 Bàn về thơ Đường luật - Sưu Tầm |
  Apr 20 2009, 03:16 PM
Post
#1
|
|
 Bảo vệ Tổ Quốc  Group: Trang Chủ Posts: 11,665 Joined: 7-April 08 Member No.: 6 Country 
 |
Bàn về thơ Đường luật
Thơ Đường luật (Luật thi) Tiền Mộc Yêm, tác giả sách Ðường Ẩm Thẩm Thể nói rằng: “Luật đây là sáu luật, là luật hòa hợp âm thanh. Luật thơ cũng giống như kỷ luật dụng binh, pháp luật hình án, nghiêm ngặt chặt chẽ, không được vi phạm”. Có thể giải thích thêm về thể cách của luật thi như sau: a. Trong một câu, bằng trắc cần phải điều tiết. b. Trong khoảng hai câu liền nhau, sự đối ngẫu cần phải khéo. c. Trong một bài, âm thanh cần phải chọn sao cho có sự cao thấp, bổng trầm. Tóm lại, ba điều kiện cần thiết của luật thi là niêm, luật và đối. Về đối ngẫu, Lưu Hiệp đời Lục Triều, tác giả sách Văn Tâm Ðiêu Long, đã phân biệt bốn cách là: Ngôn đối, Sự đối, Chính đối và Phản đối. Ngôn đối là đối bằng lời suông. Sự đối là đối bằng điển cố. Hai câu mỗi câu trình bày một sự việc nhưng nói lên cùng một ý, là chính đối. Nếu hai sự việc đó trái ngược nhau, thì gọi là phản đối. Sự đối và phản đối khó làm hơn và có giá trị hơn là ngôn đối và chính đối. Ðến thời Sơ Ðường, Thượng Quan Nghi phân biệt sáu cách đối là: 1. Chính danh đối, như càn khôn đối với nhật nguyệt. 2. Ðồng loại đối, như hoa diệp đối với thảo mao. 3. Liên châu đối, như tiêu tiêu đối với hách hách. 4. Song thanh đối, như hoàng hòe đối với lục liễu. 5. Ðiệp vận đối, như bàng hoàng đối với phóng khoáng. 6. Song nghĩ đối, như xuân thụ đối với thu trì. (theo sách Thi uyển loại cách) Một bài luật thi hoàn chỉnh dùng vào việc ứng chế, ứng thí, có thể định nghĩa là một bài thơ tám câu hoặc năm chữ ngũ ngôn luật thi hoặc bảy chữ thất ngôn luật thi, phải theo những qui tắc nhất định về niêm, luật; bốn câu 3,4 và 5,6 phải đối nhau từng đôi một. Ngoài những bài có bốn câu giữa đối nhau, cũng có những bài hoặc sáu câu toàn đối, hoặc tám câu toàn đối. Về vận, bài luật thi bắt buộc phải dùng vận chính (không được dùng vận thông, vận chuyển), căn cứ vào cuốn qui định vận bộ do triều đình ban hành. Ðời Ðường Huyền Tông có cuốn “Vận Anh”, cải biên theo cuốn “Thiết Vận” của Lục Pháp Ngôn đời Tùy, rồi cuốn “Ðường Vận” của Tôn Miễn, bổ khuyết sách trên. Về việc dàn ý, bài luật thi vốn có bố cục như sau: các câu 1, 2 là khởi (khai), các câu 3, 4 là thừa, các câu 5, 6 là chuyển, các câu 7, 8 là hợp (hạp). Ngoài các câu đầu và kết ra, trong những câu giữa, muốn nói gì cũng được, không có lệ nhất định. Chỉ trong những khoa thi về sau, bài luật thi mới có bố cục chật hẹp (phá, thừa, thực, luận, kết). -------------------- Mmm |
 |
 
|
 |
Replies
|
Apr 20 2009, 03:50 PM
Post
#2
|
|
|
Bảo vệ Tổ Quốc Group: Trang Chủ Posts: 11,665 Joined: 7-April 08 Member No.: 6 Country
|
Bài III - Câu đối trong thơ Đường luật CÂU ĐỐI TRONG THƠ ĐƯỜNG LUẬT Câu đối là gì ? Định nghĩa: Câu đối là những câu văn đi sóng đôi với nhau từng cặp. Những câu đối ngắn từ 3 đến 4 chữ gọi là tiểu đối, thường áp dụng trong thơ Lục Bát và thơ Song Thất Lục Bát. Từ 5 đến 7 chữ gọi là đối thơ, thường áp dụng trong thơ Ngũ Ngôn Bát Cú và thơ Thất Ngôn Bát Cú Ðường Luật. Từ 9 chữ trở lên gọi là đối phú, thường áp dụng trong các bài phú, các bài văn tế, thí dụ như bài Chiến Tụng Tây Hồ Phú hoặc bài Văn Tế Nghĩa Sĩ Cần Giuộc. Trong bài nầy chúng ta chỉ cùng bàn về câu đối 7 chữ mà thôi. Vì câu đối 7 chữ được ứng dụng trong bài thơ thất ngôn bát cú Đường Luật mà chúng ta sẽ cùng nghiên cứu phân tích sau nầy. Về luật bằng trắc thì mỗi chữ tương ứng vị trí của câu trước và câu sau, nếu chữ của câu trên bằng thì chữ của câu dưới phải trắc và ngược lại. Thí dụ: Thịt mỡ dưa hành câu đối đỏ Cây nêu tràng pháo bánh chưng xanh Ngoài luật Bằng Trắc ra, một câu đối còn phải Chỉnh và Cân nữa. Chỉnh và Cân là phải tương xứng với nhau. Danh từ phải đối với danh từ, động từ phải đối với động từ, tính từ phải đối với tính từ. Riêng tính từ cũng có nhiều loại, chữ gợi hình phải đối với chữ gợi hình, màu sắc đối với màu sắc thí dụ "vàng" phải đối với "trắng", "ớt đỏ" phải đối với "cà xanh" ... chữ tượng thanh phải đối với chữ tượng thanh, thí dụ "mưa rơi tí tách" phải đối với "gió thổi rì rào" ... Trạng từ như "băn khoăn" phải đối với trạng từ "thổn thức" ... Chữ nặng phải đối nặng, chữ nhẹ phải đối nhẹ cho cân xứng. Mùi vị đối với mùi vị. Số lượng đối với số lượng. Mùa tiết đối với mùa tiết, phương hướng đối với phương hướng, thành ngữ đối với thành ngữ, chuyên ngữ đối với chuyên ngữ ... Đừng quên vừa đối từ loại vừa đối bằng trắc. Và nhất là 2 câu phải đối ý nghĩa với nhau. Ðối ý có nghĩa là chọi nhau, là cân (xứng) nhau. Thí dụ uống đối với ăn, mướp đối với bầu, giết đối với tha, Hạ đối với Thu, thấp đối với cao, ngắn đối với dài, biển đối với trời, núi đối với sông, cố quận đối với tha hương, đất lạ đối với trời xa, biển rộng đối với sông dài, xóm cũ đối làng xưa, uất hận đối với đau thương, má phấn đối với môi hồng , thiếu nữ đối với thanh niên, liệt nữ đối với anh hùng, phú đối với thơ, tiếng đối với lời, chữ đối với câu, nhạc đối với thơ v.v... Ngày xưa người ta cưới vợ gã chồng lựa nơi môn đăng hộ đối tức là hai bên gia thế phải tương xứng với nhau. Chúng ta có thể hiểu "đối" theo khái niệm này. PHÉP ÐỐI: Gồm có: - Đối luật (bằng trắc). - Đối ý. - Đối từ loại. - Danh từ riêng đối với danh từ riêng, danh từ chung đối với danh từ chung. - Tên người đối với tên người, tên nước tên địa phương đối với tên nước tên địa phương. - Từ kép đối từ kép, từ đơn đối từ đơn. - Hán-Việt đối Hán-Việt, Nôm đối Nôm (Nôm là tiếng thuần Việt). - vân vân ... Thí dụ: Quê người đón Tết không nghe pháo Đất khách chào Xuân chẳng thấy mai Chúng ta cùng nhau phân tích 2 câu trên: Câu trên: <--------------> Câu dưới: Quê (bằng, noun) <-----> Đất (trắc, noun) Người (bằng, noun) <-----> Khách (trắc, noun) Đón (trắc, verb) <-----> Chào (bằng, verb) Tết (trắc, noun) <-----> Xuân (bằng, noun) Không (bằng, adv) <-----> Chẳng (trắc, adv) Nghe (bằng, verb) <-----> Thấy (trắc, verb) Pháo (trắc, noun) <-----> Mai (bằng, noun) Câu đối 7 chữ thì vế trên chữ thứ 7 (chữ cuối) luôn luôn là thanh TRẮC, vế dưới chữ thứ 7 luôn luôn là thanh BẰNG. Câu đối 7 chữ cũng có 2 bảng luật: luật trắc và luật bằng, như sau: 1. BẢNG LUẬT TRẮC: T - T - B - B - B - T- T B - B - T - T - T - B - B Thí dụ: 1. Phượng vĩ tươi hồng khi nắng Hạ Ngô đồng héo úa lúc mưa Thu 2. Bán dạ kê thanh sầu bất giải Bình minh điểu ngữ lệ nan càn 2. BẢNG LUẬT BẰNG: B - B - T - T - B - B - T T - T - B - B - T - T - B Thí dụ: 1. Sau nhà chậu cúc vừa đơm nụ Trước ngõ cành mai mới trổ hoa 2. Bần cư náo thị vô nhân vấn Phú tại thâm sơn hữu khách tầm Chú ý: Phần câu đối nầy để ứng dụng cho Thơ Thất Ngôn Bát Cú Đường Luật cho nên chữ cuối cùng của vế trên phải luôn luôn là thanh trắc. Hoàng Thứ Lang -------------------- Mmm |
|
|
|
Posts in this topic
M&N Bàn về thơ Đường luật - Sưu Tầm Apr 20 2009, 03:16 PM
M&N Thơ Đường Luật
"Thể thơ Đường... Apr 20 2009, 03:17 PM M&N Phép dụng tự
Thơ Đường thường dùng... Apr 20 2009, 03:18 PM M&N Trong bài Phép dụng tự có đề cập đế... Apr 20 2009, 03:19 PM M&N 2. Điệp âm:
Điệp thanh thì bằng vào th... Apr 20 2009, 03:20 PM M&N 3. Điệp vận:
Tương tự như điệp thanh... Apr 20 2009, 03:21 PM M&N Trong phần trước nói về Phép dụng tự,... Apr 20 2009, 03:22 PM M&N THI PHÁP: PHÂN TÍCH THƠ CỦA CÁC DANH GIA TH... Apr 20 2009, 03:26 PM M&N 2. HỒ XUÂN HƯƠNG
ĐÁNH ĐU
Tám cột khen... Apr 20 2009, 03:29 PM M&N Thơ Hồ Xuân Hương (tiếp theo)
ĐÈO BA D... Apr 20 2009, 03:30 PM M&N Thơ Hồ Xuân Hương (tiếp theo)
CẢNH THU... Apr 20 2009, 03:30 PM M&N Thơ Bà Huyện Thanh Quan
3. BÀ HUYỆN THANH... Apr 20 2009, 03:31 PM M&N Thơ Bà Huyện Thanh Quan (tiếp theo)
THĂNG... Apr 20 2009, 03:32 PM M&N 2. BỆNH THƯỢNG VĨ
Bệnh Thượng Vĩ là ... Apr 20 2009, 03:34 PM M&N BÀI ĐỌC THÊM (BÀI ÔN)
(Mọi người ơi ... Apr 20 2009, 03:35 PM M&N 3. BỆNH PHONG YÊU
Bệnh sanh ra do chữ th... Apr 20 2009, 03:35 PM M&N 4. BỆNH HẠC TẤT
Bệnh hạc tất sanh ra ... Apr 20 2009, 03:36 PM M&N Bài I - Thơ Tứ Tuyệt vần bằng - loại 3... Apr 20 2009, 03:39 PM M&N Sau đây là Luật về Điệu thơ:
Điệu t... Apr 20 2009, 03:39 PM M&N Bài II - Thơ Tứ Tuyệt vần bằng - loại ... Apr 20 2009, 03:48 PM M&N Bài IV - Thơ Tứ Tuyệt vần bằng có đố... Apr 20 2009, 03:51 PM M&N Bài V - Thơ Thất Ngôn Bát Cú Đường Lu... Apr 20 2009, 03:53 PM M&N Bài VI - Thơ Thất Ngôn Bát Cú Đường Lu... Apr 20 2009, 03:55 PM M&N Bài VII - Thơ Thất Ngôn Bát Cú Đường Lu... Apr 20 2009, 03:56 PM M&N Bài IX - Các thể thức họa thơ Đường L... Apr 20 2009, 03:58 PM M&N Hoạ Thơ bao gồm 2 phần chính quan trọng ... Apr 20 2009, 03:59 PM M&N Những bài thơ minh họa cho các thể thức... Apr 20 2009, 03:59 PM M&N 2. HỌA PHÓNG VẬN:
Thí dụ 1:
a. Họa ng... Apr 20 2009, 04:00 PM M&N b. Họa đảo vận:
Bài xướng:
TƯƠNG ... Apr 20 2009, 04:02 PM M&N c. Họa Hoán Vận:
Bài xướng:
TƯƠNG T... Apr 20 2009, 04:03 PM M&N d. Họa Tá Vận (mượn vần):
Bài xướn... Apr 20 2009, 04:04 PM M&N Hoạ thơ Đường luật
Họa vần là sáng... Apr 20 2009, 04:05 PM
M&N Bài đọc thêm
Xướng hoạ thơ Đường l... Apr 20 2009, 04:06 PM |
| Lo-Fi Version | Time is now: 17th June 2025 - 06:48 AM |