 Bàn về thơ Đường luật - Sưu Tầm |
  Apr 20 2009, 03:16 PM
Post
#1
|
|
 Bảo vệ Tổ Quốc  Group: Trang Chủ Posts: 11,665 Joined: 7-April 08 Member No.: 6 Country 
 |
Bàn về thơ Đường luật
Thơ Đường luật (Luật thi) Tiền Mộc Yêm, tác giả sách Ðường Ẩm Thẩm Thể nói rằng: “Luật đây là sáu luật, là luật hòa hợp âm thanh. Luật thơ cũng giống như kỷ luật dụng binh, pháp luật hình án, nghiêm ngặt chặt chẽ, không được vi phạm”. Có thể giải thích thêm về thể cách của luật thi như sau: a. Trong một câu, bằng trắc cần phải điều tiết. b. Trong khoảng hai câu liền nhau, sự đối ngẫu cần phải khéo. c. Trong một bài, âm thanh cần phải chọn sao cho có sự cao thấp, bổng trầm. Tóm lại, ba điều kiện cần thiết của luật thi là niêm, luật và đối. Về đối ngẫu, Lưu Hiệp đời Lục Triều, tác giả sách Văn Tâm Ðiêu Long, đã phân biệt bốn cách là: Ngôn đối, Sự đối, Chính đối và Phản đối. Ngôn đối là đối bằng lời suông. Sự đối là đối bằng điển cố. Hai câu mỗi câu trình bày một sự việc nhưng nói lên cùng một ý, là chính đối. Nếu hai sự việc đó trái ngược nhau, thì gọi là phản đối. Sự đối và phản đối khó làm hơn và có giá trị hơn là ngôn đối và chính đối. Ðến thời Sơ Ðường, Thượng Quan Nghi phân biệt sáu cách đối là: 1. Chính danh đối, như càn khôn đối với nhật nguyệt. 2. Ðồng loại đối, như hoa diệp đối với thảo mao. 3. Liên châu đối, như tiêu tiêu đối với hách hách. 4. Song thanh đối, như hoàng hòe đối với lục liễu. 5. Ðiệp vận đối, như bàng hoàng đối với phóng khoáng. 6. Song nghĩ đối, như xuân thụ đối với thu trì. (theo sách Thi uyển loại cách) Một bài luật thi hoàn chỉnh dùng vào việc ứng chế, ứng thí, có thể định nghĩa là một bài thơ tám câu hoặc năm chữ ngũ ngôn luật thi hoặc bảy chữ thất ngôn luật thi, phải theo những qui tắc nhất định về niêm, luật; bốn câu 3,4 và 5,6 phải đối nhau từng đôi một. Ngoài những bài có bốn câu giữa đối nhau, cũng có những bài hoặc sáu câu toàn đối, hoặc tám câu toàn đối. Về vận, bài luật thi bắt buộc phải dùng vận chính (không được dùng vận thông, vận chuyển), căn cứ vào cuốn qui định vận bộ do triều đình ban hành. Ðời Ðường Huyền Tông có cuốn “Vận Anh”, cải biên theo cuốn “Thiết Vận” của Lục Pháp Ngôn đời Tùy, rồi cuốn “Ðường Vận” của Tôn Miễn, bổ khuyết sách trên. Về việc dàn ý, bài luật thi vốn có bố cục như sau: các câu 1, 2 là khởi (khai), các câu 3, 4 là thừa, các câu 5, 6 là chuyển, các câu 7, 8 là hợp (hạp). Ngoài các câu đầu và kết ra, trong những câu giữa, muốn nói gì cũng được, không có lệ nhất định. Chỉ trong những khoa thi về sau, bài luật thi mới có bố cục chật hẹp (phá, thừa, thực, luận, kết). -------------------- Mmm |
 |
 
|
 |
Replies
|
Apr 20 2009, 03:58 PM
Post
#2
|
|
|
Bảo vệ Tổ Quốc Group: Trang Chủ Posts: 11,665 Joined: 7-April 08 Member No.: 6 Country
|
Bài IX - Các thể thức họa thơ Đường Luật BÀI IX - CÁC THỂ THỨC HỌA THƠ ĐƯỜNG LUẬT Có 2 thể thức họa thơ Đường luật là: Họa Hạn Vận và Họa Phóng Vận. 1. HỌA HẠN VẬN: Họa hạn vận là phải theo sự hạn định trước. Người ta ra đề và cho vần nào thì mình phải dùng vần ấy. Thể Họa Hạn Vận nầy khác với thể Họa Phóng Vận, vì họa hạn vận không có bài xướng để dựa theo mà họa, hơn thế nữa, ta phải: - Diễn tả ý thơ theo đầu đề đã ra sẵn. - Dùng đúng 5 vần hạn định (trong 8 câu) và phải hạ vần đúng theo thứ tự đã hạn định. Thí dụ: Cuộc thi thơ do học giả Phan Kế Bính tổ chức như sau: a. Ðầu đề (nội dung) là: Trống treo ai dám đánh thùng Bậu không ai dám dở mùng chun vô b. Năm vần hạn định theo thứ tự là: xô - cô - vô - ô - rô. Bài thơ sát với đầu đề, hạ đúng 5 vần hạn định, được giải nhất mà tác giả lại là một thiền sư chân tu !!! ... như sau đây: Nào phải là ai dám giục xô Thuận tình trước hết tự nơi cô Có cho mới dám trao dùi đánh Không hẹn nào ai đẩy cửa vô Mảng sướng kể gì thân lễ nghĩa Ham vui quên hết chuyện dâm ô Thói hư thuần thước xưa còn lạc Đừng học làm chi gióng nhảy rô Còn có một lối hoạ hạn vận rất khó. Hoàng Thứ Lang kể lại một câu chuyện như sau: Mùa Hè năm 1926, trong dịp thi sĩ Đão Sĩ Nhã đến thăm gia đình họ Phan ở Hưng Yên. Ông khách Đào Sĩ Nhã thách lão thi sĩ Phan Mạnh Danh làm một bài thơ Nôm Đường luật với các điều kiện sau: - Đầu đề: Xuân Khuê - Hạn 5 vần: chờ - hờ - thưa - tơ - thơ - Phải dùng 19 chữ: một, hai, ba, bốn, năm, sáu, bảy, tám, chín, mười, trăm, ngàn, vạn, đôi, cặp, nửa, trượng, thước, tấc. Sau đây là bài thơ Nôm hoạ hạn vận của lão thi sĩ Phan Mạnh Danh: Xuân Khuê Một mong hai đợi bốn ba chờ Mười hẹn đêm trăng tám hững hờ Nửa gối năm canh gà gáy giục Tấc mây sáu cánh nhạn tin thưa Trăm lần cặp mắt đôi hàng lệ Chín khúc bên lòng vạn mối tơ Ngàn trượng thành sầu đo thước khó Biếng đem bảy vẻ dệt nên thơ Phan Mạnh Danh 2. HỌA PHÓNG VẬN Họa Phóng Vận là phỏng theo vần của bài xướng để họa lại mà các vần trong bài họa phải theo y như các vần trong bài xướng, còn ý nghĩa thì hoặc phụ theo cho rộng thêm, hoặc trái hẳn lại (phản đề). Họa phóng vận còn chia ra 4 hình thức là: Họa Nguyên Vận, Họa Đảo Vận, Họa Hoán Vận và Hoạ Tá Vận. a. Họa Nguyên Vận: là họa đúng 5 vần của bài xướng và hạ vần cũng đúng y theo thứ tự như cách hạ vần của bài xướng. Trong cách họa nguyên vận thường thì có bao hàm họa ý (hoặc đối ý) và đối luật với bài xướng. Nếu không đối luật được thì cũng có thể họa luật. b. Họa Đảo Vận: là họa ngược thứ tự của 5 vần từ dưới lên trên, thay vì họa nguyên vận là họa từ trên xuống còn họa đảo vận là họa từ dưới lên. c. Họa Hoán Vận: là thay đổi thứ tự vị trí các vần của bài xướng tùy theo ý người họa, sắp xếp lại sao cho vần điệu nghe êm tai hơn cách sắp xếp của bài xướng. d. Họa Tá Vận: Tá vận là mượn vần. Họa tá vận là bài họa chỉ mượn 5 vần của bài xướng để làm một bài khác mà nội dung hoàn toàn không liên quan gì đến bài xướng cả. Cách họa này ngày nay hầu hết được người ta làm rất nhiều vì dễ làm. CHÚ Ý QUAN TRỌNG: Trong thể thức Họa Vận, không được dùng trùng từ thứ 6 trong các câu có vần của bài xướng. Tức là không được dùng lại từ đứng trước của 5 vần bài xướng. Nói dễ hiểu là không được dùng lại chữ thứ 6 ở các câu 1-2-4-6-8 của bài xướng. Càng tránh dùng trùng từ trong toàn bài của bài xướng càng tốt, ngoại trừ những từ đặc biệt không thể tránh được. -------------------- Mmm |
|
|
|
Posts in this topic
M&N Bàn về thơ Đường luật - Sưu Tầm Apr 20 2009, 03:16 PM
M&N Thơ Đường Luật
"Thể thơ Đường... Apr 20 2009, 03:17 PM M&N Phép dụng tự
Thơ Đường thường dùng... Apr 20 2009, 03:18 PM M&N Trong bài Phép dụng tự có đề cập đế... Apr 20 2009, 03:19 PM M&N 2. Điệp âm:
Điệp thanh thì bằng vào th... Apr 20 2009, 03:20 PM M&N 3. Điệp vận:
Tương tự như điệp thanh... Apr 20 2009, 03:21 PM M&N Trong phần trước nói về Phép dụng tự,... Apr 20 2009, 03:22 PM M&N THI PHÁP: PHÂN TÍCH THƠ CỦA CÁC DANH GIA TH... Apr 20 2009, 03:26 PM M&N 2. HỒ XUÂN HƯƠNG
ĐÁNH ĐU
Tám cột khen... Apr 20 2009, 03:29 PM M&N Thơ Hồ Xuân Hương (tiếp theo)
ĐÈO BA D... Apr 20 2009, 03:30 PM M&N Thơ Hồ Xuân Hương (tiếp theo)
CẢNH THU... Apr 20 2009, 03:30 PM M&N Thơ Bà Huyện Thanh Quan
3. BÀ HUYỆN THANH... Apr 20 2009, 03:31 PM M&N Thơ Bà Huyện Thanh Quan (tiếp theo)
THĂNG... Apr 20 2009, 03:32 PM M&N 2. BỆNH THƯỢNG VĨ
Bệnh Thượng Vĩ là ... Apr 20 2009, 03:34 PM M&N BÀI ĐỌC THÊM (BÀI ÔN)
(Mọi người ơi ... Apr 20 2009, 03:35 PM M&N 3. BỆNH PHONG YÊU
Bệnh sanh ra do chữ th... Apr 20 2009, 03:35 PM M&N 4. BỆNH HẠC TẤT
Bệnh hạc tất sanh ra ... Apr 20 2009, 03:36 PM M&N Bài I - Thơ Tứ Tuyệt vần bằng - loại 3... Apr 20 2009, 03:39 PM M&N Sau đây là Luật về Điệu thơ:
Điệu t... Apr 20 2009, 03:39 PM M&N Bài II - Thơ Tứ Tuyệt vần bằng - loại ... Apr 20 2009, 03:48 PM M&N Bài III - Câu đối trong thơ Đường luật... Apr 20 2009, 03:50 PM M&N Bài IV - Thơ Tứ Tuyệt vần bằng có đố... Apr 20 2009, 03:51 PM M&N Bài V - Thơ Thất Ngôn Bát Cú Đường Lu... Apr 20 2009, 03:53 PM M&N Bài VI - Thơ Thất Ngôn Bát Cú Đường Lu... Apr 20 2009, 03:55 PM M&N Bài VII - Thơ Thất Ngôn Bát Cú Đường Lu... Apr 20 2009, 03:56 PM M&N Hoạ Thơ bao gồm 2 phần chính quan trọng ... Apr 20 2009, 03:59 PM M&N Những bài thơ minh họa cho các thể thức... Apr 20 2009, 03:59 PM M&N 2. HỌA PHÓNG VẬN:
Thí dụ 1:
a. Họa ng... Apr 20 2009, 04:00 PM M&N b. Họa đảo vận:
Bài xướng:
TƯƠNG ... Apr 20 2009, 04:02 PM M&N c. Họa Hoán Vận:
Bài xướng:
TƯƠNG T... Apr 20 2009, 04:03 PM M&N d. Họa Tá Vận (mượn vần):
Bài xướn... Apr 20 2009, 04:04 PM M&N Hoạ thơ Đường luật
Họa vần là sáng... Apr 20 2009, 04:05 PM
M&N Bài đọc thêm
Xướng hoạ thơ Đường l... Apr 20 2009, 04:06 PM |
| Lo-Fi Version | Time is now: 17th June 2025 - 06:44 AM |