PLEIKU( Gia Lai ) Options

[delta]

Pleiku ( Gia Lai )

Gia Lai là một tỉnh miền núi thuộc vùng Tây Nguyên Việt Nam. Trước đây là một phần của tỉnh Gia Lai-Kon Tum.

Vị trí địa lý
Với diện tích 15.494,9 km², tỉnh Gia Lai trải dài từ 15°58'20" đến 14°36'36" vĩ Bắc, từ 107°27'23" đến 108°94'40" kinh Đông. Phía bắc giáp tỉnh Kon Tum, phía nam giáp tỉnh Đắk Lắk, phía tây giáp Campuchia với 90 km đường biên giới quốc gia, phía đông giáp các tỉnh Quảng Ngãi, Bình Định và Phú Yên.


Khí hậu
Gia Lai có khí hậu nhiệt đới gió mùa cao nguyên, một năm có hai mùa: mùa mưa bắt đầu từ tháng 5 và kết thúc vào tháng 10, mùa khô từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau. Vùng Tây Trường Sơn có lượng mưa trung bình từ 2.200 đến 2.500 mm, vùng Đông Trường Sơn từ 1.200 đến 1.750 mm. Nhiệt độ trung bình năm là 22-25ºC.


Sông ngòi
Gia Lai là nơi đầu nguồn nguồn của nhiều con sông đổ về vùng duyên hải miền Trung Việt Nam và về phía Campuchia như sông Ba, sông Sê San và nhiều con suối lớn nhỏ.


Tài nguyên

Khoáng sản
Các loại khoáng sản có trên địa bàn tỉnh này là crom, niken, coban, thiếc, asen, boxit-laterit, vàng, vonframit, molipdenit, caxiterrit v.v.


Động vật
Trong địa bàn tỉnh Gia Lai có một số loài thú sinh sống như voi, nai, bò, hoẵng, thỏ rừng, lợn rừng, trăn, rắn, cọp, các loài chim như gà rừng, chim cu đất, gà gô, khướu, công, trĩ sao, gà lôi hồng tía, gà lôi vằn, các loài cá như lúi, phá, sóc, trạch, lăng, chép. Các loại gia cầm, gia súc như trâu, bò, lợn, gà, vịt, ngựa, thỏ v.v.


Thực vật
thực vật ở đây cũng không khá phong phú lắm, nhiều nhất là tiêu, cây chè, cây điều, cây lúa, v.v... và một số cây hoa màu nhưng với số lượng không nhiều. . cây thông, cây tùng, cà phê, cao su, với số lượng nhiều.


Hành chính
Tỉnh Gia Lai bao gồm 1 thành phố trực thuộc, 2 thị xã và 13 huyện:

Thành phố Pleiku
Thị xã An Khê
Thị xã Ayun Pa, tên cũ là Cheo Reo
Huyện Chư Păh, huyện lỵ là Phú Hoà
Huyện Chư Prông
Huyện Chư Sê
Huyện Đắk Đoa
Huyện Đắk Pơ
Huyện Đức Cơ, huyện lỵ là Chư Ty
Huyện Ia Grai
Huyện Ia Pa
Huyện KBang
Huyện Kông Chro
Huyện Krông Pa, huyện lỵ là Phú Túc
Huyện Mang Yang
Huyện Phú Thiện

Lịch sử
Vùng Tây Nguyên ngày xưa đa số la những người dân tộc thiểu số sinh sống. Và họ sống với nhau trong những làng mạc mà cha ông họ đã gây dựng nên. Trong một ngày nọ người trưỡng làng cảm thấy trong người của mình có vẻ không ổn nên đã cho gọi 2 người con trai vào và tổ chức một cuộc thi săn bắt để chọn ra một người kế vị. Và cuộc thi đã diễn ra nhưng phần thắng đã thuộc về người em. Người anh buồn bã bỏ sang một vùng đất khác để sinh sống. Còn lại người em đã lập ra một làng tên là "plei ku". ( Ở đây nếu dịch sang nghĩa từ thì Plei: là một cái làng Ku: người em. Pleiku : làng của người em (nhớ về chiến thắng của người em). Và cái tên Pleiku được gắn liền với dia danh nay suốt bao năm tháng qua.

Dân số
Dân số tỉnh Gia Lai gần 1,1 triệu người (năm 2004) bao gồm nhiều cộng đồng dân tộc cùng sinh sống. Trong đó, người Kinh chiếm 52% dân số. Còn lại là các dân tộc Gia-rai (33,5%), Ba Na (13,7%), Giẻ-triêng, Xơ-đăng, Cơ-ho, Thái, Mường ...

STT Tên đơn vị hành chính Diện tích
(km²) Dân số trung bình
(năm 2003) Dân số
(ngày 31/12/2003)

01 Thành phố Pleiku 260,59 184.397 186.763
02 Thị xã An Khê 199,12 63.014 63.663
03 Thị xã Ayun Pa 287,05 99.616 35.058
04 Huyện Chư Păh 981,30 62.379 62.751
05 Huyện Chư Prông 1.687,50 75.363 76.455
06 Huyện Chư Sê 1.350,98 124.288 126.070
07 Huyện Đắk Đoa 980,41 85.072 86.169
08 Huyện Đắk Pơ 499,61 35.160 35.522
09 Huyện Đức Cơ 717,20 43.595 44.609
10 Huyện Ia Grai 1.122,38 74.620 75.593
11 Huyện Ia Pa 870,10 43.551 44.162
12 Huyện KBang 1.845,23 56.671 57.397
13 Huyện Kông Chro 1.441,88 34.478 35.074
14 Huyện Krông Pa 1.623,63 61.576 62.280
15 Huyện Mang Yang 1.126,07 43.125 43.855
16 Huyện Phú Thiện 501,91 0 64.558
Tổng cộng 15.495,70 1.086.905 1.099.979

Tham khảo [2]

Cơ sở hạ tầng

Bản đồ giao thông đường bộ tỉnh Gia Lai
Đường bộ
Quốc lộ 14 nối Gia Lai với Kon Tum, Quảng Nam, thành phố Đà Nẵng về phía Bắc và Đắk Lắk, Đắk Nông, các tỉnh vùng Đông Nam Bộ về phía Nam. Quốc lộ 19 nối với cảng Quy Nhơn,Bình Định dài 180Km về phía Đông và các tỉnh Đông Bắc Campuchia về hướng Tây. Quốc lộ 25 nối với Phú Yên. Ngoài ra, đường Hồ Chí Minh cũng đi qua địa bàn tỉnh Gia Lai. Các quốc lộ 14, 25 nối Gia Lai với các tỉnh Tây Nguyên và duyên hải miền Trung rất thuận tiện cho vận chuyển hàng hóa đến cảng để xuất khẩu và các trung tâm kinh tế lớn của cả nước.

Hiện nay, tất cả các tuyến đường xuống các trung tâm huyện đã được trải nhựa hầu hết các trung tâm xã đã có đường ôtô đến.


[sửa] Đường hàng không
Sân bay Pleiku (còn gọi là sân bay Cù Hanh) là một sân bay tương đối nhỏ,có từ thời Pháp.Sân bay Pleiku đang hoạt động, mỗi tuần có 7 chuyến từ thành phố Hồ Chí Minh đi Pleiku - Đà Nẵng - Hà Nội và ngược lại.


Thủy điện
Với địa hình cao và nhiều sông suối, Gia Lai là một trong những nơi tập trung khá nhiều các nhà máy thủy điện vừa và nhỏ:

Thủy điện Yaly
Thủy điện An Khê
Thủy điện Ayun Hạ
Thủy điện Sê San 1
Thủy điện Sê San 2
Thủy điện Sê San 3
Thủy điện Sê San 4

Kinh tế

Công nghiệp
Trên cơ sở nguồn tài nguyên nông lâm nghiệp và khoáng sản, mở ra triển vọng phát triển các ngành công nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng và chế biến nông lâm sản với quy mô vừa và lớn.

Trong sản xuất vật liệu xây dựng, trước hết với nguồn đá vôi tại chỗ có thể phát triển sản xuất xi măng phục vụ cho một phần nhu cầu các tỉnh phía Bắc Tây Nguyên và các tỉnh Đông Bắc Campuchia. Hiện có hai nhà máy sản xuất xi măng với công suất 14 vạn tấn/năm. Với nguồn đá granit sẵn có, phong phú về màu sắc có thể chế biến ra các sản phẩm phục vụ nhu cầu trong tỉnh và xuất khẩu.

Trong chế biến nông lâm sản, với trữ lượng gỗ lớn trong tỉnh và khả năng nhập khẩu gỗ từ các nước Đông Nam Á đảm bảo ổn định nguyên liệu cho sản xuất chế biến các mặt hàng gỗ lâu dài, chế biến song mây, sản xuất bột giấy. Từ mủ cao su có thể chế biến các sản phẩm cao su dân dụng và công nghiệp chất lượng cao; Chế biến cà phê xuất khẩu, chế biến đường, chế biến dầu thực vật, chế biến sắn, chế biến hoa quả và súc sản đóng hộp.

Ngoài ra còn có thể phát triển các ngành công nghiệp khai khoáng khi đã xác định được địa bàn và trữ lượng cho phép.

Lâm nghiệp

Nông nghiệp
Do đặc trưng là đất đỏ bazal (vì Biển Hồ là miệng của một núi lửa tạm ngừng hoạt động), ở thành phố PleiKu và các huyện vùng cao của Gia Lai có thể canh tác các loại cây công nghiệp như cao su, cà phê, điều... Riêng huyện Đăk Pơ và thị xã An Khê thì thích hợp cho việc trồng cây ngắn ngày, do chịu ảnh hưởng khí hậu của vùng giáp ranh (Bình Định). Huyện Đăk Pơ là vựa rau của cả vùng Tây Nguyên, hàng ngày cung cấp trên 100 tấn rau cho các khu vực ở miền Trung và Tây Nguyên.

Du lịch
Xuất phát từ điều kiện địa lý, là vùng núi cao có nhiều cảnh quan tự nhiên cũng như nhân tạo, Gia Lai có tiềm năng du lịch rất phong phú. Đó là những khu rừng nguyên sinh với hệ thống động thực vật phong phú, nhiều ghềnh thác, suối, hồ như Biển Hồ là một thắng cảnh nổi tiếng. Biển Hồ được xem như là một đôi mắt của thành phố núi Pleiku.

Nhiều núi đồi như Cổng Trời MangYang, đỉnh Hàm Rồng. Cảnh quang nhân tạo có các rừng cao su, đồi chè, cà phê bạt ngàn. Kết hợp vời các tuyến đường rừng, có cácc tuyến dã ngoại bằng thuyền trên sông, cưỡi voi xuyên rừng, trekking...

Bên cạnh sự hấp dẫn của thiên nhiên hùng vĩ, ở Gia Lai còn có nền văn hóa lâu đời đầm đà bản sắc núi rừng của đồng bào các dân tộc, chủ yếu là Jarai và banah thể hiện qua kiến trúc nhà Rông, nhà sàn, nhà mồ, qua lễ hội truyền thống, qua y phục và nhạc cụ...

Thêm vào đó, Gia Lai có bề dày lịch sử và truyền thống cách mạng hào hùng được thể hiện đậm nét qua các di tích lịch sử văn hóa như khu Tây Sơn thượng đạo, di tích căn cứ địa của anh hùng áo vải Tây Sơn Nguyễn Huệ; Đó là quê hương của anh hùng Núp, các địa danh Pleime, Che reo, là răng đã đi vào lịch sử.

Ai đã đến Gia Lai chắc đã từng biết đến những con dốc cao và dài, với con đường mờ trong sương vào những sáng mùa đông, đã từng đi vào bài hát "Thành phố sương mù". Những điểm du lich trong thành phố không nhiều, ngoài khu vui chơi giải trí là hồ Đức An, sân vận động và rạp chiếu phim, và rất nhiều quán cà phê. Có rất nhiều thác quanh thành phố như: thác Dakthoa, thác Phú Cường, thác Lồ Ô, thác Chín tầng, ... bài hát,: thành phố sương mù. thành phố sương mù, đêm về nhớ thêm...


Văn hóa - Xã hội

Âm nhạc
Có các nhạc cụ đặc trưng của các dân tộc thiểu số:

Cồng chiêng
Đàn đá
Đàn K'ni
K'lông pút
Đàn Goong
T'rưng
Alal

Ẩm thực
Rượu cần
cafe

Điêu khắc
Tượng nhà mồ

Lễ hội
Lễ hội Đâm Trâu
Lễ ăn cơm mới
dù ai ăn đâu làm đâu. nhớ ngày lẽ hội dâm trâu thì về.


Sân khấu
Đoàn Nghệ thuật Đam San: nghiên cứu, sưu tầm, chỉnh lý, biên soạn và biểu diễn...
Các dân tộc thiểu số có tín ngưỡng vạn vật hữu linh, đời sống văn hóa của họ gắn liền với các lễ hội, ở đó họ trình diễn các loại nhạc cụ, các điện múa (xoang) diễn ngâm trường ca (kể khan). Gia Lai nói riêng và Tây Nguyên nói chung có các trường ca nổi tiếng như trường ca Đăm San, Xinh Nhã, Hơmon...

Thể dục thể thao
Gia Lai có Câu lạc bộ bóng đá Hoàng Anh Gia Lai hiện đang tham dự và đã hai lần vô địch giải bóng đá chuyên nghiệp V-League của Liên đoàn Bóng đá Việt Nam.

Liên kết ngoài
UBND tỉnh Gia Lai
Gia Lai
Gia Lai - tiềm năng & triển vọng đầu tư
Âm nhạc Tây nguyên đương đại
Thông tin thêm về Gia Lai và Tây Nguyên
Dân ca Banar
Văn hoá Tây Nguyên

This post has been edited by delta: Apr 17 2008, 10:06 AM

[M&N]

Pleiku, những điều trông thấy...


Ngã ba Hoa Lư. Ảnh: Thanh Phong

Bài 1: Trước mắt có...gai

Thành phố thường được nhiều người gọi yêu là “phố núi” này vừa làm lễ đón nhận quyết định công nhận đô thị loại hai . Với bề dày tám thập kỷ xây dựng, đặc biệt là trong một thập niên qua, Pleiku đã có nhiều đổi thay, phố núi bây giờ mang dáng dấp một đô thị hiện đại, từ cơ sở hạ tầng đến các dịch vụ phục vụ đời sống đều có bước phát triển…Thế nhưng phía sau nét hào nhoáng ấy vẫn còn một vài điều đáng quan tâm.

Đậm nhạt kiến trúc đô thị

Có một kiến trúc sư khi đứng trên tầng thượng khách sạn Hoàng Anh Gia Lai ngắm cảnh đã nhận xét rằng, kiến trúc của thành phố Pleiku cứ như “ai ném một rổ đất”, chỗ dồn cục, chỗ lưa thưa, chỗ thấp, chỗ cao v.v…Trong khi đó cũng trên vùng đất Tây Nguyên này từ trăm năm trước người Pháp đã qui hoạch thành phố Đà Lạt với một nét riêng. Hơn 1500 ngôi biệt thự đều xây dựng theo lối kiến trúc miền Bắc nước Pháp, nhà cao không quá ba tầng và vườn hoa bao quanh biệt thự. Khu vực bên này hồ Xuân Hương là Khách sạn Palace- điểm nhấn của thành phố. Trải qua nhiều năm, qua nhiều cấp chính quyền nhưng tất cả đều tuân thủ theo qui hoạch từ trước, nhờ vậy đến nay thành phố này tuy đông dân hơn, nhiều nhà hơn xưa song vẫn giữ nguyên dáng vẻ của mình. Còn Pleiku với không gian vườn và hàng chục quả đồi bát úp nằm giữa lòng thành phố lẽ ra trong quá trình phát triển phải được giữ nguyên trạng song khi thi công xây dựng nhà ở, người ta đã phá đi những nét đáng yêu ấy bằng cách đào đất cho bằng phẳng, bạt đồi cho thấp xuống...

Một mái nhà đường Nguyễn Du.

Đã vậy những năm gần đây do đời sống kinh tế phát triển nên người Pleiku đua nhau xây nhà mới, nhiều ngôi nhà kiến trúc vừa tây vừa ta, lại vừa pha trộn kiểu Ả rập, chóp nhọn, nóc hình khối vuông đủ cả, chưa kể những ngôi nhà…lép cũng đã xuất hiện ở một vài trục đường chính. Bên cạnh đó, đặc thù của Pleiku cũng như Tây Nguyên có hai mùa mưa nắng trong năm, mưa kéo dài đến 5-6 tháng đất mọc rong, mọc rêu, mùa khô nắng đến cháy da nhưng hầu như nhà nào cũng lắp kính và làm hành lang bên trong (nhất là các công sở) như cố tình đưa mặt ra cho mưa tạt, cho nắng táp. Do vậy mùa nắng thì bị hiệu ứng nhà kính, nóng đổ mồ hôi, mưa thì ẩm mốc. Lại có nhà đính hẳn cả hai mặt tường hông bằng những tấm tôn chống thấm nước mưa như phải mang một tấm áo giáp kỳ quặc. Rồi cao ốc, khách sạn 18-20 tầng, tòa nhà tháp đôi… không biết định vị nơi nào là điểm nhấn, là trung tâm kiến trúc của thành phố…Hơn chục năm trước, khu nhà lồng Trung tâm Thương mại Pleiku như là một điểm nhấn của khu vực Tây Nam thành phố bởi nóc cao, cách điệu mái nhà rông, bây giờ thì nó khiêm tốn nấp sau những mái nhà trên 4 trục đường bao quanh.
Chưa hết, ngoại ô Pleiku có nhiều làng đồng bào dân tộc ít người như Roh, Kép, Nhao v.v…với những ngôi nhà sàn, nhà rông mái cao vút tạo thành một nét riêng phố núi. Nhưng bây giờ đi dọc quốc lộ 19, 14, đố ai có thể nhìn thấy được làng nào, tất cả đã bị những nhà cao tầng dọc hai bên đường che kín.

Lôi thôi cơ sở hạ tầng

Bể bơi trong Công viên Lý Tự Trọng.

Bể bơi trong Công viên Lý Tự Trọng. Ảnh: Thanh Phong
Công viên Lý Tự Trọng tọa lạc ngay trung tâm thành phố với một vị trí đắc địa, bởi bên kia đường là Quảng trường 17/3, công viên lại tiếp giáp với nhiều công trình văn hóa lịch sử như Bảo tàng tổng hợp, Bảo tàng Hồ Chí Minh, chùa Hộ quốc. Mười năm trước, đã có lúc công viên là tâm điểm của dư luận phố núi, đặc biệt là về vấn đề chất lượng kỹ thuật, về công tác giải tỏa, đền bù. Rồi thì sau đó mọi việc cũng được chính quyền địa phương và các ngành chức năng giải quyết ổn thỏa. Công viên có bể bơi rộng lớn, dãy ki-ốt và được trồng nhiều cây xanh. Song thực tế hiện nay công trình này không phát huy tác dụng, thậm chí còn làm ảnh hưởng đến mỹ quan đô thị. Màu vôi quét tường qua thời gian trở nên xám xịt. Bể bơi đã bị bong bề mặt, trơ cả đáy, gạch lát nền thềm bể cũng bị bong ra, cỏ mọc, người ta còn phơi cả củi và quần áo tại đây. Các phòng tắm, phòng thay quần áo trở thành nhà kho. Trong khuôn viên bể bơi cũng là nơi tận dụng để tập kết các xe chở rác. Dãy ki-ốt cũng là những nhà kho, là quán bán hàng. Công viên nhưng lại có hàng rào bê tông và cọc sắt che chắn. Trời chiều, không gian nơi đây âm u, không ai dám vào ngồi nghỉ trên ghế đá dưới những gốc si rậm rạp?

Mười năm, một công trình văn hóa trị giá hàng chục tỷ đồng vào thời điểm đó giờ đã ra nông nổi nầy!

Phía trước Công viên Lý Tự Trọng. Ảnh: Thanh Phong

Bên cạnh công viên là công trình Bảo tàng tổng hợp tỉnh vừa hoàn thành thi công. Khu đất trống trước bảo tàng đang được một số người dân tận dụng để bày tủ thuốc lá, bán chim cảnh và đổ cả rác; xe tải, xe taxi cũng vào đậu đỗ tại đây. Cách đó khoảng 100 mét là Rạp chiếu bóng Hoa Lư trước kia liên hoàn với các cơ quan: Sở Văn hóa- Thông tin, Sở Công nghiệp, Thư viện tỉnh, Sở Thể dục- Thể thao. Sau khi khu vực này được giải tỏa để xây dựng quảng trường, chỉ còn lại rạp chiếu bóng như “trơ gan cùng tuế nguyệt”. Phía trước là dãy dài giải phân cách (cứng) cùng vòng xuyến lớn trên đường Phạm Văn Đồng và ngã ba Hoa Lư. Trước tết nguyên đán, người ta mang những chậu hoa lắp vào, sau tết lại mang đi, mấy tháng nay giải phân cách và vòng xuyến trơ đất đỏ, có người đem đổ cành cây mục, đổ cả xà bần vào như bãi rác công cộng! Công ty công trình đô thị Pleiku đã chở đất đến đổ tại vòng xuyến nhưng san chưa hết, đến sáng ngày 25-5-2009 đống đất còn cao như ngọn núi nhỏ.

Trong khuôn viên bể bơi.

Trở lại với chuyện công viên ở thành phố Pleiku mới thấy công viên không ra…công viên. Vì sao ư? Mang tiếng là công viên nhưng thiếu không gian cây xanh và những công trình phụ trợ. Có một công viên Diên Hồng thì ở bên kia đồi, cảnh quan nhếch nhác, chuồng thú hôi hám và các bãi cỏ trở thành nơi cho dân nhậu chiều chiều vào…nhậu. Công viên Đồng Xanh lại “trấn” tận xã An Phú cách xa trung tâm thành phố. Còn công viên Lý Tự Trọng thì như đã nêu.

Lẽ ra dọc theo các trục đường phố, nên qui hoạch các tiểu hoa viên để phục vụ cho du khách và người đi bộ nghỉ chân, các tiểu hoa viên này có hoa, cỏ, vòi phun nước và tượng đài.

Bên dưới thi thoảng lại bị đào bới, cắt đường, đào đường, còn bên trên luôn bùng nhùng những dây, những trụ dày đặc trên các trục đường. Khổ cho những trụ điện quá tải, đã bị hàng núi dây điện treo lại còn bị nào cáp, nào dây điện thoại quấn thêm. Ngay ngã ba Hoa Lư, ngã ba Hùng Vương- Trần Hưng Đạo, các trụ điện khổng lồ cứ thản nhiên khoe dáng vóc của mình cùng những mạng nhện trên mình chúng.

Dải phân cách cứng ngã ba Hoa Lư.

Nêu qua vài chuyện như trên, có thể các bạn sẽ cho rằng đó là do thời kỳ quá độ của sự phát triển đô thị chăng? Xin thưa, tốc độ phát triển đô thị ở Việt Nam cũng như ở Gia Lai là rất nhanh nhưng không ai chấp nhận những tồn đọng lưu cữu như vậy về xây dựng, về giá trị kiến trúc thẩm mỹ của một thành phố. Do đó cần có những điều chỉnh, khắc phục để mang lại sự phối hợp hài hòa, mỹ quan cho thành phố Pleiku trong tương lai gần, khẳng định vai trò là một đô thị trung tâm của khu vực tam giác phát triển Việt Nam- Lào- Campuchia.

Thanh Phong