PLEIKU( Gia Lai ) Options

[delta]

Pleiku ( Gia Lai )

Gia Lai là một tỉnh miền núi thuộc vùng Tây Nguyên Việt Nam. Trước đây là một phần của tỉnh Gia Lai-Kon Tum.

Vị trí địa lý
Với diện tích 15.494,9 km², tỉnh Gia Lai trải dài từ 15°58'20" đến 14°36'36" vĩ Bắc, từ 107°27'23" đến 108°94'40" kinh Đông. Phía bắc giáp tỉnh Kon Tum, phía nam giáp tỉnh Đắk Lắk, phía tây giáp Campuchia với 90 km đường biên giới quốc gia, phía đông giáp các tỉnh Quảng Ngãi, Bình Định và Phú Yên.


Khí hậu
Gia Lai có khí hậu nhiệt đới gió mùa cao nguyên, một năm có hai mùa: mùa mưa bắt đầu từ tháng 5 và kết thúc vào tháng 10, mùa khô từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau. Vùng Tây Trường Sơn có lượng mưa trung bình từ 2.200 đến 2.500 mm, vùng Đông Trường Sơn từ 1.200 đến 1.750 mm. Nhiệt độ trung bình năm là 22-25ºC.


Sông ngòi
Gia Lai là nơi đầu nguồn nguồn của nhiều con sông đổ về vùng duyên hải miền Trung Việt Nam và về phía Campuchia như sông Ba, sông Sê San và nhiều con suối lớn nhỏ.


Tài nguyên

Khoáng sản
Các loại khoáng sản có trên địa bàn tỉnh này là crom, niken, coban, thiếc, asen, boxit-laterit, vàng, vonframit, molipdenit, caxiterrit v.v.


Động vật
Trong địa bàn tỉnh Gia Lai có một số loài thú sinh sống như voi, nai, bò, hoẵng, thỏ rừng, lợn rừng, trăn, rắn, cọp, các loài chim như gà rừng, chim cu đất, gà gô, khướu, công, trĩ sao, gà lôi hồng tía, gà lôi vằn, các loài cá như lúi, phá, sóc, trạch, lăng, chép. Các loại gia cầm, gia súc như trâu, bò, lợn, gà, vịt, ngựa, thỏ v.v.


Thực vật
thực vật ở đây cũng không khá phong phú lắm, nhiều nhất là tiêu, cây chè, cây điều, cây lúa, v.v... và một số cây hoa màu nhưng với số lượng không nhiều. . cây thông, cây tùng, cà phê, cao su, với số lượng nhiều.


Hành chính
Tỉnh Gia Lai bao gồm 1 thành phố trực thuộc, 2 thị xã và 13 huyện:

Thành phố Pleiku
Thị xã An Khê
Thị xã Ayun Pa, tên cũ là Cheo Reo
Huyện Chư Păh, huyện lỵ là Phú Hoà
Huyện Chư Prông
Huyện Chư Sê
Huyện Đắk Đoa
Huyện Đắk Pơ
Huyện Đức Cơ, huyện lỵ là Chư Ty
Huyện Ia Grai
Huyện Ia Pa
Huyện KBang
Huyện Kông Chro
Huyện Krông Pa, huyện lỵ là Phú Túc
Huyện Mang Yang
Huyện Phú Thiện

Lịch sử
Vùng Tây Nguyên ngày xưa đa số la những người dân tộc thiểu số sinh sống. Và họ sống với nhau trong những làng mạc mà cha ông họ đã gây dựng nên. Trong một ngày nọ người trưỡng làng cảm thấy trong người của mình có vẻ không ổn nên đã cho gọi 2 người con trai vào và tổ chức một cuộc thi săn bắt để chọn ra một người kế vị. Và cuộc thi đã diễn ra nhưng phần thắng đã thuộc về người em. Người anh buồn bã bỏ sang một vùng đất khác để sinh sống. Còn lại người em đã lập ra một làng tên là "plei ku". ( Ở đây nếu dịch sang nghĩa từ thì Plei: là một cái làng Ku: người em. Pleiku : làng của người em (nhớ về chiến thắng của người em). Và cái tên Pleiku được gắn liền với dia danh nay suốt bao năm tháng qua.

Dân số
Dân số tỉnh Gia Lai gần 1,1 triệu người (năm 2004) bao gồm nhiều cộng đồng dân tộc cùng sinh sống. Trong đó, người Kinh chiếm 52% dân số. Còn lại là các dân tộc Gia-rai (33,5%), Ba Na (13,7%), Giẻ-triêng, Xơ-đăng, Cơ-ho, Thái, Mường ...

STT Tên đơn vị hành chính Diện tích
(km²) Dân số trung bình
(năm 2003) Dân số
(ngày 31/12/2003)

01 Thành phố Pleiku 260,59 184.397 186.763
02 Thị xã An Khê 199,12 63.014 63.663
03 Thị xã Ayun Pa 287,05 99.616 35.058
04 Huyện Chư Păh 981,30 62.379 62.751
05 Huyện Chư Prông 1.687,50 75.363 76.455
06 Huyện Chư Sê 1.350,98 124.288 126.070
07 Huyện Đắk Đoa 980,41 85.072 86.169
08 Huyện Đắk Pơ 499,61 35.160 35.522
09 Huyện Đức Cơ 717,20 43.595 44.609
10 Huyện Ia Grai 1.122,38 74.620 75.593
11 Huyện Ia Pa 870,10 43.551 44.162
12 Huyện KBang 1.845,23 56.671 57.397
13 Huyện Kông Chro 1.441,88 34.478 35.074
14 Huyện Krông Pa 1.623,63 61.576 62.280
15 Huyện Mang Yang 1.126,07 43.125 43.855
16 Huyện Phú Thiện 501,91 0 64.558
Tổng cộng 15.495,70 1.086.905 1.099.979

Tham khảo [2]

Cơ sở hạ tầng

Bản đồ giao thông đường bộ tỉnh Gia Lai
Đường bộ
Quốc lộ 14 nối Gia Lai với Kon Tum, Quảng Nam, thành phố Đà Nẵng về phía Bắc và Đắk Lắk, Đắk Nông, các tỉnh vùng Đông Nam Bộ về phía Nam. Quốc lộ 19 nối với cảng Quy Nhơn,Bình Định dài 180Km về phía Đông và các tỉnh Đông Bắc Campuchia về hướng Tây. Quốc lộ 25 nối với Phú Yên. Ngoài ra, đường Hồ Chí Minh cũng đi qua địa bàn tỉnh Gia Lai. Các quốc lộ 14, 25 nối Gia Lai với các tỉnh Tây Nguyên và duyên hải miền Trung rất thuận tiện cho vận chuyển hàng hóa đến cảng để xuất khẩu và các trung tâm kinh tế lớn của cả nước.

Hiện nay, tất cả các tuyến đường xuống các trung tâm huyện đã được trải nhựa hầu hết các trung tâm xã đã có đường ôtô đến.


[sửa] Đường hàng không
Sân bay Pleiku (còn gọi là sân bay Cù Hanh) là một sân bay tương đối nhỏ,có từ thời Pháp.Sân bay Pleiku đang hoạt động, mỗi tuần có 7 chuyến từ thành phố Hồ Chí Minh đi Pleiku - Đà Nẵng - Hà Nội và ngược lại.


Thủy điện
Với địa hình cao và nhiều sông suối, Gia Lai là một trong những nơi tập trung khá nhiều các nhà máy thủy điện vừa và nhỏ:

Thủy điện Yaly
Thủy điện An Khê
Thủy điện Ayun Hạ
Thủy điện Sê San 1
Thủy điện Sê San 2
Thủy điện Sê San 3
Thủy điện Sê San 4

Kinh tế

Công nghiệp
Trên cơ sở nguồn tài nguyên nông lâm nghiệp và khoáng sản, mở ra triển vọng phát triển các ngành công nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng và chế biến nông lâm sản với quy mô vừa và lớn.

Trong sản xuất vật liệu xây dựng, trước hết với nguồn đá vôi tại chỗ có thể phát triển sản xuất xi măng phục vụ cho một phần nhu cầu các tỉnh phía Bắc Tây Nguyên và các tỉnh Đông Bắc Campuchia. Hiện có hai nhà máy sản xuất xi măng với công suất 14 vạn tấn/năm. Với nguồn đá granit sẵn có, phong phú về màu sắc có thể chế biến ra các sản phẩm phục vụ nhu cầu trong tỉnh và xuất khẩu.

Trong chế biến nông lâm sản, với trữ lượng gỗ lớn trong tỉnh và khả năng nhập khẩu gỗ từ các nước Đông Nam Á đảm bảo ổn định nguyên liệu cho sản xuất chế biến các mặt hàng gỗ lâu dài, chế biến song mây, sản xuất bột giấy. Từ mủ cao su có thể chế biến các sản phẩm cao su dân dụng và công nghiệp chất lượng cao; Chế biến cà phê xuất khẩu, chế biến đường, chế biến dầu thực vật, chế biến sắn, chế biến hoa quả và súc sản đóng hộp.

Ngoài ra còn có thể phát triển các ngành công nghiệp khai khoáng khi đã xác định được địa bàn và trữ lượng cho phép.

Lâm nghiệp

Nông nghiệp
Do đặc trưng là đất đỏ bazal (vì Biển Hồ là miệng của một núi lửa tạm ngừng hoạt động), ở thành phố PleiKu và các huyện vùng cao của Gia Lai có thể canh tác các loại cây công nghiệp như cao su, cà phê, điều... Riêng huyện Đăk Pơ và thị xã An Khê thì thích hợp cho việc trồng cây ngắn ngày, do chịu ảnh hưởng khí hậu của vùng giáp ranh (Bình Định). Huyện Đăk Pơ là vựa rau của cả vùng Tây Nguyên, hàng ngày cung cấp trên 100 tấn rau cho các khu vực ở miền Trung và Tây Nguyên.

Du lịch
Xuất phát từ điều kiện địa lý, là vùng núi cao có nhiều cảnh quan tự nhiên cũng như nhân tạo, Gia Lai có tiềm năng du lịch rất phong phú. Đó là những khu rừng nguyên sinh với hệ thống động thực vật phong phú, nhiều ghềnh thác, suối, hồ như Biển Hồ là một thắng cảnh nổi tiếng. Biển Hồ được xem như là một đôi mắt của thành phố núi Pleiku.

Nhiều núi đồi như Cổng Trời MangYang, đỉnh Hàm Rồng. Cảnh quang nhân tạo có các rừng cao su, đồi chè, cà phê bạt ngàn. Kết hợp vời các tuyến đường rừng, có cácc tuyến dã ngoại bằng thuyền trên sông, cưỡi voi xuyên rừng, trekking...

Bên cạnh sự hấp dẫn của thiên nhiên hùng vĩ, ở Gia Lai còn có nền văn hóa lâu đời đầm đà bản sắc núi rừng của đồng bào các dân tộc, chủ yếu là Jarai và banah thể hiện qua kiến trúc nhà Rông, nhà sàn, nhà mồ, qua lễ hội truyền thống, qua y phục và nhạc cụ...

Thêm vào đó, Gia Lai có bề dày lịch sử và truyền thống cách mạng hào hùng được thể hiện đậm nét qua các di tích lịch sử văn hóa như khu Tây Sơn thượng đạo, di tích căn cứ địa của anh hùng áo vải Tây Sơn Nguyễn Huệ; Đó là quê hương của anh hùng Núp, các địa danh Pleime, Che reo, là răng đã đi vào lịch sử.

Ai đã đến Gia Lai chắc đã từng biết đến những con dốc cao và dài, với con đường mờ trong sương vào những sáng mùa đông, đã từng đi vào bài hát "Thành phố sương mù". Những điểm du lich trong thành phố không nhiều, ngoài khu vui chơi giải trí là hồ Đức An, sân vận động và rạp chiếu phim, và rất nhiều quán cà phê. Có rất nhiều thác quanh thành phố như: thác Dakthoa, thác Phú Cường, thác Lồ Ô, thác Chín tầng, ... bài hát,: thành phố sương mù. thành phố sương mù, đêm về nhớ thêm...


Văn hóa - Xã hội

Âm nhạc
Có các nhạc cụ đặc trưng của các dân tộc thiểu số:

Cồng chiêng
Đàn đá
Đàn K'ni
K'lông pút
Đàn Goong
T'rưng
Alal

Ẩm thực
Rượu cần
cafe

Điêu khắc
Tượng nhà mồ

Lễ hội
Lễ hội Đâm Trâu
Lễ ăn cơm mới
dù ai ăn đâu làm đâu. nhớ ngày lẽ hội dâm trâu thì về.


Sân khấu
Đoàn Nghệ thuật Đam San: nghiên cứu, sưu tầm, chỉnh lý, biên soạn và biểu diễn...
Các dân tộc thiểu số có tín ngưỡng vạn vật hữu linh, đời sống văn hóa của họ gắn liền với các lễ hội, ở đó họ trình diễn các loại nhạc cụ, các điện múa (xoang) diễn ngâm trường ca (kể khan). Gia Lai nói riêng và Tây Nguyên nói chung có các trường ca nổi tiếng như trường ca Đăm San, Xinh Nhã, Hơmon...

Thể dục thể thao
Gia Lai có Câu lạc bộ bóng đá Hoàng Anh Gia Lai hiện đang tham dự và đã hai lần vô địch giải bóng đá chuyên nghiệp V-League của Liên đoàn Bóng đá Việt Nam.

Liên kết ngoài
UBND tỉnh Gia Lai
Gia Lai
Gia Lai - tiềm năng & triển vọng đầu tư
Âm nhạc Tây nguyên đương đại
Thông tin thêm về Gia Lai và Tây Nguyên
Dân ca Banar
Văn hoá Tây Nguyên

This post has been edited by delta: Apr 17 2008, 10:06 AM

[M&N]

Pleiku, những điều trông thấy...


Một điểm tập kết rác trên đường Phạm Văn Đồng.

Văn minh phố núi

Đã qua lâu rồi cái thời bao cấp, mọi người ăn cốt no, mặc cốt kín. Bây giờ người ta không phải ăn ngon mà ăn sao vừa đủ dinh dưỡng và bảo đảm sức khỏe; chuyện mặc cũng vậy, mặc đẹp và lịch sự, hợp thời trang. Rõ ràng thời nào có kiểu của thời đó. Chuyện văn minh đô thị cũng vậy, đô thị càng hiện đại thì càng đòi hỏi cư dân đô thị đó cũng phải có cách ứng xử sao cho đúng tầm. Vậy mà thảng hoặc trong cuộc sống chúng ta vẫn còn gặp những trường hợp đáng để suy ngẫm…

Rác từ nhà ra ngõ

Phần đông người dân phố núi Pleiku bây giờ đã quen với cuộc sống đầy đủ tiện nghi. Nhà nào cũng có ti vi, tủ lạnh, bếp ga, máy điều hòa, xe máy, nhiều nhà còn sắm cả ô tô v.v…Sáng sáng xe cộ đậu kín trước các quán phở, quán bún bò ở đường Nguyễn Văn Trỗi, Cù Chính Lan, Hùng Vương, Trần Phú, Phan Đình Phùng…Tô phở từ chục ngàn lên mười hai, mười lăm, rồi lên tới mười bảy, thậm chí có quán bán đến hai chục, hai mươi lăm nghìn đồng mà thực khách vẫn đông nghìn nghịt. Quán đông nhưng thật tình nếu ai kỹ tính một chút chưa chắc ăn đã thấy ngon bởi chỉ cần nhìn xuống nền nhà là sẽ không muốn ăn vì bên dưới đầy những giấy lau…Có lần tôi đã thử gợi ý cho một chị chủ quán phở ở đường Hùng Vương (đối diện nhà sách Thanh niên) rằng chị nên đặt những chiếc giỏ nhựa bên cạnh bàn ăn để khách bỏ giấy lau vào đó cho hợp vệ sinh. Chị đã nghe lời làm vậy nhưng chỉ sau một ngày thì đâu lại hoàn đấy. Chị lắc đầu: Chẳng ai chịu bỏ giấy vào giỏ cả, thậm chí có người bĩu môi: Ôi dào, hơi đâu! Nhiều người còn hất cả giỏ đi nơi khác.

Giỏ rác bên Lào.

Tưởng tượng cả một nền quán điểm tâm dày đặc giấy lau (khổ nỗi là loại giấy lau ở các quán phở đều là loại giấy rẻ tiền, một mặt hơi láng một mặt nhám, xỉn màu), rồi một vài thực khách cứ đánh tanh tách trong miệng cái tăm xỉa răng, người viết bất giác rùng mình. Không tin các bạn cứ thử đến các quán phở, quán bún bò, bún riêu, mì Quảng ở các con phố đã nêu trên thì biết!

Trong quán xá đã vậy, ngoài đường phố cũng chẳng hơn, đặc biệt là vào buổi chiều. Hầu như trước nhà nào cũng có một vài bao ni lông đựng rác đợi xe đến lấy. Bao to, bao nhỏ đủ cả. Mà nào có gọn gàng gì, rác trong bao cứ thòi ra. Thỉnh thoảng một vài người nhặt rác còn đến lôi ra xem có gì nhặt nhạnh được không. Rồi cứ cách bốn năm trăm mét lại gặp một đống rác lớn do các công nhân vệ sinh chuyển từ xe đẩy đến để chờ xe ô tô chuyên dụng hốt vào buổi tối. Nhắc đến chuyện này tôi lại liên tưởng đến các thùng đựng rác đặc biệt của người dân Lào, ở thủ đô Viêng Chăn hay các đô thị lớn như Savan, Pak se chúng ta đều có thể thấy nó trước mỗi ngôi nhà.

Nó được làm từ những chiếc lốp xe ô tô cũ, đính cúc chắc chắn và có nắp, nhìn như những chiếc nồi khá đẹp lại vệ sinh và điều quan trọng là nó tận dụng được những phế liệu mà nếu xử lý thì phải tốn nhiều tiền và gây ô nhiễm môi trường.

Ở những nơi công cộng, tụ tập đông người như quảng trường 17/3 cứ vào chập tối là đầy bao bì ni lông, giấy vụn, mảnh báo…Người ta đến đây để đi bộ, tập thể dục hoặc dạo mát nhưng chẳng hiểu sao lại xả rác nhiều như vậy. Đó là chưa kể công viên Diên Hồng, người viết bài nầy đã mục sở thị rác rải đầy thảm cỏ, rải cả trên lối đi. Song hành với rác là nước thải cũng gây phiền hà không kém. Nhiều nhà cứ tạt nước ra trước đường. Các tiệm rửa xe thì khỏi nói, nước xà phòng, nước pha dầu nhớt cũng cứ cho chảy vào rãnh, lềnh bềnh những bọt, những lớp váng màng màng…

Cũng xin được nói thêm là tham gia vào chuyện làm bẩn thành phố còn có các xe tải, xe công nông làm vương vãi đá, cát, nhất là đất đỏ, bùn dính bánh xe trên các con đường gần khu vực trung tâm thành phố.

Ứng xử của người phố

Có dịp vào sân vận động xem thi đấu bóng đá mới thấy sợ chỗ đông người. Khán đài chật chội là vậy nhưng dày đặc khói thuốc lá. Người ngồi trước hút, bên hông hút, người ngồi sau cũng hút. Không kể đang theo dõi trận đấu hay đang giải lao, lúc nào xung quanh ta cũng đầy khói thuốc. Đã vậy có vị còn phà khói thẳng vào người đối diện cho ra vẻ ta đây… sành điệu. Anh mà phản đối ư? Lập tức sẽ bị những cái trừng mắt hay chí ít cũng tiếng xì xuỵt, cự nự lại. Thôi thì nhỏ nhẹ nhắc khéo, nào là hút ít thôi, có phụ nữ ngồi bên, nếu không muốn sinh chuyện rắc rối?

Một biểu hiện quen thuộc về sự trì trệ của nhiều thành phố đó là đội quân bán hàng rong đổ về khá đông và Pleiku cũng không ngoại lệ, thậm chí có phần hơn. Bạn chỉ cần ngồi ở một quán cà phê nào đó trong khoảng thời gian chừng mười phút, sẽ có ít nhất bốn năm lần bạn phải trả lời những người bán vé số dạo, người đánh giày mời chào và cả người ăn xin. Thảnh thơi cũng chẳng sao, còn nếu bạn đang mượn ly cà phê để suy nghĩ về một việc gì đó thì đúng là bị làm phiền. Làm thinh hoặc lắc đầu thì có vẻ khiếm nhã nếu người bán vé số là bậc cao niên, còn nếu trả lời sẽ bị mệt mỏi đấy bởi không chỉ một lần. Được biết hiện nay chính quyền một số thành phố như Đà Nẵng, Đà Lạt đã triển khai triệt để công tác làm sạch môi trường xã hội nên ở các thành phố này không còn người bán vé số dạo, đánh giày và người ăn xin, ở Pleiku thì đến bao giờ thực hiện được?

Đoạn đường Hoàng Văn Thụ. Ảnh: Thanh Phong

Một người bạn của tôi từ nước ngoài về thăm Pleiku đã ngán ngẩm lắc đầu: Đường phố Pleiku không có vỉa hè! Tự ái tôi cãi: Vỉa hè Pleiku thuộc loại vỉa hè rộng nhất nước chứ sao không có? Anh ta cười, nói thêm: Thì anh cứ đi xem, làm gì có vỉa hè? Ngẫm nghĩ tôi thấy nhận xét của anh đúng thật. Cả hàng trăm mét vỉa hè ở phố Hoàng Văn Thụ, đoạn từ cổng Trung tâm Thương mại đến giáp đường Hai Bà Trưng đều bị lấn chiếm, đặc biệt là các cửa hàng xe đạp bày hẳn hàng ra tận mép đường. Người đi bộ đến đoạn này đều phải đi xuống lòng đường. Buổi sáng còn ách tắc hơn do “dư âm” chợ đêm vẫn còn. Ở các đoạn phố khác tình trạng cũng tương tự: Các hộ kinh doanh tận dụng mặt bằng trước nhà ngang nhiên bày hàng ra bán, cứ như chỗ vỉa hè ấy là của riêng mình! Tình trạng này tồn tại đã lâu nhưng có lẽ do không ai nhắc nhở, xử lý nên cứ “vũ như cẩn”. Phải chi nếu ngày nào cũng có lực lượng chức năng tuần hành, kiểm tra, xử phạt thì làm gì phố không ra phố như vậy?

Đang bước vào những ngày hè, quảng trường 17/3 lại chuẩn bị gồng mình đón hàng ngàn lượt người vào đây mỗi ngày, nhất là các thiếu niên vào thả diều buổi chiều. Những bước chạy vội vã sẽ cày lật cỏ xanh lên và cả những chiếc chân chống xe máy nữa cũng sẽ hành hạ lớp cỏ non mọc chưa kịp tốt ở quảng trường. Dẫu biết có ngăn cấm cũng không được, bởi làm gì còn nơi nào cho các em tận hưởng thú vui ngày hè nhưng nếu như chúng ta tổ chức tốt nơi thả diều, đồng thời nhắc nhở các vị phụ huynh thường xuyên lưu ý con em mình tích cực bảo vệ cây xanh, sân cỏ, không xả rác… thì chắc chắn quảng trường sẽ không như những gì chúng ta từng chứng kiến?

Quảng trường 17/3. Ảnh: Thanh Phong

Còn nhiều chuyện nữa, bởi nói về thành phố Pleiku không chỉ chừng ấy chuyện, những gì tôi đã nêu chỉ như một vài lát cắt nhỏ cắt ngang cuộc sống đời thường. Tảng băng trôi có phần nổi, phần chìm, phần bạn thấy chưa phải là tổng thể song nếu không có phần chìm thì phần kia sao nổi được? Mong rằng những mảnh vụn chắp nối lại qua phóng sự này sẽ giúp chúng ta yêu quí hơn phố núi 80 năm tuổi để có những điều chỉnh sao cho “đời còn dễ thương…” như chính bản thân thành phố Pleiku vậy!

Thanh Phong