PLEIKU( Gia Lai ) Options

[delta]

Pleiku ( Gia Lai )

Gia Lai là một tỉnh miền núi thuộc vùng Tây Nguyên Việt Nam. Trước đây là một phần của tỉnh Gia Lai-Kon Tum.

Vị trí địa lý
Với diện tích 15.494,9 km², tỉnh Gia Lai trải dài từ 15°58'20" đến 14°36'36" vĩ Bắc, từ 107°27'23" đến 108°94'40" kinh Đông. Phía bắc giáp tỉnh Kon Tum, phía nam giáp tỉnh Đắk Lắk, phía tây giáp Campuchia với 90 km đường biên giới quốc gia, phía đông giáp các tỉnh Quảng Ngãi, Bình Định và Phú Yên.


Khí hậu
Gia Lai có khí hậu nhiệt đới gió mùa cao nguyên, một năm có hai mùa: mùa mưa bắt đầu từ tháng 5 và kết thúc vào tháng 10, mùa khô từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau. Vùng Tây Trường Sơn có lượng mưa trung bình từ 2.200 đến 2.500 mm, vùng Đông Trường Sơn từ 1.200 đến 1.750 mm. Nhiệt độ trung bình năm là 22-25ºC.


Sông ngòi
Gia Lai là nơi đầu nguồn nguồn của nhiều con sông đổ về vùng duyên hải miền Trung Việt Nam và về phía Campuchia như sông Ba, sông Sê San và nhiều con suối lớn nhỏ.


Tài nguyên

Khoáng sản
Các loại khoáng sản có trên địa bàn tỉnh này là crom, niken, coban, thiếc, asen, boxit-laterit, vàng, vonframit, molipdenit, caxiterrit v.v.


Động vật
Trong địa bàn tỉnh Gia Lai có một số loài thú sinh sống như voi, nai, bò, hoẵng, thỏ rừng, lợn rừng, trăn, rắn, cọp, các loài chim như gà rừng, chim cu đất, gà gô, khướu, công, trĩ sao, gà lôi hồng tía, gà lôi vằn, các loài cá như lúi, phá, sóc, trạch, lăng, chép. Các loại gia cầm, gia súc như trâu, bò, lợn, gà, vịt, ngựa, thỏ v.v.


Thực vật
thực vật ở đây cũng không khá phong phú lắm, nhiều nhất là tiêu, cây chè, cây điều, cây lúa, v.v... và một số cây hoa màu nhưng với số lượng không nhiều. . cây thông, cây tùng, cà phê, cao su, với số lượng nhiều.


Hành chính
Tỉnh Gia Lai bao gồm 1 thành phố trực thuộc, 2 thị xã và 13 huyện:

Thành phố Pleiku
Thị xã An Khê
Thị xã Ayun Pa, tên cũ là Cheo Reo
Huyện Chư Păh, huyện lỵ là Phú Hoà
Huyện Chư Prông
Huyện Chư Sê
Huyện Đắk Đoa
Huyện Đắk Pơ
Huyện Đức Cơ, huyện lỵ là Chư Ty
Huyện Ia Grai
Huyện Ia Pa
Huyện KBang
Huyện Kông Chro
Huyện Krông Pa, huyện lỵ là Phú Túc
Huyện Mang Yang
Huyện Phú Thiện

Lịch sử
Vùng Tây Nguyên ngày xưa đa số la những người dân tộc thiểu số sinh sống. Và họ sống với nhau trong những làng mạc mà cha ông họ đã gây dựng nên. Trong một ngày nọ người trưỡng làng cảm thấy trong người của mình có vẻ không ổn nên đã cho gọi 2 người con trai vào và tổ chức một cuộc thi săn bắt để chọn ra một người kế vị. Và cuộc thi đã diễn ra nhưng phần thắng đã thuộc về người em. Người anh buồn bã bỏ sang một vùng đất khác để sinh sống. Còn lại người em đã lập ra một làng tên là "plei ku". ( Ở đây nếu dịch sang nghĩa từ thì Plei: là một cái làng Ku: người em. Pleiku : làng của người em (nhớ về chiến thắng của người em). Và cái tên Pleiku được gắn liền với dia danh nay suốt bao năm tháng qua.

Dân số
Dân số tỉnh Gia Lai gần 1,1 triệu người (năm 2004) bao gồm nhiều cộng đồng dân tộc cùng sinh sống. Trong đó, người Kinh chiếm 52% dân số. Còn lại là các dân tộc Gia-rai (33,5%), Ba Na (13,7%), Giẻ-triêng, Xơ-đăng, Cơ-ho, Thái, Mường ...

STT Tên đơn vị hành chính Diện tích
(km²) Dân số trung bình
(năm 2003) Dân số
(ngày 31/12/2003)

01 Thành phố Pleiku 260,59 184.397 186.763
02 Thị xã An Khê 199,12 63.014 63.663
03 Thị xã Ayun Pa 287,05 99.616 35.058
04 Huyện Chư Păh 981,30 62.379 62.751
05 Huyện Chư Prông 1.687,50 75.363 76.455
06 Huyện Chư Sê 1.350,98 124.288 126.070
07 Huyện Đắk Đoa 980,41 85.072 86.169
08 Huyện Đắk Pơ 499,61 35.160 35.522
09 Huyện Đức Cơ 717,20 43.595 44.609
10 Huyện Ia Grai 1.122,38 74.620 75.593
11 Huyện Ia Pa 870,10 43.551 44.162
12 Huyện KBang 1.845,23 56.671 57.397
13 Huyện Kông Chro 1.441,88 34.478 35.074
14 Huyện Krông Pa 1.623,63 61.576 62.280
15 Huyện Mang Yang 1.126,07 43.125 43.855
16 Huyện Phú Thiện 501,91 0 64.558
Tổng cộng 15.495,70 1.086.905 1.099.979

Tham khảo [2]

Cơ sở hạ tầng

Bản đồ giao thông đường bộ tỉnh Gia Lai
Đường bộ
Quốc lộ 14 nối Gia Lai với Kon Tum, Quảng Nam, thành phố Đà Nẵng về phía Bắc và Đắk Lắk, Đắk Nông, các tỉnh vùng Đông Nam Bộ về phía Nam. Quốc lộ 19 nối với cảng Quy Nhơn,Bình Định dài 180Km về phía Đông và các tỉnh Đông Bắc Campuchia về hướng Tây. Quốc lộ 25 nối với Phú Yên. Ngoài ra, đường Hồ Chí Minh cũng đi qua địa bàn tỉnh Gia Lai. Các quốc lộ 14, 25 nối Gia Lai với các tỉnh Tây Nguyên và duyên hải miền Trung rất thuận tiện cho vận chuyển hàng hóa đến cảng để xuất khẩu và các trung tâm kinh tế lớn của cả nước.

Hiện nay, tất cả các tuyến đường xuống các trung tâm huyện đã được trải nhựa hầu hết các trung tâm xã đã có đường ôtô đến.


[sửa] Đường hàng không
Sân bay Pleiku (còn gọi là sân bay Cù Hanh) là một sân bay tương đối nhỏ,có từ thời Pháp.Sân bay Pleiku đang hoạt động, mỗi tuần có 7 chuyến từ thành phố Hồ Chí Minh đi Pleiku - Đà Nẵng - Hà Nội và ngược lại.


Thủy điện
Với địa hình cao và nhiều sông suối, Gia Lai là một trong những nơi tập trung khá nhiều các nhà máy thủy điện vừa và nhỏ:

Thủy điện Yaly
Thủy điện An Khê
Thủy điện Ayun Hạ
Thủy điện Sê San 1
Thủy điện Sê San 2
Thủy điện Sê San 3
Thủy điện Sê San 4

Kinh tế

Công nghiệp
Trên cơ sở nguồn tài nguyên nông lâm nghiệp và khoáng sản, mở ra triển vọng phát triển các ngành công nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng và chế biến nông lâm sản với quy mô vừa và lớn.

Trong sản xuất vật liệu xây dựng, trước hết với nguồn đá vôi tại chỗ có thể phát triển sản xuất xi măng phục vụ cho một phần nhu cầu các tỉnh phía Bắc Tây Nguyên và các tỉnh Đông Bắc Campuchia. Hiện có hai nhà máy sản xuất xi măng với công suất 14 vạn tấn/năm. Với nguồn đá granit sẵn có, phong phú về màu sắc có thể chế biến ra các sản phẩm phục vụ nhu cầu trong tỉnh và xuất khẩu.

Trong chế biến nông lâm sản, với trữ lượng gỗ lớn trong tỉnh và khả năng nhập khẩu gỗ từ các nước Đông Nam Á đảm bảo ổn định nguyên liệu cho sản xuất chế biến các mặt hàng gỗ lâu dài, chế biến song mây, sản xuất bột giấy. Từ mủ cao su có thể chế biến các sản phẩm cao su dân dụng và công nghiệp chất lượng cao; Chế biến cà phê xuất khẩu, chế biến đường, chế biến dầu thực vật, chế biến sắn, chế biến hoa quả và súc sản đóng hộp.

Ngoài ra còn có thể phát triển các ngành công nghiệp khai khoáng khi đã xác định được địa bàn và trữ lượng cho phép.

Lâm nghiệp

Nông nghiệp
Do đặc trưng là đất đỏ bazal (vì Biển Hồ là miệng của một núi lửa tạm ngừng hoạt động), ở thành phố PleiKu và các huyện vùng cao của Gia Lai có thể canh tác các loại cây công nghiệp như cao su, cà phê, điều... Riêng huyện Đăk Pơ và thị xã An Khê thì thích hợp cho việc trồng cây ngắn ngày, do chịu ảnh hưởng khí hậu của vùng giáp ranh (Bình Định). Huyện Đăk Pơ là vựa rau của cả vùng Tây Nguyên, hàng ngày cung cấp trên 100 tấn rau cho các khu vực ở miền Trung và Tây Nguyên.

Du lịch
Xuất phát từ điều kiện địa lý, là vùng núi cao có nhiều cảnh quan tự nhiên cũng như nhân tạo, Gia Lai có tiềm năng du lịch rất phong phú. Đó là những khu rừng nguyên sinh với hệ thống động thực vật phong phú, nhiều ghềnh thác, suối, hồ như Biển Hồ là một thắng cảnh nổi tiếng. Biển Hồ được xem như là một đôi mắt của thành phố núi Pleiku.

Nhiều núi đồi như Cổng Trời MangYang, đỉnh Hàm Rồng. Cảnh quang nhân tạo có các rừng cao su, đồi chè, cà phê bạt ngàn. Kết hợp vời các tuyến đường rừng, có cácc tuyến dã ngoại bằng thuyền trên sông, cưỡi voi xuyên rừng, trekking...

Bên cạnh sự hấp dẫn của thiên nhiên hùng vĩ, ở Gia Lai còn có nền văn hóa lâu đời đầm đà bản sắc núi rừng của đồng bào các dân tộc, chủ yếu là Jarai và banah thể hiện qua kiến trúc nhà Rông, nhà sàn, nhà mồ, qua lễ hội truyền thống, qua y phục và nhạc cụ...

Thêm vào đó, Gia Lai có bề dày lịch sử và truyền thống cách mạng hào hùng được thể hiện đậm nét qua các di tích lịch sử văn hóa như khu Tây Sơn thượng đạo, di tích căn cứ địa của anh hùng áo vải Tây Sơn Nguyễn Huệ; Đó là quê hương của anh hùng Núp, các địa danh Pleime, Che reo, là răng đã đi vào lịch sử.

Ai đã đến Gia Lai chắc đã từng biết đến những con dốc cao và dài, với con đường mờ trong sương vào những sáng mùa đông, đã từng đi vào bài hát "Thành phố sương mù". Những điểm du lich trong thành phố không nhiều, ngoài khu vui chơi giải trí là hồ Đức An, sân vận động và rạp chiếu phim, và rất nhiều quán cà phê. Có rất nhiều thác quanh thành phố như: thác Dakthoa, thác Phú Cường, thác Lồ Ô, thác Chín tầng, ... bài hát,: thành phố sương mù. thành phố sương mù, đêm về nhớ thêm...


Văn hóa - Xã hội

Âm nhạc
Có các nhạc cụ đặc trưng của các dân tộc thiểu số:

Cồng chiêng
Đàn đá
Đàn K'ni
K'lông pút
Đàn Goong
T'rưng
Alal

Ẩm thực
Rượu cần
cafe

Điêu khắc
Tượng nhà mồ

Lễ hội
Lễ hội Đâm Trâu
Lễ ăn cơm mới
dù ai ăn đâu làm đâu. nhớ ngày lẽ hội dâm trâu thì về.


Sân khấu
Đoàn Nghệ thuật Đam San: nghiên cứu, sưu tầm, chỉnh lý, biên soạn và biểu diễn...
Các dân tộc thiểu số có tín ngưỡng vạn vật hữu linh, đời sống văn hóa của họ gắn liền với các lễ hội, ở đó họ trình diễn các loại nhạc cụ, các điện múa (xoang) diễn ngâm trường ca (kể khan). Gia Lai nói riêng và Tây Nguyên nói chung có các trường ca nổi tiếng như trường ca Đăm San, Xinh Nhã, Hơmon...

Thể dục thể thao
Gia Lai có Câu lạc bộ bóng đá Hoàng Anh Gia Lai hiện đang tham dự và đã hai lần vô địch giải bóng đá chuyên nghiệp V-League của Liên đoàn Bóng đá Việt Nam.

Liên kết ngoài
UBND tỉnh Gia Lai
Gia Lai
Gia Lai - tiềm năng & triển vọng đầu tư
Âm nhạc Tây nguyên đương đại
Thông tin thêm về Gia Lai và Tây Nguyên
Dân ca Banar
Văn hoá Tây Nguyên

This post has been edited by delta: Apr 17 2008, 10:06 AM

[M&N]

Pleiku... lang thang ký!


Cà phê vỉa hè.

Với tôi, vỉa hè ở Pleiku như một xã hội thu nhỏ. Ở đó, góp mặt đủ các cảnh đời, đủ cách kiếm tiền. Đến đó, có thể ta sẽ gặp những cảnh chướng tai gai mắt nhưng có đôi khi lại xúc động đến nao lòng.

Muôn mặt đời thường

Vỉa hè đường Hùng Vương một buổi sáng tôi và anh bạn đang ngồi uống cà phê thì: “Đánh giày đi chú ơi!”. Quay qua, tôi nhận ra một cậu bé trạc 13, 14 tuổi. Tôi lắc đầu. “Vậy chú mua đĩa CD nhé! MC Hoàng Thùy Linh kiêm diễn viên truyền hình- 16 phút nóng bỏng đây!”. Thấy tôi lại lắc đầu, cậu bé lôi từ trong túi áo khoác 3 đĩa CD không hộp, không nhãn mác tiếp tục chèo kéo. Hỏi chuyện, chúng tôi biết em tên là Thành, nhà ở phường Tây Sơn. Nhà nghèo, nguồn sống chủ yếu dựa vào việc bán hàng rong trên phố, từ ví da, kính mát, móc chìa khóa đến keo diệt chuột của bố, nên chỉ mới học hết lớp 3 thì Thành phải bỏ học, đi bán vé số dạo phụ giúp gia đình. Bây giờ lớn rồi nên Thành chuyển sang nghề đánh giày.

...Chúng tôi ngang qua đường Lê Lợi, chợt nhớ trên đoạn đường này có một quán “bún đuổi” khá ngon. Gọi là “bún đuổi” là bởi chủ quán kinh doanh ngay trên vỉa hè. Sáng nào cũng vậy, cả một đoạn hè phố chừng 100 m2 luôn kín chỗ. Xe máy, xe taxi đậu cả dãy dài lan cả sang phía vỉa hè bên kia đường. Vì lấn chiếm vỉa hè nên chủ quán vừa bán hàng vừa phải canh chừng sự xuất hiện của xe chở đội bảo vệ trật tự của phường. Khi xe tới thì hàng ghế được nhanh chóng dẹp lại, khi xe vừa đi qua chừng vài chục mét rồi quẹo vào đoạn phố khác thì lại lục đục, bàn ghế được bê ra và khách lại xì xụp. Hỏi chuyện, bà chủ quán cho biết: Chỉ những ngày lễ, ngày kỷ niệm sự kiện nào đó hay tháng an toàn giao thông thì họ mới đuổi. Còn thì cứ bán vô tư.

Câu nói của bà chủ quán ai ngờ lại mang tính khái quát cao. Pleiku có tới hàng chục ngàn mét vuông vỉa hè đang bị chiếm đoạt công nhiên như vậy. Người đi bộ cứ việc tràn xuống lòng đường mà đi, làm cho đường đã chật càng chật thêm. Mà không chỉ có “bún đuổi”, còn có hàng trăm thứ hàng “đuổi” khác như bánh mì, quần áo, rau dưa… cứ bày ra hè phố bán tưng bừng.

Đó là chuyện ban ngày. Đêm xuống, vỉa hè Pleiku lại khoác trên mình một chiếc áo khác. Đường Trần Phú thì vỉa hè dùng để xe máy còn lòng đường dành đỗ xe ô tô. Phố Hai Bà Trưng đoạn chạy qua Trung tâm Thương mại Pleiku, chẳng biết từ bao giờ đã trở thành “ phố giải khát”. Ban đầu chỉ vài ba chủ nhà mở bán, sau thấy đông khách nhiều người tìm đến lấn chiếm mặt bằng để kinh doanh. Mặc dù thành phố đã có quy định về tuyến phố văn minh thương mại, nhưng dường như việc thực hiện vẫn còn dở dang lắm.

Khoảng lặng... dễ thương

Tuy thế cũng phải thừa nhận rằng: Từ vỉa hè có thể nhận ra những nét đáng yêu, đáng trân trọng của phố núi Pleiku. Một hè phố trải mượt màu tím hoa bằng lăng trước ráng chiều trên đường Đinh Tiên Hoàng. Một khoảng không gian nồng nàn hương hoa sữa giữa đêm khuya trên đường Tăng Bạt Hổ. Một chén chè sen, chè chuối vàng sánh ngọt thơm, săn sắt của xứ Huế không thể nào quên trên vỉa hè đường Nguyễn Thái Học. Hoàng hôn xuống, những hàng quán ăn đêm lại mang đến cho nhịp sống hè phố một sắc thái mới. Những xe phở chen chúc thực khách trên vỉa hè đường Hùng Vương đối diện Trung tâm Bưu điện. Rồi hàng hột vịt lộn, chân gà nướng tẩm bơ, bánh mì xíu mại… kéo dài cả một khúc đường Trần Phú sang cả Nguyễn Thiện Thuật không bao giờ thiếu tiếng ồn nhưng ngon, rẻ và thân tình.

Đánh giày trên hè phố. Ảnh: Hoàng Hải

Như một sự ngẫu nhiên, cùng với các món ăn hè phố, những quán cà phê cóc vỉa hè trên đường phố Pleiku cũng khiến ta khó có thể quên. Có lẽ trong các loại hình quán cóc, cà phê cóc có sức sống mãnh liệt hơn cả. Không biển hiệu, không hệ thống âm thanh, không có những nhân viên phục vụ xinh đẹp… chỉ với những bộ bàn ghế giản đơn nhưng cà phê vỉa hè không bao giờ ít khách. Điều gì lôi cuốn họ đến những quán cóc này? Có người cho rằng nó vừa ngon mà lại hợp với túi tiền vì giá rất bình dân. Nhưng cũng không ít người lại xem đó như một thú vui. Ngồi quán vỉa hè có thể ngắm nhìn dòng người qua lại, tiếp nhận được những thông tin mới lạ, nóng hổi. Người ta cũng có thể cảm nhận được hơi thở của cuộc sống, của thời đại. Những dòng người hối hả đến công sở, lại có những con người đang vất vả, bươn chải mưu sinh trên hè phố, đã làm nên bức tranh nhiều mặt của nhịp sống đô thị...

Vỉa hè, bỏ qua những gì chướng tai gai mắt, thì từ đây luôn để lại cho ta những dấu ấn khó quên, giúp ta có thể nhận ra hạnh phúc và đau khổ, khát vọng và tuyệt vọng, sự cần mẫn và lười biếng và còn nhiều, nhiều hơn thế nữa...

Hoàng Hải