PLEIKU( Gia Lai ) Options

[delta]

Pleiku ( Gia Lai )

Gia Lai là một tỉnh miền núi thuộc vùng Tây Nguyên Việt Nam. Trước đây là một phần của tỉnh Gia Lai-Kon Tum.

Vị trí địa lý
Với diện tích 15.494,9 km², tỉnh Gia Lai trải dài từ 15°58'20" đến 14°36'36" vĩ Bắc, từ 107°27'23" đến 108°94'40" kinh Đông. Phía bắc giáp tỉnh Kon Tum, phía nam giáp tỉnh Đắk Lắk, phía tây giáp Campuchia với 90 km đường biên giới quốc gia, phía đông giáp các tỉnh Quảng Ngãi, Bình Định và Phú Yên.


Khí hậu
Gia Lai có khí hậu nhiệt đới gió mùa cao nguyên, một năm có hai mùa: mùa mưa bắt đầu từ tháng 5 và kết thúc vào tháng 10, mùa khô từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau. Vùng Tây Trường Sơn có lượng mưa trung bình từ 2.200 đến 2.500 mm, vùng Đông Trường Sơn từ 1.200 đến 1.750 mm. Nhiệt độ trung bình năm là 22-25ºC.


Sông ngòi
Gia Lai là nơi đầu nguồn nguồn của nhiều con sông đổ về vùng duyên hải miền Trung Việt Nam và về phía Campuchia như sông Ba, sông Sê San và nhiều con suối lớn nhỏ.


Tài nguyên

Khoáng sản
Các loại khoáng sản có trên địa bàn tỉnh này là crom, niken, coban, thiếc, asen, boxit-laterit, vàng, vonframit, molipdenit, caxiterrit v.v.


Động vật
Trong địa bàn tỉnh Gia Lai có một số loài thú sinh sống như voi, nai, bò, hoẵng, thỏ rừng, lợn rừng, trăn, rắn, cọp, các loài chim như gà rừng, chim cu đất, gà gô, khướu, công, trĩ sao, gà lôi hồng tía, gà lôi vằn, các loài cá như lúi, phá, sóc, trạch, lăng, chép. Các loại gia cầm, gia súc như trâu, bò, lợn, gà, vịt, ngựa, thỏ v.v.


Thực vật
thực vật ở đây cũng không khá phong phú lắm, nhiều nhất là tiêu, cây chè, cây điều, cây lúa, v.v... và một số cây hoa màu nhưng với số lượng không nhiều. . cây thông, cây tùng, cà phê, cao su, với số lượng nhiều.


Hành chính
Tỉnh Gia Lai bao gồm 1 thành phố trực thuộc, 2 thị xã và 13 huyện:

Thành phố Pleiku
Thị xã An Khê
Thị xã Ayun Pa, tên cũ là Cheo Reo
Huyện Chư Păh, huyện lỵ là Phú Hoà
Huyện Chư Prông
Huyện Chư Sê
Huyện Đắk Đoa
Huyện Đắk Pơ
Huyện Đức Cơ, huyện lỵ là Chư Ty
Huyện Ia Grai
Huyện Ia Pa
Huyện KBang
Huyện Kông Chro
Huyện Krông Pa, huyện lỵ là Phú Túc
Huyện Mang Yang
Huyện Phú Thiện

Lịch sử
Vùng Tây Nguyên ngày xưa đa số la những người dân tộc thiểu số sinh sống. Và họ sống với nhau trong những làng mạc mà cha ông họ đã gây dựng nên. Trong một ngày nọ người trưỡng làng cảm thấy trong người của mình có vẻ không ổn nên đã cho gọi 2 người con trai vào và tổ chức một cuộc thi săn bắt để chọn ra một người kế vị. Và cuộc thi đã diễn ra nhưng phần thắng đã thuộc về người em. Người anh buồn bã bỏ sang một vùng đất khác để sinh sống. Còn lại người em đã lập ra một làng tên là "plei ku". ( Ở đây nếu dịch sang nghĩa từ thì Plei: là một cái làng Ku: người em. Pleiku : làng của người em (nhớ về chiến thắng của người em). Và cái tên Pleiku được gắn liền với dia danh nay suốt bao năm tháng qua.

Dân số
Dân số tỉnh Gia Lai gần 1,1 triệu người (năm 2004) bao gồm nhiều cộng đồng dân tộc cùng sinh sống. Trong đó, người Kinh chiếm 52% dân số. Còn lại là các dân tộc Gia-rai (33,5%), Ba Na (13,7%), Giẻ-triêng, Xơ-đăng, Cơ-ho, Thái, Mường ...

STT Tên đơn vị hành chính Diện tích
(km²) Dân số trung bình
(năm 2003) Dân số
(ngày 31/12/2003)

01 Thành phố Pleiku 260,59 184.397 186.763
02 Thị xã An Khê 199,12 63.014 63.663
03 Thị xã Ayun Pa 287,05 99.616 35.058
04 Huyện Chư Păh 981,30 62.379 62.751
05 Huyện Chư Prông 1.687,50 75.363 76.455
06 Huyện Chư Sê 1.350,98 124.288 126.070
07 Huyện Đắk Đoa 980,41 85.072 86.169
08 Huyện Đắk Pơ 499,61 35.160 35.522
09 Huyện Đức Cơ 717,20 43.595 44.609
10 Huyện Ia Grai 1.122,38 74.620 75.593
11 Huyện Ia Pa 870,10 43.551 44.162
12 Huyện KBang 1.845,23 56.671 57.397
13 Huyện Kông Chro 1.441,88 34.478 35.074
14 Huyện Krông Pa 1.623,63 61.576 62.280
15 Huyện Mang Yang 1.126,07 43.125 43.855
16 Huyện Phú Thiện 501,91 0 64.558
Tổng cộng 15.495,70 1.086.905 1.099.979

Tham khảo [2]

Cơ sở hạ tầng

Bản đồ giao thông đường bộ tỉnh Gia Lai
Đường bộ
Quốc lộ 14 nối Gia Lai với Kon Tum, Quảng Nam, thành phố Đà Nẵng về phía Bắc và Đắk Lắk, Đắk Nông, các tỉnh vùng Đông Nam Bộ về phía Nam. Quốc lộ 19 nối với cảng Quy Nhơn,Bình Định dài 180Km về phía Đông và các tỉnh Đông Bắc Campuchia về hướng Tây. Quốc lộ 25 nối với Phú Yên. Ngoài ra, đường Hồ Chí Minh cũng đi qua địa bàn tỉnh Gia Lai. Các quốc lộ 14, 25 nối Gia Lai với các tỉnh Tây Nguyên và duyên hải miền Trung rất thuận tiện cho vận chuyển hàng hóa đến cảng để xuất khẩu và các trung tâm kinh tế lớn của cả nước.

Hiện nay, tất cả các tuyến đường xuống các trung tâm huyện đã được trải nhựa hầu hết các trung tâm xã đã có đường ôtô đến.


[sửa] Đường hàng không
Sân bay Pleiku (còn gọi là sân bay Cù Hanh) là một sân bay tương đối nhỏ,có từ thời Pháp.Sân bay Pleiku đang hoạt động, mỗi tuần có 7 chuyến từ thành phố Hồ Chí Minh đi Pleiku - Đà Nẵng - Hà Nội và ngược lại.


Thủy điện
Với địa hình cao và nhiều sông suối, Gia Lai là một trong những nơi tập trung khá nhiều các nhà máy thủy điện vừa và nhỏ:

Thủy điện Yaly
Thủy điện An Khê
Thủy điện Ayun Hạ
Thủy điện Sê San 1
Thủy điện Sê San 2
Thủy điện Sê San 3
Thủy điện Sê San 4

Kinh tế

Công nghiệp
Trên cơ sở nguồn tài nguyên nông lâm nghiệp và khoáng sản, mở ra triển vọng phát triển các ngành công nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng và chế biến nông lâm sản với quy mô vừa và lớn.

Trong sản xuất vật liệu xây dựng, trước hết với nguồn đá vôi tại chỗ có thể phát triển sản xuất xi măng phục vụ cho một phần nhu cầu các tỉnh phía Bắc Tây Nguyên và các tỉnh Đông Bắc Campuchia. Hiện có hai nhà máy sản xuất xi măng với công suất 14 vạn tấn/năm. Với nguồn đá granit sẵn có, phong phú về màu sắc có thể chế biến ra các sản phẩm phục vụ nhu cầu trong tỉnh và xuất khẩu.

Trong chế biến nông lâm sản, với trữ lượng gỗ lớn trong tỉnh và khả năng nhập khẩu gỗ từ các nước Đông Nam Á đảm bảo ổn định nguyên liệu cho sản xuất chế biến các mặt hàng gỗ lâu dài, chế biến song mây, sản xuất bột giấy. Từ mủ cao su có thể chế biến các sản phẩm cao su dân dụng và công nghiệp chất lượng cao; Chế biến cà phê xuất khẩu, chế biến đường, chế biến dầu thực vật, chế biến sắn, chế biến hoa quả và súc sản đóng hộp.

Ngoài ra còn có thể phát triển các ngành công nghiệp khai khoáng khi đã xác định được địa bàn và trữ lượng cho phép.

Lâm nghiệp

Nông nghiệp
Do đặc trưng là đất đỏ bazal (vì Biển Hồ là miệng của một núi lửa tạm ngừng hoạt động), ở thành phố PleiKu và các huyện vùng cao của Gia Lai có thể canh tác các loại cây công nghiệp như cao su, cà phê, điều... Riêng huyện Đăk Pơ và thị xã An Khê thì thích hợp cho việc trồng cây ngắn ngày, do chịu ảnh hưởng khí hậu của vùng giáp ranh (Bình Định). Huyện Đăk Pơ là vựa rau của cả vùng Tây Nguyên, hàng ngày cung cấp trên 100 tấn rau cho các khu vực ở miền Trung và Tây Nguyên.

Du lịch
Xuất phát từ điều kiện địa lý, là vùng núi cao có nhiều cảnh quan tự nhiên cũng như nhân tạo, Gia Lai có tiềm năng du lịch rất phong phú. Đó là những khu rừng nguyên sinh với hệ thống động thực vật phong phú, nhiều ghềnh thác, suối, hồ như Biển Hồ là một thắng cảnh nổi tiếng. Biển Hồ được xem như là một đôi mắt của thành phố núi Pleiku.

Nhiều núi đồi như Cổng Trời MangYang, đỉnh Hàm Rồng. Cảnh quang nhân tạo có các rừng cao su, đồi chè, cà phê bạt ngàn. Kết hợp vời các tuyến đường rừng, có cácc tuyến dã ngoại bằng thuyền trên sông, cưỡi voi xuyên rừng, trekking...

Bên cạnh sự hấp dẫn của thiên nhiên hùng vĩ, ở Gia Lai còn có nền văn hóa lâu đời đầm đà bản sắc núi rừng của đồng bào các dân tộc, chủ yếu là Jarai và banah thể hiện qua kiến trúc nhà Rông, nhà sàn, nhà mồ, qua lễ hội truyền thống, qua y phục và nhạc cụ...

Thêm vào đó, Gia Lai có bề dày lịch sử và truyền thống cách mạng hào hùng được thể hiện đậm nét qua các di tích lịch sử văn hóa như khu Tây Sơn thượng đạo, di tích căn cứ địa của anh hùng áo vải Tây Sơn Nguyễn Huệ; Đó là quê hương của anh hùng Núp, các địa danh Pleime, Che reo, là răng đã đi vào lịch sử.

Ai đã đến Gia Lai chắc đã từng biết đến những con dốc cao và dài, với con đường mờ trong sương vào những sáng mùa đông, đã từng đi vào bài hát "Thành phố sương mù". Những điểm du lich trong thành phố không nhiều, ngoài khu vui chơi giải trí là hồ Đức An, sân vận động và rạp chiếu phim, và rất nhiều quán cà phê. Có rất nhiều thác quanh thành phố như: thác Dakthoa, thác Phú Cường, thác Lồ Ô, thác Chín tầng, ... bài hát,: thành phố sương mù. thành phố sương mù, đêm về nhớ thêm...


Văn hóa - Xã hội

Âm nhạc
Có các nhạc cụ đặc trưng của các dân tộc thiểu số:

Cồng chiêng
Đàn đá
Đàn K'ni
K'lông pút
Đàn Goong
T'rưng
Alal

Ẩm thực
Rượu cần
cafe

Điêu khắc
Tượng nhà mồ

Lễ hội
Lễ hội Đâm Trâu
Lễ ăn cơm mới
dù ai ăn đâu làm đâu. nhớ ngày lẽ hội dâm trâu thì về.


Sân khấu
Đoàn Nghệ thuật Đam San: nghiên cứu, sưu tầm, chỉnh lý, biên soạn và biểu diễn...
Các dân tộc thiểu số có tín ngưỡng vạn vật hữu linh, đời sống văn hóa của họ gắn liền với các lễ hội, ở đó họ trình diễn các loại nhạc cụ, các điện múa (xoang) diễn ngâm trường ca (kể khan). Gia Lai nói riêng và Tây Nguyên nói chung có các trường ca nổi tiếng như trường ca Đăm San, Xinh Nhã, Hơmon...

Thể dục thể thao
Gia Lai có Câu lạc bộ bóng đá Hoàng Anh Gia Lai hiện đang tham dự và đã hai lần vô địch giải bóng đá chuyên nghiệp V-League của Liên đoàn Bóng đá Việt Nam.

Liên kết ngoài
UBND tỉnh Gia Lai
Gia Lai
Gia Lai - tiềm năng & triển vọng đầu tư
Âm nhạc Tây nguyên đương đại
Thông tin thêm về Gia Lai và Tây Nguyên
Dân ca Banar
Văn hoá Tây Nguyên

This post has been edited by delta: Apr 17 2008, 10:06 AM

[M&N]

Pleiku, những điều trông thấy...


Ông Huỳnh Ngọc Châu và bữa cơm chiều bên hè phố. Ảnh: Lam Nguyên

Những câu chuyện hè phố

Pleiku, đâu đó vẫn có những phận người âm thầm trong cuộc mưu sinh, thậm chí sinh hoạt trên hè phố. Những hình ảnh vừa làm xao động lòng người, vừa gây nhức nhối giữa lòng phố thị!

Câu chuyện thứ nhất

Tôi ghé “nhà” ông hai lần trong một buổi sáng, nhưng “cửa” khóa im ỉm bằng một ổ khóa chắc chắn. Nơi tạm cư này, với ông, có thể gọi là “nhà” bởi nó giúp ông che mưa che nắng, có một chỗ ngả lưng sau một ngày nhọc mệt, nhưng với người khác thì không khác gì một ngăn tủ chứa đồ. Nó đóng bằng ván ép, chỉ cao có chừng... 1 mét, nhưng được cái dài cũng gần 1,8 mét, cửa kéo. Vì thế, chưa bao giờ ông được thoải mái đứng vươn vai trước cửa nhà đúng kiểu một chủ nhân thực thụ mà chỉ có thể lom khom ngồi, khi thì hút điếu thuốc, khi ngắm phố phường; đêm xuống thì tự xoay xở, co duỗi trong cái không gian khiêm tốn vừa in một chỗ nằm. “Căn nhà” đặc biệt này nằm ngay góc ngã tư Hai Bà Trưng- Hoàng Văn Thụ, bên hông Nhà Thiếu nhi tỉnh.

Ngồi xổm xuống lề đường ăn bữa cơm chiều mua tạm đâu đó, ông tiếp chuyện vị khách bất đắc dĩ là tôi với thái độ khá vui vẻ, cởi mở, chừng như lâu lắm rồi ông mới có “khách” đến nhà. Ông nói tên ông là Huỳnh Ngọc Châu, năm nay trên 70 tuổi, không con cái, phiêu bạt mãi từ xứ Quảng vào đây, còn Quảng Nam hay Quảng Ngãi thì ông không cho biết cụ thể mà chỉ nói là “xa lắm”. Ban ngày ông đi nhặt ve chai bán lấy tiền sống qua ngày, đêm về ngủ tại đây. “Căn nhà” do một ni sư tình cờ thấy ông già cả, phải ngủ bên lề đường nên đóng tặng. Nếu không chú ý thì người qua đường cũng chỉ cho rằng đó là một thùng đựng đồ nghề linh tinh của mấy anh thợ sửa xe dọc đường. Mùa mưa, trên nóc “nhà” phủ mấy tấm bạt để chống dột. Ông mở “cửa” nhà bảo chẳng có gì, chỉ có một chiếc chiếu, cái gối nhỏ và tấm chăn cũ kỹ cùng một ít quần áo. “Vậy thì khóa cửa làm gì?”- tôi hỏi. Ông liền trợn mắt: “Chu cha, không khóa thì bữa sau tui không còn cái quần để mặc đó!”. Thì ra mấy tên giang hồ vặt cũng không tha cho mớ “tài sản” bé mọn này nên ông mới phải sắm ổ khóa.

Hẳn người ta sẽ tự hỏi: Còn những nhu cầu tối thiểu khác của con người thì sao? “Thì vô trong nhà Thiếu nhi này nè”- ông chỉ tay. Và đó là cách một con người tồn tại, ngay ngã tư sầm uất ấy, suốt mấy năm nay. Ông kể rằng số ông còn may, có lần ông đi nhặt ve chai ở cầu Hội Phú, bị ngã đập đầu xuống đường bất tỉnh, “may nhờ có mấy anh xe ôm tốt bụng chở vô bệnh viện cấp cứu nên bây giờ tui mới còn ngồi đây nói chuyện với cô nè!”. Những đêm mưa rơi lộp bộp trên “mái nhà”, chẳng hiểu ông lão già nua có thấy nhớ quê và thèm một nơi nương tựa đúng nghĩa?

Câu chuyện thứ... n+1

Sỡ dĩ gọi là “câu chuyện thứ n+1” bởi đây là câu chuyện dường như không có hồi kết. Nó là chuyện lâu nay đã vậy, và sẽ cứ vậy nếu không có một giải pháp rốt ráo. Đó là chuyện ăn xin trên hè phố.

Đội quân cái bang đông đảo tại siêu thị bánh Tam Ba.

Bắt đầu là chuyện một cô bé tí xíu, khoảng chừng 5-6 tuổi, bù xù long rong trên đường phố để xin ăn. Người ta sẽ thấy thương cho một đứa trẻ bươn bả quá sớm với cuộc đời thay vì được chơi, được học, rồi người ta sẽ móc ví ra và đặt vào tay em một chút lòng hảo tâm. Tối, gặp lại cô bé trong một quán nước, chúng tôi bèn tò mò hỏi cháu tên gì, nhà ở đâu. Cô bé nhìn chúng tôi chăm chăm không trả lời, rối lấm lét nhìn về phía con đường nhập nhoạng trước mặt. Bé vừa đi khỏi, cũng vì tò mò, chúng tôi lặng lẽ theo sau xem hành trình của nó ra sao. Tưởng nó chỉ đi một mình, không ngờ luôn có một thanh niên đi trước và giữ một khoảng cách nhất định với con bé, có vẻ như cả hai không liên quan gì đến nhau. Đến đoạn vắng người, bất chợt gã trai vận “hắc phục” bằng jeans và pull, tóc nhuộm vàng hoe dưới vành mũ lưỡi trai sùm sụp quay lại hất hàm ra lệnh một câu cụt ngủn: “Đi!”, vẻ như không hài lòng khi thấy có người vừa hỏi chuyện con bé. Thêm một đoạn nữa, con bé móc tiền ra đưa cho tên chăn dắt. Sau đó, nó cứ lon ton tưởng chừng hết sức vô tư nhưng luôn giữ một khoảng cách “xa lạ” với gã trai đi trước, cả hai lần lượt đi từ đường Hai Bà Trưng qua Trần Phú, xuống Hùng Vương, trên đường đi đều lê la ghé những quán ăn hoặc quán cóc dọc đường.

Thì ra có cả một đường dây ăn xin với những tên chăn dắt chuyên nghiệp- chuyện chỉ có ở các thành phố lớn. Hẳn là đội quân “cái bang trẻ con” đều được chăn dắt theo kiểu từ xa này. Tại những địa điểm đông đúc, nhất là nơi quán xá, mua bán tấp nập, không bao giờ thiếu đội quân này. Chúng ngây thơ và tinh ranh, kiểu thường thấy ở trẻ em đường phố. Có lần, tại siêu thị bánh Tam Ba, khi chúng tôi giơ máy ảnh lên định bấm một kiểu thì có đứa trong đội quân tí hon đang đeo đẽo xin tiền khách bỗng nhanh tay chỉ và kêu lên: “A, nhà báo kìa!” và cả nhóm nhanh như chớp giải tán ngay tắp lự. Dường như chúng đã được rèn cho phản xạ này để lẩn đi những lúc cần thiết. Những tuổi thơ trong sáng đã bị đánh cắp, phục vụ cho việc xin ăn đã trở thành “công nghệ”, phục vụ cho những kẻ ngồi nhà dài lưng kiếm tiền nhờ vào sự thương cảm của xã hội đối với trẻ thơ. Người ta không khỏi nghi ngại và sẽ tự hỏi, lần sau, nếu gặp lại những đứa trẻ như thế, liệu có nên móc ví ra và đặt vào tay chúng một chút lòng hảo tâm nữa chăng?
Một vài câu chuyện nêu trên có lẽ là những điều mà một đô thị đẹp, văn minh (và nhân ái) cần để mắt, để tâm.


Lam Nguyên