Những giác quan khác, Phượng Nghi Options

[Tulip]

Những giác quan khác

Ai cũng học biết từ lúc còn nhỏ rằng thân thể con người có 5 giác quan. Nhưng hẳn bạn sẽ ngạc nhiên khi biết rằng chúng ta có nhiều giác quan hơn con số đó, đang hoạt động âm thầm ở phía sau ngũ quan. Một số giác quan này đã được đề cập trong các số báo trước. Sau đây là hai giác quan khác nữa:

Giác quan chuyển động (proprioception)

Ngay những chuyển động đơn giản nhất của chúng ta cũng sẽ là một thử thách nếu không có giác quan này. Nó cho ta theo dõi được vị trí của thân thể ta trong không gian mà mắt không cần phải nhìn. Nó cho ta có thể làm những điều chỉnh nhỏ nhặt để giữ cho ta khỏi ngã khi ta đứng yên, giúp ta đoán định được khoảng cách mỗi lần chúng ta bước, và cho ta điều hợp được các chuyển động phức tạp như di chuyển bằng xe đạp hay chơi dương cầm. Vị trí các thụ cảm (receptor) giữ những trách nhiệm đó nằm ở trong các khớp nối, bắp thịt và da; chúng giúp chuyển các thông tin về góc độ, về vị trí của mỗi khớp, độ căng của các gân và bắp thịt, để cung cấp cho óc có được những phản hồi liên tục.

Giác quan nhiệt độ (thermoception)

Điều cần yếu cho cơ thể chúng ta là khả năng nhận ra cái nóng, cái lạnh; trước hết là để bảo đảm rằng các cơ quan nội tạng được duy trì ở nhiệt độ thích hợp để có thể hoạt động hữu hiệu; hai là để bảo vệ chúng ta khỏi bị hại do những tình trạng cực độ. Chúng ta có khả năng nhận ra nhiệt độ quá mức nhờ ở một loạt những dây thần kinh trong da, còn thân nhiệt thì được theo dõi do một bộ phận của não gọi là hypothalamus.

Là động vật máu nóng, chúng ta sản xuất ra rất nhiều nhiệt khi đốt cháy đường để phát sinh ra năng lượng. Tiến trình này giữ cho chúng ta ấm áp, nhưng để duy trì một nhiệt độ không thay đổi, cần có những điều chỉnh được thực hiện liên tục cho phù hợp với những thay đổi trong môi trường hoặc những thay đổi trong mức độ hoạt động của chúng ta. Để thay đổi ngay lập tức thân nhiệt, óc ra lệnh cho cơ thể run lên hoặc ra mồ hôi; còn để điều hòa lâu dài thì sự sản xuất ra thyroid hormone được nâng lên hoặc hạ xuống nhằm làm thay đổi tốc độ chúng ta đốt cháy đường và phát sinh ra nhiệt.

Phượng Nghi