đã trở nên ngang ngược hống hách, trở nên ác nghiệt, trở nên đểu cáng, đó có thể là khôi phục lại nguyên hình, biểu hiện của trước khi nắm quyền là một hiện tượng giả tạo và ngụy trang; có thể là vì biến đổi trạng thái tâm lý sau khi thỏa mãn ham muốn quyền lực; có thể là chịu ô nhiễm của phong thái bất chính trên vũ đài quyền lực. Tóm lại, người có quyền thế nên cảnh giác sự thay đổi của mình.
Ðối với thế giới bên ngoài, người có quyền thế phải cảnh giác với những người đem hối lộ. Tất cả những người đem hối lộ tìm đến cửa của bạn đều không thể mang theo lòng tốt. Họ chẳng qua là muốn dùng một chút ân huệ đem làm mồi, dẫn dụ bạn mắc lưỡi câu. Ðể bạn bước vào con đường gian ác, thậm chí trượt xuống vực sâu tội lỗi. Anh ta muốn dùng cái mồi 100 đồng, câu được những thứ 500 đồng, 5000 đồng, 50.000 đồng. Bạn lơ là một chút sẽ có thể ngăn chặn không nổi sự cám dỗ cỏn con này, mà bị kiềm chế của người đem hối lộ - bạn hoặc là về tinh thần, về tình cảm bị làm tù binh của anh ta, hoặc là về mặt kinh tế, về vật chất để cho anh ta nắm đàng chuôi. Cả hai việc này đều chỉ có thể làm tăng nỗi khổ tinh thần của bạn, bạn chỉ sợ xẩy ra chuyện, lúc nào cũng nơm nớp lo sợ. Việc này so sánh với chút ?ân huệ? kia mà bạn được ban đầu, trên thực tế bạn tổn thất nặng nề. Bạn đã mất những cái quý báu nhất của đời người: đạo đức tốt đẹp, tâm hồn yên tĩnh.
Có người nói biện pháp hữu hiệu nhất từ chối người đem hối lộ là, không cho anh ta một tí lợi ích nào. Thà để cho những người đem hối lộ mắc vào vòng một chút, sẽ nói bạn "keo kiệt lắm", nói bạn không hiểu ý vị, còn hơn mắc vào tròng của anh ta, để anh ta câu được bạn.

86. Khoảnh khắc bị người khác giới cám dỗ

* Bất cứ cái gì cũng đều có thể bị sắc dục hủy diệt sạch sành sanh bắt đầu từ cái liếc nhìn đưa tình.
* Chỉ cần bạn là một con người, một người có máu có thịt, có tình có nghĩa, trước mặt người khác giới, bất cứ lòng tự tin mù quáng không bị cám dỗ nào đều có thể bất lực.
Khi bạn đang gió xuân đắc ý, mọi nguy cơ tiềm ẩn cũng từ xung quanh tứ phía, lặng lẽ không một tiếng động ùa đến với bạn. Trong đó sự quyến rũ của giới khác sẽ là một trong những nguy cơ đó. Tình yêu trai gái, vấn đề khó của đời người khó xử nhất bày ra trước mặt bạn.
Lúc đó, có thể là lúc bạn dễ dàng nhảy vào ngọn lửa tình nhất.
Sự nghiệp, thanh danh, tài sản của bạn hoặc quyền thế nhất định, đồng thời nhận được sự hâm mộ, kính phục và ghen tị của người ta, cũng tất nhiên có thể dẫn đến ấp ủ các loại động cơ thèm muốn người khác giới. Cô ta hoặc xuất phát từ bản năng tình dục, hoặc muốn từ bạn nhận được một số lợi ích nào đó hoặc cao thượng, hoặc ti tiện; thế là tìm cách gần gũi bạn, mạnh dạn phát ra cái liếc nhìn bạn. Xinh đẹp, sự thùy mị quyến rũ, liệu bạn có chịu nổi được không? Liệu có thể dựng lên được một phòng tuyến phòng chống tình dục lan tràn?
Bạn có lẽ vốn có một gia đình hạnh phúc mỹ mãn, vợ bạn dù không hoàn toàn đẹp lại đã gió mưa cùng thuyền với nhau đã 10 năm, 20 năm. Vượt qua sóng to gió lớn, băng qua thác ghềnh hiểm nguy, cô ta là trợ thủ số một của bạn, có nhiều khi thậm chí là trợ thủ duy nhất của bạn. Lúc này, khi bạn sắp sửa lái vào bến cảng, bạn lại vì nhìn thấy thế giới hoa lệ ở bên bờ kia mà đẩy cô ta rơi xuống nước chăng? Hoặc chuẩn bị để cô ta ở lại trên thuyền một mình lẻ loi vĩnh viễn, bạn chỉ một thân một mình lên bờ hưởng thụ thế giới, đi tìm nguồn vui mới khác?
Tất cả việc đó, luật pháp của ngày nay ở trước mặt bạn có lẽ cũng đành chịu bó tay, cần phải có lương tâm của chính bạn phát hiện và lý tính phán đoán. Nhưng trên điểm này, Thượng đế có khi có thể là công bằng. Bao nhiêu người vì túng dục tràn lan, hoang dâm trụy lạc mà ngấm ngầm bị diệt hết tài hoa, chôn vùi tiền đồ to lớn tốt đẹp một đời.
Trí tuệ, tài sản, địa vị, sinh mệnh, bất cứ cái gì cũng đều có thể bị sắc dục, bắt đầu từ cái liếc nhìn đưa tình, hủy diệt sạch sành sanh.
Hômerơ ba ngàn năm trước, trong sử thi của ông đã ám chỉ màn bi kịch này của loài người, Vương tử thành Troi là Palixư vì để được người đẹp mà không quản ngại vứt bỏ và làm mất lòng nữ thần trí tuệ Atenna và nữ thần tài phú Thiên hậu Hela. Mặc dù Vương tử Palixư thỏa mãn nguyện vọng được mỹ nữ Hy Lạp Hailun, nhưng đã gây nên công phẫn người các dân tộc Hy Lạp và từ đấy dần dần gây thành một cuộc chiến tranh thành Troi kéo dài tới 10 năm!
Ham mê sắc dục, phóng túng hoang dâm, thật ra không có liên quan với tình yêu chân chính. ở đây chỉ có ngang nhiên trác táng về nhục dục, về bản chất chẳng khác gì loài cầm thú. Những người lấy việc dâm ô làm vui là đang chà đạp lên sinh mệnh và nhân cách của mình, bất chấp đến cả đức hạnh của con người và văn minh. Một người hiểu biết tình yêu một cách chân chính, một người thật sự quân tử, không bao giờ để cho mình rơi vào trong vòng hoang dâm không có tình yêu. Ðến Van Gao, người đã từng điên cuồng gào thét: "Tôi muốn có một người đàn bà, nếu không thì tôi sẽ đông cứng lại biến thành một hòn đá" cũng cho rằng: "Cuộc sống không có tình yêu là một trạng thái của tội ác và không đạo đức".
Cho nên nói, bi kịch chống lại không nổi sự cám dỗ của người khác giới mà để cho tình dục tràn lan không chỉ là bi kịch của tình cảm xung đột với lý tính, mà còn là bi kịch của cá nhân và xã hội, dã man xung đột với văn minh.
Sự xung đột của tình cảm với lý tính chỉ là một hiện tượng bề ngoài, thực chất của nó là ở chỗ tình dục đê tiện với lý tính tàn lụi, cả hai cái đều cùng chung một giuộc. Bởi vì tình cảm cao thượng thanh nhã không dẫn đến lý trí buồn chán. Mà lý tính kiên cường cũng không dẫn đến tình dục thấp hèn tràn lan. Kết quả của bi kịch là mình nhiều mà cả hai đều hỏng?. Một khi đã xác định được mục tiêu theo đuổi của mình, chọn đúng được nghề thích buộc mình vào chiếc lồng giam để nướng trên lửa khói.
Ngày nay, cá nhân và xã hội, dã man và văn minh vốn khó có thể tạo nên "xung đột". Loài người tiến đến ngày nay, năng lượng của cá nhân bạn so sánh với xu thế to lớn của xã hội thì có thấm vào đâu? Dã man liệu có còn năng lực để đấu chọi với văn minh được chăng? Rõ ràng là, chỉ cần bạn làm trái với đạo đức chung của xã hội, bạn sẽ có thể gặp phải sự phán xét và phủ quyết một cách không tha thứ, chịu sự khiển trách và đập trả lại của nền văn minh.
Ðể tránh sự phát sinh của bi kịch, trước sự cám dỗ của người khác giới, bạn phải đồng thời thức tỉnh tình cảm thanh cao và lý trí kiên cường. Bởi vì lúc này, bạn trước hết không thể lạnh lùng đến mức độ thiếu hẳn tình người, tức cay nghiệt khắt khe, như thế có thể làm cho tâm lý con người biến đổi. Ðược người khác giới coi trọng, mà bất kể anh ta (hoặc cô ta) có động cơ như thế nào, là cao thượng hay đê tiện, còn đối với cá nhân bạn để xét đều có thể xem là đắc ý và thỏa lòng, tự nhiên sẽ dẫn đến tâm tình vui vẻ, đó là lẽ thường tình của con người. Nhưng bạn nên lấy tình cảm của một người văn minh, thanh cao thuần khiết để đối mặt với sự coi trọng đến từ các loại động cơ khác nhau của người khác giới. Nếu như bạn không để cho tình cảm của mình sa ngã vào vũng lầy đê tiện, dù cho đối phương có động cơ không tốt cũng không thể làm cho bạn đi vào khuôn khổ. Trong cả quá trình này, bạn phải để cho lý tính của mình trước sau đảm nhận vai trò của vệ binh - Nó là tôi tớ của bạn, lại là thần bảo hộ của bạn. Nó vừa không thể, cũng không cần phải can thiệp vào tình cảm vui vẻ thoải mái của bạn, lại quyết không để cho làn sóng điên cuồng của tình cảm phóng túng dẫn đến tràn lan thành tai họa.
Sweiger đối với Standar tuân theo đức hạnh tốt đẹp Ba tư cổ xưa đã nói: "Nó vẫn luôn phải dùng đầu óc thanh thản để suy nghĩ kĩ đối với sự dốc lòng khi say mê; nó là kẻ tôi tớ trung thành nhất của tình dục của mình. Nhưng do nó có lý trí, vì vậy lại là quân chủ của tình dục của mình. Muốn tìm hiểu lòng mình hãy phó thác cho tình dục bí ẩn của mình bằng sự cám dỗ ngon ngọt rồi dùng lý tính để đo lường độ sâu nó."
Ở đây có lẽ chẳng thiếu màu sắc tưởng tượng của nhà văn, song đích thực có thể làm quy phạm về phương tiện này của chúng ta.
Chỉ cần bạn là một con người, một người có máu có thịt, có tình có nghĩa, đứng trước mặt người khác giới, bất cứ lòng tự tin mù quáng không bị cám dỗ nào đều có thể bất lực. Bộ tướng vui tính An Ðông Ni, bản tính hám sắc, có thể vì đắm say nữ sắc mà bị chiến bại thân vong, còn quan chấp chính Klauđia nổi tiếng nghiêm túc khôn khéo cũng vì không chống nổi cám dỗ của nữ sắc mà bị đưa lên "đoạn đầu đài".
Cho nên, bạn phải luôn luôn cảnh giác.

87. Khoảnh khắc bắt đầu tích lũy của cải

* Tất cả mọi hộ nạp thuế nhiều đều nên được sự tôn trọng và khen thưởng của toàn xã hội.
* Sùng bái đồng tiền, vì đồng tiền mà sống là người đáng buồn nhất, không hạnh phúc nhất trên thế giới này.
Người cam chịu nghèo hèn mà không hề có cầu mong nào, tương tự cũng là người đáng buồn mà bất hạnh.
Những người không bị tiền tài và giàu có cám dỗ, không coi trọng tích lũy tiền của cá nhân có thể là người giàu có về tinh thần. Họ vì mục tiêu đời người cao cả, vì sự nghiệp yêu thích của mình, vì sự sáng tạo của toàn bộ tinh thần và sức lực lao vào nên xem tiền tài như ?phấn thổ?. Họ không muốn đem tâm tư và tinh lực dùng vào việc tích lũy của cải cho cá nhân.
Faraday, thời kỳ cách mạng công nghiệp ở Anh, ông vốn hoàn toàn có thể dùng chuyên ngành hóa công nghiệp đương thời chạy nhất mà mình học để kiếm một khoản tiền lớn, nhưng hứng thú của ông, môn khoa học mà ông nhiệt thành nhất lại không phải là hóa công nghiệp mà lại là ngành điện. Kết quả ông đã kiên quyết từ chối sự cám dỗ của tiền tài, vứt bỏ ngành hóa công nghiệp mà đi sâu vào ngành điện. Mặc dù ông không thành tỷ phú, nhưng danh dự và giá trị sinh mệnh mà ông được hưởng so với một nhà tỷ phú không biết cao hơn bao nhiêu lần. Hàng loạt những phát hiện và phát minh của ông về điện học đã mang lại cho nhân loại tài sản không thể đếm nổi.
Tất cả những người có chí "phú quý bất năng dâm, bần tiện bất năng di" đều là mẫu mực của chúng ta.
Nhưng, đành là đời người có đủ mọi thứ theo đuổi, mà không ngừng tích lũy tài sản to lớn cho mình và xã hội, cũng có thể trở thành một trong những theo đuổi của đời người, tài sản cũng có thể trở thành sức mạnh thúc đẩy của đời người. Chỉ cần bạn làm việc chính đáng, quang minh chính đại, dựa vào trí tuệ và năng lực kiệt xuất của bạn, tài sản tích lũy được càng nhiều thì cống hiến đối với xã hội cũng càng lớn.
Một trong những tài năng kiệt xuất của Nobel là ở chỗ ông đã đem tài năng sáng tạo của một nhà khoa học giàu trí tưởng tượng kết hợp với tài hoa xuất sắc của một nhà công nghiệp giỏi nhìn xa trông rộng lại với nhau, do đó ông có thể nhanh chóng đem phát minh khoa học dùng vào công nghiệp, ông đã lập nên 80 công ty ở hơn 20 nước, làm cho cá nhân ông và xã hội đều đã sản sinh ra hiệu ích kinh tế to lớn. Ðây chẳng lẽ cũng không phải là một vẻ vang chăng?
Ngày 5 tháng 1 năm 1993, ở vị trí trung tâm trang một "báo Thanh niên Trung quốc" đã đăng một tấm ảnh chụp rộng 17cm, dưới ảnh đề: "Vẻ vang thay hộ nạp thuế lớn". Những dòng chữ thuyết minh:
Nhân dịp năm 1993 đến, chính quyền khu Bồ Khẩu, Nam Kinh thưởng cho ông Lưu Phong, Tổng giám đốc Thương trường Thạch Lâm - Xí nghiệp tư doanh khu vực này nộp thuế lớn nhất một chiếc xe du lịch kiểu "Santana". Ông Lưu Phong năm ngoái đã nạp thuế 1 triệu 50 vạn đồng. Trong buổi lễ trao tặng xe, ông Lưu Phong đã vỗ vào ngực nói: "Năm 1993, lượng bán hàng sẽ cố gắng vượt quá trăm triệu, nộp thuế cho nhà nước 4 triệu đồng"
Ông chủ Lưu thật vẻ vang!
Tất cả mọi nhà nộp thuế lớn đều nên được tôn trọng và khen thưởng của toàn xã hội.
Cố nhiên, những người quỳ ngã trước cám dỗ về của cải, sùng bái đồng tiền, sống vì đồng tiền là người bất hạnh nhất, đáng buồn nhất triên thế giới này. Nhất là những người vì đồng tiền mà vứt bỏ cả nhân cách đi làm giàu bất nghĩa, lại càng là bỉ ổi.
Nhưng, những người cam chịu nghèo hèn mà không hề có chút cầu mong, tương tự cũng là đáng buồn mà bất hạnh. Ðặc trưng nổi bật nhất của những loại người này là lười nhác. Nếu như toàn xã hội đều do những người như thế tạo thành, thì ngày nay chúng ta có thể vẫn còn nấp trong hang động và ăn sống nuốt tươi.
Chúng ta đã từng lưu hành "càng nghèo càng vinh quang", đã từng lấy câu "tổ tiên của chúng tôi giàu có hơn các bạn" để tự an ủi mình. Ngày nay có lẽ cảm thấy nói như thế có vẻ khôi hài, buồn cười. Nhưng ý niệm sâu xa này lại do nó bắt nguồn từ lâu đời đến nỗi ngày nay vẫn bằng phương thức ngôn ngữ khác luôn luôn vang vọng bên tai chúng ta. Lúc này, là nói dùng dưỡng sinh là chính, thanh tâm quả dục, không cạnh tranh với đời, sống thoải mái hơn Thần Tiên. Nói ?Của cải vẫn là vật chất ở bên ngoài thân thể, giành nó để làm gì? Lại ca "Người đời đều hiểu Thần Tiên tốt, chỉ có vàng bạc không quên nổi. Chỉ hận cuối cùng tích tụ được không nhiều, đến khi được nhiều đà nhắm mắt"...
Liệu chúng ta có nên đem những thứ rác rưởi tổ truyền này ném xuống Thái Bình Dương chăng? ?Bài ca hay?, cố nhiên rất đẹp, nhưng loại nghệ thuật chỉ có thể trong trước tác cổ điển mới có thể hiện ra được cái đẹp hư vô bi tráng của đời người này phải chăng chỉ có thể để chúng ta tiêu khiển và thưởng thức lúc nhàn rỗi? Ðem nó làm chỉ nam của hành động có ích gì? Ðối với đời người, đối với xã hội có giá trị gì?
Nếu như nhân dân cả nước đều thanh tâm quả dục không đua tranh với đời, đều hát ?Bài ca hay? thì nhà nước làm sao hưng vượng, dân tộc làm thế nào để chấn hưng? Hiện đại hóa bắt đầu từ đâu?
Khi cuộc cải cách kinh tế nổi lên cao trào 5 năm, 10 năm, chúng ta còn có thể nói ta nghèo khó chỉ vì phân phối xã hội không công bằng, chỉ vì cơ sở của ta quá kém, nền tảng quá mỏng. Nếu như cơ chế cạnh tranh kinh tế dần dần hoàn thiện, 15 năm, 20 năm sau thì thế nào? Chúng ta còn có thể dùng những lý do như thế để giải thích sự nghèo túng được không?
Lúc đó, chúng ta liệu có thể vứt bỏ được gánh nặng tư tưởng chồng chất, trên đường chính nghĩa tích lũy của cải một cách chính đáng và có khí thế, mà không phải lo lắng mọi đố kỵ và dư luận không?
Lúc đó, liệu chúng ta có thể nói một cách chính đáng và có khí thế rằng: Càng nghèo càng đáng hổ thẹn! Chúng ta liệu có thể nói: Nghèo khó là bằng ngu xuẩn cộng với lười biếng không?

[BichDu]

99 Khoảnh Khắc Đời Người - Trang 31

88. Khoảnh khắc gật gù đắc chí

* Trời đất vận hành bình thường. Người quân tử phải biết làm cho mình mạnh lên mà phấn đấu không thôi.
* Chúng ta vốn nên không ngừng ôm hôn những cái tôi mới của mình - cái này so với cái kia tốt đẹp, kích động lòng người hơn.
Luôn luôn vì hiện trạng của mình, vì một chút thành tích của mình giành được mà gật gù đắc chí, hí hửng với vẻ rung đùi vuốt râu, cho là không gì sánh kịp là một biểu hiện của người không có chí lớn, tầm mắt nhìn ngắn ngủi.
Bất kể là vận may ngoài ý muốn hay là phải trải qua phấn đấu gian khổ lâu dài, cuối cùng giành được thành công, trong lòng tràn ngập niềm vui lớn lao, cả đến suốt một thời gian vui sướng đến điên cuồng đều có thể hiểu được. Bởi vì trong đời người còn có bao nhiêu việc đáng phải vui sướng hơn thành công. Nhưng nếu như một người vì một lần thành công, rồi từ đó cứ một mực vui sướng điên cuồng mãi như thế thì mọi người đều sẽ nói anh ta là một thằng điên. Từ đó một mực dương dương tự đắc, khắp nơi phô trương khoe khoang, luôn luôn tỏ ra say sưa mãn nguyện và kiêu căng tự mãn của một kẻ chơi trội, tuy người ta không đến nỗi nói anh ta là thằng điên, nhưng đại khái cũng quyết không thể kính phục anh ta, mà chỉ có thể xem thường anh ta mà thôi.
Nếu như người gật gù đắc ý chỉ là một loại tự cảm giác tốt đẹp của một người xuất sắc, mà có thể dùng cảm giác này dũng cảm xông lên phía trước không ngừng, thì đây đương nhiên là một trạng thái tâm lý tốt đẹp, trong trạng thái tâm lý này, anh ta có thể không ngừng dành được những thành công mới. Nhưng nói chung, người gật gù đắc ý rất khó khống chế cảm giác của mình ở giới hạn này. Hoàn toàn ngược lại, anh ta tự cho mình đã ghê gớm lắm rồi, mà không biết trời đất mênh mông, người đời còn lắm kẻ hơn mình.
Những người tự gật gù đắc ý rất dễ dàng bước vào vòng quái gở mình lặp lại mình. Bởi vì anh ta bị vành hào quang ở trên đầu mình làm híp đôi mắt lại, hơi hoa mắt, hơi lâng lâng, đầu nặng chân nhẹ, lắc lư giống như anh say rượu. Theo năm tháng trôi đi một cách im hơi lặng tiếng, bạn tự cho mình đã đi được khoảng đường rất dài. Bỗng một hôm khi bạn đột nhiên tỉnh lại để nhìn mới biết được mình vẫn còn dừng lại trên điểm xuất phát ban đầu. Có lẽ mãi đến lúc đó, bạn mới biết phát hiện ra những người cùng lứa tuổi và cả thế giới xung quanh đã biến đổi bộ mặt hoàn toàn khác trước. ở trên núi đã là tinh kỳ la liệt, trái lại bạn vẫn còn đang nằm ở bờ đầm dưới chân núi, nghĩ mình mà tủi. Có lẽ đến lúc đó, bạn mới biết bò dậy, ném vứt vành hào quang trên đầu, bước ra khỏi cái vòng quái gở, không lặp lại mình nữa.
Khi nào bạn tự gật gù đắc ý, bạn có thể thử sờ lên đầu mình xem vành hào quang nào che kín đôi mắt của mình. Sớm vứt bỏ nó đi, bạn có thể nhẹ nhàng đi rất nhiều.
Người Trung Quốc mấy ngàn năm trước đã từng khuyên răn chúng ta:
"Trời đất vẫn vận hành bình thường. Người quân tử phải biết làm cho mình mạnh lên mà phấn đấu không thôi".
Bạn thấy đấy thiên thể vô bờ bến kia mà chúng ta cảm thấy, mà chúng ta biết, nó cũng vẫn đang chuyển động không ngừng, đang quay về phía trước. Chúng ta cùng với vạn vật vạn sự đều tồn tại giữa trời đất đang chuyển động không ngừng này. Phần lớn những người có chí muốn tu dưỡng thành đức hạnh, học vấn, sự nghiệp, công danh cũng nên bắt chước đạo trời mãi mãi cố gắng, tiến lên và sáng tạo không ngừng.
Ðứng trước vũ trụ bao la không biết có mấy chục tỷ năm ánh sáng, đứng trước vũ trụ không biết đã từng tồn tại mấy chục tỷ năm, loài người chúng ta đã thấm vào đâu? Ðứng trước loài người đã từng tồn tại mấy triệu năm, đứng trước hơn 6 tỷ đồng loại trên toàn thế giới, đứng trước nhân loại có thể xây dựng đường sắt dưới đáy biển, có thể bay lên Mặt Trăng, có thể định vị vệ tinh trên quỹ đạo cố định, có thể thăm dò hệ sao siêu sáng cách dải Ngân Hà 2 tỷ năm ánh sáng, toàn bộ năng lượng, toàn bộ những cái giành được, toàn bộ thành công của cá nhân ta, tất cả của tất cả, lại thấm vào đâu?
Tự cho mình là ghê gớm mà gật gù đắc chí, vấn đề chính là xuất phát từ nhận thức sai lầm của mình đối với mình. Chúng ta vốn nên không ngừng ôm hôn những cái tôi mới của mình - cái này so với cái kia tốt đẹp, kích động lòng người hơn. Nhưng nếu như chúng ta tự gật gù đắc chí, thì sẽ luôn luôn không nỡ đặt cái tôi mà bộ mặt đã già cỗi, vẻ thùy mị đã suy yếu xuống.
Chúng ta sống trong dòng thời gian, vừa không thể để cho thời gian đông cứng, càng không thể để cho thời gian quay ngược lại. Tất cả mọi cái của quá khứ đều đã đi qua, bất kể huy hoàng đến bao nhiêu cũng đều đã đi qua, đối với sinh mệnh của chúng ta, trên thực tế không thể tạo thành ý nghĩa mới. Hiện tại là một khoảng thời gian không ngừng trở thành quá khứ, và không ngừng đón nhận tương lai. Cho nên, không ngừng đối với sinh mệnh của chúng ta tạo nên ý nghĩa mới, thì chỉ có tương lai. Tất cả mọi khả năng của tương lai đều tồn tại trong sự vận động sinh mệnh của chúng ta. Sinh mệnh chỉ có hướng về tương lai mới có thể tỏa ra ánh sáng rực rỡ.
Chúng ta nên tự nhận rõ mình để không làm mình lẫn lộn với người khác, từ đó mà thực hiện mình mà không sao chép của người khác, càng nên không ngừng vượt mình, không nên làm cho cái tôi của hôm nay lẫn lộn hoặc sao chép của cái tôi hôm qua.

Hướng về tương lai chính là siêu việt. Tôi luôn luôn hướng về tương lai chính là cái tôi siêu việt. Fuxưđơ, người có học thức uyên bác lại tinh thông ảo thuật đã từng lớn tiếng tuyên bố "Tôi mãi mãi không thể thỏa mãn mình", chính là một lời nguyền không ngừng phủ định mình, không ngừng vượt mình: Lý thuyết siêu việt của Heidegger đối với chúng ta cũng có một giá trị chỉ bảo nhất định. Ông ra sức tung ra "thân tại", tức là "người sinh ra ở đời" dưới tiền đề "trong thế giới" đưa ra biện luận sâu sắc đối với tự mình tất nhiên được siêu việt và tự mình được siêu việt ra sao, đã khái quát ba con đường của siêu việt - trên thực tế là ba phương diện của siêu việt, tức là vượt thế giới, vượt người khác, vượt hiện thực.
Vượt thế giới là chỉ tôi đối với nhận thức và cải tạo của tính tất nhiên. Ðành rằng tôi trong thế giới, thế giới tất nhiên hình thành tính quy định đối với tôi. Quy định này không dựa vào sự tồn tại hay không tồn tại của tôi, suy nghĩ hay không suy nghĩ mà tùy ý thay đổi. Song chính vì như thế, phát huy cái tôi đối với nhận thức của nó và nhận thức của cái tôi khác đối với mình mới tỏ rõ ý nghĩa cái tôi tồn tại. Ðức hạnh, tài hoa và trí tuệ của tôi cũng ở đây hiện ra với thế giới. Trên điểm này, thế giới vĩnh viễn mở toang ra với tôi, đang mở toang ra tương lai vô cùng đa dạng của tôi.
Vượt người khác là chỉ tôi đối với mạng lưới quan hệ tạo thành thế giới và sự tuân theo và hoàn thiện quy phạm đạo đức. Tôi trong thế giới, cũng sẽ là trong người khác, tôi đồng thời cũng làm một ?người khác? cùng chung sống ở đời với người khác, như vậy tạo thành ?cùng chung thân tại? (Mitdasein). Do đó thế giới, đối với tôi để xét, không phải là một thế giới xung quanh mà là một thế giới chung. Là tôi trong cái thế giới chung, vừa phải chịu hạn chế của mạng lưới quan hệ tạo thành thế giới chung này, lại phải tuân theo quy phạm đạo đức tạo nên thế giới chung này. Ðồng thời, do tôi cũng là một ?người khác? tạo thành mạng lưới, tạo thành quy phạm, cho nên tôi cũng tham dự vào việc không ngừng hoàn thiện đối với mạng lưới và quy phạm, đồng thời trong quá trình đó trổ hết tài năng, tìm được điểm tương đồng thích hợp với cái tôi tồn tại hơn, để phát triển cá tính của tôi càng tốt đẹp hơn.
Vượt hiện thực là chỉ sự tìm kiếm và phát hiện đối với một khả năng lý tưởng hơn so với hiện thực. Tôi trong thế giới, cũng chính là cuộc sống trong hiện thực. Những suy nghĩ của tôi, những lời nói và việc làm của tôi đều tồn tại trong ?cái hiện thực này?, bất kể tôi đối với nó ôm ấp lý giải và thái độ như thế nào, cũng luôn không thể dời hiện thực đi mở ra một con đường khác. Nhưng do tương lai cung cấp cho tôi khả năng vô cùng đa dạng để chọn lựa, khiến tôi có thể dựa vào một loại khả năng để thiết kế và cấu tạo nên lý tưởng của tôi cao hơn hiện thực, như thế làm cho tôi trên thực tế đang sống ở tương lai.
Ðây là ý nghĩa tóm lược của thuyết siêu việt của Heidegger và lĩnh hội siêu việt của tác giả. Nếu như chúng ta có thể đem cái tôi đặt vào một cảnh ngộ không ngừng bị tra hỏi, không ngừng được siêu việt như thế, chúng ta sẽ có thể đạt được một cái tôi, "cái này đẹp hơn, kích động lòng người hơn cái kia", làm cho sinh mệnh của chúng ta luôn luôn hiện ra là một trạng thái hoàn toàn mới mẻ. Như thế, tất cả mọi tình cảm tự gật gù đắc chí, kiêu ngạo tự mãn sẽ có thể tan ra mây khói.

89. Khoảnh khắc được khen ngợi

* Việc đáng để bạn phải cảnh giác là những người "tán dương" bạn một cách ác độc.
* Trên sông ngòi biển cả, những cái bềnh bồng nổi trên mặt đều là những rác rưởi và những đồ bỏ đi.
* Thoát ra không nổi là một bi kịch lớn của đời người.
Trong những người khen ngợi bạn có thể có ba loại: người lương thiện, người giả dối và người ác độc, bạn phải dùng ba loại thái độ để phân biệt đối xử với họ.
Người lương thiện là người thật lòng vui sướng vì sự thành công của bạn, vì thành tựu của bạn, khâm phục bạn. Họ ca ngợi bạn là có ý cổ vũ bạn, ủng hộ giúp đỡ bạn giành được thành công lớn hơn. Nhưng những chỗ họ ca ngợi bạn không nhất định hoàn toàn đều là những chỗ bạn thật sự làm được xuất sắc, họ hoặc là muốn dùng phương thức ca ngợi, ngầm cổ vũ bạn nên làm như thế. Ðây là những tri âm, những người bạn hiếm có nhất của bạn. Có một số hiền thần trung thành thường dùng phương thức như thế để khuyên can bậc quân vương của họ.
Ngụy Văn Hầu thời Chiến quốc, có một hôm thết tiệc mới quần thần tụ họp để bình luận ông ta. Tiếng gọi là bình luận, nhưng trên thực tế là mời người đến để tâng bốc ông ta. Quần thần lần lượt thay nhau thổi phồng Ngụy Văn Hầu, còn khi đến lượt đại thần Nhậm Tọa phát biểu, Nhậm Tọa lại nói một cách thẳng thắn không kiêng dè: "Ngài là một ông Vua hư đốn. Ðược Trung Sơn quốc, lẽ ra phải đem nó phong cấp cho Ngụy Thành Tử, người có công đầu, Ngài lại đem nó phong cấp cho con trai của Ngài, cho nên nói Ngài hư đốn". Ngụy Văn Hầu đột nhiên nghe được những lời trái tai này bắt đầu không được ung dung tự tại nữa, những thớ thịt trên khuôn mặt đều co giật không ngừng. Nhậm Tọa lo lắng, gặp tai họa bèn bỏ đi. Lúc này làm cho Tướng quốc Trác Hoàng phát sốt ruột. Trác Hoàng là một tướng quốc hiền đức nổi tiếng, cũng là một bạn tốt của Nhậm Tọa. Ông lo Nhậm Tọa có thể đã đi không bao giờ trở về triều nữa, mà lúc này ông lại không tiện can gián thẳng với Quốc vương. Thế là Trác Hoàng, người trung hiền lại cơ mưu đã dùng biện pháp lấy ca ngợi vua để can gián vua, khi đến lượt ông phát biểu, ông đã nói:
Không nghi ngờ gì nữa, Ðại vương ngài là một bậc Vua hiền. Ðiều đó chỉ cần từ một việc nhỏ vừa mới xẩy ra đây thôi đã có thể được chứng minh rõ ràng. Tôi nghe nói hễ là Vua hiền và anh minh, thì các đại thần của ông ta lời nói sẽ thẳng thắn. Lời nói của Nhậm Tọa vừa rồi thẳng thắn như thế, vì thế chúng tôi biết Ngài là bậc hiền minh?.
Văn Hầu nghe xong vô cùng vui sướng, hơn nữa trong lòng có chỗ tỉnh ngộ, lập tức hạ lệnh cho Trác Hoàng sẽ mời Nhậm Tọa trở lại. Văn Hầu đứng dậy và đi đến tận cửa để đón tiếp Nhậm Tọa, từ đó về sau luôn luôn xem ông ta là thượng khách.
"Ca ngợi" của Trác Hoàng đối với Văn Hầu, mặc dù không phải là sự thực, nhưng lại xuất phát từ ý tốt để khuyên can, mà thái độ của Văn Hầu đối với lời ?ca ngợi? của Trác Hoàng chính là thái độ mà chúng ta nên dùng khi nghe những lời khen ngợi loại này.
Chúng ta chỉ có đem những lời khen ngợi lương thiện làm sự thôi thúc để sửa lại lỗi lầm tiếp tục tiến lên mới không hiểu lầm ý gốc của người lương thiện.
Trong những người khen ngợi bạn, người giả dối, hàng lô những người nói với bạn vô số những lời tốt đẹp một cách không thật tình thật ý luôn tồn tại. Anh ta hoặc là một kẻ xun xoe nịnh nọt tầm thường, hoặc là một người có điều nhờ vả đến bạn. Hàng loạt bài ca ngợi mà anh ta hát đối với bạn, có thể anh ta từ lâu đã từng hát với nhiều người khác, đó chỉ là một loạt những lời khách sáo. Anh ta có thể còn nghiên cứu và từng cân nhắc bạn, tán dương những việc bạn thường thường lấy đó làm tự hào, hoặc những việc bạn đang mơ ước, cầu mong từ lâu.
Người giả dối có thể đem bạn ra thổi một thôi một hồi, đội cho bạn những chiếc mũ thật cao, đem việc bé bốc lên thành đại sự, thậm chí còn có thể phịa ra từ không đến có, bịa đặt ra một số cái tốt đẹp để gán cho bạn.
Ðối mặt với những người giả dối, điều cần nhất là bạn phải có cái sáng suốt tự biết mình, đừng tin vào những lời tâng bốc càn rỡ, ba hoa thiên địa, càng không thể say sưa với nó. Bạn phải làm được trong lòng đã biết trước, không thèm để ý đến họ nữa. Nếu như họ có hứng thú, có thời gian, cứ việc để cho họ tha hồ khua môi múa mép. Hiềm một nỗi là xin bạn chớ có để cho họ vì khen ngợi bạn, thổi phồng bạn mà đạt được một tí lợi lộc từ bạn.
Việc đáng để bạn phải cảnh giác là những người ?ca ngợi? bạn một cách ác độc. Vốn anh ta đối với bạn không mang ý tốt đẹp, đối với thành công của bạn mang tâm lý đố kỵ và thù hận, mà trong một mảng sóng âm ca ngợi bạn, anh ta lại không tiện chửi mắng thẳng đối với bạn. Do đó anh ta dùng biện pháp so với chửi mắng bạn càng ác độc hơn - anh ta hoặc cố ý phóng đại thổi phồng bạn quá mức, đem công lao của người khác nói thành công lao của bạn để kích động tinh thần của những người xung quanh bạn ghen tỵ bạn. Hoặc là có ý thức khêu ra những thiếu sót của bạn để ?tán thưởng? thêm, ví dụ nói đem việc mọc mụn trên mũi bạn ?tán dương? là đẹp, để gây ra chế giễu và châm chọc của người khác đối với bạn. Anh ta có thể đem khuyết điểm của bạn nói thành ưu điểm, đem cái sơ suất của bạn nói thành hoàn hảo, cố ý làm cho bạn phân biệt không rõ hay dở tốt xấu, để bạn tự mê say.
Ðối mặt với loại người này, đối mặt với loại ?tán dương? này, ngoại trừ bạn phải tỉnh táo tự biết mình ra, bạn có thể mạnh dạn xé toạc hư vinh, không e dè chủ động nói những thiếu sót của mình và mọi thất bại đã từng gặp với mọi người. Trước vinh dự, cố gắng có thể đạm bạc vượt ra khỏi một chút, khỏi cần phải cân đo đong đếm một cách cố chấp như thế.
Khi những bó hoa tươi dâng tặng cho bạn, bạn phải cẩn thận những nhánh hoa có gai trong đó sẽ cào xước tay bạn.
Khi các loại tâng bốc đến buồn nôn đến với bạn, bạn phải coi chừng bị tung đến chết. Bạn có thể vì thế mà bắt đầu lâng lâng. Bạn biết rằng, trên sông ngòi biển cả những thứ bềnh bồng nổi trên mặt đều là những rác rưởi và những đồ bỏ đi.
Khi sự nghiệp của bạn giành được thành tựu nhất định, gây được sự chú ý của mọi người, các nhà báo và các nhân viên thông tin đại chúng sẽ theo chân dò tìm bạn, nếu như bạn không muốn để cho sự nghiệp của mình bị chôn vùi quá sớm, cũng không vội vàng xem mình là món hàng hóa đem bán hạ giá cho xã hội, thì tốt nhất nên lẩn tránh các cuộc đuổi theo vết chân, cố gắng giảm bớt xuất đầu lộ diện, đại để là sáng suốt nhất. Chỉ có như thế bạn mới có thời gian và tinh lực để tiếp tục sự nghiệp của bạn. Bằng không, vinh dự của bạn sẽ có thể trở nên hư vinh, trở nên hư vô.
Bạn nên học cách thoát khỏi hư vinh. Ông Chu Quang Tiềm đã từng nói: "Thoát ra không nổi là một bi kịch lớn của đời người". Con người, một đời cần phải thoát ra khỏi rất nhiều, rất nhiều thứ, hư vinh sẽ là một trong những thứ đó.
Trên thực tế, thanh danh và vinh dự chân chính nhất quyết không thể vì bớt đi một vài lần xuất đầu lộ diện, ít đi một vài lần tiếp xúc với nhà báo mà có thể có một chút tổn hại.
Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Tổng giám đốc công ty ô tô Kraixlơ là Li Laikca được dân chúng Mỹ xem là anh hùng dân tộc của thời đại mới, trong thời gian từ 1984 đến 1985, thanh danh và vinh dự của ông đã lan rộng trong cả nước và các tầng lớp của xã hội, vô số những người sùng bái đã ùa đến với ông hoặc gửi đến những cánh thư hoặc mời diễn thuyết. Năm 1984 chỉ tính việc mời diễn thuyết chính thức đã có tới hơn 3000 lần, còn chỉ trong hai tháng đầu năm 1985 đã có tới 1270 tổ chức khác nhau mời ông đến diễn thuyết. Laikca có thể ứng phó với việc xuất đầu lộ diện không dứt như thế được không? Ông biết rõ ràng nhất, mình quyết không thể bị chìm ngập trong vinh dự như thế. Trên thực tế ông vẫn như xưa, để toàn bộ tinh lực và thời gian dùng vào sự nghiệp ô tô của mình, chỉ tiếp nhận mấy lần diễn thuyết, số lượng cực kỳ ít. Mà thanh danh và vinh dự của ông và "cơn sốt Laikca" thật ra không vì vậy mà tổn thất nửa phân.

90. Khoảnh khắc bị người khác ghen tị

* Lôgic của kẻ ghen tị: Tôi không làm được, hãy để cho bạn cũng không làm được như tôi, thậm chí để cho bạn càng làm không được hơn tôi.
* Khi bạn đang được gió xuân đắc ý, hãy coi chừng những con mắt hung dữ của ghen tị đang tia đến bạn, hãy coi chừng ánh sáng chết của ngôi "tai tinh" ghen tị trùm lên bạn.
Bị người khác ghen tị là một loại bị tổn hại cực kỳ không công bằng và oán hận. Người bị ghen tỵ đối với người ghen tị có thể không có một tí bất lợi và ác ý nào, thậm chí người trước có những việc làm có lợi và hữu nghị với người sau. Hoàn toàn do lòng dạ hẹp hòi của loại người sau, không thể khoan nhượng người khác trội hơn anh ta, đã sinh ra loại tình cảm đê tiện thấp hèn - đó là ghen tị.
Nói chung, khi bạn bị người khác ghen tị là lúc bạn đang đóng vai của một kẻ mạnh trong cuộc sống, về các phương diện tài năng hoặc tình cảnh nhân sinh hoặc địa vị danh dự đang có ưu thế nhất định. Còn người ghen tị thì trái ngược với những điều đó, phần nhiều là kẻ thất bại trong cuộc sống. Anh ta có lẽ biết thất bại, biết tình cảnh của nhiều phương diện không bằng người, nhưng anh ta không bằng lòng tiếp nhận thất bại này, không bằng lòng tiếp nhận tình cảnh này mà anh ta lại không bằng lòng có lẽ không thể dùng phương thức tích cực để cải thiện cảnh này. Thế là mưu toan đào khoét sâu khuyết điểm của người khác để bù đắp lại và an ủi mình, hoặc mưu toan quật ngã người khác, đem người khác gạt bằng ngang với mình hoặc thấp hơn một chút. Ðây chính là logic của kẻ ghen tỵ: tôi không làm được, để bạn cũng không làm được như tôi, thậm chí để cho bạn càng không làm được hơn tôi.
Người ta nói nghe mà sợ! Khi bạn gặp nhiều người ghen tị, ghen tị có thể trở thành một sức mạnh hung ác lớn mạnh, thật sự đem bạn ?gạt bằng?. Nếu như bạn mềm yếu, họ có thể phá vỡ toàn bộ tâm linh của bạn. Bạn càng sợ việc phá vỡ này, bạn lại càng bị phá nhanh hơn. Chúng ta đã từng thấy nhiều bạn trẻ tài hoa tuyệt vời, tiền đồ khôn lường, vừa mới xuất đầu lộ diện đã bị ?gạt bằng? liền. Chúng ta thậm chí đã từng thấy nhà dương cầm vì ghen tị mà căm ghét đến nỗi bị chặt đứt ngón tay, diễn viên bị hủy hoại cả khuôn mặt.
"Kinh Thánh" gọi ghen tị là con mắt hung dữ, nhà tướng học đặt tên ghen tị là "Tai tinh . Khi bạn vừa mới ra khỏi lều tranh, khi bạn tài hoa nổi trội, gió xuân đắc ý, hãy coi chừng con mắt hung dữ này đang tia tới bạn, hãy coi chừng ánh sáng chết của ngôi "tai tinh" này trùm lên bạn. Bạn có thể bỏ ra một chút thời gian, nghiên cứu một chút tâm lý ghen tị, biết được những loại người nào là người hay ghen tị, trong những tình huống như thế nào dễ gây ra ghen tị nhất, trong những tình huống nào dễ tránh ghen tị. Việc đó có thể có nhiều ích lợi đối với bạn.
Francis Bacon đã từng viết một bài văn hay ?Bàn về ghen tị?, đã từng phân tích rất hay đối với việc ghen tị. Ông cho rằng -
Những người hay ghen tị người khác là những người như thế này: người không có đức không có tài, họ không thể từ những ưu điểm của bản thân để rút ra được chất tu dưỡng, mà nhất định phải tìm khuyết điểm của người khác để làm chất tu dưỡng, dùng biện pháp làm bại hoại hạnh phúc của người khác để an ủi mình, bản thân họ thiếu một đức tính tốt đẹp nào đó thì lấy việc hạ thấp đức tính tốt đẹp này của người khác để thực hiện sự cân bằng giữa hai người; người hay đi hỏi thăm những chuyện lời ong tiếng ve, họ lấy việc phát hiện những điều không vui vẻ của người khác, để làm cho mình được một trận hả hê vui tai vui mắt, ?ghen tị là một thứ tính dục lang thang khắp nơi?, chỉ có những người nhàn cư mới có thể được hưởng nó. Còn tất cả mọi người vùi đầu vào sự nghiệp của mình, căn bản không có thì giờ để ghen tị người khác; những người có loại khuyết điểm nào đó khó khắc phục, họ vì khiếm khuyết của mình không có cách nào bù đắp được, cần phải làm tổn thương người khác để được bù đắp lại; người đã từng trải qua tai họa và thảm họa lớn, những người này thích đem thất bại của người khác xem là sự đền bù đối với những đau khổ mình phải kinh qua trước kia; người có lòng hư vinh cực mạnh, họ không thể nhìn ra trong một sự nghiệp, người khác luôn luôn mạnh hơn anh ta, họ không thể khoan nhượng đồng nghiệp hoặc người mà anh ta rất quen thuộc được đề bạt.
Dễ dàng bị ghen tị là những người như thế này: người ưu tú của thế hệ sau, họ rất dễ bị các vị nguyên lão ghen tị; người xuất thân hèn mọn một khi bốc lên; các công tử nhà giàu "tọa hưởng kỳ thành"; người xuất phát từ dã tâm muốn ngoi lên, khắp nơi ôm lấy việc để làm; người tự kiêu tự đại, những người này mọi lúc mọi nơi đều tỏ rõ ưu việt của mình, hoặc khoe khoang trắng trợn cố hòng áp đảo tất cả mọi người cạnh tranh; người được hưởng địa vị ưu việt nào đó mà lại xảo quyệt che giấu, họ làm cho người khác cảm thấy họ không có giá trị do đó mà không xứng đáng được hưởng hạnh phúc đó; người thích xuất đầu lộ diện và những thằng ngốc thay các nhân vật lớn xuất đầu lộ diện.
Tương đối dễ dàng tránh ghen tị là những người như sau: người có đức hạnh cao cả, vì hạnh phúc của họ đến từ sự lao khổ của họ nên không dễ bị ghen; người với danh hiệu quý tộc cha truyền con nối; người tuần tự tiệm tiến lên cao; người đã từng nếm đủ thảm họa sau mới giành được hạnh phúc, hạnh phúc đến với họ không dễ dàng như thế, cả đến làm cho người khác đồng tình; người hay kể khổ kể nghèo, loại người này cho dù ở địa vị trên cũng vẫn thích kể nghèo kể khổ với người khác, ngâm nga một điệu than vãn ?đang sống như người bị tù đày?, kỳ thực họ chưa chắc đã thật sự chịu khổ như thế, đây chỉ là một màu khói dùng để làm nhạt tính ghen tị của người khác; những nhân vật lớn vui lòng dùng địa vị ưu việt của mình bảo hộ lợi ích của thuộc hạ, hành vi của họ bằng việc đắp lên một "con đê" hữu hiệu để ngăn chặn ghen tị; người bất kể ở vị trí địa vị nào đều có thể bình thản thành khẩn cởi mở mình với người khác; người chỉ nấp ở sau màn mà không dễ dàng xuất đầu lộ diện; người mà ở một số mặt để cho người khác chiếm vị trí ở trên mình.
Bị người khác ghen tị, không duyên cớ bị người khác thù hằn, bị người khác vu cáo hãm hại, bị người khác bức hại, thì trong lòng luôn khó chịu, có một nỗi cay đắng khó nói ra. Nhưng, nhìn thế giới nhiều hơn, nhất là nhìn những người hay ghen tị người khác nhiều hơn, nhìn thấu rõ hơn thì trong lòng sẽ có thể bình tĩnh hơn nhiều. Những người ghen tị bạn phần nhiều là những người không bằng bạn, người mạnh hơn bạn nói chung không thể ghen tị bạn. Như vậy, chiến lược cơ bản của bạn nên là giữ vững trận địa của mình, ít xuất kích đối với người ghen tị bạn. Chỉ cần bạn bình tĩnh, giữ được thêm một ngày thì kẻ ghen tị bạn sẽ có thể khó chịu thêm một ngày. Giống như khi bạn đang đọc sách, viết văn, gặp phải những tiếng ồn từ bên ngoài phòng cố ý phát ra để quấy rầy bạn, bạn chỉ có bình tĩnh đứng dậy đi đóng chặt cửa sổ lại, nhốt tiếng ồn ở bên ngoài phòng, như thế có lẽ bạn mới có thể tiếp tục đọc sách, viết văn được. Bằng không, bạn phải chạy ra quát một tiếng lớn đối với kẻ phát ra tiếng ồn, cãi nhau một trận đến đỏ mặt tía tai hoặc dẫn đến bệnh tim phát ra, thế thì bạn sẽ hỏng bét hết, không những không lập tức tiếp tục đọc sách viết văn, chưa biết chừng đến mấy tiếng đồng hồ liền đều vì tâm trạng không tốt mà không làm nổi việc gì.
Ngoài việc giữ chặt trận địa của mình, không dễ dàng xuất kích, nếu như có thể thiết kế một vài biện pháp khéo léo hơn để tránh né ghen tị, thì càng lý tưởng hơn. Ví dụ, trước vinh dự cố gắng ít chìa tay ra, khi chưa cần xuất đầu lộ diện cố gắng ít xuất đầu lộ diện, càng không nên đi khoe khoang mình. Hãy suy nghĩ thay cho người khác nhiều hơn một chút, những thuận tiện có thể nhường cho người khác thì hãy để cho họ chiếm. Hãy cống hiến nhiều hơn một chút cho công chúng, cho xã hội. Mọi lúc mọi nơi làm việc thiện, chân thành gặp gỡ với người khác. Bồi dưỡng tình cảm đạo đức cao thượng v.v... Như thế, có lẽ bạn sẽ có thể xua tan được đám sương mù của ghen tị sáng tạo cho mình một bầu trời trong trẻo.

[BichDu]

99 Khoảnh Khắc Đời Người - Trang 32

91. Khoảnh khắc giành được thành công

* Theo đuổi thành công và bản thân thành công đều không phải là mục tiêu của đời người.
* Ðau khổ kèm theo cả quá trình theo đuổi thành công. ở đây chúng ta nhìn thấy, đời người gặp phải hai loại đau khổ: đau khổ của thất bại và đau khổ của thành công.
Một khoảnh khắc ngắn ngủi giành được thành công, bất kể bạn lý giải nó từ góc độ nào, nó đều cho người ta cảm giác vui vẻ chân thực nhất.
Thành công có nghĩa là giá trị đời người được thực hiện, cảm giác vui vẻ của con người tự nhiên sinh ra từ trong giá trị mà nó thực hiện.
Nhưng, theo đuổi thành công và thành công bản thân đều không phải là mục đích theo đuổi của đời người, mà chỉ là thủ đoạn thực hiện mục tiêu của đời người.
Mục tiêu của đời người chỉ ở chỗ vui vẻ. Ðời người nên vui vẻ. Vui vẻ phải giống như một con suối nhỏ khoan khoái, lờ đờ tuôn ra, chảy đến sông ngòi đẹp đẽ, chảy đến biển cả mênh mông, chảy đến những nơi xa xăm mà nó không hề biết tới. Ðời người chỉ có vui vẻ mới có hạnh phúc, tốt đẹp đáng nói. Tránh khổ cầu vui là bản tính của con người. Tất cả mọi mong cầu, tất cả mọi việc làm, tất cả mọi gắng gượng, tất cả mọi phấn đấu của con người, mục tiêu cuối cùng của nó không đều là vì vui vẻ ư? Một sự việc không thể làm cho bạn vui vẻ, bạn có thể theo đuổi không?
Nhưng, thực hiện vui vẻ ở chỗ giành được thành công, ở chỗ thực hiện giá trị của sinh mệnh. Mà giành được thành công tức trong quá trình thực hiện giá trị sinh mệnh tràn ngập những đau khổ. Thành công là kết cục của đau khổ. Thành công to lớn là kết cục của đau khổ to lớn. Vô số lần thành công là vô số lần kết cục đau khổ. Không có đau khổ thì không có thành công. Ðạo lý này hết sức rõ ràng, tất cả mọi thành công đều bắt nguồn từ những gắng gượng, phấn đấu và thất bại của con người, tất cả mọi việc này đều thấm đẫm mồ hôi cần cù, kèm theo cô đơn và đau khổ.
Lý giải mục tiêu và quá trình như thế nào? Lý giải sự vui vẻ của mục tiêu và sự đau khổ trong quá trình thực hiện mục tiêu này mà theo đuổi thành công như thế nào? Thể nghiệm hai loại tâm lý vui vẻ và đau khổ hoàn toàn trái ngược nhau trong đường đời thống nhất lại ra sao? Trước khổ sau vui là ý nghĩa gì? Chẳng lẽ đời người ngoài khoảnh khắc ngắn ngủi giành được thành công là vui vẻ ra, thời gian khác còn lại đều là đau khổ chăng? Nếu là như thế, vì sự vui vẻ chốc lát ngắn ngủi như thế mà phải trả ra sự đau khổ to lớn dài đằng đẵng như thế, thì đời người phải chăng thật không đáng?
Chúng ta thật ra không thể máy móc dùng thời gian dài ngắn và trước sau để lý giải mục tiêu và quá trình. Trên thực tế, mục tiêu của đời người thể hiện trong mỗi một quá trình của đời người. Mục tiêu bản thân cũng lại tồn tại trong quá trình. Ðời người có rất nhiều, rất nhiều theo đuổi, cũng lại có nghĩa là có rất nhiều, rất nhiều mục tiêu. Theo đuổi lớn tức mục tiêu lớn, theo đuổi cuối cùng tức mục tiêu cuối cùng, theo đuổi nhỏ tức mục tiêu nhỏ, theo đuổi có tính giai đoạn tức mục tiêu có tính giai đoạn.
Xét từ quá trình theo đuổi thành công một cách đơn độc, đời người là đau khổ. Như trước đã nói, đau khổ đi kèm với cả quá trình theo đuổi thành công. ở đây, chúng ta nhìn thấy đời người gặp phải hai loại đau khổ: đau khổ của thất bại và đau khổ của thành công. Ðau khổ của thất bại chúng ta rất dễ dàng cảm nhận ra. Ðau khổ của thành công là dạng ẩn. Bởi vì đành rằng thành công là tổng của vô số lần thất bại, như thế thì thành công cũng lại là tổng của vô số lần đau khổ. Hoặc nói thành công chỉ là sự bắt đầu của một vòng đau khổ mới. Quả vậy, khoảnh khắc giành được thành công, thì đau khổ tiêu tan, người ta cảm thấy vui vẻ thực sự. Nhưng từ cả quá trình của cuộc đời để xét, khoảnh khắc như thế thực quá ngắn ngủi, ngắn ngủi đến mức chẳng đáng kể. Khoảnh khắc thành công chỉ có nghĩa là mục tiêu cũ đã thực hiện. Từ lúc đó đến trước lúc bạn sản sinh mục tiêu mới, nếu như ở đây có một khoảng trống - sau thành công không nghĩ lại giành thành công khác, ngừng trệ không tiến lên phía trước, tại lúc này bạn sẽ nghiệm thấy sự đau khổ trống rỗng vô vị, đây chính là sự đau khổ của thành công. Chỉ có khi mục tiêu mới sản sinh, nỗi trống trải vô vị của bạn mới có thể tiêu tan. Một câu ngạn ngữ thường lưu hành ở nông thôn: ?Trẻ con mong ăn tết, người lớn mong gặt hái? đã ngấm nặng đạo lý này. Khi ăn tết người lớn chỉ là vì cái vui vẻ của trẻ con, còn cái vui vẻ của chính anh ta chỉ ở khoảnh khắc anh ta thu vào những hạt lúa vàng óng. Cùng với niềm vui vẻ đó qua đi, anh ta trên thực tế đang nóng lòng chờ đợi giành được thành quả lao động của năm sau. Sản sinh mục tiêu mới có nghĩa là lại phải bắt đầu sự theo đuổi mới và đau khổ của gắng gượng. Cứ như thế lập đi lập lại cho đến vô cùng.
Cho nên nói, theo đuổi, đau khổ của gắng gượng, đau khổ của thất bại và đau khổ của trống trải vô vị sau thành công đi kèm với toàn bộ quá trình của đời người.
Cho nên nói, theo đuổi thành công không phải là mục tiêu cuối cùng của đời người, người ta không nên sống một cách đau khổ như thế.
Như vậy, khi chúng ta chuyển đổi đi một góc nhìn, chỉ xét từ mục tiêu cuối cùng của đời người, ở đây chúng ta thấy, đời người là vui vẻ. Xin hãy xem, đã đành là mục tiêu của đời người ở chỗ vui vẻ, như thế thì theo đuổi mục tiêu này cũng chẳng phải là vui vẻ chăng? Vì mục tiêu này mà gắng gượng cũng chẳng phải là vui vẻ chăng? Vì mục tiêu này thất bại cũng chẳng phải là vui vẻ chăng? Vì mục tiêu này giành được thành công đương nhiên là vui vẻ rồi. Chính là trên ý nghĩa này, chúng ta nói, vì lý tưởng tốt đẹp của loài người, vì tiền đồ sáng sủa của tổ quốc dù khổ thêm cũng ngọt bùi. Chính là trên ý nghĩa này, có người xem phấn đấu là niềm vui, có người xem phấn đấu là hạnh phúc.
Tổng hợp hai cách nhìn này, chúng ta phát hiện, một đời người có lý tưởng cao xa, có mục tiêu phấn đấu tự giác, đồng thời thể nghiệm đau khổ và vui vẻ. Tất cả mọi theo đuổi, gắng gượng, thất bại và thành công của anh ta đều là đau khổ, đồng thời cũng đều là vui vẻ - không trải qua đau khổ thì không thể thể nghiệm được vui vẻ; vì vui vẻ mà đau khổ, đau khổ cũng là vui vẻ. Trong vui vẻ đó có đau khổ, trong đau khổ có vui vẻ. Ðời người chính là thể nghiệm và hài hòa thống nhất lại hai loại tâm lý hoàn toàn trái ngược như thế.
Ðồng thời, chúng ta phát hiện, chỉ có không say đắm trong vui vẻ của khoảnh khắc giành được thành công, mà quan tâm nhiều hơn toàn bộ quá trình đời người để thống nhất hài hòa đau khổ và vui vẻ, mới có thể tạo nên một nhân cách vĩ đại.
Phạm Trọng Yêm trong "Nhạc Dương lâu ký" chính là biểu hiện một nhân cách vĩ đại như thế: Trong quá trình phấn đấu đời người anh ta tích cực vào đời, cáng đáng trách nhiệm vĩ đại lo cho dân cho nước, bất kể công danh ra sao, bất kể sự thăng trầm trên quan trường đều là đau khổ. Ông nói: "Ngồi ngất nghểu trên miếu đường thì phải lo cho dân; ở chốn xa xăm chốn giang hồ, thì phải lo cho vua. Tiến cũng lo, mà thoái cũng lo". Lúc này chỉ có cảm giác "lo gièm pha sợ giễu cợt, đầy cảnh tiêu điều". Nhưng khi anh ta tỉnh ngộ mục tiêu cuộc đời của mình là "Lo trước cái lo của thiên hạ, vui sau cái vui của thiên hạ" thì mức độ tinh thần cao thượng này làm cho tất cả mọi gắng gượng, tất cả mọi lo âu và đau khổ ngay tức khắc hóa thành một cuộc sống có đạo đức, có chí hướng. Do đó mới có thể "không coi vật chất là vui, không coi mình mà buồn", do đó mới có được thể nghiệm tình cảm "Cõi lòng thanh thản, sủng ái sỉ nhục đều quên, đem rượu ra trước gió, niềm vui tràn ngập".
Tất cả mọi nhân cách vĩ đại đều thể nghiệm thành công và thất bại, đau khổ và vui vẻ của họ như thế.

92. Khoảnh khắc hám hưởng thụ quá mức

* Tham đòi hỏi ăn, mặc, ở, chơi bời xa xỉ quá mức, chỉ có thể mang lại tai họa khôn lường.
* Nếu như người ta quá hám hưởng thụ, lười biếng mà lại ăn không nằm khoèo, không thường động tay động não thì có thể tăng nhanh già yếu đến tử vong.
Mọi người đều theo đuổi hưởng thụ, một đời của con người cũng là một đời của hưởng thụ. Bất kể là hưởng thụ vật chất hay hưởng thụ tinh thần, mọi người đều mong muốn có được nó. Ðây là động cơ đầu tiên của đời người.
Song, chỉ có với trạng thái thân thể và tinh thần đều khỏe mạnh, con người mới có được cảm giác của hưởng thụ.
Một hôm, ông A gặp ông B. Ông A hỏi: "Ông anh, dạo này như thế nào?"
Ông B trả lời: "Mọi thứ khác đều còn cảm thấy được, chỉ có thân thể không được tốt lắm". Tiếp đó liền hỏi ông A: Còn ông anh thì sao?"
Ông A đáp: "Tôi và ông hoàn toàn ngược nhau. Thân thể còn được, chỉ có các thứ khác đều cảm thấy chẳng ra sao cả".
Hai ông A và B đều không có được niềm vui thú hưởng thụ đời người, bởi vì ông A tinh thần không tốt, còn ông B thì thân thể không an toàn. Ðây là chúng ta từ trạng thái tồn tại của cuộc đời nào đó để lý giải hưởng thụ.
Nếu như từ trạng thái thế giới bên ngoài cho chúng ta để lý giải, thì chỉ có khi thế giới bên ngoài - bất kể là những thứ của vật chất, những thứ của tinh thần, bất kể là ăn, mặc, ở, đi lại, tiếng hát, sắc đẹp, vui chơi - làm cho thể xác và tinh thần của chúng ta đều thích nghi, chúng ta mới có cảm giác hưởng thụ đời người. "Thích nghi" chính là vừa phải, vừa không phải là bất cập lại vừa không phải là thái quá, không thiên lệch về cái nào phù hợp tinh thần trung dung. ở đây, bất cập chính là thiếu thốn, khiếm khuyết, không đủ, cũng tức là bần cùng. Cùng thì phải biến chính là chỉ từ thiếu thốn không thích nghi hưởng thụ mà thông qua phấn đấu biến thành thích nghi hưởng thụ. "Thái quá" chính là quá mức, chính là xa xỉ. Xa xỉ và bần cùng đều không thích nghi với hưởng thụ của con người như nhau. Kiềm chế xa xỉ chính là chỉ từ quá mức không thích nghi với hưởng thụ mà thông qua kiềm chế biến thành thích nghi hưởng thụ. Ðối với hưởng thụ cuộc đời để xem xét, cố gắng phấn đấu và kiềm chế xa xỉ có ý nghĩa quan trọng ngang nhau. Hơn nữa đối với văn minh và tiến bộ của xã hội để xem xét, cũng có giá trị ngang nhau, cái trước đem không đủ bù cho đủ, còn cái sau thì đem dư thừa tiết kiệm bớt.
Mọi người chúng ta đều rất dễ dàng lý giải bần cùng không thích nghi hưởng thụ của con người, như đói rét không thích nghi thể xác của con người, không có sách đọc không thích nghi với tinh thần con người có văn hóa, lại không dễ dàng lý giải tham làm đòi hỏi hưởng thụ quá mức, tức xa xỉ và bần cùng không thích nghi hưởng thụ như nhau. Trên điểm này, cổ nhân của Trung quốc đã lĩnh hội được rất sâu sắc, trí tuệ trung dung mà họ biểu hiện hầu như hoàn mỹ đến mức không thể xoi mói được. Họ cho rằng: người yêu quý sinh mệnh bản thân, giỏi về hưởng thụ đời người, biết may cắt quần áo có thể làm cho thân thể được ấm áp là được. Không tham đòi hỏi quá dầy quá ấm, quá dầy quá ấm làm cho người bí tắc mạch lạc, khí huyết không lưu thông. ?n uống hợp khẩu vị, thỏa mãn bụng đói là được rồi, không tham đòi hỏi của ngon vật lạ quá mức, càng không thể ăn quá no. Ăn quá no tất nhiên làm cho dạ dầy quá đầy, dạ dầy quá đầy, ngực bụng sẽ có thể bị căng buồn bực, ngực bụng căng buồn bực sẽ có thể toàn thân không thông suốt, đây chính là béo tốt làm hại xương cốt. Phòng ở không tham đòi hỏi quá cao lớn, trống rộng, phòng quá cao lớn trống rộng nhiều âm khí, nhiều âm khí thì có thể sinh ra bệnh đột nhiên hôn mê bị ngã và tứ chi lạnh buốt (Jue Syndrome). Nghe âm nhạc chỉ ở chỗ làm cho tính tình của mình bình tĩnh yên vui là được, không nên nghe những điệu nhạc thê thảm đồi trụy, như thế làm cho người ta hậm hực không vui. Cũng không nên đi nghe những điệu nhạc ồn ào ầm ỹ quá tiếng sét, như thế có thể làm cho người ta càng thêm nóng nảy không yên (tôi nghĩ, những băng nhạc như sấm sét ngày nay đang thịnh hành gần như hò hét một cách điên cuồng, đối với thần kinh và tinh thần của con người có ích chăng? Có hại chăng? Có trái ngược với giá trị của âm nhạc chăng? Ðang đợi chờ sự thảo luận đánh giá của lý luận và nghiệm chứng của thực tiễn). Tham đòi hỏi ăn, mặc, ở, đi lại quá mức, chỉ có thể mang lại tai họa khôn lường, dẫn đến toàn thân phù nề, gân cốt tích trệ không thông, huyết mạch nghẽn tắc không lưu thông, cửu khiếu trống rỗng mất cơ năng bình thường.
Người xưa cho rằng, vạn sự vạn vật của thế giới, vốn là dùng để nuôi dạy sinh mệnh, nhưng lại có người vì tham đòi hỏi hưởng thụ vạn vật quá nhiều là làm cho vạn vật ngược lại trở thành tai họa làm hao tổn sinh mệnh của họ. Ví như tham đòi hỏi hưởng thụ xe cộ quá nhiều, ra khỏi cửa là ngồi xe, đi về nhà lại ngồi xe, chân không bén đất, phải đạt được mức dễ chịu, chiếc xe này trở thành nguyên nhân làm chân của anh ta sinh bệnh. Vì tham đòi hỏi hưởng thụ thịt béo rượu ngon quá nhiều, ăn no uống đã, thâu đêm suốt sáng, rượu thịt đó lại trở thành thuốc độc làm thủng dạ dầy và ruột của anh ta. Anh ta vì tham đòi hỏi hưởng thụ gái đẹp và hoan lạc quá nhiều, chìm đắm trong nữ sắc và dâm ô, gái đẹp và hoan lạc bèn trở thành lưỡi rìu sắc ngọt chặt đứt sinh mệnh của anh ta.
Những việc như vậy, hễ là hám hưởng thụ quá mức, kết quả của nó đều trở nên không những không được hưởng thụ, ngược lại lại làm hại mình, thật sự mình làm mình chịu.
Trong lý luận của người Trung quốc xưa về giữ gìn sinh mệnh của mình, hợp lý hưởng thụ đời người, thuyết mang đặc sắc trí tuệ Trung quốc nhất là thuyết vận động sinh mệnh. Họ cho rằng sinh mệnh vốn bắt nguồn từ tinh khí, muốn làm cho sinh mệnh khỏe mạnh, sống lâu chính là phải tích tụ tinh khí, vận chuyển tinh khí. Tích tụ để vận chuyển, vận chuyển mới có thể tích tụ. Nước chảy không sinh gỉ, chốt cửa không bị mối, sinh mệnh trong vận động, người cần phải không ngừng hoạt động làm lụng, làm cho toàn thân nằm trong trạng thái hoạt bát để giữ cho khắp người tinh khí lưu thông. Bằng không, nếu như tham đòi hỏi nhàn hạ quá mức, lười biếng trở thành bản tính, không hoạt động, không làm lụng, tinh khí trong thân người sẽ không thể vận hành mà dẫn đến tích tụ ứ đọng lại. Tích tụ ở phần đầu thì đầu sưng mặt phù, tích tụ ở phần tai thì tai ù, tai điếc, tích tụ ở phần mắt thì khoang mắt sưng đỏ, thị lực suy giảm, tích tụ ở phần mũi thì đường mũi bị ngạt không thông, tích tụ ở phần bụng thì bụng buồn bực căng đầy, tích tụ ở phần chân thì chân sưng, chân mềm. Chúng ta còn biết, nếu như người ta hám hưởng thụ quá mức, lười biếng mà lại ăn không nằm khoèo, không thường động chân động não thì có thể tăng nhanh già yếu đến tử vong.
Trong thời đại biến đổi nhanh chóng ngày nay, nếu chúng ta tham đòi hỏi an nhàn quá mức, không thường xuyên đi tiếp xúc với xã hội, tiếp xúc với đại chúng và thực tế dấn thân vào dòng thác cải cách, chúng ta sẽ rất nhanh chóng sản sinh cảm giác bị thời đại vứt bỏ.

93. Khoảnh khắc biết được mình không còn trẻ nữa

VIII. Thu vàng rực rỡ
* Mặt trời của hôm qua đã tắt bình yên, nhưng mặt trời của hôm nay vẫn soi chiếu bạn.
* Một cụ già 101 tuổi nói: "Cái mà tôi nhớ nhung nhất là thuở thanh xuân của tôi khi 70 tuổi".
"Tôi không còn trẻ nữa".
Nhưng bạn đã từng trẻ.
Ðó là những năm tháng của giông tố bão táp dữ dội. Bạn đã từng nói với tôi, trong ký ức của bạn, những ngày mưa gió là rất ít, trời quang xanh ngắt một màu, cũng nổi gió, đôi lúc gió còn rất to. Bạn cũng đã từng leo lên đến đỉnh núi để nhìn mặt trời qua những đám mây mù.
Ngọn núi ấy không cao, chỉ là một ngọn núi nhỏ của một vùng đồi rất phổ biến, rất bình thường. Trên núi không hề có những con đường lát đá để cho du khách đi, trên thực tế là không có đường. Bạn đã đạp lên những ngọn cỏ khoác đầy những giọt sương long lanh, một mạch chạy lên trên núi. Trên núi không có những cảnh như gà vàng báo sáng có thể để cho du khách chiêm ngưỡng, chỉ có những cây tùng nhỏ lưa thưa. Khi mặt trời và những ngọn gió làm khô hết những giọt sương bạn mới chạy xuống núi.
Bạn cũng đã từng đến các bãi biển, cầm chiếc vỏ ốc trong tay hồi lâu. Bạn hiểu rất rõ ràng ngọn sóng rất cao sắp ùn ùn đến, nhưng bạn không hề để ý. Một thoáng, khi ngọn sóng đập lên thân người bạn, bạn kêu lên một tiếng to một cách thoải mái. Tiếng kêu hòa trộn vào trong tiếng sóng bị cuốn đi đến nơi xa vời.
Lúc ấy, trong mỗi một tế bào ở khắp người bạn đều ngấm dục vọng sáng tạo, bạn chạy băng băng xung quanh bốn phía, không biết ưu sầu là gì, cũng không biết vì sao trắc trở và thất bại. Bạn kêu la, chạy nhảy không biết mệt mỏi.
Bạn cũng đã từng tiễn đưa vô số đêm không ngủ. Khi gió rét căm căm gào rít bên ngoài cửa sổ của bạn, vỗ đập vào mép cửa của bạn, bạn đang cúi đầu xuống bàn chăm chú viết sách. Những ngày mặt trời làm tan băng tuyết, bạn cũng đã từng chuẩn bị hành trang đi đến nơi mà bạn và người khác đều thường đến.
Những con đường nhỏ uốn khúc quanh co, dài dằng dặc trong rừng, có lúc nó đột nhiên biến mất trước mắt bạn, bạn đã từng bò qua những bui gai giăng đầy núi, đa leo lên vô số vách đá cheo leo.
"Tôi không còn trẻ nữa"
Nhưng bạn có thể trở nên trẻ lại.
Bạn nói tiếng "lại" vang động lạ kỳ, đã dốc hết nỗi vui sướng và tự hào của bạn. Bạn đã tiễn đưa mọi mê hoặc và gắng gượng đón lại một cái tôi bình thản điềm nhiên. Lúc đó, bạn đang vỗ về những vết thương lòng chồng chất, những cảnh tượng tàn phá diễn ra đầy trước mắt, mỉm cười tạm biệt ngày hôm qua. Không chút luyến tiếc, hàng ngày bạn vẫn vui vẻ tiếp nhận sự nhào nặn của mặt trời. Bạn biết rất rõ ràng, thế giới tự nhiên vẫn chuyển động không ngừng. Mặc dù mặt trời của ngày hôm nay đã không phải là mặt trời của ngày hôm qua nữa, mặt trời của ngày hôm qua đã bình yên tắt, nhưng mặt trời của ngày hôm nay vẫn soi chiếu bạn. Chỉ cần bạn vui lòng, bạn mãi mãi đều có mặt trời của ngày hôm nay. Lòng bạn vĩnh viễn cùng nhảy nhót với mặt trời.
Ðã từng biển cả khó tìm nước, loại trừ Vu sơn không có mây.
Da dẻ bị sương gió nung nấu hơi có chút co rúm răn reo, những vết nhăn mặt trời rạch trên trán bạn, đó là những tượng trưng của mọi khó khăn trắc trở, chín chắn, trí tuệ và giàu có. Từ đó, bạn không lang thang và lưỡng lự nữa, luôn luôn hướng về mục tiêu mình đã chọn định. Lấy kinh nghiệm đi đường của bạn - có lẽ cầu bạn đã vượt qua còn nhiều hơn đường tôi từng đi, bạn đã đến được một nơi hoàn toàn mới - nơi không những không nghi ngờ mà còn có thể muốn làm gì thì làm lại không vượt quá phép tắc. Chỉ dựa vào điểm này, bạn việc gì không thể làm, việc gì làm không thành?
Vua dầu mỏ miền bờ đông Thái Bình Dương gọi là Harmor khi ông 58 tuổi vẫn dũng cảm nhảy vào việc hấp dẫn mới mẻ của ngành dầu mỏ, đã nhen lại ngọn lửa của sinh mệnh. Năm 1974, khi Harmor 76 tuổi, công ty dầu mỏ Phương Tây của ông thu nhập năm đã vượt qua cửa ải 6 tỷ đô la, năm 1981 khi Harmor 83 tuổi, công ty của ông đã trở thành xí nghiệp quy mô lớn nhất, hiệu suất cao nhất toàn nước Mỹ. Ông luôn luôn đang ôm ấp mặt trời của hôm nay, đang mơ của ngày mai.
Câu nói nổi tiếng của Harmor: "Ðời người sáu mươi mới bắt đầu"
Xiao Bo Na nói càng triệt để hơn: "Sáu mươi về sau mới là cuộc đời chân chính".
Henry Gassoway Daris 80 tuổi vẫn tỏ ra có sức sống mãnh liệt về thân thể và tinh thần, còn xuất hiện với tư cách ứng cử viên Phó Tổng thống của Ðảng Dân chủ Mỹ.
"Tôi không còn trẻ nữa".
Nhưng bạn hà tất phải nói không còn trẻ nữa.
Hà tất phải mang một chút đau buồn? Phán định bạn không trẻ nữa, trước hết chỉ có bản thân bạn.
Mặt trăng vốn luôn luôn tròn, tại sao chúng ta lại thường nhìn thấy nó khuyết, chỉ vì có một bộ phận tia sáng của mặt trời vì quả đất che không thể phản xạ cho nó, từ đó mà che mắt của chúng ta, làm cho chúng ta phát sinh sai lầm về thị giác.
Phán đoán của bạn đối với mình còn trẻ hay không cũng thường thường sai lầm.
Nếu như bạn được hưởng tuổi thọ như cụ Phùng Hữu Lan 95 tuổi, thì khi bạn 60 tuổi làm sao không thể nói không trẻ? Bạn còn có thể đi tiếp đoạn đường 35 năm nữa. Lúc này bạn cũng trẻ giống như một người hiện là 25 tuổi nhưng tưởng chỉ sống được đến 60 tuổi, những việc mà anh chàng 25 tuổi kia có thể làm, bạn cũng có thể làm, có lẽ bạn làm còn khá hơn anh ấy làm.
Có một cụ già 101 tuổi nói với người ta: "Cái mà tôi nhớ nhung nhất là thuở thanh xuân của tôi khi 70 tuổi". Ông cụ muốn trẻ đi 30 tuổi, 70 tuổi đối với cụ là thuở thanh xuân.
Không cần thiết mình phải phán quyết tử hình đối với mình, tự cho là có mấy loại bệnh ở trong người, cho là yếu đuối sẽ không thể sống lâu ở đời nữa. Trường thọ nhất loạt chỉ có thể ban tặng cho những người lạc quan, đối với những người đau buồn, đối với những người mà mình tự phán quyết mình tử hình quá sớm, thì một người cũng không thể đem cho được. Mẹ của Mark Twain khi 40 tuổi thân thể nhỏ bé lại yếu đuối, được xác nhận là có bệnh kinh niên trong người thế nào cũng sẽ không sống được lâu trên đời nữa. Nhưng vì bà luôn luôn vui vẻ lạc quan, không biết buồn rầu là gì, kết quả là bà đã sống đến tận 88 tuổi. Hơn thế nữa khi bà 82 tuổi còn có thể vượt khoảng đường xa xôi đi thăm người yêu của mình lúc 18 tuổi. Nhà văn nổi tiếng Bạch Vi lúc trẻ luôn luôn bệnh tật, bởi vì bà là người cởi mở độ lượng, sau 60 tuổi mọi tật bệnh của thời trẻ tuổi lại mất hết một cách thần kỳ mãi đến khi 95 tuổi vĩnh biệt cõi đời vẫn một mình nhẹ nhõm.
"Khả năng vô cùng nhiều đều ở tương lai của bạn. Bạn có thể sống được bao nhiêu năm" Trên thế giới không có một ai có thể nói đúng.
George Meredith, khi chúc mừng sinh nhật lần thứ 74 của ông đã diễn đạt một tâm trạng đẹp đẽ nhất, ông nói:
"Bất kể là về tâm linh hoặc về đầu óc, tôi không cảm thấy tôi là đang già. Tôi vẫn dùng con mắt của người trai trẻ để nhìn đời người. Tôi thường thường mong muốn, tôi không giống như những người trí tuệ tê liệt sinh hoạt đần độn như thế, trở thành một người già yếu."
Nếu như tâm linh của bạn luôn giữ được ở mức độ này, bạn tất nhiên là may mắn.
Cho nên, bạn không cần thiết phải nhớ mãi: tôi không còn trẻ nữa.

[BichDu]

99 Khoảnh Khắc Đời Người - Trang 33

94. Khoảnh khắc biết được

* Nhiều danh nhân hoàn thành sự nghiệp vĩ đại, nếu như chết sớm 20 năm, thì tên tuổi của họ sẽ không thể làm chúng ta hiểu biết được.
* Một cô gái trẻ ngu xuẩn lại hung ác, không bao giờ có thể cho chúng ta cảm giác tốt đẹp.
Một đôi trai gái trẻ vội vàng lướt qua mắt bạn, da dẻ hồng hào của họ đã kích lên ngọn lửa, đôi mắt sáng ánh lên niềm vui sướng, mỉm cười đang nhìn những con sóng bạc đầu và đàn hải âu bay lượn. Chàng nhìn nàng, nàng lại nhìn chàng, họ đang trao đổi với nhau những tin tức của tuổi thanh xuân. Họ đem những sợi tóc đen nhánh thơm phức mùi nước hoa tung lên không trung, tung lên tận mây xanh. Trông thật oai! Thật đẹp biết dường nào!
Bạn cũng đã từng oai như thế, cũng từng đẹp như thế. Giờ đây, tất cả, tất cả những cái đó, đều bỏ bạn mà đi, giờ đây ở bạn, tất cả những cái đó chỉ thành hồi ức trống rỗng.
Giờ đây tướng mạo bạn không còn đẹp nữa.

Mượn lời của ông Lương Thực Thu để nói, già và không già, xấu và không xấu, mình hãy soi gương, thì trong lòng sẽ có cơ sở chắc chắn. Mái tóc đen nhánh sợi dài không còn thấy nữa, từ đen đến vàng, đến xám rồi đến lốm đốm, rồi rơi rụng, rồi lưa thưa đến trọc lốc như núi Ngưu Sơn, giống hệt như một con kền kền. Hàm trăng trắng đẹp như những hạt bầu nhọn cũng không thấy nữa, không phải là hun màu khói vàng, thì cũng không còn đều tăm tắp nữa mà thưa thớt lộn xộn. Các thớ thịt trên khuôn mặt trở nên nhăn nheo, hơn thế còn điểm thêm vô số chấm tàn hương, đôi khi sắp đặt có thứ tự như những chòm sao, đám này giống chòm Ðại Hùng, đám kia giống chòm Thiên Yết. Các thớ thịt nằm ở dưới đáy cằm rủ xuống thành những cái túi rỗng, nắm một bíu, hai lớp da lỏng lẻo hồi lâu vẫn không thể phục hồi lại được trạng thái ban đầu. Giữa hai lông mày rậm có những chiếc lông tốt mọc lên, giống như râu thỏ. Ðôi mắt cứ trào ra nước mắt một cách vô cớ, đôi khi trên khóe mắt còn tiết ra từng cục từng cục nhử mắt tích tụ lại đó. Tóm lại, già và xấu không thể phân chia ra được.
Già rồi, xấu rồi, trong lòng tự nhiên sinh ra rất nhiều thể nghiệm. Thể nghiệm như thế nào, cảm thấy cái gì, ở nơi nào thể nghiệm cái già và cái xấu, cái lụ khụ và cái yếu đuối của sinh mệnh? Là tâm trạng phẳng lặng như mặt nước, hoặc rên rỉ hoặc không làm thay đổi nụ cười? Không những biểu hiện ra quan niệm nhân sinh khác nhau, mà còn biểu hiện ra sức mạnh của nhân cách khác nhau.
Danh sư nổi tiếng hài hước của thời đại EDO ở Nhật bản là MASUO BANANA, ở thời kỳ cuối đời lấy việc lang thang đó đây và ẩn cư để tiêu xài năm tháng, đã biểu hiện một tâm trạng đạm bạc nhìn thẳng vào sự thất thường của thế gian. Ông cho rằng, nếu như ?Ðời người có thể thường ở mãi, e rằng thế gian sẽ không thú vị hơn. Cõi trần gian mà thất thường, lại chính là việc rất hay?. Nhưng ông lại đem cái nhìn đạm bạc này phát triển đến mức sầu bi chán đời, điều đó sẽ làm cho người ta cảm thấy ông sống quá nặng nề. Ông có một bài về tuổi già, trong đó có đoạn nói:
Quan sát hầu khắp sinh vật, chỉ có con người là sống lâu nhất. Con phù du chỉ kịp đến chiều tối đã chết, con cồ cộ (cùng loài với ve sầu) không sống nổi một năm. Giá như sống cuộc sống an nhàn cho qua ngày, thì thời gian của một năm cũng đã là quá dài. Nếu như không biết đã quá đủ đầy thì dù trải qua một ngàn năm cũng chẳng qua chỉ là giấc mộng của một đêm mà thôi. ở cõi trần gian không thể sống mãi, mà sống đến lúc vừa già nua lại xấu xí, liệu có ý nghĩa gì? Người ta có câu "đa thọ đa nhục". Cho dù sống lâu, chỉ trong vòng 40 chết là thỏa đáng nhất. Quá đi độ tuổi này thì sẽ quên đi cái già cái xấu của mình, muốn trà trộn bừa vào trong quần thể của người, đến lúc tuổi già còn nuông chiều con cháu, ước mong được trường thọ phải xem sự phồn vinh của chúng. Khư khư cố chấp cuộc đời, ham muốn riêng tư càng thêm sâu, tình người và quy luật của sự vật đều không tìm hiểu nữa, thì chỉ có mà than thở.

Chỉ thưởng thức đoạn văn này về ngôn ngữ, do ông Chu Tác Nhân dịch, có thể rất hay rất đẹp, trong đó cũng không thiếu sự siêu thoát và dí dỏm của triết học. Nhưng đem cái già nua, cái xấu xí của đời người nói thành bi ai mà còn vô vị chán ngán như thế, hầu như không cần thiết lắm, cũng không hợp với thực tế. Bản thân BANANA lại chỉ sống quá cái tuổi ông nói 40 chết là thỏa đáng nhất đó có 10 năm, một danh sư bậc thầy trên văn đàn một thời mà ngã xuống lúc 50 thì khiến cho mọi người đau lòng. Mà Chu Tác Nhân, người rất tán thưởng đoạn văn này lại ngoan cố sống mãi đến hơn 80 tuổi.
Thực ra, chúng ta vì sao phải đi so sánh tuổi thọ dài ngắn với con phù du, con cồ cộ? Ðành rằng Thượng đế đã ban tặng cho chúng ta sinh mệnh ngoan cường, chúng ta tại sao lại phụ nó?
Chiến tranh, bệnh tật, thiên tai, nhân họa... đều không thể làm gì bạn được, bạn có thể đã vượt qua vô vàn tai họa, sống đến độ tuổi này, bạn nên nhìn thẳng vào những giằn vặt có tính hai mặt của tự nhiên và xã hội đối với bạn còn đang tiếp diễn để phát ra tiếng cười vui vẻ của người chiến thắng.
So với nhiều người cùng tuổi với bạn và những người sinh sau bạn đều vượt bạn mà đi, bạn lại vẫn còn sống một cách bình yên, điều đó chẳng lẽ cũng không là cái thắng về một nấc ý nghĩa của đời người hay sao?
Cần phải có năm tháng dài lâu mới có thể làm thành được. Rất nhiều, rất nhiều danh nhân hoàn thành sự nghiệp vĩ đại, nếu như chết sớm 20 năm thì tên tuổi của họ sẽ không thể làm chúng ta biết được. Ví như Hômerơ, Hesiede, Isocrates, Pidagelas, Plato, Goethe,... đều là loại điển hình này.
Mọi người đều biết, giới hạn của đẹp xấu thật ra không phân biệt rõ ràng, ở nơi này là đẹp, nhưng ở nơi khác có thể là xấu. Ngược lại cũng thế. Sớm tóc xanh chiều thành tuyết, "tóc xanh" là đẹp, "thành tuyết" cũng không phải là không đẹp. Cái đẹp và xấu chứa đựng nhiều phương diện của con người, cho người ta cảm giác đẹp và xấu cũng quyết không chỉ ở da dẻ và dung nhan ở trẻ già về tuổi tác. Một người già tuổi cao có trí tuệ, hiền từ, hòa nhã đáng gần, chắc chắn không thể cho chúng ta cảm giác xấu; còn một cô gái trẻ vừa ngu xuẩn lại hung ác cũng chắc chắn không thể cho chúng ta cảm giác đẹp.
Ðương nhiên, già cả tất nhiên có liên hệ với cái xấu của da dẻ và dung nhan, quy luật phũ phàng của tự nhiên thì ai có thể chống cự lại được? Bất cứ đồ mỹ phẩm thần kỳ đến bao nhiêu, bất cứ là kỹ thuật trang điểm nhan sắc giỏi đến mấy, đều không thể biến đổi những cái đã mục nát trở nên thần kỳ được. Không nên cả tin vào những lời chào hàng ba hoa thiên địa trong quảng cáo. Ði tìm một loại kem bảo vệ da tự mình cảm thấy tốt là có thể được rồi. Dù cho người ta nói, có người tuy đã chết rồi, nhưng anh ta vẫn như còn đang sống; có người tuy còn đang sống, nhưng anh ta như đã chết từ lâu. Nhưng cả hai loại người này trong tổng số của loài người, xét đến cùng là rất ít, rất ít, nói chung người đã chết đều bặt tung bặt tích, im hơi lặng tiếng hết, những người đang sống mới là đang sống thực sự.
Mặc dù có người về già buồn thương ảm đạm hoặc khí tiết về già sa ngã, nếu như chết sớm được mấy năm thì đời của anh ta sẽ huy hoàng nhiều. Nhưng, hoa lá sương đỏ vào tháng hai là một hiện tượng tự nhiên phổ biến. Phần lớn những sự nghiệp lớn, không bình thường đều
Về phương diện này, mất thời giờ và tâm sức quá nhiều, thì bản thân lại tạo nên sự phá hoại cực lớn đối với dung nhan của bạn.
Kỹ thuật làm đẹp nhan sắc chân chính không ở trong quảng cáo mà nằm trong kiến thức thông thường mà mọi người chúng ta đã biết từ lâu - tính tình độ lượng, dinh dưỡng hợp lý, tập luyện (vận động) không ngừng.
Tờ báo "Tinh Xiêm nhật báo", Thái lan đã đăng một bài viết: "Già mà không già", trong bài này nói đến ?Tám bí quyết? phòng chống già và xấu, tôi cảm thấy có hứng thú xin ghi lại đây để các bạn xem cho vui. Tám câu bí quyết đó là:
Lòng rộng rãi không biết buồn,
Già lão tất trông hơi xấu.
Ðắn đo được mất xin ít nói,
Cười, nhìn chó cắn nhau.
Ba bữa không ăn no,
Cơm xong đi bách bộ.
Thường đùa với con cháu,
Trước khi ngủ vung vung tay.

95. Khoảnh khắc cảm thấy tinh lực không còn dồi dào

* Giới tự nhiên đào tạo con người theo cách như thế, bạn bất tất phải không phục.
* Thừa nhận sự tồn tại là một trong những trí tuệ cao nhất của loài người.
Tinh lực của con người thế nào cũng có lúc suy thoái, ai cũng không thể mãi mãi tinh lực hơn người.
Lúc trai tráng không biết mỏi mệt là gì, cho dù toàn thân mỏi mệt, vươn mình một cái hoặc ngủ một giấc thật tốt, sau khi tỉnh lại liền nhẹ nhõm như thường, giống như một con trâu mỏi mệt lăn vài vòng trong bùn, trong nước liền lại có thể đứng dậy đi tiếp.
Hảo hán không kể đến lúc trai tráng dũng cảm. Người tuổi cao sống lâu cũng có thể về trí tuệ, kinh nghiệm và tâm sức tiến hành một vài cạnh tranh ngắn ngủi nào đó với người trẻ tuổi, nhưng hễ nói đến thể chất mạnh yếu, thể lực cao thấp, thì không thể bằng. Hễ nói đến việc làm vất vả suốt ngày thâu đêm, người già phần lớn không kham nổi.
Giới tự nhiên đào tạo con người theo cách như thế, bạn bất tất phải không phục. Bất cứ một người cao tuổi nào đều không thể miễn cưỡng làm những việc vượt quá phạm vi thể lực cho phép.
Thể lực của người trẻ tuổi có thể rèn luyện được. Nhưng người già có thể giữ được cái khỏe mạnh của năm xưa không làm cho mình chóng già đã là khó khăn rồi. Loài người ngày nay còn chưa phát minh ra tiên đan thật sự có thể giữ lại được vẻ thanh xuân. Cái gọi là phương thuật luyện đan của Ðạo gia, phần nhiều là một ảo mộng tự lừa mình dối người. Trong lịch sử Trung quốc đã từng có nhiều vị Hoàng đế và tín đồ Ðạo giáo dùng luyện đan và uống thuốc tiên để cầu mong trường sinh bất tử, nếu trên đời quả thực có Tiên đan "cải lão hoàn đồng, trường sinh bất tử", thì xung quanh chúng ta không biết đã có bao nhiêu vị Hoàng đế và tín đồ theo Ðạo hàng trăm hàng ngàn tuổi rồi. Nhưng, tại sao chúng ta đến một người cũng không nhìn thấy? Kết cục của họ nhất loạt đều thất bại, không có một người ngoại lệ. Say mê vào tiên đan càng sâu thì kết cục càng bi thảm, thân thể càng yếu đuối tuổi thọ ngắn ngủi.
Thừa nhận sự tồn tại là một trong những trí tuệ cao nhất của loài người. Nhiều người thường không đạt được trình độ nhận thức thừa nhận sự tồn tại, luôn luôn ước muốn sự tồn tại có thể là một dạng như anh ta mơ ước hão huyền, hoặc ít nhất có vài chỗ phù hợp với những điều anh ta mơ ước hão huyền. Chỉ khi những việc hướng tới của anh ta ngẫu nhiên vừa khéo hợp với sự tồn tại, anh ta mới không đi tới bi quan thất vọng. Bằng không, anh ta hoặc tiếp tục mơ màng suy nghĩ lung tung (người nằm mơ giữa ban ngày quả thực không ít) hoặc than vãn bi quan. Cả hai cái đều là mình chà đạp mình.
Thừa nhận tồn tại. Khi bạn phát giác thấy tinh lực của mình không như những ngày xưa dồi dào hưng vượng như thế nữa, thì bạn nên kiềm chế ham muốn biểu hiện tinh lực của mình.
Tinh lực là sự tổng hợp của hai thứ tinh thần và thể lực, muốn sống được vui vẻ thoải mái, cả hai thứ tinh thần và thể lực không thể thiếu một cái nào. Chính là muốn nói, muốn làm cho mình sống được vui vẻ thoải mái, ngoài quyết định bởi quan niệm nhân sinh lành mạnh bình thường nào đó, còn quyết định bởi trạng thái thân thể của mình. Cái trước là mềm còn cái sau là cứng. Cả hai đều khỏe mạnh mới sống được có ý nghĩa, hai cái trái ngược nhau hoặc một phía có khiếm khuyết đều không thể sống được vui vẻ thoải mái.
Người già có rất nhiều, rất nhiều cách sống. ?Hãy ít phát ra những cái cuồng nhiệt của tuổi trẻ? và "thích ngâm vịnh lúc hoàng hôn" là một cách sống của người già, như thế rất đẹp, làm cho người ta hâm mộ, nhưng "trên chiếc thuyền con lênh đênh trên mặt hồ, dưới chân ngôi đền cổ vào những buổi chiều tà, gió giăng đầy núi ngắm nước dậy sóng" cũng chẳng rất đẹp, rất làm cho người ta hâm mộ ư? Mấu chốt là ở chỗ chuẩn xác nắm chắc bản thân mình.

96. Khoảnh khắc cảm thấy

* Ðầu óc của một người tuổi cao hoàn toàn có thể so với một người tuổi nhỏ hơn, càng trẻ hơn.
* Hãy tóm chặt lấy trái tim trẻ trung!
Có lẽ hầu hết mọi người đều thừa nhận, thực chất của người già là đầu óc con người lão hóa, não lực suy thoái, đầu óc không dễ điều khiển nữa. Tức là do các cơ quan tri giác, vận động, tư duy và trí nhớ của con người suy lão, dẫn đến năng lực trực giác tiếp thụ sự việc mới, phán đoán logic, năng lực phân tích tổng hợp, năng lực tưởng tượng và năng lực ghi nhớ suy yếu.
Do đó có thể thấy, đầu óc lão hóa là sự lão hóa của hai phương diện sinh lý và tâm lý. Sinh lý lão hóa là sự việc tự nhiên, còn tâm lý lão hóa chủ yếu là do con người tạo nên, cả hai đồng thời cũng ảnh hưởng lẫn nhau, bồi bổ và tác động lẫn nhau; sự lão hóa về sinh lý có thể dẫn đến lão hóa về tâm lý, sự lão hóa về tâm lý cũng tất nhiên tăng nhanh lão hóa về sinh lý. Ngược lại cũng hoàn toàn đúng, sinh lý trẻ trung dẫn đến tâm lý trẻ trung, mà tâm lý trẻ cũng tất nhiên thúc đẩy sinh lý trẻ hoặc kéo chậm sinh lý lão hóa.
Ðầu óc của một người tuổi cao hoàn toàn có thể so với một người tuổi nhỏ hơn càng trẻ hơn, tức bộ não và sự suy nghĩ của người già đều trẻ hơn một chút - Hiện tượng này ở xung quanh chúng ta đâu đâu cũng có. Ðây trước tiên là do tác dụng tâm lý của người tuổi cao gây nên, bởi vì cái trẻ về tâm lý của họ đã kéo chậm sự lão hóa sinh lý của ông ta.
Nếu muốn làm cho bạn trẻ hơn một chút, kéo chậm lão hóa, để cho cảm giác đầu óc không dễ điều khiển chậm xuất hiện, về chủ quan điều bạn có thể làm được là -
Ôm chặt lấy trái tim trẻ trung!
Chúng ta tuổi tác đã cao làm thế nào còn ôm chặt được trái tim trẻ nữa?
Hoàn toàn có thể làm được. Chúng ta đều đã từng là trai trẻ, đã từng có cảm giác khi trai trẻ, không ngừng thức tỉnh lại phần cảm giác của thời đó của mình, dùng cái đó để cảm giác thế giới và cảm giác chính mình. Xung quanh chúng ta có rất nhiều, rất nhiều bạn trẻ đang hoạt động sôi nổi, có lẽ do những khiếm khuyết của bản thân chúng ta không có cách nào bù đắp nên không thể cảm giác được thế giới và bản thân mình giống như họ, cái mà chúng ta có thể giữ được, có thể ôm chặt được mãi mãi chỉ có thể là cảm giác của mình.
Chúng ta còn có thể thường xuyên so sánh với những người đầu óc lão hóa rất nhanh trong những người cùng lứa tuổi, tự mình dựng lên một hình ảnh phản diện, lấy đó làm gương để luôn luôn cảnh giác mình không nên giống anh ta như thế.
Một trong những biểu hiện của đầu óc lão hóa là cảm giác đối với thế giới bên ngoài hoàn toàn xa lạ với lớp trẻ. Bạn thấy họ có đặc trưng tâm lý và đặc trưng hành vi hoàn toàn rõ ràng.
Ðứng trước đại trào lưu cải cách xã hội, hốt hoảng không yên, luôn sợ phá hoại mất trật tự đã có. Nhìn không quen phương thức, hành vi, quan niệm tư tưởng mới và tất cả văn hóa nghệ thuật mới xuất hiện, thậm chí đối với phương thức diễn đạt ngôn ngữ mới cũng nhìn không quen, luôn luôn cho là ở đó có sự sai trái trong cách dùng từ. Tôn sùng cái cổ, chê trách cái mới, thường thường oán trách lòng người không giống xưa, phong khí xã hội ngày càng đi xuống. Bất cứ việc gì đều lấy quyền uy, cổ nhân Thánh hiền làm trọng. Không dám đột phá phương thức cũ kỹ, không dám vượt ra ngoài khuôn khổ. Nghe không lọt tai những ý kiến khác, không tiếp nhận nổi những quan điểm khác. Kiêu ngạo không gần quần chúng, chỉ cho mình là đúng.
Những người đầu óc già cỗi nhanh luôn cách ngăn với những người trẻ, không trao đổi chuyện trò với họ, càng không nói đùa với họ, họ luôn khoanh mình trong vòng những người già. Từ đó nên tương đối ít nhận được những kích thích của sự việc mới mẻ, thiếu sức tưởng tượng, thiếu tính sinh động.
Bạn muốn dám học tập và xin chỉ dẫn của những người trẻ ở quanh mình bạn cùng họ kết thành một khối, thường cùng với họ vui vẻ hòa nhã, nói chuyện phiếm, để trái tim của mình cùng với họ hòa cùng một nhịp, không nên sợ người khác chê cười bạn là ngây thơ cụ, nói bạn già rồi mà còn như đứa trẻ tinh nghịch. Bạn phải vững vàng tin tưởng rằng ?ông trời đích thực còn là đứa trẻ tinh nghịch?, chẳng có gì không tốt cả. Khi họp phát biểu xin bạn chớ có chiếm thời gian quá dài, ít nói những điều vô bổ, ít nói những lời lặp lại. Ðã đành bạn đã lớn tuổi, gặp việc chớ có sợ cái này cái khác, bạn hoàn toàn có thể so với lớp trẻ càng không sợ mạo hiểm càng dám cạnh tranh, càng ít kiêng dè hơn.
Bạn muốn dùng đặc trưng tâm lý và đặc trưng hành vi như thế làm tuyến cảnh giới, đi ngược lại với con đường của họ.
Luôn giữ được trạng thái tâm lý, trạng thái hành vi như thế, bạn sẽ có thể đẩy chậm được quá trình tâm lý lão hóa, đầu óc của bạn có thể không nhanh? nhạy được như lớp trẻ, nhưng trí tuệ, kinh nghiệm của bạn, sự phán đoán chín chắn của bạn trái lại có thể bù đắp lại những chỗ thiếu sót của bạn.

[BichDu]

99 Khoảnh Khắc Đời Người - Trang 34

97. Khoảnh khắc trí nhớ suy giảm

* Biện pháp có hiệu quả hay làm nhất để phòng ngừa trí nhớ suy giảm sớm là ở chỗ có một cuộc sống có trật tự ngăn nắp.
* Sáng tạo một khi đã dừng lại thì sinh mệnh sẽ có thể tự nhiên suy sụp.
Trí nhớ giảm sút cũng là tượng trưng rõ rệt lão hóa của con người. Xem sách như mây bay nước chảy, lướt mắt sẽ qua đi, gấp sách lại trong đầu đều như trống không. Người thông thuộc chỉ mấy năm sau không nhìn đến đã nói không nổi tên chữ, nhiều nhất là chỉ có cảm giác quen mặt chữ. Lão hóa càng tệ hại hơn cả đến những người quen thuộc cũng nhận không ra nữa. Vài việc công vụ bình thường hoặc việc nhà, làm việc này thì quên việc kia. Số điện thoại thường dùng nhất cũng không nhớ, đến khi dùng đến phải đi tra sổ ghi chép. Ðôi khi cái sổ ghi chép ?phải gió? đó lại tìm mãi vẫn không thấy. Dù có ghi mã số vào khung ghi nhớ điện thoại, nhưng lại quên ghi ở nhóm thứ mấy.
Trí nhớ chiếm vị trí tương đối quan trọng trong trí lực của con người. Phàm những người có trí nhớ kém không thể trở thành người có trí lực cao được. Nếu như trí nhớ của bạn suy thoái cũng có nghĩa là toàn bộ trí lực của bạn đang suy thoái. Như thế sẽ làm cho bạn thường thường rơi vào cảnh ngộ lúng túng và khó xử, mà còn trở thành nguyên nhân chủ yếu bị một số người trẻ nào đó khinh thường. Nếu như bạn vẫn còn trí nhớ mạnh mẽ thì trí lực của bạn cũng không thể kém đi, người khác cũng sẽ không coi thường bạn được.
Trên thực tế, một người liên tục không ngừng làm việc lao động trí não, trí nhớ không dễ dàng suy thoái.
M.T. Cicero người La Mã trong một bài văn đã từng viết một câu chuyện hứng thú của một nhà viết bi kịch lớn Sofocles khi già. Sofocles khi tuổi đã cao vẫn còn đang viết kịch bản, do ông chuyên tâm dốc chí vào việc sáng tác hý kịch, tỏ ra không hề quan tâm đến tài sản. Con cái của ông vì thế sợ tài sản bị mất mát, bèn đến tòa án kiện ông yêu cầu tòa án nhận định ông đã mất trí nhớ, tước đoạt quyền quản lý tài sản của ông sẽ giống như tập tục cấm những bậc gia trưởng không giỏi quản lý tài sản nắm giữ gia tài thông thường. Sofocles sau khi bị gọi đến tòa án không hề có một câu phản bác nào đối với những lời tố cáo của các con cái, chỉ tuyên đọc thẳng trước quan tòa kịch bản "Edibuse ở Cronos" ông vừa mới viết xong bản thảo, sau đó hỏi quan tòa: "Một người đã mất hết trí nhớ liệu có thể làm việc bằng lao động trí óc được không? Có thể viết ra được kịch bản này không?". Sau đó quan tòa phán định chức năng thân thể và đầu óc của ông, tất cả đều bình thường.
Trí nhớ của con người là một cái cực kỳ phức tạp mà còn có vẻ thần bí, loài người đến nay chưa có khoa học nào có thể giải thích một cách hoàn toàn thấu triệt, vậy trí nhớ xét đến cùng là cái gì đây. Tại sao một sự việc phát sinh ở mấy mươi năm trước, sau đó cũng không hề được nhắc đến, lại vẫn làm cho người ta vẫn còn nhớ rõ ràng? Tại sao có động vật cũng có trí nhớ nhất định? Sự vật một khi đã in trên vùng phản xạ của não, thì có thể gọi ra lại, thật là không thể tưởng tượng nổi. Do lơ mơ không hay biết gì đối với những vấn đề này, khiến loài người cho đến nay vẫn chưa phát hiện ra bất cứ đường tắt nào để huấn luyện trí nhớ. Chỉ là để phòng ngừa hay quên, loài người từng phát hiện ra một số biện pháp thô thiển giúp nhớ một số việc nào đó. Ðương nhiên dùng những biện pháp này tiến hành huấn luyện đối với việc phòng ngừa trí nhớ của con người suy thoái sớm ít nhiều cũng có một vài tác dụng.
Người ta đến lúc tuổi già, nhiều người đều chú ý đến việc rèn luyện thể lực con người, như đánh bi-a, đi dạo bộ, tập thái cực quyền, vung tay v. v... nhưng lại thường thường xem nhẹ tập luyện não lực. Lại không biết quan hệ giữa hai cái não lực và thể lực cũng bổ xung và thúc đẩy lẫn nhau. Thể lực suy giảm tất nhiên đẩy nhanh não lực suy giảm, não lực suy giảm cũng tất nhiên đẩy nhanh thể lực suy giảm. Ngược lại cũng vẫn đúng. Thể lực khỏe mạnh sung sức tất nhiên có lợi cho não lực khỏe mạnh sung sức, não lực khỏe mạnh sung sức cũng tất nhiên thúc đẩy thể lực khỏe mạnh sung sức, đồng thời làm chậm sự suy yếu của thể lực. Nếu như bạn hy vọng làm chậm lão hóa giữ được trí nhớ của thời trai trẻ, khi đồng thời tập luyện thể lực chớ quên tập luyện não lực. Cả hai cái đồng thời tập luyện, bạn sẽ thu được hiệu quả gấp bội.
Nhiều người đều nói bất kể bạn bao nhiêu tuổi, mỗi ngày mất độ 15 phút đến nửa giờ, ghi nhớ lấy mấy từ ngoại ngữ, hoặc ghi nhớ lấy một câu nói hay, là biện pháp tốt để tập luyện trí nhớ, cũng là biện pháp tốt để tập luyện toàn bộ não lực.
Ðể ghi nhớ một sự việc nào đó, có ý thức lặp đi lặp lại và luôn nhắc đến nó, tức là định giờ ôn tập thì mục đích của bạn tất nhiên có thể đạt được.
Không nên luôn cho rằng mình sắp sửa xuôi tay tạm biệt nhân gian mà phải luôn gửi gắm, hy vọng tốt đẹp vào ngày mai sắp sửa đến. Như thế sống có vui có buồn, trong buồn có vui, sẽ làm cho bạn vĩnh viễn sung sức nhanh nhạy với cảm thụ từ đó tăng cường não lực.
Biện pháp hữu hiệu hay làm nhất để phòng ngừa trí nhớ suy giảm sớm là ở chỗ có một cuộc sống có trật tự ngăn nắp. Cuộc sống có tính trật tự thì không có cảm giác lộn xộn, không có cảm giác manh mối rối ren phức tạp, như thế mới thuận tiện cho việc ghi nhớ các sự việc mà chúng ta mong muốn ghi nhớ xẩy ra trong cuộc sống. Sẽ giống như gặp chỗ mỗi vòng nối của một dải xích buộc vào một vật gì đó, bởi vì là buộc vào chỗ có quy luật, khi chúng ta kiểm kê lại hồi ức thì manh mối rõ ràng, dễ dàng nhớ ra. Bằng không, sống không có quy luật, không có tính kế hoạch, hàng ngày bận bịu tíu tít, manh mối quá nhiều sẽ dễ dàng dẫn đến vứt bừa bộn, lúc thì quên cái này, lúc lại quên cái kia.
Ðương nhiên, cuộc sống gọi là có kế hoạch, trật tự ngăn nắp quyết không phải là cuộc sống đơn điệu, rập theo một khuôn khổ, khô khan chán ngấy, cuộc sống như thế có thể làm cho chúng ta buồn phiền và nhạt nhẽo. Còn không ngừng đưa vào cuộc sống những hấp dẫn và kích thích mới mẻ, không ngừng thức tỉnh nguyện vọng và ý nghĩ mới, điều này cũng nên thuộc về một nội dung quan trọng trong kế hoạch của cuộc sống.
Phương pháp căn bản làm cho cây sinh mệnh luôn luôn xanh tươi là ở chỗ sáng tạo, hãy để cho cây sinh mệnh không ngừng bài tiết ra những chất có hại, hấp thu vào chất dinh dưỡng mới mẻ dưới ánh sáng mặt trời và mưa gió. Sáng tạo một khi dừng lại thì sinh mệnh sẽ có thể tự nhiên suy sụp. Tất cả cơ thể, tất cả trí lực đều có thể theo nó tan rã. Còn có một số người tuổi tác cực cao, vẫn đầu óc sáng suốt, trí nhớ kinh người thì ở chỗ ông ta hàng ngày đều có quy luật làm cho sinh mệnh phơi phới phát ra được sức sống mới - sức sống sáng tạo.
Người tuổi cao đi vào lĩnh vực sáng tạo như thế nào đây? Việc này kỳ thực chính là làm sao để cho sinh mệnh luôn tồn tại một cách có giá trị, đảm đương nổi một phần trách nhiệm mà mình phải có phần giá trị này của sinh mệnh đôi khi không nhất định phải sáng tạo ra một việc gì. Là một người tuổi cao, từ bề ngoài sinh mệnh của họ có lẽ không thể trực tiếp nhận ra ông ta hàng ngày đang sáng tạo ra cái gì mà là mới chỉ sự tồn tại tinh thần tự giác và trí nhớ của ông ta đối với sinh mệnh của mình, hơn nữa đem tinh thần tự giác và trí nhớ này hòa trộn vào trong cảm ngộ trách nhiệm đối với thế giới và đời người, ông ta từng giờ đều có thể đem sự tồn tại của mình xem là một loại tồn tại có trách nhiệm đối với thế giới và tự mình, xem là thắng lợi của sinh mệnh chiến thắng cái chết, từ đó mà tỏ rõ lòng tự tôn và sức mạnh nhân cách của ông ta. Ngược lại với điều đó, tự sát lại là một việc vứt bỏ đối với giá trị của con người, đùn đẩy và trốn tránh đối với trách nhiệm con người cần có. Cái gọi là nhìn thấu hồng trần thanh tâm quả dục, hoặc luôn cảm thấy mình, cái khối thịt này sớm muộn đều bị Thượng đế đặt lên cán cân của cái chết, dù nó nặng nhẹ bao nhiêu, dù nó chất lượng thế nào, tất cả đều không sao cả, việc này đều là sự vứt bỏ đối với giá trị của con người. Một khi đã vứt bỏ giá trị và trách nhiệm đạo làm người của con người thì cái sinh mệnh này đương nhiên sẽ trở thành cái xác không hồn. Trí lực của nó tồn tại hay không tồn tại đều không có ý nghĩa nữa. Xét đến cùng, phương thức sinh tồn này là một sự lãng quên sâu xa đối với bản thân sinh mệnh, trí nhớ đối với ông ta cũng liền mất đi ý nghĩa rồi. Sự sa sút nhanh chóng của ông ta cũng từ đó có thể suy ra.
Khi chúng ta cảm thấy trí nhớ của mình suy thoái, đồng thời theo đó cảm thấy toàn bộ trí lực của mình đều đang suy thoái ghê ghớm, nếu chúng ta còn có thể cảm nhận được mức độ bi tráng này của sinh mệnh, thì sinh mệnh vẫn còn có hy vọng cứu vãn được. Hãy thức tỉnh lương tâm của mình, khẳng định trách nhiệm của mình để đem hết phần trách nhiệm kia của mình sẽ là tự cứu vãn sinh mệnh.

98. Khoảnh khắc đối mặt ánh tà dương

* Lúc này, khi đối mặt ánh tà dương, chúng ta mới phát hiện mình sắp bước vào buổi hoàng hôn của sinh mệnh. Do đó mà so với trẻ con càng lưu luyến sinh mệnh hơn, so với người trẻ tuổi càng không muốn xa rời cõi trần gian hơn.
* Chúng ta đã chịu không nổi những kích động mừng rỡ và những ức chế bi sầu.
Mặt trời ban mai tươi sáng đến như thế. Nó xuyên qua lớp lớp sương mù, xua tan giá lạnh, hiện ra sức sống bừng bừng, thậm chí hùng hổ dọa người.
Ngọn lửa mặt trời ban trưa cay xè, không chút hiền từ treo cao ở giữa trời của thế giới. Nó không kiêng dè tất cả những gì ở xung quanh, chỉ phóng ra và soi chiếu đến tột bực.
Mặt trời lúc gần tối đã thu lại mùi cay xè từ lâu, chỉ phóng ra vạn ánh ráng chiều phủ một lớp màu vàng óng trên mặt đất. Nó làm cho tất cả mọi thứ của thế giới bao gồm cả chính nó đều hiện ra hiền từ và giàu có đến như thế. Nó dập tắt tất cả mọi huyên náo và tranh đấu giữa trời đất, làm cho nhân gian bắt đầu đi vào hương thơm ấm áp và lặng lẽ.
Ôi, ánh tà dương!
Khi chúng ta đứng trên đầu núi, nhìn về mặt trời chiều như đang mỉm cười, vầng mặt trời chiều đã hoàn thành việc soi chiếu một ngày sắp sửa lặn xuống núi này, trong lòng chúng ta trào dâng lên niềm tự hào và lưu luyến chưa từng thấy.
Lúc này, chúng ta tịnh không tưởng tượng quá nhiều tình hình mặt trời sau khi lặn xuống núi, chúng ta biết rằng nó sau khi lặn xuống núi vẫn như lúc soi chiếu cho chúng ta, đi soi chiếu cho người khác.
Lúc này, chúng ta cũng không cần nhớ lại quá nhiều trong ngày này chúng ta đều đã làm được những gì, mặt trời rót những gì vào sinh mệnh của chúng ta, chúng ta từ trước đến nay đến với nhân gian, sống đến lúc này đây đã phát sinh những biến đổi như thế nào. Vĩ nhân trong loài người xét đến cùng có rất ít, rất ít, người ta đối với chúng ta, những người bình thường này không thể có hứng thú quan tâm mạnh mẽ. Do đó mà lúc này cần phải mượn người viết truyện hoặc những người tự mình viết truyện xét đến cùng là rất ít, rất ít.
Hãy để cho sinh mệnh của quá khứ qua đi một cách bình yên.
Thời gian tuy là quá khứ, nhưng theo thuyết ba loại người bất hủ trong sách "Xuân Thu tả truyện", người lập đức bất hủ, người lập công bất hủ, người lập ngôn bất hủ, có thể trong chúng ta có nhiều bạn đồng nghiệp là thuộc loại bất hủ rồi. Cho nên, lúc này tiến hành tự tìm hiểu sơ lược đối với sinh mệnh có lẽ có thể làm cho chúng ta được an ủi.
Về phương diện lập đức, mặc dù chúng ta không giống như Khổng Tử, Mặc Trác, Giê su, làm cho người đương thời và người đời sau đều tưởng nhớ và ngưỡng vọng. Nhưng chúng ta cũng đã từng theo đuổi tín ngưỡng vĩ đại, đã từng tìm chân lý của cuộc đời. Linh hồn của chúng ta không hổ thẹn trước mặt chân lý, nhân cách của chúng ta cũng chưa từng bị vấy bẩn. Lúc sinh thời chúng ta cũng đã từng được người ta tôn kính, về sau này cũng sẽ có thể có người nêu chúng ta để làm gương.
Về phương diện lập công, mặc dù chúng ta không giống như Prômêtê ăn trộm mồi lửa đem về cho nhân loại; không giống như Colombo phát hiện ra đại lục mới, không giống Washington tạo nên Hợp chủng quốc Hoa Kỳ, vì người đương thời mở ra thế giới mới, vì lịch sử mở ra kỷ nguyên mới, vì người đời sau gieo xuống những hạt giống hạnh phúc khôn lường. Nhưng chúng ta cũng đã từng vì sự nghiệp tốt đẹp của nhân loại, vì hòa bình và tiến bộ của nhân loại đã từng phải rơi những giọt máu, mồ hôi và nước mắt, người đời sau khi kế tục sự nghiệp của chúng ta nhất định sẽ nhắc đến tên tuổi của chúng ta.
Về phương diện lập ngôn, mặc dù chúng ta không giống như Hômerơ để lại sử thi huy hoàng, giống như Khuất Nguyên, Lý Bạch để lại những bài thơ bất hủ, giống như Shakespeare, Tolstoi trở thành ngôi sao Bắc Ðẩu, giống Plato, Heygel, Vương Thuyền Sơn trở thành bậc Ðại sư mà ngàn thu bất hủ, giống Newton, Einstein trở thành nhà khoa học mang tính thời đại mà tiếng thơm muôn đời. Nhưng chúng ta cũng đã từng dấn thân vào sáng tạo, cũng đã từng để lại một số văn tự và trước tác, hoặc nghệ thuật, hoặc phát minh khoa học. Người đời sau sẽ tìm đến dấu chân phấn đấu của chúng ta.
Nếu như chúng ta ở trong cả ba phương diện lập đức, lập công, lập ngôn đều tìm không thấy căn cứ của bất hủ, thì chúng ta cả một đời này hoàn toàn tầm thường không có gì lạ, thậm chí u ám không có gì sáng sủa. Sự than vãn lúc này đã quá muộn! Tất cả mọi việc đều đã qua, sinh mệnh của quá khứ không thể cứu vãn lại, chúng ta không có cách tái sinh sống lại thêm một lần nữa.
Lúc này, khi đối mặt ánh tà dương, chúng ta mới phát hiện mình sắp bước vào buổi hoàng hôn của sinh mệnh, do đó mà so với trẻ con càng lưu luyến sinh mệnh hơn, so với người trẻ tuổi càng không muốn xa rời cõi trần gian. Toàn bộ lao động của chúng ta vốn cũng là vì tồn tại, lúc này mới phát hiện ra tất cả đều là lo toan vô ích. Lúc này mới nghĩ đến bất hủ là một chữ vinh quang biết bao, một mục tiêu thiêng liêng mà khó đạt tới biết bao. Lúc này mới nghĩ tới ?bất hủ? chỉ có thể gửi gắm trên các phương diện lập đức, lập công, lập ngôn của chúng ta.
Hoặc chúng ta chỉ có thể trở thành bất hủ với ý nghĩa khác. Từ định luật vạn vật bất diệt tìm thấy một tia ánh sáng. Nếu hiểu theo thuyết bất hủ xã hội của Hồ Thích, thì mọi người chúng ta đều là bất hủ cả.
Hồ Thích cho rằng: Tôi thật ra không tồn tại độc lập, mà là có liên hệ trực tiếp hoặc gián tiếp khăng khít với vô số cái tôi nhỏ bé, liên hệ khăng khít với toàn xã hội, toàn thế giới, với quá khứ và tương lai của thế giới cũng đều có liên hệ nhân quả. Từ những nguyên nhân trước, những nguyên nhân của vô số cái tôi nhỏ và những nguyên nhân của vô số loại thế lực khác đã hình thành một bộ phận của tôi. Tôi, cộng thêm đủ mọi nguyên nhân của trước đây, nguyên nhân của hiện tại truyền đi tiếp sẽ tạo thành vô số cái tôi nhỏ bé của tương lai. Cái tôi nhỏ bé của quá khứ, cái tôi nhỏ bé của hiện tại và cái tôi nhỏ bé của tương lai vô cùng, sẽ đời đời truyền cho nhau, lớp lớp tích đọng lại, như dòng nước chảy xiết, cuồn cuộn mãi mãi không ngừng - hình thành nên cái ta lớn. Cái tôi nhỏ bé có thể bị mất, nhưng cái ta lớn lại vĩnh viễn bất diệt. Cái tôi nhỏ bé có chết, còn cái ta lớn thì vĩnh viễn không chết, vĩnh viễn bất hủ. Cái tôi nhỏ bé mặc dù có thể chết, nhưng tất cả mọi việc làm của mỗi một cái tôi nhỏ bé, tất cả mọi công đức tội ác, lời nói hành động, bất kể là to nhỏ, sai đúng, thiện ác, từng cái từng cái đều lưu giữ lại trong cái ta lớn. Cái ta lớn lại trở thành "tấm bia ghi công trạng, lời biểu dương cái tốt, bản phán quyết tội trạng, thụy pháp xấu mà con cháu dù hiếu từ hàng trăm đời không thể sửa đổi được" từ xưa đến nay. Bởi cái ta lớn vĩnh viễn bất hủ, cho nên mọi sự nghiệp, nhân cách, cử chỉ hành động, ý niệm, công lao, tội lỗi của tất cả cái tôi nhỏ cũng đều vĩnh viễn bất hủ".
Thuyết "bất hủ" của Hồ Thích bao hàm việc chọn hướng cả hai giá trị thiện ác, mà không phải là như thông thường chúng ta nói bất hủ chỉ chọn có hướng thiện. Cho nên khi chúng ta suy ngẫm lại lịch trình của sinh mệnh như thế, có lẽ buồn vui pha mỗi thứ một nửa, có lẽ chỉ có vui mừng tự an ủi mà không có bi thương, có lẽ chỉ có riêng bi thương mà thôi. Chỉ xem xét mọi việc làm của một đời này của chúng ta xem ra sao.
Song lúc này, chúng ta đang đứng trước khoảnh khắc của ánh tà dương để tiến hành một lần tự phán xét và nghĩ lại những điều ?hủ và bất hủ?, đối với bản thân chúng ta để xét, thì hầu như đã không có giá trị nhiều nữa. Bất kể là bất hủ của điều thiện cũng như là bất hủ của điều ác, đều đã qua rồi! Không lấy vật làm vui, không lấy mình làm buồn, đáng là trạng thái tâm lý đẹp nhất của giờ phút này của chúng ta. Chúng ta đã từng chịu đựng không nổi những kích thích mừng rỡ và những ức chế của sầu bi. Công tội đúng sai, người đời sau tự nhiên sẽ có người bình luận, hãy để cho lịch sử kết thúc thôi nhé!
Lúc này, chúng ta chỉ có đang thực tế đứng trước ánh chiều tà, đang tắm gội trong ráng chiều vàng óng, hưởng thụ giờ phút đẹp đẽ nhất, kích động lòng người nhất của Mặt Trời.

99. Khoảnh khắc đi đến kết thúc cuộc đời

* Chính là do khúc nhạc bi thương tế truy điệu vong linh, mới làm nổi bật lên vẻ vô cùng trang nghiêm và vĩ đại của bản giao hưởng của
sinh mệnh.
* Mặt trời lạnh lẽo đang nhảy nhót lần cuối cùng ở tít chân trời phía Tây, đang đi về sườn núi phía bên kia để đi ngủ rồi.
Lúc mới đầu tôi đến với nhân gian, tôi khóc người ta cười; đến nay khi tôi vĩnh biệt nhân gian, tôi cười người ta lại khóc. Từ trong từng tiếng cười tiếng khóc này tôi đã thể nghiệm được một cuộc đời hoàn toàn mỹ mãn - Cuộc đời của tôi đối với bản thân tôi thật ra không có quá nhiều giá trị để nói. Giá trị của cả đời tôi chỉ ở chỗ đem lại cho người khác niềm vui và hạnh phúc. Cái chết của tôi thật ra không tạo nên đau khổ đối với bản thân tôi, chỉ là một loại giải thoát và hồi quy. Cái chết của tôi chỉ để lại cho những người sống - người thân và bạn bè của tôi những niềm nhớ nhung và luyến tiếc. Tôi đang mỉm cười đi về Thiên quốc.
Tôi, một đời không hổ thẹn với Trời, không hổ thẹn với Người, cho nên khi ánh sáng của cái chết sẽ bao trùm lên tôi, thật ra tôi không vì tiếng khóc của người khác mà động lòng. Ngoài một chút tình lưu luyến lúc ẩn lúc hiện ra, trong lòng tôi phẳng lặng như tờ. Khi tôi sống đã đủ, giới tự nhiên đã tặng cho tôi món quà cuối cùng - cái chết này, hãy để cho tôi an giấc mãi mãi ở cung tẩm dưới đất. Tôi bằng lòng đón nhận lời kêu gọi kích động lòng người này, nhắm đôi mắt lại không chút bận lòng, chờ đợi tiếng chuông vang của Thiên quốc.
Tôi biết, trong nhân gian cái bình đẳng vĩ đại nhất, triệt để nhất, chính là sinh ra và chết đi. Muôn vật sinh ra, muôn vật chết đi đều không thể chống lại được, không thể ngăn cản được. Trước cái sinh và cái chết muôn vật đều bình đẳng. Sinh so sánh với chết, giá trị của cái chết thông qua giá trị của cái sống thể hiện ra một cách gián tiếp. Chính là vì cái chết mới đột nhiên làm nổi bật lên giá trị của sinh mệnh, mới tỏ rõ sinh mệnh là đáng quý biết bao. Chính là do ánh sáng của cái chết mới làm nổi bật lên ánh sáng của sinh mệnh. Chính là do khúc nhạc bi thương tế vong linh mới làm nổi bật lên vẻ vô cùng trang nghiêm và vĩ đại của bản giao hưởng của sinh mệnh. Nếu như không có cái chết, sinh mệnh còn có ý nghĩa gì nữa?
Pofuva trong sách "Mọi người đều phải chết" đã tô nặn nên Fuxưca bất tử. Fuxưca đã từng trải 600 năm phong vân, trước mắt ông chỉ nhìn thấy kẻ đi người lại, mặt trời lên rồi lại lặn, ông ta vẫn không chết, vĩnh hằng cùng với thời gian, thế là ông không có thời gian. Vì ông sinh mệnh vĩnh viễn tồn tại, do đó trên thực tế sinh mệnh đối với ông chẳng có ích gì, ông cũng như không có sinh mệnh. Beatlivi từ chối tình yêu của Fuxưca, đã nói với ông ta một câu đủ để cho loài người chúng ta ngẫm nghĩ mãi mãi:
"Ðã đành Ngài có thể sống bằng sinh mệnh của hàng ngàn hàng vạn người, như thế thì Ngài hãy vì những người khác bỏ ra một chút hy sinh, thì có đáng là cái gì?"
- Không có cái chết, loài người không thể phát hiện ra giá trị. Ðương nhiên, không có sinh sống thì muôn đời giống như một đêm dài, đó không phải là sự tồn tại mà chúng ta có thể tưởng tượng được.
Khi ánh sáng của cái chết bao trùm lên chúng ta, chúng ta thực tế không có lý do để lo sợ và khủng khiếp. Cái chết đối sinh mệnh mà xét không nghi ngờ gì nữa là một việc tuyệt đối và tất nhiên. Chỉ cần chúng ta nghĩ đến đã là đặt mình vào trong việc tuyệt đối, vào trong việc tất nhiên, chúng ta còn lo sợ gì nữa? Con người ta chỉ có khi phải chọn lựa mới có lý do lo sợ, chỉ sợ sai lạc. Cái chết đối với chúng ta là cõi đi về không có chọn lựa nào khác, chúng ta bằng lòng cũng thế mà không bằng lòng cũng thế, vui vẻ cũng thế lo buồn cũng thế, dù thế nào cũng phải bước vào cửa chết cả. Nếu như bạn biểu hiện một dáng vẻ đáng thương hại, chứa chan hàng lệ, nơm nớp lo sợ, thê thảm không dám bước vào cửa. Ðã bước vào rồi vẫn chết không nhắm mắt, mở to miệng ra, làm cho những người đang sống nhìn thấy dáng bộ xấu xí đáng sợ của bạn, lúc này còn khổ biết mấy nữa? Người ta chỉ có thể xót thương kết cục của bạn không được trọn vẹn, cho rằng bạn vẫn còn tham lam không biết chán. Người ta có thể tiếc cho bạn vẫn đem cả lòng tham đi đến Thiên quốc. Sao không êm ả nhắm đôi mắt lại, mỉm cười để vĩnh biệt Nhân gian? Sao không vẽ lên một Dấu Chấm Hết cho việc kết thúc một sinh mệnh.
Cái chết cho dù đáng sợ, cũng nhất định không đáng sợ hơn ý thức hám trường sinh bất tử và nhất định không chết. Bạn chỉ cần nghĩ đến trên đời không có một người trường sinh bất tử cũng đã đủ ngấm ngầm diệt bỏ quyết tâm không chết của bạn. Lo sợ của cái chết cũng có thể theo đó mà tan thành mây khói.
"Kinh Thánh" đã khuyên răn người đời: Vì bạn đến từ đất bụi, sẽ vẫn phải trở về với đất bụi.
Sisairo xem cái chết nhẹ nhàng như người vứt bỏ một cái bọc quần áo. Ông nói: "Tuổi già là màn chót của đời người, khi chúng ta sống đã đủ, chúng ta nên tránh tiếp tục sống thêm, để tránh cảm thấy chán ngấy cuộc sống".
Triết học của Trung quốc đã gọi sự kết thúc sinh mệnh là "Ðại quy" - Người có sống, người có chết, chẳng qua có nghĩa là sinh mệnh, vật chất trong vũ trụ tồn tại dưới hình thức khác mà thôi. Cái chết, sự kết thúc của sinh mệnh, chỉ là vật chất sinh mệnh chuyển đổi thành một dạng khác, bắt đầu một quá trình vận động khác của vật chất. Sinh mệnh bản thân là một bộ phận của vũ trụ, từ vũ trụ đến, tất nhiên lại quay trở về vũ trụ.? Người và vũ trụ là thể cùng thông nhau. Ðiều này phải chăng đã trực tiếp khêu gợi lên lý thuyết toàn thông tin vũ trụ nhân thể đương đại?
Trang Tử cho rằng người chết cũng giống như ?bốn mùa xuân, hạ, thu, đông trôi đi?, cho nên ông ta mới có thể sau khi vợ chết gõ chậu để hát.
Tất cả mọi tôn giáo đều theo đuổi cảnh trong sáng sau khi chết. Ðạo Cơ đốc theo đuổi Thiên quốc bất tử, linh hồn quy thuận vào Thượng đế. Ðạo Phật theo đuổi "đại triệt đại ngộ", viên tịch cõi Niết Bàn. Ðạo Giáo theo đuổi "thân xác thăng thiên", mọc cánh thành Tiên. Ðạo I-xlam tín ngưỡng sau khi chết sống lại, đều được Thánh A La triệu về.
Trọng thị hay coi thường đối với cái chết cũng thể hiện trong táng lễ dân gian, nhiều táng lễ dân gian đều cử hành trong không khí vui vẻ thoải mái, xem việc chết theo lẽ tự nhiên như là ?việc vui? giống như việc cưới xin và sinh con cái, đều gọi nó theo một tên chung là ?việc hiếu hỉ?. Dân tộc Duracaxư ở Indonesia gọi người chết là con của Tiên bị giáng trần. Họ tin tưởng chắc chắn linh hồn của người chết sẽ trở về đến Trời hoặc núi Linh Sơn, do đó nên không khí táng lễ cực kỳ vui vẻ, những người tham dự táng lễ đều mang những đồ trang sức cực kỳ hoa lệ, giống như chào mừng một ngày hội họ vừa múa vừa hát và mở tiệc mừng rất lớn và hậu hĩnh, chúc mừng người chết được vinh dự trở về Thiên quốc. Tất cả mọi người đều tuyệt đối không được phép lộ ra dáng vẻ bi thương, mà phải mặt mày hớn hở.
Lương Thấu Minh, một nhà Nho cuối cùng ở Trung quốc khi hấp hối sắp xa Nhân gian, đã nói với những người đứng vây quanh giường ông: "Tuổi thọ ở dương gian của tôi đã hết, không cần phải miễn cưỡng. Thuận theo ý trời, tốt nhất chớ băn khoăn. Các người đều có công việc, nên mỗi người đi làm việc của mình thôi!"
- Ðã nói lời tạm biệt với Nhân gian như thế, tự nhiên lịch sự và hào hùng biết bao nhiêu! Cũng tỏ rõ sinh mệnh là viên mãn biết dường nào!
?Mặt trời lạnh lẽo đang tiến bước cuối cùng ở phía chân trời phía Tây, đang đi về phía bên kia sườn núi để đi ngủ. Màn đêm buông xuống, một đêm dài đằng đẵng bắt đầu.
Mộ chí của nhà Triết học Suolun đã cáo thị với người ta, khi ông đi về Thiên quốc, ông hy vọng có truy điệu và khóc lóc của người thân và bạn bè đi theo ông. Ông muốn tìm được niềm an ủi cuối cùng ở đây.
Chúng ta hình như càng tán thưởng mộ chí của Ainieuxư:
Không cần rơi nước mắt kính chào tôi,
Không cần truy điệu trước linh hồn tôi.

HẾT