PLEIKU( Gia Lai ) Options

[M&N]

1929- Năm Ra Đời Của Pleiku

Pleiku vùng đất mầu mỡ với diện tích hơn 8,000 cây số vuông. Đây là vùng rừng rậm hoang vu của người dân miền Thượng sắc tộc Chereik. Trước kia Pleiku là một phần đất của tình Kontum nhưng đến ngày 12 tháng 12 năm 1929 thì tách rời để thành một tỉnh mới mang tên Pleiku.

Plei có ngĩa là Làng. Ku có nghĩa là đuôi. Pleiku là một thị trấn của cuối làng. Và đến ngày 30 tháng 4 năm 1949, các tù trưởng ở Pleiku đã cùng với các tù trưởng của các tù trưởng khác ở vùng cao nguyên trung phần làm lễ tuyên thệ trung thành với vua Bảo Đại. Đến tháng 4 năm 1950 thì nhà vua ban hành đạo dụ số VI đặt Pleiku và các tỉnh cao nguyên trực thuộc quyền điều khiển của nhà vua và vùng nầy trở thành hoàng triều cương thổ, tách khỏi quyền cai trị của người Pháp kể từ ngày 25 tháng 7 năm 1950. Đến năm 1959, đất Pleiku bị cắt bớt cho hai tỉnh Phú Yên và Bình Định. Đến năm 1962, quận Cheo-Reo lại bị sáp nhập vào tỉnh Phú- Bổn, nhưng sau nầy DacLac nhượng bớt đất để Pleiku vẫn giữ nguyên diện tích hơn 8,000 cây số vuông cho đến ngày nay. Từ năm 1955, dưới thời Tổng Thống Ngô Đình Diệm, Pleiku là khu dinh điền với khu ruộng nương mở mang trên các khu đồi trọc, có nơi cấy được hai mùa như vùng Lệ Trung có đập ngăn nước.

Về phương diện quân sự, Pleiku còn là một vị trí chiến lược nơi đặt Tổng Hành Dinh của Quân Đoàn II mà vị Tướng Tư Lịnh cuối cùng là Thiếu Tướng Phạm Văn Phú đã anh dũng tuẫn tiết khi mất miền Nam.

Tỉnh lộ số 7 chạy từ Pleiku xuyên qua Phú Bổn về đến Phú Yên, con đường huyết mạch đã bỏ hoang từ lâu, cuối cùng con đường nầy đã đưa quân dân cán chính triệt thoái khỏi vùng hỏa tuyến Pleiku.

Pleiku vùng đất đỏ với vô vàn kỷ niệm để nhớ để thương!

[M&N]

Tìm hiểu về Lễ Bỏ mả (Lễ Bơ thi)


Lễ Bỏ mả gồm 3 bước sau: Lễ dựng lại nhà mồ

Lễ Bỏ mả hàng năm khi mừa mưa vừa chấm dứt (từ tháng 11 đến hết tháng 4 dương lịch), khi mùa màng đã thu hoạch xong. Cả người Bahnar và Jrai đều có một từ chung để gọi Lễ Bỏ mả là Bơ thi. Lễ Bỏ mả là lễ hội lớn nhất, dài ngày và đông vui nhất của cư dân bản địa Gia Lai, từ 3 đến 6 ngày.

Theo quan niệm của cư dân bản địa Gia Lai, người sống đều có hồn, khi chết hồn biến thành ma. Hàng ngày, người thân của người chết phải đem cơm nước đến nhà mồ, quét dọn nhà mồ. Chỉ sau khi làm Lễ Bỏ mả người chết mới đi về thế giới tổ tiên, chấm dứt mọi ràng buộc giữa người sống với người chết.

Lễ Bỏ mả thường diễn ra vào buổi chiều, bắt đầu một cuộc trình diễn lớn quanh nhà mồ. Sau khi già làng làm lễ cúng xong, thân nhân của người quá cố vào nhà mồ khóc than lần cuối với người đã chết. Tiếng cồng chiêng, tiếng trống nổi lên, đoàn rước gồm những người đánh khiên và đánh trống, người đánh cồng chiêng, người đeo mặt nạ, người trình diễn những con rối, phụ nữ thì múa, họ đi vòng quanh nhà mồ biểu diễn những động tác của mình theo tiếng nhạc. Trang phục những người tham gia đều rất trang nghiêm và sặc sỡ.

Sau khi làm lễ giải phóng người sống không còn một ràng buộc gì với người chết. Họ có thể đi lấy vợ, lấy chồng, có thể dự những cuộc vui của dân làng. Đến đây Lễ Bỏ mả cũng chấm dứt, ngôi nhà mồ củng bị bỏ luôn.

[M&N]

Một một số nhạc cụ đặc trưng Tây Nguyên !


Đàn T’rưng làm bằng nứa, những ống nứa.

Kho tàng nhạc khí của đồng bào Bahnar, Jrai hết sức phong phú, chế tạo bằng nhiều chất liệu khác nhau. Từ các loại nhạc khí cổ sơ có chất liệu thiên nhiên như đá, tre, nứa, vỏ bầu, dây rừng, gỗ, lá cây… đến các loại nhạc khí pha trộn giữa chất liệu thiên nhiên với kim loại đồng, sắt… và cuối cùng là loại nhạc khí được chế tác hoàn toàn kim loại đó là cồng chiêng, lục lạc, chập chõa.

Nổi tiếng và được bạn bè quốc tế biết đến là đàn T’rưng và cồng chiêng. Đàn T’rưng làm bằng nứa, những ống nứa được lựa chọn sắp xếp theo hàng âm…chỉ đơn giản như thế nhưng giai điệu của đàn T’rưng lại réo rắc, trong trẻo đến nỗi khiến người ta như đang lạc vào suối rừng bao la. Bên cạnh đó cồng chiêng là loại nhạc khí không kém phần hấp dẫn, âm vang lúc trầm hùng lúc tha thiết, theo mỗi ngữ cảnh của lễ hội đã thu hút sự quan tâm của du khách.

Nhạc khí của người bản địa Gia Lai còn cả một kho tàng như Goong teng teng, goong tốc lốc, tôi alao, đàn mõ, đàn khinh khung, trống cái, trống vừa, trống nhỏ, kèn lá, kèn kêu thú, kèn t’nốt, sáo alai, sáo chul, đinh dek, goong rel…

Tất cả các loại nhạc khí này được tồn tại và được cải tiến luôn gắn với cuộc sống lao động chính vì vậy nó đã ăn sâu vào tâm hồn, tình cảm của các dân tộc.

[M&N]

Làng Đê K’Tu

Vị trí: Thuộc xã Kong Dong, huyện Mang Yang, tỉnh Gia Lai.
Đặc điểm: Làng Đê K'Tu có chừng 100 hộ với gần 500 khẩu đồng bào dân tộc Ba Na, định canh định cư ở đây từ lâu.

Làng Đê K'Tu không những có màu xanh của ruộng lúa, nương ngô, đường làng sạch đẹp mà còn có những nét đẹp văn hóa truyền thống bản làng được gìn giữ và phát huy. Vào cổng làng, chúng ta gặp ngay nhà rông cao sừng sững, uy nghi, thể hiện ý chí, sức mạnh phi thường của cộng đồng văn hóa người Ba Na và được coi là đẹp nhất ở Gia Lai. Làng còn lưu giữ được 2 bộ cồng chiêng, mỗi bộ có 18 chiếc, vang dền âm thanh núi rừng trong các ngày hội. Các loại đàn dân tộc như Tơ rưng, Goong... được cất giữ tại nhà rông để lưu truyền cho các thế hệ sau.

[M&N]

Pleiku sẵn sàng đón ngày hội lớn

Vào tháng 11 năm nay, Festival Cồng chiêng Quốc tế Gia Lai lần thứ nhất sẽ được tổ chức tại phố núi Pleiku xinh đẹp của chúng ta. Đây là một dịp để giới thiệu với bạn bè trong nước và thế giới biết về Gia Lai giàu bản sắc văn hóa dân tộc, giàu tiềm năng thế mạnh và giàu lòng mến khách.

Dự kiến Festival Cồng chiêng Quốc tế lần này sẽ có các hoạt động chính: Trình diễn các sinh hoạt văn hóa đặc sắc và độc đáo của Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên; triển lãm ảnh về Không gian văn hóa cồng chiêng; Hội thảo khoa học bảo tồn và phát huy giá trị của Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên. Tham dự Festival, ngoài 11 đoàn cồng chiêng của 11 dân tộc là chủ nhân lâu đời của vùng đất Tây Nguyên như: Bahnar, Jrai, Êđê, Mạ, Cơ Ho, Chu Ru, Xơ Đăng, Giẻ-Triêng, Brâu, Rơ Măm, Mnông còn có các đoàn cồng chiêng của các dân tộc thiểu số khác ở nước ta như: Mường, Thái, Chăm, Khơ Me, Hrê, Cơ Tu, Tà Ôi, Cor, Raglai… và đại diện cho các nước có cồng chiêng trong khu vực và thế giới. Cùng với những hoạt động trong khuôn khổ Festival tại phố núi Pleiku, đến với Festival Cồng chiêng Quốc tế lần này, du khách có thể tìm hiểu về lịch sử, văn hóa Gia Lai thông qua các hoạt động mang đậm giá trị văn hóa dân tộc như phục dựng các lễ hội đón năm mới, lễ hội Pơthi độc đáo của người Bahnar, Jrai và đến với các danh lam thắng cảnh có tiếng trong vùng như hồ Tơ Nưng, thủy điện Ia Ly hùng vĩ…

Ông Nguyễn Hồng Hà- Chủ tịch thành phố Pleiku cho biết: Đây là dịp để thành phố Pleiku thể hiện sự mến khách và quảng bá thương hiệu của mình trên toàn thế giới biết. Chuẩn bị cho sự kiện trọng đại này, ngay từ bây giờ thành phố sẽ triển khai các mặt công tác sau:

Về an ninh trật tự và an toàn xã hội: Tổ chức lại lực lượng ở cơ sở: Kiện toàn ban, tổ bảo vệ đường phố, tổ dân phòng, tăng cường tuần tra kiểm soát, trực đêm ở các địa bàn dân cư; tuyên truyền nhân dân làm tốt công tác tự phòng ngừa và phòng ngừa xã hội; công an liên tục mở các đợt truy xét và lập các chuyên án triển khai mạnh mẽ; có phương án bảo vệ an toàn cho du khách và các đoàn đến tham gia Festival Cồng chiêng và các sự kiện khác tại thành phố.

Về chỉnh trang đô thị: Thành phố đã xác định mục tiêu đẩy mạnh công tác quản lý, chỉnh trang đô thị, phục vụ tốt đón nhận đô thị loại II, kỷ niệm các ngày lễ lớn của thành phố và phục vụ cho Festival Cồng chiêng. Tập trung vào các nội dung: Điện chiếu sáng và trang trí, lát vỉa hè một số tuyến đường, thu gom rác, dọn vệ sinh. Ngoài ra, kêu gọi các doanh nghiệp tài trợ xây dựng cột đồng hồ tại ngã tư Lê Lai - Trần Phú; biểu tượng cột đá tại ngã ba Diệp Kính; cổng chào vào thành phố ở ngã tư Biển Hồ, Hàm Rồng và một số bảng điện tử tuyên truyền quảng cáo.

Thành phố cần hoàn chỉnh Công viên Lý Tự Trọng, Quảng trường 17-3, hệ thống điện trang trí đô thị, thảm nhựa một số tuyến đường trong tỉnh như đường Hùng Vương, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, khu vực Công viên Diên Hồng, Plei Ốp. Trang trí khu vực Biển Hồ: Nhà ngắm cảnh, công trình vệ sinh, 5 km đường quanh cổng vào, bãi đỗ xe. Trang trí khu vực đỉnh Hàm Rồng: Đường lên, bãi đỗ xe ngắm cảnh… Khu vực Công viên văn hóa Đồng Xanh…

Hương Trà

[M&N]

Đồi thông Đak Pơ

Đak Pơ được thiên nhiên ưu đãi một khu rừng thông tự nhiên và thảo nguyên cỏ tranh cạnh bên đã tạo nên một vị trí thật hấp dẫn cho đầu tư khu du lịch tại đây, vùng đất này thường được gọi là “Đồi thông Đak Pơ”.

Là một rừng thông tự nhiên có hơn 40 năm tuổi, có mật độ khoảng 500 đến 600cây/ha, đường kính cây khoảng 40m trở lên, cá biệt có một số cây đường kính từ 1m đến 1,5m. Đồi thông nằm ở độ cao trung bình 1.150m so với mặt nước biển, có hệ thống suối chảy qua và nhiều thác nước lớn nhỏ tạo nên quang cảnh tươi đẹp. Khí hậu ôn đới nhiệt độ từ 15- 20oC.

Chính sách phát triển kinh tế- xã hội của huyện Đak Pơ đã nhấn mạnh vị trí của đồi thông này có tầm quan trọng trong sự phát triển du lịch chung của tỉnh.

Báo Gia Lai

[M&N]

Kiến trúc nhà rông

Nhà rông được xây dựng rất lớn, bề thế, được trang trí đẹp là nơi gặp gỡ bàn bạc của các đại diện gia đình (là đàn ông) với già làng để giải quyết những công việc liên quan đến mọi thành viên trong buôn làng, là nơi tổ chức các lễ (lễ đâm trâu, lễ sửa nguồn nước, lễ bỏ mả, lễ chiến thắng…).

Nhà rông được làm bằng những thứ gỗ tốt, nhất là các cột chân chôn lâu năm dưới đất không bị ải mục như gỗ trắc, gụ, mật, giổi xanh… Ngoài ra còn dùng các loại tre, lồ ô, song, mây, nứa, cỏ tranh… Nhà rông là một công trình kiến trúc khá đồ sộ so với nhà ở của đồng bào Tây Nguyên. Tuy nhiên mỗi địa phương, mỗi dân tộc có kiểu nhà rông riêng, phong cách kiến trúc, trang trí hoa văn cũng có sự khác biệt. Chẳng hạn đối với nhà rông của người Bahnar, dù bộ nóc rất cao nhưng chiều ngang của nhà tương đối rộng, góc của mái tam giác đầu hồi lớn nên làm giảm thế vươn lên của nó. Còn đối với nhà rông người Jrai có chiều hướng thu chiều dài lại nâng chiều cao lên, với qui cách đó làm cho nhà rông người Jrai thêm bề thế, hoành tráng hơn.

Để tìm hiểu cặn kẽ từng nét riêng biệt đặc sắc của kiến trúc nhà rông cũng như nghệ thuật trang trí hoa văn, du khách chỉ có thể tham quan thực tế mới hiểu hết được giá trị.

Báo Gia Lai

[M&N]

Lan cao nguyên về đồng bằng

Chỉ trong vòng 10 năm, những giò lan rừng tuyệt đẹp “Made in Pleiku” từ nhà vườn Nguyên Long- đã làm mê hoặc những tay sành lan bậc nhất đất Hà thành, Sài thành. Những giò lan rừng thương phẩm ngày nay của Nguyên Long được khởi đầu từ thú chơi tao nhã của một tay lãng tử trót “say” lan ngày nào.

Trên những triền đồi mênh mông đầy nắng gió, bụi mù của xã vùng ven Diên Phú- TP. Pleiku, trang trại lan Nguyên Long nằm khuất sau bạt ngàn cà phê xanh thắm. “Hữu xạ tự nhiên hương” không bảng hiệu phô trương màu mè, không panô vẽ đường chỉ dẫn nhưng người trót đam mê vẻ đẹp thanh tao, thuần khiết của những đoá lan rừng vẫn biết đường… mà tìm đến với Nguyên Long. Bước vào khu nhà kính rộng gần 4.000 m2 với cơ mang hàng ngang, dãy dọc kệ và chậu hoa được bố trí, sắp xếp cực kỳ khoa học, bài bản đã khiến cho khách thăm vườn như lạc vào chốn kỳ hoa dị thảo, bị mê đắm trong sắc màu và mùi hương của hoa thoang thoảng. Trên 10.000 chậu lan nội, 7.000 bụi hồng môn, vài ngàn giò lan ngoại là những con số dễ nhớ nhất đối với anh Long, còn các loại: Đỗ quyên, thu hải đường, môncara, tiểu quỳnh, nhật quỳnh, trạng nguyên, thiên điểu, mai cảnh… đầy vườn không thể nào nhớ xuể. Không chỉ mê lan, hễ thị trường xuất hiện giống cây cảnh nào mới lạ thì nhà vườn Nguyên Long cũng là nơi tiên phong trồng thử, và đặc biệt có những loại cây như “thần kỳ”, “tầm xuân”, “thiên điểu” chỉ duy có nhà vườn của anh cung cấp cho thị trường Gia Lai.

Khởi nghiệp vào nghề chỉ với lưng vốn kiến thức về lan và nỗi đam mê cháy bỏng với dáng vẻ yêu kiều, rực rỡ của “vũ nữ”, “hồ điệp”, “cát lan”… đã khiến một kẻ ngoại đạo, tay ngang như anh Nguyễn Văn Long sau 10 năm lăn lộn, trải nghiệm với nghề đã nhanh chóng đứng vào hàng “đại gia hoa lan” phố núi. Những nhánh lan rừng tả tơi, xác xơ sau chặng đường dài tưởng không còn sinh khí, qua bàn tay biến hoá xảo diệu của ông chủ vườn đã thăng hoa, mang trên mình một đẳng cấp mới. Để đạt được trình độ tay nghề điêu luyện như hôm nay, trang trại Nguyên Long luôn sáng đèn thâu đêm, ông chủ vườn cần mẫn nâng niu từng mầm xanh cây giống, mày mò nghiên cứu, chế tác tạo dáng cho từng giò lan thành phẩm- “mà phải chính tay mình làm nên thì mới ưng ý”.

“Kinh nghiệm đôi khi phải đổi bằng sự thất bại của chính mình”, đó là điều anh Nguyễn Văn Long nghiền ngẫm, đúc kết sau ngần ấy năm gắn bó với hoa lan. Khi mới vào nghề, vốn ít, quy mô nhà vườn nhỏ lẻ đã khiến anh Long bao phen vất vả, điêu đứng: “Sau một trận mưa, sáng ra đã không còn nhà vườn, nhà kính gì cả. Mưa to gió lớn đã cuốn phăng tất cả, mình lúc ấy ít vốn nên làm nhà vườn không được kiên cố, quy mô như giờ. Còn cây chết, cây bệnh hàng loạt là chuyện thường, nhiều khi lỗ trắng tay”. Với trang trại hoa lan tư nhân quy mô, anh Long đầu tư vào đó không chỉ tiền bạc, tâm trí và còn cả niềm đam mê cháy bỏng. Từng bậc thang, kệ gióng đều do chính tay anh xây dựng, thiết kế; kỹ tính với khu vườn đến nỗi anh tự mình thao tác, chăm chút tạo kiểu, tạo dáng cho từng giò lan, chậu cảnh. Thế nên, mỗi thương phẩm lan “Made in Nguyên Long” khi xuất ra đều được bạn hàng, khách chơi tín nhiệm, yêu quý.

Nghề chơi cũng lắm công phu, với một người tay ngang như Nguyễn Văn Long khi khởi sự vất vả bao nhiêu thì bây giờ, với thương hiệu đã được bạn hàng trong và ngoài tỉnh ghi nhận, bí quyết thành công tưởng như đơn giản mà không dễ thực hiện chút nào. “Phải luôn giữ chữ tín trên từng sản phẩm mình tạo ra”- anh Long tiết lộ, ngay từ khâu chọn giống, chăm sóc, thành phẩm đều phải tuân thủ nghiêm ngặt quy trình kỹ thuật để khi xuất hàng mỗi sản phẩm phải đạt yêu cầu về phẩm chất, màu sắc, kiểu dáng; chăm chút từ khâu đơn giản nhất là chọn chậu, sao cho bền, đẹp và hợp với từng dáng hoa. Một khi đã tạo được chữ tín thì chuyện hoa Nguyên Long luôn “cháy hàng” rất đỗi bình thường, chỉ riêng thị trường hoa Tết Mậu Tý 2009 vừa qua, Nguyên Long đủ sức cung ứng hàng từ trước, trong và sau Tết với lượng hàng xuất đều đều mỗi ngày trị giá vài chục triệu đồng, mang lại niềm tự hào, hạnh phúc cho chính chủ nhân của nó.

BaoGiaLa

[M&N]

Nhà mồ- Tượng nhà mồ

Lên Tây Nguyên đến các làng của người Bahnar, Jrai, đến những khu nghĩa địa chúng ta như lạc vào cả rừng tượng gỗ, có những ngôi mộ mới thì tượng vẫn còn nguyên vẹn nhưng có những ngôi mộ cũ thì tượng nhà mồ đã bị bỏ ngổn ngang và biến thành rừng. Đó là hình ảnh nhà mồ của người dân bản địa Gia Lai.

Nhà mồ được dựng lên cho người chết, để hàng ngày người thân của người chết đem cơm nước đến và quét dọn nhà mồ như khi còn sống. Tượng nhà mồ chỉ xuất hiện khi họ tổ chức lễ bỏ mả cho người chết, tại lễ bỏ mả người ta khắc tượng, cột tượng trang trí xung quanh nhà mồ. Tượng nhà mồ là hình ảnh hiện thực trong cuộc sống của người dân tộc thiểu số mà chúng ta có thể dễ dàng nhận thấy: Tượng người đánh trống, mẹ bồng con, người lấy nước…
Sau khi lễ bỏ mả kết thúc, nhà mồ và tượng nhà mồ cũng bỏ luôn theo sự tàn phá của thiên nhiên.

[M&N]

Di tích lịch sử - văn hóa Tây Sơn Thượng đạo


Quang Trung - Nguyễn Huệ.

Vị trí: Di tích lịch sử - văn hóa Tây Sơn Thượng đạo thuộc vùng rừng núi An Khê, thị xã An Khê, tỉnh Gia Lai.
Đặc điểm: Quần thể Tây Sơn Thượng đạo gồm 6 di tích liên quan đến cuộc khởi nghĩa của người Anh hùng áo vải

Cuộc khởi nghĩa nông dân vĩ đại do anh em họ Nguyễn lãnh đạo bùng nổ năm 1771. Vùng núi rừng An Khê của Gia Lai trở thành căn cứ đầu tiên của cuộc khởi nghĩa. Chính từ căn cứ Tây Sơn Thượng đạo ở An Khê, đại quân của cuộc khởi nghĩa đã tràn xuống đồng bằng cùng nhân dân cả nước làm nên chiến thắng Đống Đa lẫy lừng, quét sạch 29 vạn quân xâm lược Mãn Thanh, giành lại độc lập cho tổ quốc. Đây là một trong những mốc son chói lọi nhất trong lịch sử truyền thống đấu tranh yêu nước của nhân dân các dân tộc Gia Lai.
Các anh em nhà Tây Sơn mà tiêu biểu là Nguyễn Nhạc và Nguyễn Huệ đã lập được mối quan hệ anh em giữa người Kinh và người Thượng, tập hợp được các dân tộc Bắc Tây Nguyên ở vùng Tây Sơn Thượng đạo như người Ba Na, Gia Rai vào cuộc đấu tranh thống nhất đất nước.
Ngày 14/6/1991, quần thể di tích Tây Sơn Thượng đạo đã được Bộ Văn hóa – Thông tin cấp bằng di tích lịch sử văn hóa, quần thể gồm 6 di tích liên quan đến cuộc khởi nghĩa của người Anh hùng áo vải Quang trung - Nguyễn Huệ: An Khê Đình, Gò Chợ, hòn đá Ông Bình, hòa đá Ông Nhạc, Vườn mít - Cánh đồng Cộ Hầu, kho tiền - nền nhà ông Nhạc.

[M&N]

Thủy điện Yaly

Vị trí: Công trình thủy điện Yaly nằm trên sông Sê San, thuộc địa phận tỉnh Gia Lai.
Đặc điểm: Đây là công trình trọng điểm quốc gia lớn thứ 2 sau thủy điện Hòa Bình.

Thác Yaly nổi tiếng ngày xưa, nay được thay bằng cảnh đẹp của đập dâng, đập tràn xả lũ và một hồ nước rộng lớn trong xanh nằm giữa núi rừng Tây Nguyên.
Với diện tích bề mặt hồ rộng 64,5km² và dung tích 1,03 tỷ m³ (ứng với mực nước dâng bình thường 515m) công trình thủy điện Ialy đã được xây dựng tại đây. Thủy điện Yaly với công suất lắp đặt 720Mw và sản lượng điện trung bình năm 3,7 tỷ kwh. Quá trình xây dựng và vận hành nhà máy thủy điện Yaly đã ảnh hưởng to lớn đến đời sống kinh tế - văn hóa – xã hội… của Tây Nguyên nói chung và Gia Lai nói riêng. Đặc biệt nguồn điện đã đem lại ánh sáng cho bao buôn làng góp phần nâng cao dân trí cho đồng bào trong vùng.

Trong tương lai, trên và dưới thủy điện Yaly dự kiến sẽ xây dựng thêm 4 nhà máy thủy điện khác: Sê San 3, Sê San 4, Plei Krông và Thượng Kon Tum. Sê San 3 và Sê San 4 là những nhà máy nằm phía hạ lưu của thủy điện Yaly.
Ngày nay thác Yaly vẫn là điểm du lịch thú vị. Đến đây, du khách có dịp thăm nhà máy thủy điện, ghé bản làng dân tộc Gia Rai, đi thuyền ngược dòng sông Sê San ngắm cảnh núi và thưởng ngoạn không khí rừng núi Tây Nguyên.

[M&N]

Hồ Ayun Hạ

Vị trí: Hồ Ayun Hạ nằm trên địa bàn xã Chư A Thai, huyện Ayun Pa và xã H Bông, huyện Chư Sê, tỉnh Gia Lai.
Đặc điểm: Với bề mặt thoáng của hồ, rộng 37km², dung tích 253 triệu m³ nước (ứng với mực nước dâng bình thường), hồ Ayun Hạ còn là nơi cung cấp nguồn thuỷ sản lớn cho khu vực Ayun Hạ và TP Pleiku. Ngoài ra, mặt hồ còn là nơi tổ chức các hoạt động thể thao dưới nước, tổ chức các đội tàu, thuyền phục vụ khách du lịch tham quan, dã ngoại ngắm cảnh ven hồ.

Hồ Ayun Hạ là hồ nước nhân tạo, hình thành khi dòng sông Ayun được chặn lại vào đầu năm 1994, để khởi công xây dựng công trình thuỷ lợi Ayun Hạ, đập chính và cửa cấp nước của hồ nằm trên địa bàn xã Chư A Thai - huyện Ayun Pa, cách Tp. Pleiku 70km về phía tây. Vùng ngập chính của hồ thuộc địa phận xã H Bông huyện Chư Sê.

Đến nay công trình đã hoàn thành, làm sống lại 13.500ha đất canh tác, phần nhiều từ 1 vụ biến thành 2 vụ lúa, có dịp đi thăm suốt dọc kênh đầy nằm giữa những cánh đồng bát ngát lúa 2 vụ ken đầy xanh tốt mà ở đó nhiều đời nay đồng bào các dân tộc chỉ trồng cấy 1 vụ nhờ mùa mưa hàng năm, mới thấy được công trình có ý nghĩa to lớn như thế nào đối với người dân nơi đây, công trình thuỷ lợi Ayun Hạ hoàn thành đã đem lại hiệu quả cao, ổn định đời sống no đủ cho đồng bào các dân tộc, hạn chế nhiều sự chặt cây, phá rừng.
Hồ Ayun Hạ ngoài tác dụng cung cấp nước tưới cho 13.500ha lúa nước, còn là hồ cung cấp nguồn thuỷ năng lớn ở khu vực, nhà máy thuỷ điện Ayun Hạ đã được xây dựng và đã chính thức hòa điện vào lưới điện quốc gia (đầu năm 2001), với 2 tổ máy đi vào hoạt động có công suất 3.000kwh.