PLEIKU( Gia Lai ) Options

[delta]

Pleiku ( Gia Lai )

Gia Lai là một tỉnh miền núi thuộc vùng Tây Nguyên Việt Nam. Trước đây là một phần của tỉnh Gia Lai-Kon Tum.

Vị trí địa lý
Với diện tích 15.494,9 km², tỉnh Gia Lai trải dài từ 15°58'20" đến 14°36'36" vĩ Bắc, từ 107°27'23" đến 108°94'40" kinh Đông. Phía bắc giáp tỉnh Kon Tum, phía nam giáp tỉnh Đắk Lắk, phía tây giáp Campuchia với 90 km đường biên giới quốc gia, phía đông giáp các tỉnh Quảng Ngãi, Bình Định và Phú Yên.


Khí hậu
Gia Lai có khí hậu nhiệt đới gió mùa cao nguyên, một năm có hai mùa: mùa mưa bắt đầu từ tháng 5 và kết thúc vào tháng 10, mùa khô từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau. Vùng Tây Trường Sơn có lượng mưa trung bình từ 2.200 đến 2.500 mm, vùng Đông Trường Sơn từ 1.200 đến 1.750 mm. Nhiệt độ trung bình năm là 22-25ºC.


Sông ngòi
Gia Lai là nơi đầu nguồn nguồn của nhiều con sông đổ về vùng duyên hải miền Trung Việt Nam và về phía Campuchia như sông Ba, sông Sê San và nhiều con suối lớn nhỏ.


Tài nguyên

Khoáng sản
Các loại khoáng sản có trên địa bàn tỉnh này là crom, niken, coban, thiếc, asen, boxit-laterit, vàng, vonframit, molipdenit, caxiterrit v.v.


Động vật
Trong địa bàn tỉnh Gia Lai có một số loài thú sinh sống như voi, nai, bò, hoẵng, thỏ rừng, lợn rừng, trăn, rắn, cọp, các loài chim như gà rừng, chim cu đất, gà gô, khướu, công, trĩ sao, gà lôi hồng tía, gà lôi vằn, các loài cá như lúi, phá, sóc, trạch, lăng, chép. Các loại gia cầm, gia súc như trâu, bò, lợn, gà, vịt, ngựa, thỏ v.v.


Thực vật
thực vật ở đây cũng không khá phong phú lắm, nhiều nhất là tiêu, cây chè, cây điều, cây lúa, v.v... và một số cây hoa màu nhưng với số lượng không nhiều. . cây thông, cây tùng, cà phê, cao su, với số lượng nhiều.


Hành chính
Tỉnh Gia Lai bao gồm 1 thành phố trực thuộc, 2 thị xã và 13 huyện:

Thành phố Pleiku
Thị xã An Khê
Thị xã Ayun Pa, tên cũ là Cheo Reo
Huyện Chư Păh, huyện lỵ là Phú Hoà
Huyện Chư Prông
Huyện Chư Sê
Huyện Đắk Đoa
Huyện Đắk Pơ
Huyện Đức Cơ, huyện lỵ là Chư Ty
Huyện Ia Grai
Huyện Ia Pa
Huyện KBang
Huyện Kông Chro
Huyện Krông Pa, huyện lỵ là Phú Túc
Huyện Mang Yang
Huyện Phú Thiện

Lịch sử
Vùng Tây Nguyên ngày xưa đa số la những người dân tộc thiểu số sinh sống. Và họ sống với nhau trong những làng mạc mà cha ông họ đã gây dựng nên. Trong một ngày nọ người trưỡng làng cảm thấy trong người của mình có vẻ không ổn nên đã cho gọi 2 người con trai vào và tổ chức một cuộc thi săn bắt để chọn ra một người kế vị. Và cuộc thi đã diễn ra nhưng phần thắng đã thuộc về người em. Người anh buồn bã bỏ sang một vùng đất khác để sinh sống. Còn lại người em đã lập ra một làng tên là "plei ku". ( Ở đây nếu dịch sang nghĩa từ thì Plei: là một cái làng Ku: người em. Pleiku : làng của người em (nhớ về chiến thắng của người em). Và cái tên Pleiku được gắn liền với dia danh nay suốt bao năm tháng qua.

Dân số
Dân số tỉnh Gia Lai gần 1,1 triệu người (năm 2004) bao gồm nhiều cộng đồng dân tộc cùng sinh sống. Trong đó, người Kinh chiếm 52% dân số. Còn lại là các dân tộc Gia-rai (33,5%), Ba Na (13,7%), Giẻ-triêng, Xơ-đăng, Cơ-ho, Thái, Mường ...

STT Tên đơn vị hành chính Diện tích
(km²) Dân số trung bình
(năm 2003) Dân số
(ngày 31/12/2003)

01 Thành phố Pleiku 260,59 184.397 186.763
02 Thị xã An Khê 199,12 63.014 63.663
03 Thị xã Ayun Pa 287,05 99.616 35.058
04 Huyện Chư Păh 981,30 62.379 62.751
05 Huyện Chư Prông 1.687,50 75.363 76.455
06 Huyện Chư Sê 1.350,98 124.288 126.070
07 Huyện Đắk Đoa 980,41 85.072 86.169
08 Huyện Đắk Pơ 499,61 35.160 35.522
09 Huyện Đức Cơ 717,20 43.595 44.609
10 Huyện Ia Grai 1.122,38 74.620 75.593
11 Huyện Ia Pa 870,10 43.551 44.162
12 Huyện KBang 1.845,23 56.671 57.397
13 Huyện Kông Chro 1.441,88 34.478 35.074
14 Huyện Krông Pa 1.623,63 61.576 62.280
15 Huyện Mang Yang 1.126,07 43.125 43.855
16 Huyện Phú Thiện 501,91 0 64.558
Tổng cộng 15.495,70 1.086.905 1.099.979

Tham khảo [2]

Cơ sở hạ tầng

Bản đồ giao thông đường bộ tỉnh Gia Lai
Đường bộ
Quốc lộ 14 nối Gia Lai với Kon Tum, Quảng Nam, thành phố Đà Nẵng về phía Bắc và Đắk Lắk, Đắk Nông, các tỉnh vùng Đông Nam Bộ về phía Nam. Quốc lộ 19 nối với cảng Quy Nhơn,Bình Định dài 180Km về phía Đông và các tỉnh Đông Bắc Campuchia về hướng Tây. Quốc lộ 25 nối với Phú Yên. Ngoài ra, đường Hồ Chí Minh cũng đi qua địa bàn tỉnh Gia Lai. Các quốc lộ 14, 25 nối Gia Lai với các tỉnh Tây Nguyên và duyên hải miền Trung rất thuận tiện cho vận chuyển hàng hóa đến cảng để xuất khẩu và các trung tâm kinh tế lớn của cả nước.

Hiện nay, tất cả các tuyến đường xuống các trung tâm huyện đã được trải nhựa hầu hết các trung tâm xã đã có đường ôtô đến.


[sửa] Đường hàng không
Sân bay Pleiku (còn gọi là sân bay Cù Hanh) là một sân bay tương đối nhỏ,có từ thời Pháp.Sân bay Pleiku đang hoạt động, mỗi tuần có 7 chuyến từ thành phố Hồ Chí Minh đi Pleiku - Đà Nẵng - Hà Nội và ngược lại.


Thủy điện
Với địa hình cao và nhiều sông suối, Gia Lai là một trong những nơi tập trung khá nhiều các nhà máy thủy điện vừa và nhỏ:

Thủy điện Yaly
Thủy điện An Khê
Thủy điện Ayun Hạ
Thủy điện Sê San 1
Thủy điện Sê San 2
Thủy điện Sê San 3
Thủy điện Sê San 4

Kinh tế

Công nghiệp
Trên cơ sở nguồn tài nguyên nông lâm nghiệp và khoáng sản, mở ra triển vọng phát triển các ngành công nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng và chế biến nông lâm sản với quy mô vừa và lớn.

Trong sản xuất vật liệu xây dựng, trước hết với nguồn đá vôi tại chỗ có thể phát triển sản xuất xi măng phục vụ cho một phần nhu cầu các tỉnh phía Bắc Tây Nguyên và các tỉnh Đông Bắc Campuchia. Hiện có hai nhà máy sản xuất xi măng với công suất 14 vạn tấn/năm. Với nguồn đá granit sẵn có, phong phú về màu sắc có thể chế biến ra các sản phẩm phục vụ nhu cầu trong tỉnh và xuất khẩu.

Trong chế biến nông lâm sản, với trữ lượng gỗ lớn trong tỉnh và khả năng nhập khẩu gỗ từ các nước Đông Nam Á đảm bảo ổn định nguyên liệu cho sản xuất chế biến các mặt hàng gỗ lâu dài, chế biến song mây, sản xuất bột giấy. Từ mủ cao su có thể chế biến các sản phẩm cao su dân dụng và công nghiệp chất lượng cao; Chế biến cà phê xuất khẩu, chế biến đường, chế biến dầu thực vật, chế biến sắn, chế biến hoa quả và súc sản đóng hộp.

Ngoài ra còn có thể phát triển các ngành công nghiệp khai khoáng khi đã xác định được địa bàn và trữ lượng cho phép.

Lâm nghiệp

Nông nghiệp
Do đặc trưng là đất đỏ bazal (vì Biển Hồ là miệng của một núi lửa tạm ngừng hoạt động), ở thành phố PleiKu và các huyện vùng cao của Gia Lai có thể canh tác các loại cây công nghiệp như cao su, cà phê, điều... Riêng huyện Đăk Pơ và thị xã An Khê thì thích hợp cho việc trồng cây ngắn ngày, do chịu ảnh hưởng khí hậu của vùng giáp ranh (Bình Định). Huyện Đăk Pơ là vựa rau của cả vùng Tây Nguyên, hàng ngày cung cấp trên 100 tấn rau cho các khu vực ở miền Trung và Tây Nguyên.

Du lịch
Xuất phát từ điều kiện địa lý, là vùng núi cao có nhiều cảnh quan tự nhiên cũng như nhân tạo, Gia Lai có tiềm năng du lịch rất phong phú. Đó là những khu rừng nguyên sinh với hệ thống động thực vật phong phú, nhiều ghềnh thác, suối, hồ như Biển Hồ là một thắng cảnh nổi tiếng. Biển Hồ được xem như là một đôi mắt của thành phố núi Pleiku.

Nhiều núi đồi như Cổng Trời MangYang, đỉnh Hàm Rồng. Cảnh quang nhân tạo có các rừng cao su, đồi chè, cà phê bạt ngàn. Kết hợp vời các tuyến đường rừng, có cácc tuyến dã ngoại bằng thuyền trên sông, cưỡi voi xuyên rừng, trekking...

Bên cạnh sự hấp dẫn của thiên nhiên hùng vĩ, ở Gia Lai còn có nền văn hóa lâu đời đầm đà bản sắc núi rừng của đồng bào các dân tộc, chủ yếu là Jarai và banah thể hiện qua kiến trúc nhà Rông, nhà sàn, nhà mồ, qua lễ hội truyền thống, qua y phục và nhạc cụ...

Thêm vào đó, Gia Lai có bề dày lịch sử và truyền thống cách mạng hào hùng được thể hiện đậm nét qua các di tích lịch sử văn hóa như khu Tây Sơn thượng đạo, di tích căn cứ địa của anh hùng áo vải Tây Sơn Nguyễn Huệ; Đó là quê hương của anh hùng Núp, các địa danh Pleime, Che reo, là răng đã đi vào lịch sử.

Ai đã đến Gia Lai chắc đã từng biết đến những con dốc cao và dài, với con đường mờ trong sương vào những sáng mùa đông, đã từng đi vào bài hát "Thành phố sương mù". Những điểm du lich trong thành phố không nhiều, ngoài khu vui chơi giải trí là hồ Đức An, sân vận động và rạp chiếu phim, và rất nhiều quán cà phê. Có rất nhiều thác quanh thành phố như: thác Dakthoa, thác Phú Cường, thác Lồ Ô, thác Chín tầng, ... bài hát,: thành phố sương mù. thành phố sương mù, đêm về nhớ thêm...


Văn hóa - Xã hội

Âm nhạc
Có các nhạc cụ đặc trưng của các dân tộc thiểu số:

Cồng chiêng
Đàn đá
Đàn K'ni
K'lông pút
Đàn Goong
T'rưng
Alal

Ẩm thực
Rượu cần
cafe

Điêu khắc
Tượng nhà mồ

Lễ hội
Lễ hội Đâm Trâu
Lễ ăn cơm mới
dù ai ăn đâu làm đâu. nhớ ngày lẽ hội dâm trâu thì về.


Sân khấu
Đoàn Nghệ thuật Đam San: nghiên cứu, sưu tầm, chỉnh lý, biên soạn và biểu diễn...
Các dân tộc thiểu số có tín ngưỡng vạn vật hữu linh, đời sống văn hóa của họ gắn liền với các lễ hội, ở đó họ trình diễn các loại nhạc cụ, các điện múa (xoang) diễn ngâm trường ca (kể khan). Gia Lai nói riêng và Tây Nguyên nói chung có các trường ca nổi tiếng như trường ca Đăm San, Xinh Nhã, Hơmon...

Thể dục thể thao
Gia Lai có Câu lạc bộ bóng đá Hoàng Anh Gia Lai hiện đang tham dự và đã hai lần vô địch giải bóng đá chuyên nghiệp V-League của Liên đoàn Bóng đá Việt Nam.

Liên kết ngoài
UBND tỉnh Gia Lai
Gia Lai
Gia Lai - tiềm năng & triển vọng đầu tư
Âm nhạc Tây nguyên đương đại
Thông tin thêm về Gia Lai và Tây Nguyên
Dân ca Banar
Văn hoá Tây Nguyên

This post has been edited by delta: Apr 17 2008, 10:06 AM

[M&N]

Phố Núi Mờ Sương

Sưu Tầm

Không chỉ có Đà Lạt được mệnh danh là “thành phố sương mù”, Pleiku cũng nổi tiếng với những con dốc dài mờ sương, với khí trời se se lành lạnh đủ khiến khách lạ thấy lòng bâng khuâng...

“Còn chút gì để nhớ”

Gia Lai rộng lớn hút hồn khách lạ ngay từ cái nhìn đầu tiên với những con đường đất đỏ ngoằn ngoèo rực lên trong ráng chiều, hòa mình cùng ánh tà dương. Những vườn cà phê bên đường trĩu bông trắng muốt, hương hoa nồng nàn đến ngất ngây. Lại thêm những đồi chè xanh ngát và rừng thông tíu tít reo vui trong gió. Vào đến thành phố Pleiku, du khách lại bắt gặp một vẻ đẹp khác. Phố núi với những con đường nhấp nhô uốn lượn theo triền dốc, những ngôi nhà hiện đại đan xen với những căn nhà cổ. Nếu đi ngang một ngôi trường vào giờ tan học, khách lạ sẽ phải ngẩn ngơ trước những cô “em Pleiku má đỏ môi hồng” ríu ra ríu rít. Không hiểu nắng gió Tây Nguyên tôi luyện thế nào mà các cô gái Gia Lai đẹp đến thế! Làn da trắng ửng hồng trong gió lạnh, mái tóc đen mượt xõa dài và dáng dong dỏng cao. Pleiku không còn chật chội đến mức “đi dăm phút đã về chốn cũ” như trong lời thơ Vũ Hữu Định, nhưng dường như “đời” vẫn “dễ thương” hơn nhờ cái đẹp “như mây chiều trong” của các cô gái phố núi. Buổi tối, thú vị nhất là “ngồi đồng” trong những quán cà phê sân vườn trên đường Wừu, nghe tiếng nhạc Trịnh Công Sơn dìu dặt lãng đãng trong màn sương mù, lặng ngắm phố xá lên đèn lấp lánh mà nhìn thấy một Pleiku đang phát triển từng ngày.

Thăm thú Pleiku

Nếu muốn đi xa hơn về phía ngoại thành Pleiku, khách du lịch sẽ được người dân bản xứ giới thiệu một cách tự hào về Biển Hồ Tơ Nưng – nguyên là một miệng núi lửa đã ngưng hoạt động cách đây hàng triệu năm. Mảnh đất giàu truyền thuyết Tây Nguyên đã kể về Biển Hồ như một hồ nước mắt của dân làng khóc thương cho người thân bị chôn vùi bởi tro bụi khủng khiếp của núi lửa.

Biển Hồ khá rộng, nước trong xanh leo lẻo và hầu như không có sóng. Đây là nơi cung cấp nguồn nước chính cho cả thành phố Pleiku và cũng là “ngư trường” chính cho thành phố cao nguyên này. Đứng trên tháp cao của Biển Hồ, bạn sẽ thấy tâm hồn khoáng đạt hơn khi nhìn ngắm những cánh rừng bạt ngàn, những ngọn đồi uốnlượn trập trùng và những chiếc thuyền nhỏ bé nhẹ nhàng lướt trong không gian bao la của mặt hồ buổi sớm mai. Chẳng thế mà Biển Hồ được ví như đôi mắt, như hạt ngọc của Pleiku nói riêng và Tây Nguyên nói chung.

Sau Biển Hồ, khách du lịch cũng thường được khuyên ghé thăm khu du lịch Đồng Xanh, bởi nơi đây đang lưu giữ cây cổ thụ hóa thạch lớn nhất có đến hàng triệu năm tuổi. Nếu không tận mắt chứng kiến lớp vỏ cây mộc mạc xù xì đồng thời sờ tay vào mặt gỗ mát lạnh, bạn hẳn sẽ cho rằng đây chỉ là huyền thoại. Thế nhưng, từ ngoài vào đến trong, thân cây có từng sớ gỗ với màu sắc và chi tiết không khác gì gỗ mộc thông thường, chỉ khác ở chỗ nặng và lạnh đúng với tính chất của đá. Khi ra về, nhiều du khách còn mua những miếng gỗ hóa thạch vỡ ra từ thân cây lớn. Không hiểu với đà khai thác du lịch này sẽ còn bao nhiêu du khách được hưởng niềm vui sở hữu một miếng đá huyền thoại?

Độc đáo ẩm thực

Đến Pleiku, bạn không thể không tìm cách thưởng thức rượu cần và phở khô. Trước hết là rượu cần. Thứ rượu uống vào ngòn ngọt này dường như chỉ khiến bạn lâng lâng bay bổng, như thắp một ngọn lửa vừa đủ lan tỏa và giữ ấm cho cơ thể trong hơi lạnh của phố núi, ấy thế mà say! Cái say cũng đến rất sẽ sàng khi vừa tàn tiệc, đủ để ru bạn vào giấc nồng dịu nhẹ.

Thực ra, rượu cần ở Pleiku thường được gọi phổ biến bằng cái tên rượu ghè. Rượu làm trong những ghè xưa bằng đất nung sẽ ngon hơn cả. Gọi là rượu nhưng đầu tiên, trong ghè chỉ là một hỗn hợp gạo nếp và men khô trộn với trấu, có phủ một lớp lá chuối hoặc cây rừng. Khi uống, người ta mới thêm nước lạnh vào, để khoảng nửa giờ đồng hồ cho rượu “thôi” ra và cắm cần (ống hút) vào uống dần dần, khi hết có thể thêm nước hai, nước ba. Có nơi, trước khi uống, người ta còn vắt thêm một quả cam sành cho rượu thêm ngọt và dịu nhẹ

Nhưng nhắc đến Gia Lai mà quên phở khô là một thiếu sót lớn. Người Gia Lai xem món phở này như một phần không thể thiếu trong nét văn hóa ẩm thực nơi đây. Bánh phở nhỏ và tròn sợi hơn so với phở thông thường. Mỗi tô phở là một vắt bánh phở trụng mềm, phía trên là thịt nạc heo băm nhuyễn và hành phi. Bên cạnh luôn có một tô nước dùng trong vắt với thịt gà, thịt bò non hoặc bê đã chần qua nước lèo, thêm vài cọng hành lá điểm xuyết màu xanh. Rau ăn chung với phở khô gồm xà lách, cần tây và rau quế. Những gia vị không thể thiếu trên bàn ăn là tương xay và sa tế. Người sành ăn sẽ trộn đều tương với bánh phở, thêm ít sa tế để có vị thơm cay. Gắp một miếng phở hơi ngọt vị tương và nồng vị sa tế, ăn kèm miếng rau sẽ thấy sự độc đáo của món phở khô, cuối cùng húp thêm miếng nước dùng để cảm nhận vị ngọt của miếng thịt non mềm cùng vị thanh tao của nước lèo, quả không uổng một chuyến đi tận phố núi để thưởng thức cho được món phở danh bất hư truyền. Phố núi đã làm thổn thức tim bao người nghệ sĩ. Nhạc sĩ Nguyễn Cường cũng đã từng thốt lên trong một ca khúc của mình: “Em đẹp quá Pleiku ơi…”. Thế nhưng Pleiku không chỉ có phố núi. Đi sâu vào các buôn làng, khách đồng bằng sẽ còn bắt gặp những nét đẹp hoang sơ của nền văn hóa Tây Nguyên giàu bản sắc…