Chẩn bệnh xe qua khói ống bô, Phạm Ðình Options

[caoduy]

Chẩn bệnh xe qua khói ống bô

Lần trước, khi đề cập những nguyên nhân thiếu nhớt, chúng ta có nói đến việc xem xét màu khói thải qua ống bô để tìm ra lý do tại sao xe mất nhớt. Bình thường chả mấy ai để ý đến ống bô trừ khi nhận được cái giấy thông báo đóng tiền Sticker (thuế lưu hành) hằng năm của DMV. Ðể được quyền... đóng thuế, bạn phải xuất trình giấy đã “đậu” Smog Check, xác nhận rằng chiếc xe không thải khói quá nhiều làm ô nhiễm không khí. Nhưng không phải chỉ là thải khói quá nhiều, ngay cả cái màu khói cũng có thể là chỉ dấu về tình trạng “sức khỏe” trong gan ruột của xe.

Như lần trước có đề cập, xe khỏe mạnh là xe không thải khói, hay nói đúng hơn, thải ra khói không màu. Còn khói có màu đều là triệu chứng bệnh hoạn. Nhưng xin nói ngay, chẳng người tài xế nào, một khi đã yên vị sau tay lái, lại có thể biết được khói phun ra ở sau xe là màu gì, nếu không có một người tốt bụng nào đó chỉ cho. Thực tế, số người tốt bụng (đôi khi còn bị mắng là... xí xọn) như vậy thời nay không dễ có mấy ai, nên lâu lâu chính bạn phải nhờ một người thân tín quan sát giúp để kịp thời biết cách xoay xở. Những trường hợp sau đây cần được để ý:

1. Khói xanh (blue) hoặc khói xám (gray): Rõ nhất là khi mới nổ máy xe, bạn thấy từ ống bô tuôn ra một luồng khói màu xám hoặc màu xanh. Sau đó dù luồng khói xanh nhạt đi khi máy xe đã warm up thì cũng là một dấu hiệu đáng lo, đừng nói đến trường hợp không nhạt đi mà vẫn cứ giữ một màu xanh khác thường như vậy. Lúc đó, khói xanh đồng nghĩa với việc trở về... đi ngủ. Bởi vì, nó cho biết có vấn đề xảy ra với những bộ phận quan trọng của lốc máy, chẳng hạn như xi lanh, piston, hoặc valve đầu máy, cụ thể là:

-Vòng nhẫn quanh piston bị mòn, cần được phải thay.

-Valve seals bị mòn, cần phải thay.

-Valve Guide bị mòn, hoặc hư hại.

Tất cả những triệu chứng trên liên quan tới xi lanh và piston đều là những nơi mà các thợ máy tay mơ chỉ nên đứng nhìn, không nên dính tay vào.

Nhưng tại sao lại có khói xanh/xám? Khói xanh/xám bốc ra là do nhớt chảy vào trong phòng máy, và bị đốt cháy ở trong đó. Dòng nhớt lẽ ra chỉ được phép luân lưu bên ngoài, qua các bộ phận máy để làm trơn và làm mát. Chảy vào trong xi lanh để “đấu hót” với xăng không là việc của nhớt. Ðến nước này thì tốt nhất là rebuild lại cả đầu máy. Là vì nếu cố sửa một chút ở chỗ này hoặc chỗ kia, thì đỡ được phần nào trước mắt, nhưng các bộ phận cũ, chưa thay thế sẽ phải làm việc dưới những áp lực mạnh hơn, và hệ thống mau chóng đi tới chỗ hư hại hoàn toàn.

2. Khói trắng, hoặc ống bô có hơi nước: White Smoke.

Khi xe mới nổ máy, có khói trắng thoát ra. Nếu trời lạnh, thì đó là trạng thái bình thường. Nhưng khi xe đã warm up rồi mà khói trắng không biến đi, thì đó là điềm bất tường, chứ không phải khói trắng là tốt đâu. KHÔNG, đối với đầu máy nổ thì khói trắng chẳng tốt tí nào. Nó là dấu chỉ của nước coolant bị đốt! Nước coolant ở đâu ra? Thì từ trong két nước mà ra, rồi tìm đường chui vào trong xi lanh qua những lối sau đây:

-Miếng đệm đầu xi lanh (head gasket) bị rách.

-Ðầu xi lanh bị cong, nứt.

-Lốc máy bị nứt.

Do đâu chăng nữa thì đó cũng là điềm chẳng lành cho cái túi tiền của bạn. Chỉ có cái Head Gasket hư hại thì còn đỡ, chứ nếu đầu xi lanh bị cong, nứt hoặc lốc máy bị nứt thì đúng là tốn kém, rất tốn kém đó.

3. Khói đen bốc ra từ ống bô: Black Smoke.

Rõ nhất là khi xe mới nổ máy, sau đó khói đen có thể nhạt dần. Có thể nói khói đen là tình trạng khiến người ta sợ nhất. Chỉ vì, khói đen dễ thấy nhất. Nhưng khói đen không phải là chỉ dấu của một hư hại lớn trong đầu máy mà chỉ có nghĩa là: Tỷ lệ không khí với xăng mất thăng bằng do xăng nhiều, không khí ít; Hoặc tình trạng máy bị “misfire” (đánh lửa không đều). So sánh với các thứ khói khác, thì khói đen nhẹ tội hơn. Nguyên nhân có thể như sau:

-Ðơn giản nhất là thay cái air filter mới và mang xe đi tune up lại, hoặc do:

-Bộ phận phun xăng (Fuel injector) có thể bị rò.

-Bộ phận “đánh lửa” và bu gi không hoạt động đúng mức.

4. Mùi trứng thối thổi ra từ ống bô:

Bạn nhận thấy xe hao xăng hơn thường lệ, và có thể không còn power như trước. Tình trạng này xảy ra có thể do rất nhiều nguyên nhân, chẳng hạn:

-Ðầu máy có vấn đề, cần phải xem lại độ nén (compression).

-Chu kỳ đánh lửa (ignition timing) không tương ứng, cần phải được điều chỉnh.

-Hệ thống đánh lửa bao gồm bu-gi (spark plugs), dây nối, distributor cáp, rotor có vấn đề.

-Hệ thống vi tính điều khiển bị trục trặc.

-Bộ phận điều khiển áp suất xăng (fuel pressure regulator) được “set” quá cao.

-Bộ phận điều khiển hệ thống thoát khí (emission control) bị trục trặc.

-Bô phun xăng (fuel injector) mở ra mà không đóng được.

Hoặc, chỉ vì máy xe quá nóng. Vấn đề là do hệ thống giải nhiệt (cooling system) không hoạt động đúng mức.

5. Ống bô kêu quá to:

Nhân nói về khói, thì cũng phải nói sang một sản phẩm khác của ống bô, đó là tiếng động. Các vấn đề liên quan màu khói đều động chạm đến máy, hoặc hệ thống phục vụ máy. Nhưng có khi máy móc không bị gì mà chính là cái ống bô mới có vấn đề. Ðó là khi ống bô kêu quá lớn, kể từ khi nổ máy ống bô bắt đầu lên tiếng, đánh thức bà con làng nước cùng dậy, rồi khi lăn bánh là cứ “banh, banh” rú lên y như một cái xe đua.

Chúng ta biết rằng hệ thống thải khí có một bộ phận quan trọng, đó là ống hãm thanh (muffler), giúp kềm hãm tiếng máy nổ để tạo vẻ mỹ quan cho đường phố. Nhưng mỹ quan là một ý niệm biến đổi theo cảm nhận của mỗi thế hệ mỗi thời đại. Ngày xưa ở Việt Nam, có một thời các cô các cậu choai choai, chạy xe Honda SS, rất thích gây sự chú ý với tiếng nổ lớn trên đường bằng cách tháo ống hãm thanh ở ống bô. Ở Mỹ mà bạn cố tình làm như vậy thì thế nào cũng bị dến một cái ticket. Nên chẳng ai dại dột trừ khi ống bô thực sự có vấn đề: Ống hãm thanh bị hư, hoặc hệ thống khí thải bị rò rỉ đâu đó.

Bộ phận hãm thanh hư thì chỉ việc thay thế bằng một ống hãm thanh khác. Nhưng nếu hệ thống bị rò rỉ, thì không phải chỉ có tiếng ồn ào vô lối làm phiền người khác, mà còn có thể dẫn đến tử vong. Ðúng vậy, điều nguy hiểm chết người không phải là tiếng ồn, nhưng là do độc khí được thả vào khí trời, làm ô nhiễm không khí và gây nghẹt thở nếu hít phải độc khí trong phòng kín: Ðộc khí Carbon Monoxide - là chất khí không màu, không vị - thoát ra có thể giết người trong vòng 3 phút. Vì thế, ngay cả khi xe không gây ồn ào nhiều (vì ống hãm thanh còn hoạt động) mà hệ thống bị rò rỉ thì lại còn nguy hiểm hơn. Là vì, không có tiếng ồn, người ta dễ mất cảnh giác, và không biết đề phòng thế nào.

Vậy bất cứ khi nào nghe thấy ống bô lên tiếng bất thường, cần phải cảnh giác ngay, và tìm hiểu đó là do bộ phận hãm thanh bị hư hay hệ thống khí thải bị hỏng. Bình thường hệ thống khí thải trong xe hơi có thể hoạt động trong vòng 6 tới 8 năm trước khi rệu rã hoặc hoen rỉ. Tuy nhiên, đối với những cái xe thường đi quãng ngắn, thì tuổi đời của hệ thống ống bô sẽ đoản thọ hơn. Những quãng ngắn, như từ nhà tới sở làm và ngược lại, hoặc cuối tuần đi chợ ở một siêu thị gần nhà, cuối tuần đưa gia đình đi ăn ở ngoài phố làm đọng nước trong lòng ống, đưa đến han rỉ nhiều hơn.

Vì thế, một điều cần làm đối với những người dùng xe chủ yếu trong thành phố, là ít nhất mỗi tuần một lần phải đưa lên xa lộ chạy thả dàn, chỉ với mục đích đốt cháy các hạt nước kết tinh trong lòng ống. Nhờ thế ống bô có thể kéo dài đời phục vụ của mình hơn. Sau nữa, đừng nghĩ rằng ống bô là bộ phận bên ngoài để có thể trì hoãn sửa chữa nếu trục trặc xảy ra.

Kết luận:

Không ngờ cái ống bô, ở cửa hậu, lại có thể cung cấp cho chúng ta nhiều tin tức như vậy.

Bạn ngạc nhiên sao? Thì có khác gì cái cửa hậu trong cơ thể con người, nó cũng “lòi” rất nhiều chỉ dấu về tình trạng sức khỏe của chúng ta đó. Phạm Ðình không cần là bác sĩ cũng có thể nói chắc như vậy!

Phạm Ðình