Printable Version of Topic

Posted by: delta Apr 17 2008, 10:05 AM

Gia Lai là một tỉnh miền núi thuộc vùng Tây Nguyên Việt Nam. Trước đây là một phần của tỉnh Gia Lai-Kon Tum.

Vị trí địa lý
Với diện tích 15.494,9 km², tỉnh Gia Lai trải dài từ 15°58'20" đến 14°36'36" vĩ Bắc, từ 107°27'23" đến 108°94'40" kinh Đông. Phía bắc giáp tỉnh Kon Tum, phía nam giáp tỉnh Đắk Lắk, phía tây giáp Campuchia với 90 km đường biên giới quốc gia, phía đông giáp các tỉnh Quảng Ngãi, Bình Định và Phú Yên.


Khí hậu
Gia Lai có khí hậu nhiệt đới gió mùa cao nguyên, một năm có hai mùa: mùa mưa bắt đầu từ tháng 5 và kết thúc vào tháng 10, mùa khô từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau. Vùng Tây Trường Sơn có lượng mưa trung bình từ 2.200 đến 2.500 mm, vùng Đông Trường Sơn từ 1.200 đến 1.750 mm. Nhiệt độ trung bình năm là 22-25ºC.


Sông ngòi
Gia Lai là nơi đầu nguồn nguồn của nhiều con sông đổ về vùng duyên hải miền Trung Việt Nam và về phía Campuchia như sông Ba, sông Sê San và nhiều con suối lớn nhỏ.


Tài nguyên

Khoáng sản
Các loại khoáng sản có trên địa bàn tỉnh này là crom, niken, coban, thiếc, asen, boxit-laterit, vàng, vonframit, molipdenit, caxiterrit v.v.


Động vật
Trong địa bàn tỉnh Gia Lai có một số loài thú sinh sống như voi, nai, bò, hoẵng, thỏ rừng, lợn rừng, trăn, rắn, cọp, các loài chim như gà rừng, chim cu đất, gà gô, khướu, công, trĩ sao, gà lôi hồng tía, gà lôi vằn, các loài cá như lúi, phá, sóc, trạch, lăng, chép. Các loại gia cầm, gia súc như trâu, bò, lợn, gà, vịt, ngựa, thỏ v.v.


Thực vật
thực vật ở đây cũng không khá phong phú lắm, nhiều nhất là tiêu, cây chè, cây điều, cây lúa, v.v... và một số cây hoa màu nhưng với số lượng không nhiều. . cây thông, cây tùng, cà phê, cao su, với số lượng nhiều.


Hành chính
Tỉnh Gia Lai bao gồm 1 thành phố trực thuộc, 2 thị xã và 13 huyện:

Thành phố Pleiku
Thị xã An Khê
Thị xã Ayun Pa, tên cũ là Cheo Reo
Huyện Chư Păh, huyện lỵ là Phú Hoà
Huyện Chư Prông
Huyện Chư Sê
Huyện Đắk Đoa
Huyện Đắk Pơ
Huyện Đức Cơ, huyện lỵ là Chư Ty
Huyện Ia Grai
Huyện Ia Pa
Huyện KBang
Huyện Kông Chro
Huyện Krông Pa, huyện lỵ là Phú Túc
Huyện Mang Yang
Huyện Phú Thiện

Lịch sử
Vùng Tây Nguyên ngày xưa đa số la những người dân tộc thiểu số sinh sống. Và họ sống với nhau trong những làng mạc mà cha ông họ đã gây dựng nên. Trong một ngày nọ người trưỡng làng cảm thấy trong người của mình có vẻ không ổn nên đã cho gọi 2 người con trai vào và tổ chức một cuộc thi săn bắt để chọn ra một người kế vị. Và cuộc thi đã diễn ra nhưng phần thắng đã thuộc về người em. Người anh buồn bã bỏ sang một vùng đất khác để sinh sống. Còn lại người em đã lập ra một làng tên là "plei ku". ( Ở đây nếu dịch sang nghĩa từ thì Plei: là một cái làng Ku: người em. Pleiku : làng của người em (nhớ về chiến thắng của người em). Và cái tên Pleiku được gắn liền với dia danh nay suốt bao năm tháng qua.

Dân số
Dân số tỉnh Gia Lai gần 1,1 triệu người (năm 2004) bao gồm nhiều cộng đồng dân tộc cùng sinh sống. Trong đó, người Kinh chiếm 52% dân số. Còn lại là các dân tộc Gia-rai (33,5%), Ba Na (13,7%), Giẻ-triêng, Xơ-đăng, Cơ-ho, Thái, Mường ...

STT Tên đơn vị hành chính Diện tích
(km²) Dân số trung bình
(năm 2003) Dân số
(ngày 31/12/2003)

01 Thành phố Pleiku 260,59 184.397 186.763
02 Thị xã An Khê 199,12 63.014 63.663
03 Thị xã Ayun Pa 287,05 99.616 35.058
04 Huyện Chư Păh 981,30 62.379 62.751
05 Huyện Chư Prông 1.687,50 75.363 76.455
06 Huyện Chư Sê 1.350,98 124.288 126.070
07 Huyện Đắk Đoa 980,41 85.072 86.169
08 Huyện Đắk Pơ 499,61 35.160 35.522
09 Huyện Đức Cơ 717,20 43.595 44.609
10 Huyện Ia Grai 1.122,38 74.620 75.593
11 Huyện Ia Pa 870,10 43.551 44.162
12 Huyện KBang 1.845,23 56.671 57.397
13 Huyện Kông Chro 1.441,88 34.478 35.074
14 Huyện Krông Pa 1.623,63 61.576 62.280
15 Huyện Mang Yang 1.126,07 43.125 43.855
16 Huyện Phú Thiện 501,91 0 64.558
Tổng cộng 15.495,70 1.086.905 1.099.979

Tham khảo [2]

Cơ sở hạ tầng

Bản đồ giao thông đường bộ tỉnh Gia Lai
Đường bộ
Quốc lộ 14 nối Gia Lai với Kon Tum, Quảng Nam, thành phố Đà Nẵng về phía Bắc và Đắk Lắk, Đắk Nông, các tỉnh vùng Đông Nam Bộ về phía Nam. Quốc lộ 19 nối với cảng Quy Nhơn,Bình Định dài 180Km về phía Đông và các tỉnh Đông Bắc Campuchia về hướng Tây. Quốc lộ 25 nối với Phú Yên. Ngoài ra, đường Hồ Chí Minh cũng đi qua địa bàn tỉnh Gia Lai. Các quốc lộ 14, 25 nối Gia Lai với các tỉnh Tây Nguyên và duyên hải miền Trung rất thuận tiện cho vận chuyển hàng hóa đến cảng để xuất khẩu và các trung tâm kinh tế lớn của cả nước.

Hiện nay, tất cả các tuyến đường xuống các trung tâm huyện đã được trải nhựa hầu hết các trung tâm xã đã có đường ôtô đến.


[sửa] Đường hàng không
Sân bay Pleiku (còn gọi là sân bay Cù Hanh) là một sân bay tương đối nhỏ,có từ thời Pháp.Sân bay Pleiku đang hoạt động, mỗi tuần có 7 chuyến từ thành phố Hồ Chí Minh đi Pleiku - Đà Nẵng - Hà Nội và ngược lại.


Thủy điện
Với địa hình cao và nhiều sông suối, Gia Lai là một trong những nơi tập trung khá nhiều các nhà máy thủy điện vừa và nhỏ:

Thủy điện Yaly
Thủy điện An Khê
Thủy điện Ayun Hạ
Thủy điện Sê San 1
Thủy điện Sê San 2
Thủy điện Sê San 3
Thủy điện Sê San 4

Kinh tế

Công nghiệp
Trên cơ sở nguồn tài nguyên nông lâm nghiệp và khoáng sản, mở ra triển vọng phát triển các ngành công nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng và chế biến nông lâm sản với quy mô vừa và lớn.

Trong sản xuất vật liệu xây dựng, trước hết với nguồn đá vôi tại chỗ có thể phát triển sản xuất xi măng phục vụ cho một phần nhu cầu các tỉnh phía Bắc Tây Nguyên và các tỉnh Đông Bắc Campuchia. Hiện có hai nhà máy sản xuất xi măng với công suất 14 vạn tấn/năm. Với nguồn đá granit sẵn có, phong phú về màu sắc có thể chế biến ra các sản phẩm phục vụ nhu cầu trong tỉnh và xuất khẩu.

Trong chế biến nông lâm sản, với trữ lượng gỗ lớn trong tỉnh và khả năng nhập khẩu gỗ từ các nước Đông Nam Á đảm bảo ổn định nguyên liệu cho sản xuất chế biến các mặt hàng gỗ lâu dài, chế biến song mây, sản xuất bột giấy. Từ mủ cao su có thể chế biến các sản phẩm cao su dân dụng và công nghiệp chất lượng cao; Chế biến cà phê xuất khẩu, chế biến đường, chế biến dầu thực vật, chế biến sắn, chế biến hoa quả và súc sản đóng hộp.

Ngoài ra còn có thể phát triển các ngành công nghiệp khai khoáng khi đã xác định được địa bàn và trữ lượng cho phép.

Lâm nghiệp

Nông nghiệp
Do đặc trưng là đất đỏ bazal (vì Biển Hồ là miệng của một núi lửa tạm ngừng hoạt động), ở thành phố PleiKu và các huyện vùng cao của Gia Lai có thể canh tác các loại cây công nghiệp như cao su, cà phê, điều... Riêng huyện Đăk Pơ và thị xã An Khê thì thích hợp cho việc trồng cây ngắn ngày, do chịu ảnh hưởng khí hậu của vùng giáp ranh (Bình Định). Huyện Đăk Pơ là vựa rau của cả vùng Tây Nguyên, hàng ngày cung cấp trên 100 tấn rau cho các khu vực ở miền Trung và Tây Nguyên.

Du lịch
Xuất phát từ điều kiện địa lý, là vùng núi cao có nhiều cảnh quan tự nhiên cũng như nhân tạo, Gia Lai có tiềm năng du lịch rất phong phú. Đó là những khu rừng nguyên sinh với hệ thống động thực vật phong phú, nhiều ghềnh thác, suối, hồ như Biển Hồ là một thắng cảnh nổi tiếng. Biển Hồ được xem như là một đôi mắt của thành phố núi Pleiku.

Nhiều núi đồi như Cổng Trời MangYang, đỉnh Hàm Rồng. Cảnh quang nhân tạo có các rừng cao su, đồi chè, cà phê bạt ngàn. Kết hợp vời các tuyến đường rừng, có cácc tuyến dã ngoại bằng thuyền trên sông, cưỡi voi xuyên rừng, trekking...

Bên cạnh sự hấp dẫn của thiên nhiên hùng vĩ, ở Gia Lai còn có nền văn hóa lâu đời đầm đà bản sắc núi rừng của đồng bào các dân tộc, chủ yếu là Jarai và banah thể hiện qua kiến trúc nhà Rông, nhà sàn, nhà mồ, qua lễ hội truyền thống, qua y phục và nhạc cụ...

Thêm vào đó, Gia Lai có bề dày lịch sử và truyền thống cách mạng hào hùng được thể hiện đậm nét qua các di tích lịch sử văn hóa như khu Tây Sơn thượng đạo, di tích căn cứ địa của anh hùng áo vải Tây Sơn Nguyễn Huệ; Đó là quê hương của anh hùng Núp, các địa danh Pleime, Che reo, là răng đã đi vào lịch sử.

Ai đã đến Gia Lai chắc đã từng biết đến những con dốc cao và dài, với con đường mờ trong sương vào những sáng mùa đông, đã từng đi vào bài hát "Thành phố sương mù". Những điểm du lich trong thành phố không nhiều, ngoài khu vui chơi giải trí là hồ Đức An, sân vận động và rạp chiếu phim, và rất nhiều quán cà phê. Có rất nhiều thác quanh thành phố như: thác Dakthoa, thác Phú Cường, thác Lồ Ô, thác Chín tầng, ... bài hát,: thành phố sương mù. thành phố sương mù, đêm về nhớ thêm...


Văn hóa - Xã hội

Âm nhạc
Có các nhạc cụ đặc trưng của các dân tộc thiểu số:

Cồng chiêng
Đàn đá
Đàn K'ni
K'lông pút
Đàn Goong
T'rưng
Alal

Ẩm thực
Rượu cần
cafe

Điêu khắc
Tượng nhà mồ

Lễ hội
Lễ hội Đâm Trâu
Lễ ăn cơm mới
dù ai ăn đâu làm đâu. nhớ ngày lẽ hội dâm trâu thì về.


Sân khấu
Đoàn Nghệ thuật Đam San: nghiên cứu, sưu tầm, chỉnh lý, biên soạn và biểu diễn...
Các dân tộc thiểu số có tín ngưỡng vạn vật hữu linh, đời sống văn hóa của họ gắn liền với các lễ hội, ở đó họ trình diễn các loại nhạc cụ, các điện múa (xoang) diễn ngâm trường ca (kể khan). Gia Lai nói riêng và Tây Nguyên nói chung có các trường ca nổi tiếng như trường ca Đăm San, Xinh Nhã, Hơmon...

Thể dục thể thao
Gia Lai có Câu lạc bộ bóng đá Hoàng Anh Gia Lai hiện đang tham dự và đã hai lần vô địch giải bóng đá chuyên nghiệp V-League của Liên đoàn Bóng đá Việt Nam.

Liên kết ngoài
UBND tỉnh Gia Lai
Gia Lai
Gia Lai - tiềm năng & triển vọng đầu tư
Âm nhạc Tây nguyên đương đại
Thông tin thêm về Gia Lai và Tây Nguyên
Dân ca Banar
Văn hoá Tây Nguyên

Posted by: delta Apr 17 2008, 10:15 AM

Pleiku (cũng còn viết Plei Cu, Plây Cu, Plây Ku hay Plei Ku), là thành phố, tỉnh lỵ của tỉnh Gia Lai ở vùng Tây Nguyên,

Vị trí địa lý
Thành phố Pleiku là đô thị phía bắc Tây Nguyên, nằm trên trục giao thông giữa quốc lộ 14, quốc lộ 19 nối thông suốt cả nước, gần ngã ba Đông Dương, nằm trên cung đường Hồ Chí Minh, và trong vùng tam giác tăng trưởng các tỉnh lân cận, cũng như các quốc gia láng giềng như Campuchia, Lào. Tổng diện tích tự nhiên là 26.166,36 ha, là trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa - xã hội của tỉnh Gia Lai.

Pleiku nằm trên độ cao trung bình 300m -500 m; ngã ba quốc lộ 14 và quốc lộ 19 có độ cao 785 m

Dân số, dân tộc
Dân số 188.223 người, bao gồm 28 dân tộc đang sinh sống; người Kinh chiếm đa số (87,5%), còn lại là các dân tộc khác, chủ yếu là các dân tộc Gia Rai và Ba Na (12,5%). Số người trong độ tuổi lao động khoảng 76.262 người chiếm 38% dân số.

Tỷ lệ tăng dân số tự nhiên giảm nhanh, đến năm 2004 đạt 1,14%. Kết quả trên đã góp phần tích cực cho công tác xoá đói giảm nghèo, giải quyết việc làm, nâng cao chất lượng cuộc sống cho nhân dân.

Năm 1971 dân số thị xã là 34.867 người.

Phân chia hành chính
Thành phố có 11 phường (trong đó có phường Thắng Lợi là phường mới được thành lập vào cuối năm 2006 - được tách ra từ một phần địa giới hành chính của xã Chư Á), 9 xã, trong đó : đất nội thành là 5.368,61 ha với dân số khoảng 134 ngàn người (10 phường). Hệ thống giao thông, lưới điện quốc gia, thông tin liên lạc đã thông suốt từ thành phố đến 19 xã, phường.

Các phường bao gồm Diên Hồng, Ia Kring, Hội Thương, Hoa Lư, Tây Sơn, Thống Nhất, Hội Phú, Yên Đỗ, Yên Thế, Trà Bá, Thắng Lợi và các xã bao gồm Biển Hồ, Chư H'Drông, An Phú, Trà Đa, Gào, Diên Phú, Tân Sơn, Ia Kênh, Chư Á.

Kinh tế
Thành phố có ưu thế về thổ nhưỡng, thời tiết thuận lợi cho phát triển các loại cây công nghiệp : Cao su, cà phê, hồ tiêu, cây lâm sản đa dạng.

Các tiềm năng về du lịch từ các công trình thủy điện, thủy lợi, cảnh quan thiên nhiên do đặc thù địa hình Tây Nguyên mang lại như : du lịch sinh thái, cảnh quan, lịch sử.v.v.

Ưu thế về đất đai rộng, chưa được khai thác nhiều, có khả năng thu hút đầu tư nhanh khi có chính sách phù hợp.

Tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân hàng năm là 14,65% (giai đoạn 1999 - 2004), cơ cấu kinh tế tiếp tục chuyển dịch theo hướng tích cực, tỷ trọng ngành công nghiệp - xây dựng ngày càng tăng trong cơ cấu chung của GDP. Thu nhập bình quân đầu người đạt 662 USD/người/năm, tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 550 hộ chiếm 1,45% (cuối năm 2003 là : 1,78%), theo qui định của Bộ lao động thương binh và xã hội với tiêu chí đạt được như trên thì địa bàn thành phố cơ bản thoát nghèo.

Khu công nghiệp Trà Đa đang tiếp tục thu hút đầu tư của các doanh nghiệp (trên 30 doanh nghiệp đăng ký hoạt động, đến nay đã có 13 doanh nghiệp đi vào hoạt động, 5 doanh nghiệp đang xây dựng cơ bản), khu Công nghiệp Nam Hàm Rồng, khu công nghiệp Bắc Biển Hồ điện đã có nhiều doanh nghiệp hoạt động sản xuất, kinh doanh. Đồng thời tỉnh đang quy hoạch phát triển cụm du lịch tham quan các cảnh quan đẹp của núi rừng Tây Nguyên : thác Phú Cường, thác Ba, thác Bầu Cạn, thủy điện Yaly, nhà lao Pleiku, Biển Hồ nước, công viên Đồng xanh, Diên Hồng, công viên văn hóa các dân tộc thiểu số…

Thành phố Pleiku đã được Bộ Xây dựng phê duyệt quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội thành phố đến năm 2020. Đang tổ chức kêu gọi các nhà đầu tư thi công các khu quy hoạch đã được phê duyệt : Khu dân cư Lê Thánh Tôn, Nguyễn Chí Thanh, Diên Phú, IaSoi; cụm CN-TTCN, khu đô thị mới Hoa Lư - Phù Đổng (Công ty FBS đang đầu tư xây dựng), suối Hội Phú (Tổng Công ty than đang đầu tư), và các khu dân cư mới theo quy hoạch, các khách sạn cao tầng.v.v.


Cơ sở hạ tầng
Cấp nước sinh hoạt: tỷ lệ dân số được dùng nước sạch là 86%, cấp 128 lít nước/người/ngày.

Điện chiếu sáng: mạng lưới điện quốc gia đã kéo đến 20/20 xã, phường, thôn, làng. Hơn 99,21% số hộ dân được sử dụng lưới điện quốc gia.

Vệ sinh môi trường: được chú trọng đầu tư đồng bộ với sự phát triển hạ tầng đô thị, đến cuối năm 2004 thành phố sẽ quản lý, chăm sóc trên 6.000 cây xanh đường phố.

Hệ thống thông tin liên lạc: được mở rộng đầu tư nâng cấp, đến nay đã phủ sóng thông tin toàn bộ 20/20 xã, phường, thôn, làng, bản. Tính đến cuối năm 2003 số máy điện thoại lắp đặt bình quân đạt 16 máy/100 dân (dự kiến cuối năm 2004 đạt 19 máy/100 . Sân bay Cù Hanh đang được đầu tư nâng cấp để tiếp đón máy bay hạng nặng (A320).

Công sở, nhà dân đã được đầu tư nâng cấp khang trang, hiện đại, đến nay có hơn 80% nhà kiên cố và bán kiên cố. Khu vực nội thành phần lớn là nhà kiên cố, cao tầng; Trung tâm thương mại đã được đầu tư làm mới và hệ thống các chợ khu vực đi vào hoạt động ổn định.

Qua 5 năm xây dựng và phát triển đô thị, tổng mức đầu tư toàn xã hội trong 5 năm (1999 - 2004) trên địa bàn thành phố đạt hơn 1.245 tỷ đồng, trong đó vốn ngân sách Thành phố đầu tư hơn 110 tỷ đồng để đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng đô thị, kết quả đạt khả quan như : đầu tư trên 64 tỷ đồng xây dựng mới, cải tạo nâng cấp 65 trường học (350 phòng học); đầu tư trên 24 tỷ đồng xây dựng 225 đường hẻm với tổng chiều dài 112 km đường giao thông nông thôn (đường láng nhựa và bê tông xi măng); cải tạo nâng cấp và xây dựng mới 72 phòng họp tổ dân phố thôn, làng…


Giao thông
Hiện có 734,257 km đường bộ, bao gồm : 19,25 km đường bê tông ximăng; 85 km đường bê tông nhựa; 216,1 km đường láng nhựa; 32 km đường cấp phối và 381,9 km đường đất.

Sân bay Cù Hanh cách trung tâm thành phố khỏang 5 km đang được đầu tư nâng cấp để tiếp nhận các máy bay lớn (A320).

Posted by: M&N May 2 2008, 10:15 AM

“Con không có lời ru/Đưa con vào cuộc đời/…/Xin thắp lên cho con một ngọn nến”. Câu thơ ngấn đầy nước mắt được khắc ở bàn thờ chung của gần 10.000 ngôi mộ, phần nhiều là vô danh ở khu nghĩa trang đồng nhi, thành phố Pleiku (Gia Lai). Ở nơi ấy, có một người đàn ông tự nguyện chăm sóc các phần mộ.

7h tối giữa tháng 12. Trời đổ mưa tầm tã. Cái rét của mùa mưa cao nguyên lại về. Ở nghĩa trang thành phố Pleiku, có người đàn ông lặng lẽ làm một việc mà ông không hề mong bao giờ: khâm liệm cho một hài nhi bị bỏ rơi. Lúc chiều tối, ông nhận được tin dữ có một hài nhi bị gói trong bì, vứt ở lùm cây cạnh nghĩa trang. Vội vàng bỏ bữa cơm chiều, ông đội mưa đi mua các thứ cần thiết và lên đường. Nhanh tay lần giở lớp nylon được bọc khá kỹ, kéo nốt mấy tấm giấy mỏng... Một bé gái đã thành hình, khoảng 6-7 tháng tuổi.

Ông lấy chai rượu chuẩn bị sẵn, rửa ráy cẩn thận hài nhi, đưa vào một tiểu sành, đào đất làm thêm ngôi mộ nhỏ vô danh. Xong việc, ông khum người tránh những cơn gió thông thốc, đốt lên mấy nén nhang trước ngôi mộ mới. Nhìn lại một lần nữa xem mình có sơ suất gì không trước khi quay về. Đã quá 10h đêm.

Suốt 4-5 năm nay, người ta vẫn thấy ông lui tới nghĩa trang, lúi húi nhổ cỏ dại, thắp nhang cho những ngôi mộ hài nhi vô danh. Đôi lúc ông còn dẫn vợ theo, khâm liệm cho hài nhi bị bỏ rơi. Ông không muốn nói tên. Mọi người hay làm công việc lau mộ thuê ở đây vẫn thường gọi ông bằng cái tên thân mật: ông Sáu.

Vốn là dân xây dựng, ông Sáu hết làm nhà nước lại ra riêng, có hàng chục phương tiện chuyên dụng phục vụ cho việc làm nghề. Bỗng nhiên, ông bỏ tất cả, về sống trong một căn nhà khiêm tốn ở thành phố Pleiku. Tiền dành hết cho việc nghĩa. Cái duyên tiền định đưa đẩy ông đến với công việc này là vào năm 2002, khi có một hài nhi bị bỏ rơi ở chợ mới (nay là Trung tâm thương mại thành phố Pleiku).

Hài nhi được bọc kỹ trong giấy báo, nylon và để trên một sạp hàng cả ngày. Khi thu dọn đồ, bà chủ sạp thấy cái bọc bỏ đó, nhưng không ai nhận. Bà tò mò mở ra xem và xỉu ngay trên sạp hàng. Hài nhi được bà con tiểu thương đóng góp tiền mua nhang đèn, tiểu sành đem lên nghĩa trang. Biết chuyện đó, ông quyết định tìm lên nghĩa trang, lo hậu sự cho các bé. Đôi lúc túng thiếu, không đủ tiền mua tiểu sành, các vật dụng cần thiết, ông bán luôn chiếc xe máy thường đi. "Đợi có tiền sắm lại sau", ông giải thích.

Mấy năm trời làm việc nghĩa, ông tự tay chôn cả nghìn hài nhi bị bỏ rơi. Cứ có người báo hài nhi bị bỏ rơi, ông lại có mặt, làm cái việc mà ông không muốn lặp lại bao giờ: giải quyết hậu quả cho những mối tình lầm lỡ. Ông Sáu nói: "Buồn lắm! Có lần tôi an táng cho cháu trai lớn tháng bị bỏ rơi. Mọi người đi qua thấy vậy tưởng bé đang còn sống và bảo sao lại để bé bên đường thế này mà không đưa mẹ nó cho bú mớm? Lúc đó, nước mắt tôi tự nhiên cứ trào ra giàn giụa".

Cây xương rồng day dứt


Vẫn có những cô bé như thế này lui tới nghĩa trang đồng nhi. Ảnh: Thanh Niên.
Nghĩa trang đồng nhi có từ năm 1990, nằm trong phần đất của nghĩa trang thành phố Pleiku. Một số tín đồ Công giáo, Phật giáo đã lập một trang thờ. Những ngôi mộ hài nhi vô danh từ đó có người chăm sóc, không còn cô quạnh, lạnh lẽo như trước.

Tại khu nghĩa trang này, số mộ phần lên tới gần 10.000. Con số mộ vô danh đang có dấu hiệu gia tăng. Như lời ông Sáu thì có ngày, ông phải làm lễ "tiễn đưa" 10 cháu. Có cô cậu đang độ tuổi học trò, mặt búng ra sữa đã để lại những hậu quả tai hại, tự mình đánh mất khát vọng sống của mỗi sinh linh, và tự tước bỏ quyền làm cha, làm mẹ của chính mình - một thiên chức cao quý.

Có những cô bé, cậu bé tới đây, đặt vội vài nén nhang trên một khu mộ vô danh nào đó, sụt sùi khóc rồi vội vã ra về. Có cô gái còn rất trẻ vào đây khóc cả tháng trước sinh linh mà mình phá bỏ. Mới đây, có hai cô lén lút đem đến một thi hài bé nhỏ, treo trên cây rồi vùng chạy. Ông Sáu lại lặng lẽ khâm liệm.

Hai cây xương rồng trồng ở trước trang thờ hiện hữu chi chít những chứng tích buồn, những dòng chữ khắc đầy trên lá như: "Cầu chúc cho bố mẹ chấp nhận tình yêu của mình"; "Chúc Q. có được tình yêu mới"; "Mẹ nhớ con"... Và còn nhiều những tờ giấy ghi nội dung tương tự bị mưa nắng làm phai mờ vết mực. Trong số này, chỉ có 1/10 là được gia đình quan tâm, xây mộ chu đáo. Còn lại, các ngôi mộ hài nhi bị bỏ rơi, được những tấm lòng nhân hậu chôn cất và nhang khói.

Ông Sáu nói: "Những trường hợp đó làm cho mình thấy day dứt. Cõi đời vô thường. Có những khi giật mình mới thấy mình sai. Mình muốn làm thêm một việc nghĩa cho đời. Năm nay gần 60 tuổi rồi, chẳng còn bao xa. Chỉ thương tụi nhỏ, mới chút tuổi đã...".

Posted by: M&N May 3 2008, 08:28 AM

Thưa các bạn, bài nầy không phải do thành viên sáng tác ... Nhưng trang web thuộc về Pleiku ... nên M&N tạm post vào Forum nầy ... có lẽ không đúng đề tài của Forum ... nhưng để vinh danh và cảm kích tấm lòng từ thiện của ông Sáu

Posted by: M&N May 30 2008, 04:00 PM

Nếu hồ Lak đã đem lại cho Daklak một nét duyên dáng đáng yêu, hồ Than Thở quyến rủ mọi người bằng vẻ đẹp thơ mộng, và bằng một câu chuyện tình đau thương, thì Biển hồ Plây-cu là một viên ngọc bích nằm giữa lòng Trường Sơn mênh mông, hùng vĩ.

Biển hồ Plây Ku còn gọi là hồ T'rưng hay hồ Ea Nueng. Từ thị xã Plây Ku, theo QL 14 đi về hướng KonTum, độ 7 km, rẽ sang tay phải theo con đường mòn dẫn đến Biển Hồ. Trước mặt các bạn là bể nước phẳng lì, bàng bạc, lóng lánh dưới ánh mặt trời. Xung quanh hồ có thể nói là cả một vườn hoa. Nhiều nhất là hoa ê ban màu sữa, chấm phá lung linh giữa khoảng không gian xanh biếc. Hoa mua sắc tim tím. Hoa ngải màu vàng vàng. Hoa súng màu phơn phớt trắng hồng ... Thôi thì đủ màu đủ sắc.

Hồ T'rưng còn là nơi ẩn náu của nhiều loại chim như chim sin sít lông tím, mỏ hồng, sớm chiều kêu vang, tiếng kêu lanh lảnh như tiếng kèn đồng. Chim bói cá có bộ lông sặc sỡ, màu xanh biếc lẫn với màu xanh da cam. Chim cuốc đen trùi trụi hoặc màu lốm đốm hoa mơ. Các con kơ vông, kơ túc thấp thoáng nấp trong các cụm hoa sen, hoa súng trên mặt hồ. Những chú le le, vịt trời lặn hụp trong những bãi lau bồng bềnh giữa mặt hồ gợn sóng. Trên trời xanh, chim đ'rao, chim trắc-la nhởn nhơ bay lượn.

Biển Hồ còn là cả một vựa cá ở Tây Nguyên, gồm đủ các loại cá nước ngọt như cá trắm, cá chép, cá trôi, cá đá, cá niềng ... bơi lội nhởn nhơ. Những ngày có mưa lớn, hàng trăm con thác đổ vào đây nước dâng lên lai láng.

Mơ lúc chiều tà, ánh hoàng hôn trải ra khắp không gian mênh mông một màu tím sậm của núi rừng. Những đêm trăng thanh gió mát cảnh hồ nước trông có vẻ đẹp lạ lùng và huyền ảo. Dãy núi chung quanh màu lam in trên nền trời bàng bạc, mặt hồ óng ánh như gương, gió nhè nhẹ trôi, tâm hồn các bạn không khỏi lâng lâng ...


Nguyễn Nhân Thống
(Qui Nhơn)

Posted by: M&N May 30 2008, 04:02 PM

Biển hồ Tơ Nưng nằm ở xã Biển Hồ, Tp. Pleiku, tỉnh Gia Lai.

Đặc điểm: Biển hồ Tơ Nưng nguyên là một miệng núi lửa ngừng hoạt động đã hàng trăm triệu năm. Hồ có hình bầu dục, diện tích 230ha.

Con đường dẫn xuống hồ đẹp như tranh, hai bên là những rặng thông xanh ngắt. Cuối con đường, leo lên các bậc tam cấp bằng đá, du khách sẽ đặt chân vào ngôi nhà lồng rất thơ mộng được xây trên một đồi cao ăn ra lòng hồ. Nước hồ quanh năm đầy ắp, xanh trong có thể nhìn rõ từng đàn cá bơi lội dưới nước. Hồ có độ sâu từ 20 đến 40m. Ðây là vựa cá, hàng năm cung cấp cho Pleiku hàng trăm tấn cá. Những chiếc thuyền độc mộc lướt trên mặt hồ thật êm ả.

Phong cảnh xung quanh hồ thật ngoạn mục, từ những cây cối và các loài hoa khoe sắc ven hồ, ong bướm dập dìu tiếng hót của các loài chim lảnh lót mỗi buổi sớm mai. Kế đó là những cánh rừng bạt ngàn, những ngọn đồi uốn lượn trập trùng... Những chiếc thuyền độc mộc lướt trên mặt nước.

Giữa mùa nắng nóng oi nồng mà ở đây rất dễ chịu: không khí trong lành và mát rượi. Đứng trước hồ nước mênh mông không khỏi nhớ đến câu thơ “Ngọn gió nóng qua sông thành ngọn gió mát”. Quả thực, biển hồ đã hấp thụ những cơn gió nóng nực để đem đến cho vùng đất cao nguyên bao la những cơn gió mát lành. Đây không chỉ là nguồn cung cấp nước sinh hoạt, nước cho cây trồng và vật nuôi cho một vùng rộng lớn mà còn cung cấp cho dân trong vùng hàng trăm tấn cá, tôm…mỗi năm. Nguồn lợi tự nhiên mà biển hồ mang lại vô cùng to lớn và quan trọng, nhất là đối với vùng cao nguyên ở độ cao gần ngàn mét so với mặt biển và hiếm nước. biển hồ với nhiều góc độ nổi lên như một viên ngọc bích giữa mênh mông đất đỏ Tây Nguyên.

Biển hồ gần quốc lộ 14 và quốc lộ 19 nên rất thuận tiện cho khách đến tham quan. Đứng bên hồ, du khách có thể phóng tầm mắt để nhìn bao quát cả một vùng: đây là những quả đồi đất đỏ badan, những đồi chè, những đồi cà phê trĩu quả. Kia là thành phố Pleiku - phố núi cao, phố núi đầy sương. Xa xa là những cánh rừng bạt ngàn, những ngọn đồi uốn lượn trập trùng. Du khách còn gặp ở đây những ngôi nhà rông cao vút.

Trong vòng bán kính 6km về hướng nam là núi Hàm Rồng. Hàm Rồng là dương, dương từ khí núi, hiên ngang như tấm bình phong chắn gió. Ngược lại, biển hồ cũng là miệng một núi lửa nhưng khác là âm sâu xuống lòng đất. Các nhà khảo cổ học đã thám sát, thăm dò và khai mở trang sử từ lòng đất này cho chúng ta biểt về văn hóa biển hồ - nền văn hóa đặc sắc thời tiền sử…

Biển hồ Tơ Nưng được ví như hạt ngọc của Pleiku, của cả Tây Nguyên và là một điểm du lịch quan trọng của tỉnh.

Posted by: tuyettinh Jul 21 2008, 06:01 AM

Những du khách đến Gia Lai và ghé thăm Biển Hồ Pleiku bên phố núi thơ mộng, ai cũng đều khen ngợi thắng cảnh có một không hai trên cao nguyên Gia Lai. Cảnh đẹp của Biển Hồ mà thiên nhiên ban tặng ở đây có lẽ ai cũng dễ dàng nhận thấy, nhưng xung quanh thắng cảnh hữu tình ấy còn có nhiều câu chuyện khá thú vị mà không phải ai cũng biết đến.

Tên gọi Biển Hồ, hay hồ Tơ Nưng, Ia Nueng nằm ở phía Bắc Gia Lai, cách trung tâm thành phố Pleiku khoảng 7km, thuộc xã Biển Hồ, TP Pleiku, tỉnh Gia Lai. Biển Hồ có hình bầu dục, diện tích khoảng 230ha, xung quanh núi bao bọc và rừng thông xanh mát quanh năm.

Theo truyện cổ dân gian của dân tộc Jơ Rai kể về sự tích Ia Nueng (Biển Hồ) khi xưa là bến nước uống chung của làng người Jơ Rai. Nước ở bến Ia Nueng rất xanh trong, soi rõ mặt người. Một hôm, trên đường đi đến bến Ia Nueng để lấy nước, có hai người dân trong làng là Yă Pôm và Yă Chao phát hiện một con heo trắng rất đẹp. Yă Chao đã bắt con lợn trắng xinh đẹp kia về nuôi ở nhà mình. Hằng ngày, Yă Chao chăm sóc cho lợn trắng đủ thức ăn ngon nhưng chú lợn con không ăn gì cả. Một lần Yă Chao mang những chiếc bầu đi lấy nước ở Ia Nueng về dính những hạt cát trắng thì bỗng nhiên chú lợn con đã liếm hết những hạt cát một cách ngon lành. Sửng sốt trước hiện tượng lạ, sau này Yă Chao cứ đi lấy cát trắng về cho chú lợn ăn và lớn nhanh như thổi. Sau 3 lần trăng tròn, chú lợn trắng lớn bằng con trâu to và khiến cả dân làng ngạc nhiên.

Khi ấy dân làng làm nhà rông mới và sai người trong làng đi tìm một con lợn thật to để cúng Yàng và làm lễ ăn mừng. Sau khi sai người đi tìm kiếm khắp nơi nhưng không lấy đâu ra con lợn to như già làng mong muốn nên trở về nhà Yă Chao xin bắt con lợn trắng này để làm thịt. Yă Chao kiên quyết từ chối, dù có đổi bao nhiêu tài sản của dân làng cũng không chịu. Nhưng cuối cùng dân làng đã quyết cử 2 người to khỏe đến bắt cho bằng được con lợn trắng về làm thịt cúng Yàng và chia đều thịt cho các gia đình trong làng để ăn mừng. Riêng Yă Chao không nhận thịt và thề rằng: "Nếu tôi ăn thịt này thì đất sẽ động, Ia Nueng sẽ sụp lở". Nhưng đứa cháu của Yă Chao thấy thịt ngon đòi ăn và khóc cả ngày đêm nên bà không cầm được lòng mà phải cho đứa cháu ăn thịt lợn trắng. Bỗng chốc, trời đất, núi rừng rung chuyển, nhà cửa ngả nghiêng, vùi lấp cả dân làng. Hai bà cháu Yă Chao chạy nhưng không kịp nên bị nước nhấn chìm biến thành tượng đá dưới đáy hồ...

Ngoài ra, còn có chuyện kể rằng, hồ mang tên Tơ Nưng là tên một làng cổ trong huyền thoại. Chuyện kể về ngôi làng xưa to và đẹp lắm. Dân làng sống yên vui, hòa thuận lâu đời thì bỗng một hôm, ngọn núi lửa ập tới vùi lấp làng. Những người may mắn còn sống sót đã khóc thương cho làng mình, khóc cho người thân không ngớt, khiến nước mắt chảy thành suối, các suối đổ về thành hồ. Hồ mang tên Tơ Nưng là một kỷ niệm chung của làng cổ đó...

Về Biển Hồ ở Pleiku còn có nhiều huyền thoại khác như chuyện kể rằng hồ sâu không đáy và thông ra tận biển Đông. Từ đó có câu chuyện ví von về những người làm gỗ ở Gia Lai, họ chỉ cần thả những lóng gỗ xuống Biển Hồ, một đêm xuống cảng biển Quy Nhơn, Bình Định là có thể lấy gỗ đem bán...

Thực tế, Biển Hồ (hồ Tơ Nưng; Ia Nueng) nguyên là một miệng núi lửa đã ngừng hoạt động từ hàng trăm triệu năm qua. Sự rộng lớn mênh mông của hồ nước này tựa như biển khơi nên người dân địa phương đặt tên là Biển Hồ. Dẫu thiên nhiên khắc nghiệt, nắng hạn đến đâu nhưng từ trước đến giờ nước Biển Hồ này vẫn chưa bao giờ cạn. Biển Hồ là nơi cung cấp nguồn nước sinh hoạt cho hàng chục ngàn người dân TP Pleiku. Đây còn là nơi có nhiều tôm cá, phong cảnh xung quanh hồ rất xinh đẹp, mát mẻ quanh năm và là nơi hẹn hò thú vị của nhiều đôi nam nữ yêu đương. Có những bạn tình sau lần đến với Biển Hồ Pleiku đã rất thích thú và viết nên những cảm nhận trên Blogcủa mình: "...Giữa mùa nắng nóng oi nồng mà ở đây rất dễ chịu, không khí trong lành và mát rượi. Đứng trước hồ nước mênh mông, ngắm cảnh rừng thông trữ tình mà lòng càng đầy ắp tình yêu lãng mạn...".

Nhiều người còn ví Biển Hồ như viên ngọc bích giữa mênh mông đất đỏ Tây Nguyên, là "đôi mắt" của phố núi Pleiku. Gần đây, tỉnh Gia Lai cho phép một doanh nghiệp ngoài tỉnh đầu tư thực hiện dự án "Lâm viên Biển Hồ" hàng trăm tỷ đồng với nhiều loại hình dịch vụ du lịch khác nhau nhưng phải bảo đảm tính bền vững về môi trường sinh thái ở đây. Dự án đến nay chưa triển khai nên chưa thể nói gì thêm, tuy nhiên vẻ đẹp tự nhiên của Biển Hồ trên phố núi Pleiku đã được xếp hạng là thắng cảnh đặc biệt và độc đáo

Ngọc Như

Posted by: M&N Aug 2 2008, 10:38 AM

Posted by: M&N Aug 2 2008, 10:41 AM

Posted by: M&N Aug 2 2008, 10:48 AM

Posted by: M&N Aug 2 2008, 10:52 AM

Posted by: M&N Aug 2 2008, 11:05 AM

Posted by: M&N Aug 2 2008, 12:39 PM

Posted by: M&N Aug 6 2008, 10:33 AM

Có những món mà muốn ăn được thì phải chế biến khá tỉ mẩn, nhưng bù lại những người chưa ăn bao giờ, chỉ nhìn thấy thôi cũng cầm lòng không đặng. Lòng heo nướng nghệ ở Pleiku là một ví dụ.

Lòng heo mua về, rứt bớt mỡ dính bên ngoài, rửa sạch xong thì pha độ nửa thau nước với hai thìa canh muối, một quả chanh bỏ lòng vào ngâm độ 30 phút. Tiếp đến bỏ vào nồi nước trong luộc sơ. Vớt ra cắt thành từng khúc độ 3cm. Sả, tỏi củ: lột vỏ, đập dập băm nhỏ, củ nghệ giã nhỏ chắt lất nước; tiêu xay nhỏ, thêm chút bột nêm, tất cả đem trộn ướp với lòng độ 10 phút cho thấm. Than hoa quạt đỏ rồi thì cứ gắp bỏ lên vỉ nướng đến khi thấy mỡ ứa lủi sủi bên ngoài, miếng lòng vàng rộm và tỏa mùi thơm của các gia vị quyện với mùi mỡ là được.

Lên Pleiku, vào tiết trời mát mẻ dễ chịu. Sau một buổi bồi dưỡng văn hóa xứ sở của chàng Đam San ở công viên Đồng Xanh, ghé vào cái quán nhỏ bên đường cách đó không xa, hai bên là những vạt rau xanh nõn, quán có cây trứng cá nên gọi là quán Trứng Cá. Nếu không biết, ăn các món khác đã no lắm rồi nhưng thấy bàn bên bưng ra một đĩa vàng vàng, một cái bếp lò đặt cạnh, cứ vừa quạt vừa gắp, một lúc mùi thơm bốc lên, đảm bảo không thể nào đừng được.

Cúc Phương

Posted by: M&N Oct 26 2008, 01:09 PM

Buổi Sáng Pleiku Và Những Điều Cảm Nhận

Hoang Vắng

với những người bận rộn buổi sáng của họ bắt đầu bằng: hối hả chạy xe đi làm, tranh thủ làm ly cafe nếu là nam giới, hoặc ăn sáng và đến công sở bắt đầu bằng những công việc ngập đầu theo xu hướng xã hội công nghiệp, đôi lúc chúng ta đâu có thời gian cảm nhận cuộc sống như thế nào??

nhưng với pleiku phố núi này thì đôi lúc dù bận rộn cỡ nào bạn cũng không thể không cảm nhận những đặc trưng riêng của thiên nhiên ban tặng cho phố núi này như: cái lạnh của miền núi, sương mờ nhân ảnh núp bóng dứoi ánh mặt trời, ly cafe buổi sáng như thói quen của riêng tôi...

ở pleiku này nếu bạn muốn có một cảm giác lãng mạn và hứng thú của một ngày mới thì rất dể cảm nhận nó: buổi sáng khi đi làm hay đi học bạn mặc thêm áo ấm và cả bao tay vì thời tiết hơi lạnh, khi ra đường cảm giác bạn càng thú vị hơn khi sương bao phủ mờ dưới ánh nắng tất cả những cảm giác đó bạn ngồi bên một quán cóc ven đường trên là bóng cây làm một ly cafe sáng vừa có vị thơm ngon đậm đà, vừa lâng lâng ngây ngất say say với thiên nhiên và mùi vị cafe và nhâm nhi cảm nhận một ngày mới

với tôi một buổi sáng như thế thì đó là cả một ngày hứng thú và mang nhiều cảm giác sáng tạo.....

nếu bạn là người mới đến pleiku công tác, du lịch hay cái gì khác đừng quên thưởng thức cảm giác thiên nhiên và cảm nhận của riêng bạn nhé.

Posted by: M&N Oct 26 2008, 01:16 PM

Pleiku, Đóa Quỳ Vàng Và Những Hồn Thi Sĩ

Nguyễn Mạnh Trinh

Pleiku, một thành phố nhỏ heo hút ở cao nguyên, nhờ thơ và nhạc, đã thành một nơi chốn đầy thơ mộng. Thành phố ấy, có những tương phản kỳ lạ. Chiến tranh đã làm phố núi ấy có một bộ mặt, khi thì lãng mạn thơ mộng với những tà áo dài nữ sinh đi học buổi sớm mai nhưng cũng có lúc đầy nhục dục xác thịt. Con đường từ phố đến camp Holloway đầy những quán rượu và những cô gái phấn son lòe loẹt. Và, thành phố cũng đầy những sắc lính. Những người từ mặt trận trở về, đốt tiền mua vội một đêm vui rồi sáng mai trở lại miền gió cát. Những người lính đồn trú ở đây, ráng làm quen với cuộc sống ở vùng nắng bụi mưa sình, trong một giây phút nào, cũng nao nao vì những tà áo trắng buổi sáng trong sương mù Pleiku, tìm thấy một chút thơ mộng trong đời để làm kỷ niệm. Pleiku, những cuộc tình có thực đầy dông bão của những người lính và những cô gái giang hồ. Nhưng Pleiku cũng có những êm ái thánh thiện của tình học trò áo trắng và người lính dạn dầy trong khói lửa. Pleiku có con đường đầy quán rượu cho lính G.I. viễn chinh nhưng cũng có con đường có hai hàng cây cao vút rợp bóng lá và những tà áo học trò tung bay theo nắng.

Người làm thơ, có lúc cũng cảm khái vì cái không gian, thời gian của thành phố ấy. Mưa cũng là cái mưa đặc biệt, mỗi mỗi hạt mưa như chứa đựng cả những nỗi niềm của tất cả những địa phương xa lạ thu góp về. Nắng cũng là cái nắng không phải của một nơi chốn nào khác, nó mang đến cái hanh hao khó chịu nhưng cũng trong màu nắng ấy lấp lánh những tình cảm thầm thì khó tả. Lạnh cũng chẳng phải là cái lạnh lẽo bình thường mà hình như cỏ cây, đường phố, núi non,... ở đây cũng se mình và chia sẻ chung vui buồn với con người. Trong giây phút hiếm có trong đời, cảm xúc đã làm ngôn ngữ tăng thêm lôi cuốn và tạo nhiều ấn tượng. Nguyễn Bắc Sơn, một chứng nhân của cuộc chiến, làm thơ như một cách thế sống, đã coi công việc viết như một phần của đời người. Sống ở Plei ku và viết những bài thơ để gửi Pleiku. Thơ ông, có chút cảm khái ngậm ngùi của thời tao loạn nhưng cũng có những xúc động bềnh bồng của tâm tư lãng mạn hay đùa cợt với cuộc đời. Thơ, phảng phất vóc dáng một chàng cuồng sĩ...

Ðọc bài thơ “Hoa Quì Vàng Lạnh Pleiku,” tự nhiên tôi như người trở về thời gian ấy, không gian ấy. Trở về những ngày tuổi trẻ, của những giây phút bốc đồng coi mọi việc như cuộc đùa chơi. Cái lạnh, chưa hẳn là lạnh lẽo mùa đông, mà còn chứa đựng một chút nồng ấm nào đó của mùa hạ. Lạnh ở bên ngoài nhưng rần rần nóng hổi ở tim óc bên trong. Sương mù ban đêm trên đỉnh cao nhìn về phố buồn, tâm thức cũng ào ạt như sóng theo tầm nhìn vời vợi...


“Ðứng trên núi thấy hàng đèn thị trấn
Là thấy mình buốt lạnh mấy nghìn năm
Vì đêm nay trời đất lạnh căm căm
Nên chợt nhớ chút lửa hồng bếp cũ
Nên phải nhớ mắt một người thiếu nữ
Ðã nhìn mình rất ấm một ngày xưa
Dù mai sau ngày nắng tiếp ngày mưa
Nhưng vĩnh cửu chút mơ màng thuở đó... ”

Tôi cũng đã sống ở Pleiku gần ba năm. Thời gian ấy trong hơn tổng số bẩy năm ở lính của tôi chắc là đáng kể và đầy chật những điều đáng nhớ. Ngày đầu tiên khi từ Nha Trang xuống phi trường Cù Hanh là một ngày mưa u ám. Mưa sủi bọt trên mặt nhựa phi đạo và bầu trời nặng nề u ám mầu mây đen. Gió ào ạt lồng lộng ngoài kia khiến cho tôi thấy mình quá nhỏ nhoi trong cái buồn mênh mang của đất trời. Lúc ấy, tôi thấy những câu thơ vẩn vơ trong óc của Kim Tuấn, Du Tử Lê, Vũ Hữu Ðịnh, Nguyễn Bắc Sơn,... Thơ tự nhiên thành một phần của một ngày, một tháng, một năm,... của riêng tôi. Thơ để quên đi hiện tại. Những giọt mưa quất vào mặt, buốt rát. Những ngọn gió thốc vào ngực. Nặng tê...

Ðọc bài thơ dài của Nguyễn Bắc Sơn tôi chỉ thấy có hai câu nói về mầu hoa quì vàng. Thế mà cái mầu sắc hoa man dã ấy chỉ một nét thoáng qua nhưng lại gợi nhiều dư âm. Màu vàng, có khi là màu vàng lạnh, nhưng có khi là màu nóng chói chang của nắng.


“Phố núi kia ơi, một đời phố lạnh.
Lạnh hoa vàng, núi đỏ, thác đèo cao.”


Hoa quì vàng, một loài hoa nhỏ, cây từa tựa giống như hoa cúc, tôi đã nhìn thấy miên man màu vàng khi trên phi cơ nhìn xuống. Màu vàng, mênh mang trên những ngọn đồi loang lổ màu xám của đá và màu đỏ của đất. Hoa quì, lẻ loi một cánh trên tay thú thực cũng chẳng hấp dẫn lắm nhưng nếu bạt ngàn dưới cánh phi cơ, rào rạt trong nắng trong gió sẽ trở thành một ấn tượng khó quên cho cảm xúc. Ơi hoa quì, màu vàng không phải kiêu sa như màu hoàng cúc của áo tôn nữ mà có sự gần gũi với tà áo vàng của dân dã, của thiên nhiên. Hèn chi, cũng có nhiều nhà thơ vấn vương với hoa quì vàng, như Nguyễn Xuân Thiệp, như Kim Tuấn,...

Người thơ kể chuyện của mình, một câu chuyện có lẽ rất quen tai của những người lính thú. Cũng đi xuống, đi lên, cũng loay hoay bồn chồn như những chàng gà trống...


“Ðời lang bạt của một người lính thú
Sáng hôm qua tôi là người thiếp ngủ
Ði một mình lên xuống phố mù sương
Phố núi kia ơi, phố có con đường
Lên xuống dốc tìm không ra bạn hữu
Không có bạn tôi làm sao uống rượu
Tôi làm sao sống nổi một ngày đây
Phố núi kia ơi, kẻ lạ đông đầy
Nhìn gã lính không khác gì gã lính...”

Không có bạn tôi làm sao uống rượu. Tôi làm sao sống nổi một ngày đây. Nghe như một câu nói thường ngày, không có chất thơ mà sao nghe tràn đầy thi tứ. Chắc lúc ấy, sự cảm khái của người thơ đã lên cao độ, và, nỗi lạnh lùng thiên cổ như bám vào da vào thịt. Có nỗi nhớ mong, có niềm tiếc nuối. Người em, bây giờ lưu lạc ở đâu?

“...Tôi vận rủi làm một người lãng đãng
Ngó mông hoài khuất bóng của người em
Sáng hôm nay đời sống thật bình yên
Sao phố lại đuổi đi người yểu điệu
Vườn đá tảng bàn chân em huyền diệu
In gót hồng lên lớp bụi đời tôi
Là từ khi tôi hạnh phúc rong chơi
Và quên lãng con thú mù phẫn nộ
Ôi phố núi đêm nay là cổ mộ

Một hàng đèn sáng lạnh cõi bi hoang...”
Bài thơ thứ hai tôi đọc để nhớ Pleiku là của Nguyễn Xuân Thiệp, bài “Pleiku, tháng Ba 1974.” Ba mươi năm trôi qua, nhưng ngày tháng đó vẫn còn sinh động. Thơ, không ghi chép lại nhật ký ngày tháng mà sao đầy dấu viết của một quãng đời. Ngày ấy, lửa cháy đỏ. Ngày ấy, người thi sĩ kể chuyện một mình. Ðâu cần ai hiểu, chỉ để nỗi niềm loang vào sương đêm thành nỗi nhớ mịt mùng.

“Cầm bút viết, tháng Ba rực cháy
Hàng dầu cao trong bình minh
Cơn sốt của trái chín và cánh đồng
Trận gió hung trưa ngày ấy
Cầm bút viết, đồi hoa quỳ vàng
Tháng Ba xuống khu rừng
Bóng quạ rung những nhánh cây màu tàn lửa tiếng thét hư không. Chiều rượt qua ngàn...”

Những hình ảnh đan vào nhau với những liên tưởng tiếp nối. Ảnh tượng có khi như không liên quan nhau, chỉ là những nét phác sơ lược nhưng lại làm nổi bật được một không gian đầy biến động. Ðồi hoa quỳ vàng, khu rừng, bóng quạ, nhánh cây màu tàn lửa, tất cả như chìm đắm trong nỗi bàng hoàng của thế thời. Cơn bão lửa dậy lên từ hoang vu:


“Tháng Ba, chân trời chớp tía
Những chuyến xe lên đường, cơn mưa chợt đến
Rào qua mái nhà, bàng hoàng mưa ngưng bặt
Ðêm. Những căn nhà gỗ sáng đèn.
Tháng Ba. Trên đồi vông nở.
Tôi trở về thị trấn tháng Ba
Những sợi dây trời cắt đau trí nhớ
Cườm tay em nhỏ máu hè xưa...”

Xa rồi những ngày thơ mộng. Gần lắm rồi những nỗi kinh hoàng. Cái linh cảm của một cuộc địa chấn là cái linh cảm chung của những người như những con chuột đang cuống cuồng trong rọ. Thị trấn sẽ thành biển lửa, nay mai. Sẽ đầy những cuộc chia ly đầy nước mắt. Thảm họa sụp xuống, như cơn hồng thủy đến.


“...Vò nát chiếc khăn và đừng khóc chiều nay. Chớp bể mưa nguồn chia tay nhau. Sương phụ

người đi râu bám bụi đường tháng Ba. Em. Những căn nhà gỗ ánh đèn khuya. vệt máu hè xưa, đừng tiếc chiếc khăn tay ngày ấy sẽ bay trong lửa hoàng hôn tháng Ba. Cơn giông rền mặt đất.”

Ðọc xong hai bài thơ, tôi như người hụt hơi. Ðời sống, như một hơi khói nhẹ, loãng bay vào hư không.Tự nhiên, thấy lòng mình chùng xuống những kỷ niệm. Những bài thơ. Thuở đã xa. Ngày còn trẻ. Và hoa quì vàng, cái màu vàng loang sắc nắng của buổi nào, bây giờ có còn vương trên núi đồi không? Cái sắc màu hỏa hoàng trong những buổi chiều nhạt nắng ấy sao nhức nhối ký ức. Thị trấn ấy, như câu thơ Vũ Hữu Ðịnh:


“ Phố núi cao phố núi trời gần
Phố xá không xa nên phố tình thân
Ði dăm phút đã về chốn cũ
Một buổi chiều nào lòng bỗng bâng khuâng
Em Pleiku má đỏ môi hồng
Ở đây buổi chiều quanh năm mùa Ðông
Nên mắt em ướt và tóc em ướt
Da em mềm như mây chiều trong...”


Có khi em Pleiku chỉ là tưởng tượng. Thi sĩ đã làm thành một nhân dáng nữ tuyệt vời để tô điểm cho phố núi ấm áp hơn trong cái lạnh se se Tây Nguyên. Thơ như tháp cánh vút lên, để những hàng cây dầu hai bên con đường học trò vươn lên mầu lá xanh hiền. Thành phố có em, là thành phố mà tình yêu đã làm một thứ trang sức cho đời lính thú biên trấn xa xôi. May mà còn có niềm vui.

Thơ về Pleiku thì nhiều, nhiều lắm. Kim Tuấn, Diên Nghị, Du Tử Lê, Võ Ý, Lê Bá Ðịnh, Lâm Hảo Dũng,... đã trãi lòng mình lên thành những rung động thật với nơi chốn mà mình đã qua hoặc gắn bó. Pleiku, nhắc đến nó để nhớ lại một thời lửa đạn. Và, nếu có người sưu tập thành một tuyển tập có chủ đề về nơi chốn ấy, chắc sẽ có một quyển sách cả ngàn trang mới mong đầy đủ hết thơ văn của những người hoài vương vấn với mưa sình, nắng bụi cao nguyên...


Nguyễn Mạnh Trinh

Posted by: M&N Oct 26 2008, 01:23 PM

Pleiku phố núi ơi! Pleiku thân yêu của tôi.

Tomato

Nắng sớm chiếu thẳng vào nhà cùng tí gió se se lạnh làm cho mọi thứ như bừng tỉnh dịu dàng và dễ chịu ghê! có rất nhiều cảm xúc xen lẫn nhau khó giải thích! nó làm mình nhớ hương vị ngày tết ở Pleiku, nó làm mình nhớ ngôi nhà mà mấy mẹ con bao năm gắn bó, ngôi nhà ấy sáng nào cũng đón anh bình minh chiếu qua khung cửa kính sáng rực, ấm áp xua đi cái sương lạnh phố núi sau một đêm dài. Mình không nghĩ rằng ở phố biển cũng có lúc thời tiết giống như thế, nắng vàng và se lạnh.

Khoác chiếc áo len mỏng ra phố, đi dọc bờ sông Hàn để nhìn ngắm, xúyt xoa, hít hà cho thỏa nỗi nhớ nhung rồi lại đòi hỏi, giá mà có thêm một ai đi bên cạnh mình nhỉ? cái tâm hồn lãng mạn, nhạy cảm của mình lại trỗi dậy, nhiều khi nó phiền phức lắm nhưng dù sao nó cũng là con người của mình.

Nơi mình sinh ra người ta vẫn hay gọi là rừng thiêng nước độc, ấy vậy mà dòng nước nơi ấy,không khí thông xanh trong lành nơi ấy , tất cả những gì nơi ấy đều nuôi dưỡng tâm hồn con người đầy lãng mạn, đầy tình người, có quá không khi mình cho là như vậy nhỉ? nhưng nó là sự thật, ở nơi ấy dân bản địa là các dân tộc thiểu số, còn người kinh thì 100% là dân từ nơi khác đến sinh sống, gieo trồng, làm ăn buôn bán rồi gắn bó lâu dài, sinh con đẻ cháu, thế hệ như mình thì đúng là sinh ra ở đó nhưng gốc gác thì vẫn là ở nơi khác đến. Cũng vì hòan cảnh xa quê hương như nhau nên người kinh sông gắn bó với nhau hơn, và văn hóa , tập quán, ẩm thực cũng thực sự phong phú. trên đất ấy bạn muốn ăn tô phở bắc do người bắc nấu ! Có ngay , có ngay, hủ tiếu miền nam? có ngay có ngay. Mì quãng , bánh bèo của miền trung! có ngay có ngay! mà món nào cũng là dân của miền ấy nấu, nên chắc chắc không khác hương vị gốc là mấy đâu nhé! ngược lại bạn muốn ăn thịt rừng như thỏ, heo , nai , rắn, nhím, chồn,.. chính hiệu thì đúng là phải đến đất này thì mới thưởng thức được.

Vào những ngày tết, nắng tràn khắp phố, treo lơ lửng trên những ngọn thông xanh rì rào gió. vì ít họ hàng nên người kinh mình đều tập trung lên nghĩa trang thăm những người đã khuất, nó thành cái thông lệ không thể thiếu của mọi nhà! sau đó mọi người mới đi thăm hỏi bạn bè, hàng xóm, rồi lũ trẻ con tập trung đánh bài, chơi các trò chơi dân gian. Dù bây giờ mình không ở nơi đất ấy, nhưng trong lòng mình những ngày tháng ấy không thể nào phai mờ được!,,, cái phận sống xa quê hương mới thấy quê hương ăn sâu trong tâm hồn, trong đôi mắt chờ đợi một ngày về....

Posted by: M&N Oct 26 2008, 01:39 PM

Đáng Yêu Như Pleiku

Sưu Tầm

Được nghe nhiều và từng một lần đến Pleiku trong đêm, tôi vẫn cảm nhận được niềm vui sướng và nôn nao muốn đặt chân lên phố núi một lần nữa.

Nằm giữa Tây Nguyên bao la, Pleiku như một bông hoa Pơlang, mang trên mình tất cả vẻ đẹp của núi rừng.

Chiếc xe lao đi vun vút. Cảnh vật hai bên đường cứ chạy lùi ra sau, thau vào tầm mắt của mọi người là những cảnh vật mới. Dường như cái lạnh khiến mọi người trở nên ấp áp, hồng hào và dễ thương hơn trong những chiếc áo khoác, nón len và bao aty. Cái lạnh của đêm không làm du khách ngại ngùng mà còn khiến Pleiku hấp dẫn hơn như một nàng công chúa giá băng huyền bí.

Đường vào thành phố Pleiku là một con dốc dài, nâng thành phố lên cao hơn. Vì phố núi cao nên trời đành thấp lại. Và chính vì vậy, phố núi giàu có biết bao khi sở hữu một bầu trời đêm đầy sao. Sao thật gần và lung linh như những viên ngọc được gắn trên màn nhung đen. Cái ánh sáng trong trẻo, dịu dàng làm mê đắm những người có chút hồn lãng mạn. Giơ tay lên là cảm thấy như chạm được vào ngôi sao mình thích. Ngẩng mặt lên là có thể đếm, tìm những chòm sao chiếu mạng của người thân… Chút giây phút làm nhà thiên văn học cũng mang đến sự thú vị về một đêm yên bình mà vùng đồng bằng không sao có được.

Dạo một vòng quanh chợ đêm Pleiku. Giống chợ đêm Đà lạt (chợ Âm Phủ), người dân Pleiku cũng đặt cho nó cái tên khá ghê rợn là “chợ ma”. ‘Chợ ma” chuyên bán rau cải. các mối lái, cửu vạn, người mua kẻ bán tấp nập. Những cuộc mưu sinh đúng nghĩa đang diễn ra trong đêm. Ở đây có tất cả hỉ-nộ-ái-ố của cuộc đời, nhưng điều đặc biệt nhất là trên những gương mặt đẫm mồ hôi ấy đều ánh lên niềm vui hạnh phúc. Hạnh phúc còn có việc để làm và một ngày mai tươi sáng đang đến.

Trời về khuya, cái lạnh càng tê tái, thưởng thức một ly cà phê nóng là điều hợp lý. Ly cà phê sóng sánh. Đưa chiếc ly lên ngang mặt, nhắm mắt lại và hít đầy một hơi hương cà phê đang bốc lên ngào ngạt. Nhấp từng ngụm nhỏ để cảm nhận được hương vị đất trời phố núi. Những món ăn hương vị cay nồng, bốc khói nghi ngút đã hấp dẫn du khách trong cái lạnh tê lòng.

Trời hừng đông, hoa dã quỳ bắt đầu hiện diện, vàng rực hai bên đường. Tưởng như vầng hào quang không hư ảo mà hiện thực, rõ ràng. Đẹp nhất có lẽ là những vườn cà phê bạt ngàn đang nở hoa trắng toát, ngợp cả một vùng rộng lớn, kéo tầm mắt ra xa, xa hơn nữa.

Bầu trời vừa toả nắng, vừa nghịch những vốc sương la đà, vừa như cận kề, quấn quýt với phố núi. Phố xá, con người ở đây đều mang một phong cách nhẹ nhàng. Dù toát lên vè hiện đại của khu thành thị, nhưng Pleiku vẫn phảng phất những nét duyên e ấp của cô gái miền cao. Pleiku vẫn cứ dịu dàng, cứ đằm thắm, cứ đung đưa ngọn gió, nụ hoa mà làm say lòng du khách. Kiến trúc những ngôi nhà ở phố núi gần giống nhau: nho nhỏ, nhiều mái nhọn và đều nằm giữa cây xanh, hoa kiểng. Mỗi ngôi nhà giống như một tổ ấm giữa rừng xanh. Khi đứng giữa phố núi, ngắm nhìn và hít thở bầu không khí quyện mùi sương, một cảm giác rất lạ len nhẹ vào tâm hồn bạn, như thể vừa gặp lại người quen và bất ngờ với những gì người ấy mang đến.

Sau tất cả những cảm xúc, ấn tượng khó quên thì khi rời Pleiku thì bạn vẫn được phố núi “chiêu đãi” món tráng miệng thật dễ thương. Không khí lạnh tràn vào xe, mang theo những làn mây mỏng nhưng cũng đủ làm những người đến đây phải rùng mình. Chiếc xe như bồng bềnh trong mây. Mây thấp lắm, cảnh vật cứ mờ mờ ảo ảo. Đứng trên mặt đất nhưng du khách vẫn cảm giác như mình đang trên lưng chừng trời. Một bên là vách núi dựng đứng, một bên là vực thẳm hun hút, không thể ước lượng độ cao vì du khách bị chìm trong những đụn mây trắng đầy bí ẩn. Và chắc chắn một điều khi sống với Pleiku đêm, sẽ không ai quên được nó. Nếu đã đến sẽ không muốn về, và khi về thì sẽ háo hức quay trở lại. Có lẽ đây là sự huyền diệu của phố núi đêm. Ra về, du khách hẳn sẽ còn nhớ mãi câu hát: Phố núi cao, phố núi mờ sương… May mà có em, đời còn dễ thương!

Posted by: M&N Oct 26 2008, 03:28 PM

Sưu Tầm

Không chỉ có Đà Lạt được mệnh danh là “thành phố sương mù”, Pleiku cũng nổi tiếng với những con dốc dài mờ sương, với khí trời se se lành lạnh đủ khiến khách lạ thấy lòng bâng khuâng...

“Còn chút gì để nhớ”

Gia Lai rộng lớn hút hồn khách lạ ngay từ cái nhìn đầu tiên với những con đường đất đỏ ngoằn ngoèo rực lên trong ráng chiều, hòa mình cùng ánh tà dương. Những vườn cà phê bên đường trĩu bông trắng muốt, hương hoa nồng nàn đến ngất ngây. Lại thêm những đồi chè xanh ngát và rừng thông tíu tít reo vui trong gió. Vào đến thành phố Pleiku, du khách lại bắt gặp một vẻ đẹp khác. Phố núi với những con đường nhấp nhô uốn lượn theo triền dốc, những ngôi nhà hiện đại đan xen với những căn nhà cổ. Nếu đi ngang một ngôi trường vào giờ tan học, khách lạ sẽ phải ngẩn ngơ trước những cô “em Pleiku má đỏ môi hồng” ríu ra ríu rít. Không hiểu nắng gió Tây Nguyên tôi luyện thế nào mà các cô gái Gia Lai đẹp đến thế! Làn da trắng ửng hồng trong gió lạnh, mái tóc đen mượt xõa dài và dáng dong dỏng cao. Pleiku không còn chật chội đến mức “đi dăm phút đã về chốn cũ” như trong lời thơ Vũ Hữu Định, nhưng dường như “đời” vẫn “dễ thương” hơn nhờ cái đẹp “như mây chiều trong” của các cô gái phố núi. Buổi tối, thú vị nhất là “ngồi đồng” trong những quán cà phê sân vườn trên đường Wừu, nghe tiếng nhạc Trịnh Công Sơn dìu dặt lãng đãng trong màn sương mù, lặng ngắm phố xá lên đèn lấp lánh mà nhìn thấy một Pleiku đang phát triển từng ngày.

Thăm thú Pleiku

Nếu muốn đi xa hơn về phía ngoại thành Pleiku, khách du lịch sẽ được người dân bản xứ giới thiệu một cách tự hào về Biển Hồ Tơ Nưng – nguyên là một miệng núi lửa đã ngưng hoạt động cách đây hàng triệu năm. Mảnh đất giàu truyền thuyết Tây Nguyên đã kể về Biển Hồ như một hồ nước mắt của dân làng khóc thương cho người thân bị chôn vùi bởi tro bụi khủng khiếp của núi lửa.

Biển Hồ khá rộng, nước trong xanh leo lẻo và hầu như không có sóng. Đây là nơi cung cấp nguồn nước chính cho cả thành phố Pleiku và cũng là “ngư trường” chính cho thành phố cao nguyên này. Đứng trên tháp cao của Biển Hồ, bạn sẽ thấy tâm hồn khoáng đạt hơn khi nhìn ngắm những cánh rừng bạt ngàn, những ngọn đồi uốnlượn trập trùng và những chiếc thuyền nhỏ bé nhẹ nhàng lướt trong không gian bao la của mặt hồ buổi sớm mai. Chẳng thế mà Biển Hồ được ví như đôi mắt, như hạt ngọc của Pleiku nói riêng và Tây Nguyên nói chung.

Sau Biển Hồ, khách du lịch cũng thường được khuyên ghé thăm khu du lịch Đồng Xanh, bởi nơi đây đang lưu giữ cây cổ thụ hóa thạch lớn nhất có đến hàng triệu năm tuổi. Nếu không tận mắt chứng kiến lớp vỏ cây mộc mạc xù xì đồng thời sờ tay vào mặt gỗ mát lạnh, bạn hẳn sẽ cho rằng đây chỉ là huyền thoại. Thế nhưng, từ ngoài vào đến trong, thân cây có từng sớ gỗ với màu sắc và chi tiết không khác gì gỗ mộc thông thường, chỉ khác ở chỗ nặng và lạnh đúng với tính chất của đá. Khi ra về, nhiều du khách còn mua những miếng gỗ hóa thạch vỡ ra từ thân cây lớn. Không hiểu với đà khai thác du lịch này sẽ còn bao nhiêu du khách được hưởng niềm vui sở hữu một miếng đá huyền thoại?

Độc đáo ẩm thực

Đến Pleiku, bạn không thể không tìm cách thưởng thức rượu cần và phở khô. Trước hết là rượu cần. Thứ rượu uống vào ngòn ngọt này dường như chỉ khiến bạn lâng lâng bay bổng, như thắp một ngọn lửa vừa đủ lan tỏa và giữ ấm cho cơ thể trong hơi lạnh của phố núi, ấy thế mà say! Cái say cũng đến rất sẽ sàng khi vừa tàn tiệc, đủ để ru bạn vào giấc nồng dịu nhẹ.

Thực ra, rượu cần ở Pleiku thường được gọi phổ biến bằng cái tên rượu ghè. Rượu làm trong những ghè xưa bằng đất nung sẽ ngon hơn cả. Gọi là rượu nhưng đầu tiên, trong ghè chỉ là một hỗn hợp gạo nếp và men khô trộn với trấu, có phủ một lớp lá chuối hoặc cây rừng. Khi uống, người ta mới thêm nước lạnh vào, để khoảng nửa giờ đồng hồ cho rượu “thôi” ra và cắm cần (ống hút) vào uống dần dần, khi hết có thể thêm nước hai, nước ba. Có nơi, trước khi uống, người ta còn vắt thêm một quả cam sành cho rượu thêm ngọt và dịu nhẹ

Nhưng nhắc đến Gia Lai mà quên phở khô là một thiếu sót lớn. Người Gia Lai xem món phở này như một phần không thể thiếu trong nét văn hóa ẩm thực nơi đây. Bánh phở nhỏ và tròn sợi hơn so với phở thông thường. Mỗi tô phở là một vắt bánh phở trụng mềm, phía trên là thịt nạc heo băm nhuyễn và hành phi. Bên cạnh luôn có một tô nước dùng trong vắt với thịt gà, thịt bò non hoặc bê đã chần qua nước lèo, thêm vài cọng hành lá điểm xuyết màu xanh. Rau ăn chung với phở khô gồm xà lách, cần tây và rau quế. Những gia vị không thể thiếu trên bàn ăn là tương xay và sa tế. Người sành ăn sẽ trộn đều tương với bánh phở, thêm ít sa tế để có vị thơm cay. Gắp một miếng phở hơi ngọt vị tương và nồng vị sa tế, ăn kèm miếng rau sẽ thấy sự độc đáo của món phở khô, cuối cùng húp thêm miếng nước dùng để cảm nhận vị ngọt của miếng thịt non mềm cùng vị thanh tao của nước lèo, quả không uổng một chuyến đi tận phố núi để thưởng thức cho được món phở danh bất hư truyền. Phố núi đã làm thổn thức tim bao người nghệ sĩ. Nhạc sĩ Nguyễn Cường cũng đã từng thốt lên trong một ca khúc của mình: “Em đẹp quá Pleiku ơi…”. Thế nhưng Pleiku không chỉ có phố núi. Đi sâu vào các buôn làng, khách đồng bằng sẽ còn bắt gặp những nét đẹp hoang sơ của nền văn hóa Tây Nguyên giàu bản sắc…

Posted by: M&N Nov 21 2008, 10:28 AM

Thái Tú Hạp

Có những bài thơ, những nhạc phẩm, gợi nên những lưu luyến nhớ nhung đến những thành phố thân yêu trên quê hương, mà nay đã nghìn trùng cách biệt. Những “Đêm Tàn Bến Ngự” của Dương Thiệu Tước, “Sầu Cố Đô” của Duy Khánh, “Ai Lên Xứ Hoa Đào” của Hoàng Nguyên, “Nha Trang Ngày Về” của Phạm Duy, “Sài Gòn” của Y Vân “Mưa Sài Gòn, Mưa Hà Nội” của Phạm Đình Chương... Và “Còn Một Chút Gì Để Nhớ” đến Pleiku Cao Nguyên bụi mờ, thơ của Vũ Hữu Định, Phạm Duy phổ nhạc. Cũng từ nhạc phẩm này, Sĩ Phú đã yêu thích lấy tên cho CD mới nhất của anh, “Còn Chút Gì Để Nhớ”. Trong đêm họp mặt lần cuối với Sĩ Phú, anh chị em văn nghệ sĩ đã quây quần bên anh với những nụ cười, ánh mắt và những lời nói chân thành chia xẻ đã làm cho Sĩ Phú vô cùng cảm động và anh đã cố gắng hát lại một đoạn trong bài hát mà anh yêu thích từ nhiều năm qua... “Còn Một Chút Gì Để Nhớ”... và anh cũng kêu gọi mọi người nên giữ gìn sức khỏe và hãy yêu thương nhau... Vài ngày sau đó chúng tôi thật bàng hoàng xúc động khi nghe tin Việt Dzũng - Minh Phượng thông báo tin buồn là ca sĩ Sĩ Phú đã vĩnh biệt cõi trần vào lúc 0 giờ 55 phút sáng Thứ Tư ngày 19 tháng 7 năm 2000 tại bệnh viện UCI, thành phố quận Cam, California. Sĩ Phú có giọng hát trầm ấm tuyền cảm, trữ tình qua những nhạc phẩm tiền chiến. Nhà thơ Du Tử Lê đã viết về Sĩ Phú: “Nếu ta có thể hình dung mỗi tiếng hát tự thân là một nhan sắc, thì, sớm, muộn gì, nắng, mưa cũng mang đến cho ta một, hay nhiều phó bản. Với sức sống ngồn ngộn bình minh của những lên đường rói tươi, và, với kỹ thuật, đôi khi phó bản đã làm mờ, lu, thậm chí, đẩy lùi chính bản vào quên lãng. Nhưng, tiếng hát Sĩ Phú, trong cảm nhận của tôi, không chỉ là một nhan sắc có lấy cho nó một thời, rực rỡ, mà hàng hàng riêng lẻ. Hơn ba mươi năm kể từ ngày tiếng hát Sĩ Phú chợt cất lên, như một viễn du bốc đồng hạnh phúc và, khổ đau cùng lúc, đã trôi qua. Hơn ba mươi năm, tôi nghĩ, đủ cho nhận, biết, nắng mưa dường như bất lực, hay lú lẫn chối bỏ thói quen hăm hở tạo, sinh phó bản. Cũng có thể, tự căn bản, nắng mưa đã bẵng quên tạo sẵn mẫu mã, trước khi giữ vào tiếng hát Sĩ Phú, một nhan sắc... Nên tiếng hát kia, nhan sắc nọ, sẽ mãi còn, như một tình yêu đời đời đi tìm trái tim thất lạc, của chính nó...”. Và Bích Huyền - Uyển Diễm đã nhận định “...Tiếng hát ấy, mỗi lần nghe là mỗi lần bồi hồi, vì nó chứa đầy ấp những kỷ niệm và thấp thoáng những mảnh đời của chính mình, một không gian đầy thơ nhạc của thuở áo trắng sân trường, một bến sông vắng hay một lần đưa tiễn trên sân ga. Tiếng hát ấy, cũng có những đau thương, tan tác, của chính đời ta, nhưng cũng chính tiếng hát ấy đã dịu dàng gói ghém những mất mát đó lại, để cuối cùng cũng là kỷ niệm. Đó là tiếng hát Sĩ Phú, rất nồng nàn, lãng mạn và chan chứa thương yêu...”

Sĩ Phú là Cựu Thiếu Tá Không Quân QL.VNCH. Đã từng thụ huấn về phi công tại Hoa Kỳ trong thời gian từ 1963 đến 1965. Từ năm 1968, khán thính giả tân nhạc Việt Nam đã biết đến tên tuổi Sĩ Phú, khi anh xuất hiện trong chương trình văn nghệ đặc biệt do Đài Truyền Hình VNCH thực hiện nhân dịp kỷ niệm Ngày Thành Lập Quân Chủng Không Quân. (Theo tài liệu V.H.A.) Và từ đó Sĩ Phú trở nên một giọng ca nam được yêu thích qua những nhạc phẩm tiền chiến. Tại hải ngoại, Sĩ Phú thỉnh thoảng có tham gia vào sinh hoạt văn học nghệ thuật, nhưng vì biến cố đau buồn, đứa con gái duy nhất của anh bất ngờ ra đi, nên từ năm 1983, theo ca sĩ Kim Anh cho biết, Sĩ Phú không còn tha thiết đến chuyện ca hát nữa. Đến năm 1995, do sự thúc đẩy của một vài thân hữu trong gia đình văn nghệ tại Nam California, nên Sĩ Phú mới trở lại sân khấu, và cũng nhờ sự tiếp tay nồng nhiệt của anh em nên Sĩ Phú mới quyết định thực hiện cuốn CD cuối cùng với tựa đề “Còn Chút Gì Để Nhớ”.

“Còn Một Chút Gì Để Nhớ” là tên một bài thơ của Vũ Hữu Định, viết về thành phố Pleiku, khi anh ghé đến thăm người em gái nhỏ dễ thương vào năm 1970. Bài thơ mang nội dung như sau:

Phố núi cao phố núi đầy sương

Phố núi cây xanh trời thấp thật buồn

Anh khách lạ đi lên đi xuống

May mà có em đời còn dễ thương

Phố núi cao phố núi trời gần

Phố xá không xa nên phố tình thân

Đi dăm phút đã về chốn cũ

Một buổi chiều nao lòng bỗng bâng khuâng

Em Pleiku má đỏ môi hồng

Ở đây buổi chiều quanh năm mùa đông

Nên mắt em ướt và tóc em ướt

Da em mềm như mây chiều trong

Xin cám ơn thành phố có em

Xin cám ơn một mái tóc mềm

Mai xa lắc bên đồn biên giới

Còn một chút gì để nhớ để quên.

(Còn Một Chút Gì Để Nhớ)



Vũ Hữu Định sinh năm Nhâm Ngọ, 1942, tại Huế, nhưng định cư tại Đà Nẵng lâu năm và thường xuyên tham gia trong nhóm sinh hoạt Văn Học Nghệ Thuật Quảng Đà. Trước 1975, với những tên tuổi Luân Hoán, Hà Nguyên Thạch, Trần Quang Lộc, Hoàng Lộc, Thành Tôn, Đinh Hoàng Sa...anh làm thơ rất nhiều, có thơ đăng trên các tạp chí Văn Học xuất bản tại Sài Gòn. Nhưng đợi đến khi Phạm Duy phổ nhạc bài thơ “Còn Một Chút Gì Để Nhớ” và qua tiếng hát vượt thời gian của Thái Thanh, mới thực sự chắp đôi cánh tuyệt vời cho ý thơ anh bay bổng, và chính tôi cũng yêu thích bài thơ của anh từ đó. Anh đã có công đưa thành phố núi cao đầy sương và bụi mù đó vào trong trái tim của mọi người... “Phố núi cao, phố núi trời gần. Phố xá không xa nên phố tình thân...” Tôi đã có dịp đến thăm một nhà thơ ở Pleiku, và tôi đã yêu phố núi cao đó qua lời thơ của Vũ Hữu Định. Thành phố có cái nắng hiu hắt thật buồn “...Anh khách lạ đi lên đi xuống. May mà có em đời còn dễ thương...”. Nếu không có em, lữ khách sẽ cảm thấy buồn vô tận, chính vì thế mà tôi phải vội vã rời Pleiku trước khi mặt trời khuất sau dãy núi xa thẳm. Trước khi giã từ Đà Nẵng, tôi có gặp lại nhà thơ Vũ Hữu Định thêm một lần ở Café Chợ Cây Me. Anh vẫn thế, nghĩa là vẫn vô sản hơn những người vô sản sau những ngày giông bão tới.

Khi chúng tôi đến định cư ở Hoa Kỳ, được tin nhà thơ Luân Hoán cho biết, Vũ Hữu Định đã chết vì say rượu té từ căn gác xuống đất tại nhà một người bạn bên bờ sông Đà Nẵng vào một đêm trăng tháng Giêng tuyệt đẹp năm Tân Dậu 1981.

Thời gian như giòng sông cuồn cuộn trôi qua, những nhà nghệ sĩ tài hoa như Phạm Đình Chương, Lê Uyên Phương, Trầm Tử Thiêng, Hùng Cường, Văn Phụng, giờ chắc đã thong dong nơi miền Vĩnh Cửu, đã hết vướng bận những khổ lụy nơi trần thế. Bây giờ đến lượt Sĩ Phú đã ra đi, nhưng dư âm của giọng hát trầm ấm “Còn Một Chút Gì Để Nhớ” cho chúng ta gợi nhớ đến một buổi chiều trên phố núi đầy sương có chàng thi sĩ Vũ Hữu Định lang thang u hoài viết nên bài thơ để đời. Có biết hay chăng nơi phố núi Pleiku ngàn trùng thương nhớ đó, người đẹp năm xưa như một tiền kiếp đợi chờ, cả người thơ và nhà nghệ sĩ không gian có tiếng hát như ru em vào cõi mộng mơ miên viễn, bây giờ xa vắng hết chỉ còn rơi lại nỗi sầu muôn thuở như ánh nắng vàng bên triền núi thiên thu.

Posted by: M@N Nov 22 2008, 03:18 PM

Pleiku - Đà Lạt

Phạm Lương


Còn khoảng hơn tháng là Tết lại về, nhiều nhà khá giả trong thành phố đã chuẩn bị sơn nhà, dọn dẹp trước sau, chuẩn bị những chậu kiểng, tiả cành, bón thêm phân cho mấy cây bông Thược Dược. Mấy chậu Cúc bắt đầu trổ nụ nho nhỏ. Nhà nào cũng có vài chậu. Chăm sóc cây kiểng cũng có nhiều thú. Mỗi buổi sáng, những cụ già tay cầm tách trà nóng, tay khẩy nhẹ vào cành bông, ngắt chiếc lá chưa kịp vàng, như sợ lây sang những lá khác. Dân chúng đếm từng ngày, mong tới tết. Những tiệm buôn, chuẩn bị mua thêm hàng. Xe đi Qui Nhơn tăng thêm chuyến, xe từ Sài Gòn chạy thẳng lên Plei Ku. Không khí nhộn nhịp, mọi người quên hẳn tin tức từ giới Quân Sự, chiến trận có thể xảy ra ngay trong thành phố. Họ nghe quen những tin này, chẳng ai thèm để ý. Suốt ngày, suốt tháng, suốt năm, lúc nào cũng thấy lính, đủ mọi Binh Chủng, nhiều nhất vẫn là Biệt Động Quân. Họ nhìn bảng xanh, đỏ, tím, biết ngay là tiểu đoàn nào. Bảng Xanh, 22, bảng đỏ,11, bảng tím 23. Thiết Giáp, Lữ Đoàn 2, cũng là cơ hữu.


Thật sự, ba tiểu đoàn bđq thay phiên hành quân vòng đai hơn hai tháng, hết Hàm Rồng, Thanh An, An Khê, lại Quốc Lộ 14, 19, Mang Giang. Tin tức Việt Cộng điều quân khắp nơi, từ Tân Cảnh, Dakto, An lão, Ban mê Thuột, Đèo Mang Giang, xuống tận Qui Nhơn, dọc theo hướng Bắc, Phù Củ, Bồng Sơn ,Tam Quan, mật khu An Lão, chạy thẳng lên Kontum. Họp hành quân, nghe phòng Hai thuyết trình trận điạ, phòng Ba, kế hoạch hành quân, nếu Việt Cộng tấn công vào Pleiku. Chủ lực chống đỡ Pleiku vẫn là BĐQ và Thiết Giáp và các tiểu đoàn Điạ phương Quân. Plei Ku luôn có Sư Đoàn Hai Không Quân, nằm ngay cạnh Quân Đoàn, và phi trường, nhiều phi cơ chiến đấu lên xuống dễ dàng. Nếu cần, phi trường Holloway cuả Mỹ sẵn sàng lâm chiến. Xa hơn nữa, Nha Trang, hơn nưả giờ bay, với nhiều phi cơ chiến đấu cuả Quân Lực VNCH. Tất cả chỉ chờ lệnh Quân Đoàn, tổng hành dinh ngay tại Pleiku.Tất cả những đường tiến sát vào thành phố đều có xe M113 án ngữ.

Càng gần Tết, tiểu đoàn tôi càng về gần thành phố. Chỉ còn vài ngày nưã là Tết. Tiểu đoàn 11, ứng chiến Plei Ku. Thật ra chỉ đại đội 4, do Lạn, cùng khoá tôi làm Đại Đội Trưởng, ứng chiến Tiểu Khu, nằm ngay trong phố, phòng thủ kho đạn. Ba đại đội, và đại đội chỉ huy ở Biển Hồ, ứng chiến tại chỗ. Hai đơn vị đạn, năm ngày ăn, khi có lệnh, tâp họp trong vòng nưả giờ là di chuyển. Tiểu đoàn có sẵn đoàn quân xa cùng ứng chiến. Không khí tuy khẩn trương nhưng đám Sĩ Quan trẻ tụi tôi cũng đi tứ tán. Nếu có tin gì, tiểu đoàn thể nào cũng cho xe chở về Biển Hồ, đón xe ngay tại bến xe lam, gần nhà thờ Pleiku.

Hơn ba năm tham chiến, đi cũng nhiều nơi, nhưng khi Tết về, tôi thâý nhớ nhà. Nhớ ngày còn đi học, nhớ khi còn nhỏ, tôi luôn đi quanh hàng xóm, kiếm tiền lì xì. Má tôi mua cho con heo đựng tiền. Tôi muốn mua cái mũ nồi, mấy năm chưa mua được. Tiền bỏ heo chưa được nửa ngày lại moi ra cho vào đám bầu, cua , tôm , cá. Có lẽ vì vậy, khi vào lính, tôi chọn BĐQ. Quanh năm suốt tháng, chiếc mũ nồi ước mơ thuở nhỏ ở trên đầu. Giờ này, hằng năm, ba tôi gói bánh chưng. Ba tôi gói rất vuông và đẹp, sau đó, luộc bánh. Cái thú canh nồi bánh chưng, ba tôi luôn để tôi coi bánh ban ngày. Về đêm, ba tôi canh lửa, châm nước, lưả đều, bánh mới dền. Tôi thích nhất chiếc bánh nậm, chiếc bánh gói cuối cùng, khi thịt nhiều, khi đậu nhiều, khi thì gạo chiếm hết nưả. Lúc nào bánh nậm cũng ngon, vì cả năm mới ăn lại bánh chưng Tết.

Tiểu đoàn ở Biển Hồ, gia đình binh sĩ nhộn nhịp đón Xuân. Mấy khi vợ chồng, con cái đoàn tụ cạnh nồi bánh chưng, xoong thịt gà kho, hũ dưa hành, củ kiệu, vài lít rượu ngon, con có bộ quần áo mới. Tất cả chỉ chờ Giao Thưà, và Tết đến.

Tôi lái xe jeep, ra phố, uống cà phê, chơi Billard, mua tờ báo, rồi về. Làm ban ba tiểu đoàn, tối đến tôi ngủ tại hậu cứ. Thiếu Tá Huân, nhà tại phố nên cũng tới lui. Phần canh gác, thường vụ tiểu đoàn sắp xếp. Từ hậu cứ đi hơn sáu trăm thước là tới khu gia binh. Mọi người đều vui, chờ Xuân mới.
***

Khoảng 10 giờ sáng ngày 30, năm Mậu Thân, vưà ra khỏi quán cà phê, Tôi tính lái một vòng coi chợ Tết rồi về Biển Hồ. Tay cầm chiếc chià khoá, tôi chợt khựng lại. Một cô gái tóc ngang vai, áo sơ mi màu, chễm chệ ngồi trên xe, chiếc xe của tôi không thể lầm được. Nhưng một thoáng thôi, tôi nhận ra Phượng. Cô ta đang soi chiếc gương chiếu hậu, lấy tay sửa lọn tóc, cũng vừa nhận ra tôi. Tôi làm bộ hỏi:
- Sao em dám ngồi lên xe, không sợ lộn xe ư.

Phượng cười :
- Làm sao lộn đuợc, số 117989, xe của anh chứ của ai nữa. Mà có nhầm xe, em cười trừ là xong ngay.
- Em đi đâu giờ này, anh tưởng em về Saigon ăn tết rồì chứ!
- Em ở lại ăn tết với anh. Phượng cười thật tươi.
- Em có nói lộn không, nói lại đi.
- Thật mà, em tìm anh hai ba buổi rồi. Em vòng mấy quán cà phê anh hay tới, không gặp. Thấy ai mang bảng đỏ, em đều hỏi, họ nói giỡn, anh về Dalat cưới vợ rồi. Họ nghĩ em và anh chắc thân nhau lắm.
- Thân quá đi chứ. Tôi tỉnh bơ .
- Không dám đâu. Cách đây một bữa, thấy xe anh, em ghé vào tiệm bánh. Tiệm đông, phải chờ. Khi ra khỏi tiệm, anh đi mất tiêu, tức muốn chết. Hôm nay, em chờ bằng cách này chắc ăn nhất. Bây giờ anh đi đâu? Phượng hỏi.
- Anh tính lái một vòng rồi về hậu cứ. Giao thưà ở tại trại.
- Anh chở giùm em lên chợ mới một chút, rồi em nói chuyện này cho nghe.

Tôi và Phượng quen nhau gần môt năm. Tôi nhớ, một lần lái xe lên Phượng Hoàng, thấy Phượng vừa đi vưà nhìn như muốn tìm xe quá giang. Tay Phượng xách một giỏ thật nặng, tay trái còn lủng lẳng chiếc thau nhôm, thấy tôi, Phượng gọi to: "anh Lương, cho em đi nhờ một chút". Một thoáng ngạc nhiên, tôi dừng xe. Phượng biết tôi muốn hỏi làm sao Phượng biết tên tôi, liến thoắng một hơi:
- "Em thấy anh nhiều lần ở Phượng Hoàng. Em nhớ nhất, đêm 19 tháng 6, anh ngồi một bàn BĐQ. Có con Kim, thêm hai cô ở ngoài, có vẻ nữ sinh, thật đẹp. Em ngạc nhiên nhất vì một cô, giọng Bắc, lên ca bài "Bây giờ tháng mấy", để riêng tặng anh Lương và các anh BĐQ. Cô ta ca thật hay. Bữa đó, em đang ngồi bàn danh dự với Đại Tá Tự."
- "Ông ta lại biết anh", tôi nói, "Đại Tá Tự là anh rể của bạn anh tên Trần Dân Chủ "(Chủ sau này bị bắt làm tù binh, hay tử trận, tôi không gặp, khi trở lại Pleiku năm 1974).
- Em tò mò, hỏi anh Tự, "anh chỉ anh Lương cho em". Anh Tự vưà chỉ vưà nói: "thằng Trung úy, đồ rằn đang ngồi nghe cô bé ca đó". Em hỏi anh biết cô đó tên gì không, anh chịu. Đêm đó , em hỏi Kim, Kim nói hình như tên Mậu. "Mày thấy nó đẹp không, đẹp, ăn nói có duyên và vui nữa."

Tôi dừng xe ngay sát cổng Phượng Hoàng. Phượng cám ơn rồi xuống xe, nhưng chợt khựng lại, hỏi tôi:
- Anh có bận không, em muốn mời anh đi uống Cà Phê.

Tôi vui vẻ gật đầu.
- Vậy anh chờ em chút, em cất mấy thứ này.

Tôi dặn với, 5 phút thôi nghe, anh không chờ lâu đâu. Thật đúng 5 phút, Phượng chạy ra, một chiếc áo sơ mi mới, cổ áo may thật khéo, chiếc quần Jean ka ki trắng vưà vặn. Phượng thật xinh. Phượng lên xe,
- Anh làm em không kịp thở, anh không gallant chút nào, nhưng em thích vậy, đàn ông phải có cá tính chứ.
_ Thôi để nhận lỗi, anh mời em cà phê vậy - Tôi cười.
- Không , chỉ nhờ anh chở tới quán nào anh thích là được.
- Vây mình đi quán Văn trên chợ mới nghe.

Vừa lái, vừa hỏi,
- Quê em ở đâu?
- Em ở Sài Gòn. Đường Trần Quí Cáp, hướng đường xe lửa hay rạp Nam Quang, anh rành vậy.
- Anh ở đó mà. Em thử hỏi chỗ nào , anh trả lời cho.
- Thật nghe, anh biết quán cơm tấm gần chợ Đũi không?
- Gần xe chè và xe nước mía, chợ Đũi trên đường Lê văn Duyệt chứ. Tôi vặn lại,

Phượng cười thật to. Tới quán Văn, tôi và Phượng chọn chiếc bàn nhỏ, ngay góc nhà.
- Anh uống gì? Cà phê sữa nóng. Còn em, cho em ly chanh Rhum, em uống Rhum Deoda nghe.
- Em làm lâu chưa? Tôi hỏi Phượng.
- Được 4 tháng rồi, sao anh không biết.
- Trời làm sao anh biết được. Mà biết làm gì chứ.
- Nói vậy thôi, em thấy anh mấy lần rồi. Một lần anh nhẩy với con Thanh. Một lần anh nhẩy với cô nào đẹp lắm, không phải bọn em.

Tôi biết Mậu, nhưng làm bộ nói,
- Nhẩy với Thanh thì có. Đâu có ai nưã mà đẹp.
- Anh nói dối, Nhưng thôi, không phải chuyện em.

Ly cà phê và ly chanh rhum mang ra. Phượng khuấy ly cà phê của tôi, vưà hỏi,
- Sao anh đi lính dữ vậy?
- Lính nào hiền. Tôi làm bộ ngơ ngác.
- Lính bộ binh hiền, lính bđq dữ. Anh hiền hay dữ, ai biết. Phượng đanh đá trả lời.

Câu chuyện cứ dần dà thêm chi tiết. Phương kể,
- Em học Hưng Đạo, thi tú tài rớt, gặp con bạn ở Pleiku về, rủ lên đây. Em mới tập thêm, con bạn em dậy. Em không thích công việc này lắm, chừng vài năm, em về Saigon lại. Em nói dối má em, đứng bán tiệm cho gia đinh ngườì quen.

Phượng có vẻ tin tôi nên nhiều khi không dấu diếm.
- Anh biết không, nếu đông khách, hàng tuần cũng khá lắm. Em để dành, mở trương mục tiết kiệm, em không xài nhiều đâu.

Tôi biết nhiều về mấy vũ nữ. Nhiều cô xài không đếm, tới khi Phượng Hoàng cấm quân là đói dài dài. Trung úy Quảng, quản lý Phượng Hoàng là bạn tôi, nên tôi ra vào hội quán thường xuyên. Các cô ở ngay sau toà nhà lớn, tôi biết mặt và quen gần hết. Tổng cộng hơn 10 cô, đa số đều trẻ, trang lưá tôi. Có chị Hà lớn , làm tài pán, biết tôi khi mới ra trường. Phượng hỏi tôi có bồ chưa.
- Anh có hỏi em có bồ đâu mà em hỏi anh. Tôi trả lời.
- Tại anh không hỏi.
-Vậy em có bồ chưa?
-Có rồi. Hai người, chủ tiệm vàng, và một ông lính.
- Lính gì?
- Bđq.

Tôi biết Phượng nói gì, nhưng tảng lờ im lặng.
- Anh có đi nhẩy nhiều không?
- Tiền đâu mà đi nhiều.
- Em thích câu trả lời cuả anh, nhiêù ông trả lời loanh quanh. Anh cứ tới sớm, em ra ngồi nói chuyện với anh, khi nào em có khách thì anh về. Anh biết không, nhiều bữa em ngôì cả giờ. Em có ông thương gia khá lắm, nhiều khi ngồi có hai giờ, ông ta trả em luôn 15 ticket. Buồn cười ghê anh, ông ta cứ đòi em làm bé. Ông ta cho tiền tháng, và mua nhà cho em nưã.
- Em trả lời ông ta ra sao?
- Em nói làm lớn thôi, không làm nhỏ ai hết. Ông rủ em đi ăn, em luôn rủ thêm mấy con bạn, ông ta rầu lắm. Nhưng không dám nói.
- Em có quyền ghê hé.
- Bây giờ thì có, nhưng không biết được bao lâu.
- Em thích có uy với ông ấy không?
- Em thích tiền của ông ấy, em thích có uy với anh.

Phượng trả lời tỉnh bơ.
- Em thất vọng rồi, đâu dễ có uy với anh đâu em.
- Anh cứ chờ xem. Thôi, em phải về, nhớ nghe, khi nào rảnh, ghé em ngay nghe.
- Anh không hưá.
- Xí. Mai mốt đừng năn nỉ nghe. Phượng nói.
- Không bao giờ. Tôi trả lời.

Tình cảm của tôi và Phượng cứ như vậy, không gần, không xa. Tôi coi Phượng như cô em. Còn Phượng cứ lưng chừng, luôn chia xẻ tin tức, đủ mọi truyện riêng tư với tôi.

Mỗi lần ghé Phượng Hoàng, Phượng luôn tìm cách ngồi bàn với tôi dù có khách. Có bữa Phượng thấy tôi trong phòng nhảy, Phượng đang ngồi với hai ba ông khách, Phượng chạy tới tôi, dúi tay tôi mấy trăm,
- Anh qua phòng ăn gì đi. Khoảng 11 giờ, anh chở em đi ăn bún nhà xác nghe (quán bún gần bệnh viện dân y).

Tôi không lấy tiền. Phượng nói,
- Ông khách bưã em nói với anh vưà cho em đó. Anh cứ tiêu đi, hết cũng được.

Phượng vụt chạy. Tiền rớt xuống sàn, tôi đành phải lượm đút túi. Tôi không phải dạng thích xài tiền đàn bà đưa, và suốt cả đời tôi, cho tới giờ không thay đổi (có vợ tôi làm chứng). Cũng vì phải chờ để trả tiền Phượng, tôi bực lắm. Phượng tuy ngồi với khách, nhưng cứ ngó về phía tôi, chỉ ngón tay ra phía nhà ăn, ý nói tôi đi ăn đi. Cuối cùng, tôi qua nhà hàng bên cạnh, kêu ly cà phê, bực dọc ngồi chờ. Đang ngồi quay lưng về phòng nhảy, hai bàn tay chợt bịt mắt tôi,
- Em biết anh chờ em mà.
- Thôi cô ơi, lần đầu và lần cuối đấy. Tuy bực nhưng đành phải cười.
- Lần cuối của hôm nay. Mình đi ăn bún nghe. Phượng thông minh trả lớì.

Phượng vụt chạy. Phượng thay chiếc Jean và mặc Pull. Tôi và Phượng ra chỗ đậu xe. Xe dừng gần quán bún, quán này nhiều người thích. Cô phụ quán, người Huế, xinh xắn. Cô còn đi học, chỉ phụ bà cụ buổi chiều tối. Phượng liến thoắng kêu, hai tô. Hai tô bún trông thật ngon miệng, thêm diã rau thơm. Phượng vưà ăn vưà hít hà,
- Cay ghê, để em gắp ớt riêng ra cho anh. Thấy anh ăn bún sao tội nghiệp quá, cay mới ngon.

Ăn xong, trả tiền, tính lái xe đưa Phượng về, Phượng năn nỉ,
- Anh chở em một vòng tới ngã ba Thiết Giáp rồi về.

Tôi đành phải chạy một vòng trước khi trả Phượng về Hội Quán. Vưà lái xe vưà nói đủ chuyện.
- Xong đây anh về đâu?
- Về Biển Hồ chứ về đâu nưã.
- Trời, em tưởng anh còn đi nưã chứ.
- Khuya rồi, anh về ngủ, em ngủ ngon nghe.
- Mình ngồi trên xe nói chuyện cũng được. Phượng nói.
- Thôi cô ơi, vào nhà đi.
- Anh đi cho em thấy rồi em mới vào. Phượng bước xuống xe.

Tôi lái thật nhanh về hướng Biển Hồ. Đại khái, tôi và Phượng thân, nhưng rất chừng mực. Trong giới Ca ve, kiếm một người còn ngây thơ , học trò như vậy rất khó. Đa số, chỉ tính tới tiền. Phượng đủ yếu tố để thành công, đẹp, nhảy khá, ăn nói có duyên. Phượng bắt đầu,
- Anh nghĩ gì mà thẫn thờ vậy. Tối nay anh đưa em đi Chùa, cúng Giao Thừa nghe. Anh đưa sớm, sau Giao Thừa, anh về nhà em, xông nhà. Rồi em cúng, hai đứa mình ăn tết. Ngày mồng ba, em mới lên Phượng Hoàng. Em ở nhà, tối đón em. Như vâỵ là em và anh có 3 ngày, tha hồ ăn tết.

Tôi im lặng, thường thì tôi và Mậu hay đi chùa đêm giao thưà. Hôm nay Phượng hỏi, không biết trả lời ra sao. Cũng hơn 10 ngày, tôi và Mậu không gặp nhau, chỉ nhận được thư tay. Mậu gởi cho một sĩ quan Mậu biết quen tôi. Phượng rất tâm lý,
- Anh sợ cô nữ sinh hoa khôi của anh phải không. Phượng đưa tay cho tôi đòi nghéo tay.
- Anh phải ứng chiến mà.
- Thì anh chạy tới lui, không có gì, lại về nhà em. Em thì nấu thức ăn. Em mua đủ thứ rồi, có cả gà nấu đông, chân giò nấu măng, bánh chưng chứ không phải bánh tét đâu. Em chuẩn bị từ lâu, hôm nay mới gặp anh.

Tôi buồn cười, ai bầy em nấu món Bắc đấy.
-Con Kim. Anh rành Con Kim quá mà. Nó thấy em đi với anh. Nó nói anh dễ thương. Nó coi anh như anh nó.
- Anh biết Kim lâu lắm rồi. Tôi ậm ự.

Xe tới chợ mới. Phượng nói,
- Anh có muốn vào chợ với em không? Anh chờ, phải nửa giờ đó nha, đừng bỏ em lại nghe. Anh muốn mua thêm gì không, em mua cho anh mấy tờ báo Xuân rồi, mua Cà Phê, đủ cả.

Tôi ngồi chờ. Chợ 30, tấp nập, chỉ còn vài tiếng đồng hồ nữa là xuân mới - Xuân 1968, Mậu Thân. Phượng từ trong chợ ra, xách một giỏ đầy, khá nặng. Tôi xuống xe, lững thững đi về phía Phượng, hứng chiếc giỏ trên tay Phượng. Phượng cười vui, đi với anh hồi hộp thấy mồ, chỉ sợ đi bộ về không à. Em mua gì nhiều thế, mỗi thứ một chút mà nặng ghê.

Tôi liếc thấy hộp mứt gừng.
-Em thích gừng hả?
-Mua cho anh đấy.
- Sao em biết anh thích gừng.
- Bí mật, anh cũng lạ, ớt thì không ăn mà thích gừng.
- Bây giờ, anh bỏ em ở nhà. Anh về hậu cứ, coi xem có gì thay đổi không. Nếu không có gì khác, khoảng 10 giờ tối, anh đón em. Tôi lái xe về nhà Phượng, dặn Phượng,
- Đúng giờ đó nha. Em mặc áo dài, em mới may hai cái, đẹp lắm. Phượng hớn hở.

Tới nhà Phượng, xuống dốc ngay gần Quân Cụ, phụ Phượng mang giỏ vào, tiện tay mang luôn thùng gỗ , đựng đạn súng cối, lúc nào cũng có sẵn hai bộ đồ, kem bót đánh răng.
***
Tôi chạy thẳng về Biển Hồ, hỏi sĩ quan trực, tiểu đoàn - vẫn ứng chiến, trực gác, không có lệnh mới. Loanh quanh tới 5 giờ chiều, tôi lái xe ra Plei Ku. Chạy ngang Diệp Kính, gặp Lạn, ĐĐT ĐĐ4 lái ngược chiều, hai đưá dừng xe. Tôi hỏi Lạn,
- Đại Đội mày đóng chỗ nào?
- Đóng ngay gần chùa, và trường Thiếu Sinh Quân.
- Tao mới ra đây. Tính loanh quanh, tối đưa em Phượng đi chùa, cúng Giao Thưà. Mày có chỗ ăn tết chưa, nếu không thì về nhà Phượng ăn tết cho vui. Tôi trả lời.

Mỗi lần gặp mày, mày gọi một tên mới. Tao chẳng biết ai vào ai. Còn em Mậu ra sao rồi? Lạn cười.
- Thì vẫn như vậy.
- Tao có chai rượu, mày có nhà nào uống không. Tết nhớ nhà, hai đứa uống, nói chuyện cho vui. Lạn chỉ chai Martel, hỏi tôi.

Tôi nghĩ, bây giờ mới hơn 5 giờ, uống tới 7 giờ cũng đươc. Dư thời giờ đón Phượng. Tôi vui vẻ,
- Tao có chìa khóa nhà thằng Đệ. Chủ phòng tắm hơi đó. Mấy bữa, gặp tao, nó mừng quá, giao chià khóa cho tao, dặn dò: "Mày đi đâu thì đi, thỉnh thoảng ghé nhà tao coi giùm, tao đi tới mồng mười mới ra." Gạo, đường, cà phê, thịt hộp, đủ cả, nếu mày ngủ lại càng tốt.

Tôi với Lạn, lái xe tới nhà thằng Đệ. Tôi mở cửa. Lạn có sẵn đồ nhắm. hai đưá cởi áo lính, mặc may ô cho thoải mái. Trước khi uống, tôi hỏi Lạn,
- Ai coi đại đội cho mày,
- Thằng Lũy, tao dặn nó rồi.

Vừa uống, vưà nói chuyện, quên cả thời giờ. Hai đứa ít khi uống, nên hết chai là say. Lạn nằm trên nền xi măng ngủ. Còn tôi, nguyên cả giầy, leo lên chiếc giuờng, ngủ say sưa. Cuộc đời, sau này suy nghĩ lại, tôi vẫn tin, mỗi cuộc đời, mỗi phút, mỗi giây đều có số, đều đã được sắp sẵn. Bữa uống rượu hôm nay ngoài dự tính, nhưng hâụ quả thật khôn lường.

Lạn gọi tôi, Lương, pháo gì, giống súng nổ quá, pháo gì nổ, có tiếng gió rít, có tiếng pháo binh, có tiếng M16 và đại liên nưã. Tôi chưa hoàn toàn tỉnh, hỏi Lạn, mấy giờ rồi, hỏi gì nưã, hơn mười hai giờ khuya rồi, nghe hơn mườì hai giờ. Tôi tỉnh hẳn, chết, sao mày không kêu tao, giờ này thì còn đón ai nưã. Tao cũng mới tỉnh khi tiếng đạn réo trên đầu -

Tôi vừa nghe tiếng nổ, vừa nghĩ tớí Phượng, tự trách mình, nếu đừng uống rượu thì đâu tới nỗi này. Lạn nói,
- Đúng là súng nổ rồi, không còn lầm lẫn gì nưã, tao phải đi về đại đội, không về, có gì thì chết.
- Bây giờ, biết ngoài đường ra sao mà mày đi. Lỡ ra, không Việt Cộng, thì cũng bị đơn vị khác bắn chết. Tôi nói,

Tôi lắng nghe tiếng súng để định hướng. Pháo binh mình bắn về hướng Thanh An, Hàm Rồng.
- Quân mày ở hướng Thiết giáp và chùa, chắc không đến nỗi nào. Tao dặn thằng Lũy kỹ lắm, có gì cứ cầm chừng chờ tao, mà giờ này chắc không đơn vị nào di chuyển đâu, trừ thiêt giáp. Tao có mật khẩu đèn xe, và bán tiểu đội ngay đường xuống chùa, tụi nó sẽ chặn mọi xe khi súng nổ, trang bị M 72, và M 79 nhiều bằng cả trung đội. Lan tiếp.

Cuối cùng, Lạn cương quyết,
- Tao lái xe chạy thí mạng, chết thì cũng chịu.

Tôi biết không thể cản được. Tôi nói:
- Cũng may, hướng xe mày không qua Dinh ông Tướng, giờ này đoạn đó kéo kẽm gai hết rồi. Thôi mày đi cẩn thận, sáng liên lạc tao. Nếu gọi được tiểu đoàn, nói với Đại úy Dếnh, tao ở ngoài phố, sáng sẽ tìm về đơn vị. Tao ở đây, mai tìm tiểu đoàn vậy.

Lạn choàng vội chiếc áo, lấy cây súng Colt, mở cưả chạy ra xe, cưả mở. Cả hai đưá thấy hoả châu, sáng rực bâù trời, tiếng xe rít trên đường. Tôi thầm cầu nguyện Lạn về tới chỗ đóng quân an toàn.

Còn mình tôi, đóng cửa, đầu rối mù. Cũng may chỗ tôi đang nằm, gần Dinh Tướng Tư lệnh, tương đối an toàn. Tôi cầu mong Lạn về tới đơn vị, nghĩ vơ vẩn, chắc Phượng giận tôi lắm, nhưng giờ này,cô bé biết rồi, cô ta biết tôi phải theo tiểu đoàn, chắc không bao giờ Phượng ngờ, giờ này, tôi ở đây, chỉ cách nhà Phượng 7 phút xe. Hướng nhà Phượng, chó sủa liên hồi, tiếng chó như rền vang, hướng Quân Cụ, xóm lò heo, và hướng suối cạn, dưới chân nhà Phượng. Nằm trên giường, nguyên cả giầy, tắt đèn, chỉ mong trời sáng. Nghĩ tới đơn vị, không biết Việt Cộng tấn công hướng nào, không biết tiểu đoàn có gom đủ lính để đi hành quân không. Kinh nghiệm nhiều lần, khi có súng nổ, lính sẽ về tiểu đoàn. Số sĩ quan độc thân, ngủ tại đơn vị hơn 2/3, trừ trường hợp như tôi hôm nay.

Tôi cứ vơ vẩn nghĩ. Nếu không uống rượu, đi với Phượng cũng hơn 12 giờ, rồi còn ăn uống như Phượng nói, về tới đơn vị cũng phải hơn một giờ khuya. Tôi nhúm bếp, nấu chút nước sôi, pha miếng trà, ly cà phê sưã, ngồi dưạ trên chiếc salon, vưà uống, vừa nghe tiếng đạn rít trên đầu. Tôi suy tính, đi hướng nào để về tiểu đoàn. Trong đầu tôi, như đang vẽ bản đồ hành quân. Hơn 4 giờ sáng rồi, thỉnh thoảng có tiếng xe GMC chạy. Nhìn ra cưả, trời còn tối quá, khoảng hơn 5 giờ mới đi được. Tôi nhắm mắt, nằm im lặng. Nhìn quanh nhà, không biết thằng Đệ để chiếc Radio ở chỗ nào, muốn nghe tin tức, đành chịu. Tôi thiếp đi khoảng nửa giờ, giật mình khi tiếng súng nhỏ nổ, hướng Bưu Điện, 5 giờ 45. Rưả mặt, và tắm, nước lành lạnh, tôi tỉnh hẳn. Đeo cây súng colt, giây ba chạc, bước ra cửa. Bây giờ mới thấm thiá, lính không đơn vị, không đồng đội, không truyền tin, như người đi lạc.

Tôi nhìn chiếc xe Jeep, bánh trước xẹp, không buồn để ý, taị sao. Tôi đi theo sát cửa nhà, từng nhà, từng nhà, đa số đóng cửa. Một vài nhà, cửa mở, không người. Không khí chiến tranh thật sự đã vào thành phố. Đi vài nhà, laị dừng để quan sát. Quãng đường ngắn, đi mất hơn 20 phút, rẽ phải, ngược phiá dinh Tướng và Phượng Hoàng. Nhắm thẳng rạp Diệp Kính. Tôi thầm cám ơn trời, không có gì, phố xá vắng tanh, các đơn vị vẫn án binh bất động. Cứ đi từng nhà, tôi không sợ bị bạn bắn lầm, sợ Viêt Cộng núp đâu đó, thì không còn chỗ đỡ. Tới bến xe Lam, thường. Lính mọi đơn vị hay chờ tại đây để đón xe đi Quân Đoàn, Quân Y Viện, Phi trường, và C2, LLĐB.

Tôi đi hơn 200 thước thì nhìn thấy đoàn xe GMC chở BĐQ, lính bảng đỏ, tiểu đoàn tôi, thật mừng. Thiếu tá Huân, dừng chiếc xe Jeep:
- Lên xe đi ông tướng. Tôi tưởng cậu đào ngũ rồi chứ.

Tôi cười, ngượng ngùng. Chợt hỏi truyền tin,
- Có nghe Alpha 4 gọi không mày.
- Có, Alpha 4 nói với Đại úy Dếnh, là alpha sẽ về tiểu đoàn khi trời sáng.

Nghe tin Lạn, tôi yên tâm, giờ này đánh đấm cỡ nào cũng không ngán. Đoàn xe vừa tới ngã ba Diệp Kính, một chiếc Jeep ngược chiều, dừng khi thấy xe thiếu tá Huân và tôi. Tôi và thiếu tá Huân xuống xe, xe quân đoàn chở một Trung Tá, một Thiêú Tá, một Đaị úy và một truyền tin. Trung tá quân đoàn bắt tay Thiếu Tá Huân và tôi, nói sơ tình hình và giao một phóng đồ. Ông ta nói:
- Quân thiếu tá sẽ đổ ngay đây, đi dọc theo Dinh thiếu tướng, ngang dinh gần Phượng Hoàng, bắt đầu khai triển đột hình, đánh ngược xuống khu Hoàng Diệu, Khu Quân Cụ, lò heo, nhưng không vượt qua suối cạn. Khu đó tôi giao cho bộ binh và thiết giáp.

Ông Đại úy giao tôi phong bì đặc lệnh truyền tin, còn nguyên dấu nổi màu đỏ, hàng chữ tối mât màu đen. Ông Trung tá hỏi,
- Thiếu tá và trung úy có gì hỏi không?

Thiếu tá Huân trả lời không. Ông Đaị uý nói với tôi,
- Truyền tin theo đặc lệnh mới từ giờ này, cho tới khi có lệnh mới.

Xe quân đoàn vưà chạy, thiếu tá Huân cho lệnh xuống xe. Rải quân, an ninh, mời ĐĐT họp. Các đại đội trưởng tới ngồi gần thiếu tá Huân, ngồi ngay bên hè trường tiểu học:
- Đđ 3, 2 đi đầu, bộ chỉ huy tiểu đoàn, đại đội chỉ huy, đại đội 1, sau cùng. Nhắc các Alpha, áp dụng tam tam, chiếm, lục soát từng nhà, tránh đi ào ào qua. Tụi VC laị ở đằng sau đánh tới, Thanh toán đâu, giữ tới đó. Chúng ta đi theo hướng Phượng Hoàng, khi nào thấy nhà nghỉ Chính Phủ trên đồi, báo cáo. Tôi sẽ cho lệnh rẽ trái. Chiến trận có thể xảy ra khi chúng ta tới bến xe chợ mới, khu quán cơm Ba Cò. Thiếu úy Thông phát bản đồ, thiếu úy Huấn đổi đặc lệnh truyền tin mới, thử máy. Nhớ, coi chừng bắn lầm dân chúng. Giới hạn tối đa khi bắn M 79, cối 60. Có ai không hình dung ra địa thế không? Các ông họp trung đội trưởng. Sau 15 phút, hành quân bắt đầu.

Khi ngồi chờ, tôi chợt nhớ tới Phượng. Không biết Phượng có an toàn không? Tin tức tôi có, Việt Cộng từ phiá Hàm Rồng, theo đồn điền trà, ém quân, tối tiến vào thành phố, theo thung lũng và suối cạn phiá lò heo để chiếm mấy cơ sở dọc theo tuyến từ đồi pháo binh, xuống tới ty Bưu Điện. Như vậy, đêm qua, tôi cách không xa hướng hành quân của VC. Tôi thầm nghĩ, nếu đêm qua, tôi đi với Phượng, có lẽ kẹt trong gọng kềm của VC, vì chắc chắn VC sẽ chiếm toàn khu suối dưới chân đồi, gần nhà Phượng. Một mình Phượng ở căn nhà nhỏ dù sao đỡ hơn có tôi.

Đại Đội 3 và 2 báo cáo xuất phát. Đội hình đi thật thưa. Đường phố vắng tanh, nhiều nhà thấy bóng dáng BDQ, rất mừng. Một vài cánh cửa hé mở, vài khuôn mặt tươi cười chào chúng tôi. Mấy quán cà phê dọc theo rạp Diệp Kính, đối diện nhà thờ thường ngày đã mở cửa, giờ này còn đóng. Cổng nhà thờ trang hoàng thật đẹp đón xuân, không một bóng ngườì. Một vài chiếc GMC chạy thật nhanh về hướng Thiết Giáp. Tiếng súng nhỏ nổ nhiều. Tôi tỉnh táo, không như đêm qua. Niềm tự tin trở lại, tôi buồn buồn nhìn khu phố. Khu này là trung tâm sinh hoạt của Pleiku. Ngang qua tiệm chè Diệp Kính, cửa đóng, tôi nhớ tới Mậu. Không biết khu Phan Đình Phùng nơi Mậu ở có sao không? Hai năm vừa qua, tôi đón Mậu đi chùa, năm nay, lại khác.

Tôi và Mậu vẫn thân, rất thân. Nhưng đôi khi như hôm qua, Phượng làm tôi quên Mậu. Nhiều khi tôi cũng không hiểu mình muốn gì. Tôi ít lệ thuộc trong tình cảm lắm. Mậu hay trách tôi như vậy.
- Em thấy anh khó hiểu quá, như có ai mới vậy.
- Tại em nghĩ vơ vẩn chứ anh có gì khác đâu. Dại gì xa em thì còn kiếm ra ai hơn nữa. Tôi cười.

Được cái Mậu rất dễ tha thứ, bao giờ Mậu cũng vui vẻ liền. Thường thì sau mỗi lần như vậy, tôi và Mậu đi nhẩ. Mấy cô Phượng Hoàng quen tôi hay nói đùa, cho cả hai người nghe,
- Anh Lương quên tụi em rồi nghe.
- Sao không nghe anh trả lời. Ghé tai tôi, Mậu cười.
- Trả lời sao?
- Trả lời là chưa quên ai hết.

Trong mấy cô, có Kim, bắc kỳ, rất bạo, cố tình nắm tay tôi kéo lại
- Người yêu anh Lương đẹp quá, hèn nào.

Mậu không bao giờ giận hờn khi có đông người, Mậu nói vui theo,
- Em chỉ mượn của mấy chị thôi.
- Thôi tha anh đó. Cả bọn cùng cười,
- Anh Lương, bữa chị này mặc đồ rằn, anh phải cho em một bộ đó. Thanh gọi.

Tôi và Mậu vào phòng nhảy. Tôi nhẩy không hay. Mậu khá hơn tôi một chút. Hai đứa lại thích nhẩy. Tôi luôn coi nhẩy là môn giải trí dễ thương và lịch sự nhất. Tất nhiên, không kể những người, coi nhẩy như một phương tiện khác.

Đại đội 2 và 3 đã tới ngã ba Ba Cò, bến xe cũ. Nhà vẫn đóng cửa, quán cơm, càphê, trạm xe đi liên tỉnh không bóng người. Thiếu Tá Huân dặn dò,
- Cậu rành khu này, nhớ nhắc tụi nó cẩn thận, đánh trong thành phố khác hẳn, không ào ạt, không súng lớn.

Tôi thấy thấp thoáng từng toán nhỏ bđq tiến theo đường, biến mất sau mấy căn nhà mái tôn. Tiểu đoàn cũng phải tự phòng thủ, theo từng toán nhỏ. Thiếu tá Huân, tôi và 3 máy C25, thêm mấy lính theo để bảo vệ. Tôi đề nghị,
- Mình dừng cạnh chổ bán vé xe để theo dõi các đơn vị.

Đại úy Dếnh, đang chỉ huy Bộ chỉ huy, tổ chức phòng thủ. Hơn một giờ, hai đại đội vẫn lục soát từng nhà, bung rộng hướng lục soát. Vùng này nhà san sát, nhưng càng ra xa, nhà thưa thớt, cho tới khi chỉ thấy đồi thấp, không có cây lớn. Thiếu tá Huân nói nhỏ:
- Chắc tụi nó xâm nhập chưa nhiều vì ngoài vòng đai thành phố có thiết vận xa M113, mà đường xâm nhập thì trống trải . Có lẽ đêm nay, tụi nó sẽ tăng cường thêm.

Tiếng súng AK réo trên đầu, tiếng súng Carbine BDQ trả lại dòn dã (BDQ chỉ trang bị M16 khoảng tháng 5, 1968, Mậu Thân 2). ĐĐ2 và 3 báo loáng thoáng thấy bóng VC tại những vị trí gần nhà, nhưng cũng gần đường. Có lẽ VC chấp nhận đánh ngoài thành phố hơn là nằm cạnh nhà, vì bọn nó sợ lạc đồng đội. Thiếu tá Huân cho tôi làm việc với máy ĐĐ nhiều hơn với máy Liên Đoàn và Quân Đoàn. Dân chúng khi thấy chúng tôi lục soát và giữ từng cụm nhà, bắt đầu chạy ngược lại với chúng tôi. Họ mừng rỡ vì sợ nằm trong vòng kiểm soát của VC. Thấy một người khoảng trung niên chạy với vợ và đứa con gái, tôi kêu anh ta, cho ngồi xuống góc mấy bức tường để hỏi tình hình. Tôi hỏi,
- Anh thấy nhiều VC không? Bọn nó mặc đồ gì? Tụi nó có vào nhà không?
- Em thấy ít. Ka ki xám, nhiều đứa đồ đen. Buổi tối, khi mới tới, vào nhà lục soát, nhưng mờ sáng ra ngoài. Anh ta lễ phép
- Nó mang nhiều đạn không? Có súng lớn không?
- Không nhiều. AK và súng trường, lựu đạn cán gỗ nữa (lựu đạn chầy).

Tiếng súng trao đổi, nhiều hơn. Tiếng alpha 3 gọi tôi:
- Alpha 12 hả, một súng trường bá đỏ và một tên VC mặc aó đỏ. Nó đang ngó giớn dác, lính tôi cho một băng, gần lắm 12 ơi.

Tôi nói vớí thiếu tá Huân,
- ĐĐ 3 thu một súng, bắn chết một em.

Tiếng lựu đạn nổ, tiếp theo một tràng súng, máy báo cáo,
- Một em tính chém vè ra ngoài lãnh nguyên một băng.

Tôi nhắc hai alpha, đỊa thế sẽ cao và thưa nhà khi họ tiến về hướng đồi pháo binh và truờng Trung Học, nhưng càng đông nhà khi đi theo hướng về thành phố. Tôi chợt nhớ khi mới quen Mậu, đi hành quân về, tôi hay lái xe theo hướng trước mặt để lên trường trung học. Thiếu tá Huân nói,
- Tụi nó không thể di chuyển đi đâu được vì ra ngoài, toàn đồng trống. Nói với mấy alpha, coi chừng về chiều và xẩm tối, chắc chắn nó phải đánh mạnh để chờ tụi ngoài vào thêm.

Đánh trong thành phố rất khó khăn, vì dân chúng, tiếp tục chạy ngược để tránh hai lằn đạn. Tiếng súng càng ngày càng nhiều. Hai bên thật sự tiếp chiến, tiếng súng nổ nhiều. Khi đđ 2 xuống thung lũng, có cả tiếng M79. Ngườì truyền tin đưa ống liên hợp cho tôi.
- Alpha 2 gọi. Báo cáo cho 54, lượm 3 AK, hai em VC áo đỏ.
- Mình có sao không?
- Một áo vàng nhẹ.

Tôi chuyển lời cho thiếu tá Huân. Khoảng ba giờ chiều, sau hơn 4 giờ lục soát và tiến quân, đoàn đã tịch thu được 7 súng, một colt. Tụi tôi 3 bị thương, đánh thành phố thường kết quả không nhiều vì địa thế rất khó, lính tránh làm hư hại nhà cửa hay bắn lầm dân. Nhìn địa thế thành phố, tôi nói với thiếu tá Huân,
- Mình còn xa khu lò heo và khu ĐĐ Quân Cụ lắm, Cứ đà này, phải chiều mai, mới tới trung tâm Bưu Điện, ngã ba Hoàng Diệu và Dinh Thiếu Tuớng.

Gần chiều, lệnh cho các đại đội phòng thủ, dựa vào địa thế để canh gác, tuy không thành tuyến tròn nhưng theo từng cụm nhỏ. Tiểu đoàn nằm trong vòng đai của bốn đại đội, không đào hố, dựa vào nhà cửa, các bức tường, và cây lớn để đóng quân. Qua máy Quân Đoàn, tôi biết Thiết Giáp trúng mánh, buổỉ chiều khoảng 3 giờ, máy bay L19 thấy VC núp duới đồn điền trà hướng Hàm Rồng, báo cho Thiết Giáp. Các Thiết Vận Xa, cứ vậy mà xả, 30 và 50. Lính sư đoàn 23 tùng thiết cứ theo lượm súng, và đếm xác. Tịch thu hơn 70 súng, đếm hơn 40 xác. Tụi tôi cũng nhờ vậy mà không đụng nhiều, VC không thể đưa quân thêm vào thành phố. Địa thế của PleiKu rất khó xâm nhập, ra khỏi thành phố, toàn đồi thấp, không cây lớn, tầm mắt nhìn rất xa. Chỉ cần một Chi Đoàn M113 với bộ binh tùng thiết là có thể bảo vệ vòng đai thành phố.

Suốt cả ngày, quên luôn hôm nay là mồng một tết, đa số dân chúng di tản lên tới các nơi không có tiếng súng. Tôi nằm ngay cạnh một gốc cây lớn với hai máy truyền tin và người lính bảo vệ. Thiếu Tá Huân, Đại úy Dếnh, nằm cách vài thước. Lính rất lanh, họ tản vào mấy nhà, nấu nhờ cơm, xẩm tối là có cơm nóng, thức ăn nhiều vì mang theo khi dời Biển Hồ. Thành phố không điện, nằm trong bóng đêm, tôi nghĩ đủ thứ. Đài phát thanh nói VC tấn công hầu hết các tỉnh. Sau bản tin là nhạc hành quân rộn ràng. Dalạt và Lâm Đồng cũng bị tấn công. Tôi lo lắng, không biết nhà tôi có sao không? Dòng suy nghĩ lan man. Chỉ cách hơn một cây số, hướng chợ mới, đường Phan Đình Phùng, nhà Mậu, không nghe tiếng súng. Hơn hai cây số, hướng về đại đội Quân cụ, Lò Heo, nhà Phượng, nằm gần suối cạn, rất đông dân, cả ngày nghe đủ loại súng lớn nhỏ. Không biết Phượng có chạy ra khỏi chưa? Tôi quấn chiếc poncho Line, gối đầu trên chiếc ba lô, không ngủ. Buổi tối, không khí im lặng, nhiều khi nghe hàng loạt đạn Carbine lẫn tiếng AK, chó sủa nhiều hướng đồi pháo binh. Tôi thiếp được hơn một giờ, tiếng máy truyền tin sè sè, liên lạc đầu giờ. Tôi nghe hai truyền tin hỏi tin tức nhau, cười khúc khích.
Sáng ngày mồng hai, mở đầu bằng hàng loạt AK và carbine, tiếng súng liên tục. Đại đội hai báo, VC tấn công mạnh, nhưng không vượt qua được con đường ranh, và dãy nhà bên kia đường. Tôi kêu máy gần lại chỗ thiếu tá Huân để dễ nhận lệnh. Trời sáng hẳn, các đơn vị lại bắt đầu lục soát, tiểu đoàn cho lệnh lục soát về hướng trung tâm thành phố. Hai đại đội tiến nhanh. Tiểu đoàn và hai đại đội còn lại thế chỗ. VC thất bại vì không đưa thêm quân vào thành phố được vì bị thiết giáp làm thịt từ ngoài. Đơn vị chúng tôi trở nên nhẹ nhàng, đụng nhẹ, chỉ từ từ tiêu diệt tụi VC vào từ đêm 30 thôi.

Cả hơn nửa thành phố, dân chúng đã trở về, tuy nhiên họ chỉ ở trong nhà. Nhiều người mang bánh, mứt cho lính. Tới hai giờ chiều, đại đội một, ba, đã tiến tới Bưu Điện, và làm chủ khu lò heo, lục soát khu suối cạn. Tại đây đại đội một đụng khá nặng với VC, súng nổ hơn nửa giờ. Đếm được 9 xác, bắt được hai tên bị thương, giao cho phòng Hai Quân Đoàn chở đi.

Thiếu tá Huân, tôi cùng mấy truyền tin và bộ chỉ huy đứng sát ty Bưu Điện và mấy toà nhà lớn, vừa quan sát vừa điều động hai ĐĐ bung rộng ra, nằm tại chỗ. Thỉnh thoảng từ trong dãy nhà sát ĐĐ Quân Vận, một vài VC bỏ nơi ẩn trốn, chạy vụt xuống chân đồi, hàng loạt súng bắn theo. Cứ thế mà cũng được 4 em, lấy 4 súng.

Nhìn dãy nhà san sát, tôi chợt buồn cười, chỉ cách khoảng 500 thước, khuất một ngã ba, là trở về nhà thằng bạn. Tôi và Lạn uống rượu đêm 30. Lính tới đâu, dân theo tới đó. Họ chạy loanh quanh, chỗ nào không nghe tiếng súng, hoặc có bóng dáng BĐQ, là họ chạy tớ. Nhiều người núp ngay bên hè những tiệm buôn lớn, coi đánh nhau. Từ phía Phượng Hoàng và dinh Tướng Tư lệnh, một nhóm 6, 7 người đi về hướng chúng tôi. Tôi chợt chăm chú vào một cô gái, aó sơ mi tay dài, chiếc quần tây xám, mang chiếc giỏ, và một chiếc sắc trên vai, theo toán người về hướng tôi và hai máy truyền tin. Cô ta dừng lại, rồi bất chợt chạy thật nhanh, vừa kêu tên tôi. Phượng.

Tôi nhận ra Phượng, ra dấu cho Phượng tới sát thềm ty Bưu điện, cạnh thiếu tá Huân. Phượng mừng khi biết chắc là tôi. Phượng vừa thở, vừa chùi nước mắt.
- Trời ơi, từ qua tới nay, em cứ nghĩ tới anh. Không biết anh có sao không?
- Em chào Thiếu tá rồi mình đứng nói chuyện. Tôi chỉ Thiêú tá Huân.
- Em để xắc xuống đây nghe. Phượng cúi đầu chào.

Thiếu tá Huân rất dễ tính, ông kêu hai máy tới cạnh ông. Mấy người lính tò mò, nhìn Phượng. Phượng ngồi ngay trên hè xi măng, vừa nói,
- Giờ này, mới chắc anh còn sống. Đêm 30, em chờ anh tới 9 giờ không thấy, em giận anh quá trời. Định bụng nếu anh tới em cũng không đi nữa. Em nấu thức ăn, trái cây, sắp trên bàn thờ, quần áo ủi sẵn, sợ anh về, chờ lại nhăn. Anh biết không, cũng may anh không về. Khoảng 10:30 tối, em tức anh, ngủ không được, chắc anh đưa cô bạn anh đi, quên cả em, chợt tiếng đập cửa nhà bên cạnh, chưa kịp phân biệt tiếng gì, thì tới cánh cửa nhà. Em sợ điếng hồn, giờ này ai kêu cửa làm gì. Thêm một nhát dộng ngay cánh cửa, em lật đật kéo then. Trời đất, 3 thằng VC, mang súng vào nhà, còn hai thằng ở ngoài. Vừa vào là lục khắp nhà. Một tên bắt em ngồi ngay cạnh giường, nó xoi cả gầm giường, cả nhà tắm. Chợt thấy bộ đồ rằn treo trong cánh tủ, tụi nó xúm lại hỏi,
- Chồng mày đâu?
- Em không có chồng. Em run lập cập,
- Mày nói dối. Ai mặc đồ này? Nó ở đâu?
- Anh của em. Dạ em không biết. Nghe anh ấy nói, đi đánh giặc rồi.
- Mày ăn nói kiểu đó, ông đánh gẫy răng đấy. Ai là giặc? Một thằng nắm tóc em,
- Em im lặng, cầu trời anh đừng về nhà em. Cả xóm nhà nào cũng nghe gõ cửa, lẫn trong tiếng súng. Khoảng hơn nửa giờ, ba tên đó hỏi em đủ thứ. Em trả lời cho qua. Chợt một tên ở ngoài vào nói nhỏ. Cả 3 tên đi ra, sau khi cấm em không được ra ngoài.
- Em đóng cửa, thắp nhang trên bàn thờ rồi lên giường nằm. Em nhớ anh, giờ này anh làm gì, ở đâu? Thật may mắn, nếu không, nó bắt anh hay bắn anh rồi.

Tôi im lặng nghe Phượng, khuôn mặt mệt mỏi, nhưng dáng dấp rất cân đối, hèn nào Phượng được rất nhiều khách kêu ngồi bàn. Phượng thấy tôi chăm chú nhìn,
- Tóc em chải không kỹ phải không?
- Đâu có, em lúc nào cũng xinh xắn.
- Thôi cám ơn, để dành cho cô nữ sinh của anh đi. Sao không thấy lính đâu hết anh. Phượng nhìn chung quanh,
- Đông lắm nhưng rải khắp nơi.
- Giờ này duới nhà em, lính cũng đông lắm. Đụng cũng nặng phía suối cạn.
- Bây giờ em đi đâu?
- Nếu không kẹt mấy cái giỏ này, em theo tiểu đoàn làm lính luôn. Em không biết đi đâu. Nếu không gặp anh, em đi theo cô gái mới quen, ngủ nhờ nhà bà con cô ta vài ngày. Cô ta bằng lòng rồi, và cho địa chỉ rồi. Phượng chợt hỏi,
- Anh ăn gì? Ai nấu ăn cho anh. Em vào nhà kia, nấu nhờ cơm nghe? Em nài gạo và thức ăn, rồi trả tiền chắc họ cũng bằng lòng.

Từ lúc Phượng tới, chỉ có tiếng súng xa xa thôi. Thiếu tá Huân cho lệnh thu hẹp vòng đai, chuẩn bị phòng thủ đêm. Tôi để Phượng ngồi tạm chỗ cũ, đi tới mấy căn phố gần, đề nghị, tiểu đoàn phòng thủ tại đó, tránh tầm nhìn từ bên kia phố. TIểu đội bảo vệ tới trước, chia ra lục soát kỹ, rồi làm thành vòng đai. Hai người lính chuyên theo tôi cũng đã có chỗ ngủ đêm cho 3 người, gần thiếu tá Huân, Đại úy Dếnh, truyền tin, ban hai. Tôi chỉ hướng cho cây đại liên, dặn thường vụ canh gác, đổi mật khẩu ban đêm, rồi kêu Phượng tới.
- Anh có chìa khóa nhà thằng bạn thân. Đêm qua anh uống rượu sau khi chia tay em, định khoảng 8 giờ tối xuống đón em. Nhưng anh và thằng bạn say, ngủ quên, nên lỗi hẹn, mà còn sống. Em thấy số anh cao chứ không chết rồi.

Phượng ôm chầm lấy tôi, quên cả mấy người lính và thiếu tá Huân bên cạnh. Thiếu tá Huân thì biết tôi rồi. Nhiều khi cuối tháng, không có tiền, tôi tới nhà ông, bao giờ cũng vậy, ông kêu chị Huân, em, Lương nó tới thăm em kià. Chị vui vẻ hỏi, em muốn bao nhiêu? Chị cho em mượn 1000 thôi. Sao ít vậy? Thôi vậy đủ rồi. Chị Huân có hai em gái cùng ở chung nhà. Chị luôn nói vui, sau này, ai mà lấy cậu, chắc đói quanh năm. Lấy vợ thì khác chứ chị. Chị cười.

Mà thật vậy, từ khi lấy vợ, cuộc đời tôi thay đổi hẳn. Sau này, lần cuối cùng tôi gặp thiếu tá Huân khi anh làm Quận Trưởng tại Qui Nhơn. (Viết tới đây, tôi nhớ bài đăng trên BĐQ khi anh Huân chết năm vưà rồi. Tất nhiên, nếu không phải là thiếu tá Huân, tôi không thể nào nói chuyện với Phượng khi tiếng súng còn nổ, ngay trên chiến trường).
- Nhà bạn anh cách đây chưa quá 400 thước, ngay ngã ba, em vừa đi ngang. Em thấy chiếc xe jeep của anh, bánh xẹp lép nằm ngay con hẻm. Em theo con hẻm, nhà thứ tư bên trái, số 7. Em cứ vào ở đó, gạo, mắm, đường, cà phê, sữa hộp, nước máy, nhà tắm đầy đủ. Ở bao lâu cũng được. Hai vợ chồng nó nói ngày 10 sẽ ra, nhưng kiểu này thì không biết bao giờ mới ra lại. Anh dặn hờ, nếu anh phải đi xa bất ngờ, nó ra, em nói tên anh, nó sẽ để em ở bao lâu cũng được.

Phượng ngây thơ, em xin Thiếu tá ở đây được không? Ở chỗ nào. Anh ngủ dưới gốc cây kia kìa, càng vui, giống cắm trại hướng đạo quá..
- Thôi cô ơi, đừng tưởng tượng, Thiếu tá cho nói chuyện như vậy là quá rồi. Tôi chợt hỏi, em có tiền không? Phượng nói nhỏ, chỉ túi xách, em có nhiều lắm, xài vài tháng không hết, anh cần tiền không?
- Không, tụi anh có tiếp tế rồi, mà cũng sắp lãnh lương. Thôi, trời sắp tối rồi, em đi đi. Khi nào yên ổn, rảnh, anh sẽ tới. Nếu em đi xa, để chià khóa trong hộp thư, anh sẽ lấy. Nhớ viết vài chữ, cho anh biết.
- Anh phải hứa, em mới đi. Khi nào rảnh phải ghé em.
- Thời gian nào cho người đẹp của anh. À quên, nhưng anh phải công bằng. Cứ đi đi. Tôi cười, nói đùa.

Phượng tới lễ phép chào Thiếu tá Huân. Thiếu tá Huân hỏi.
- Bây giờ cô đi đâu?
- Cháu đi tới nhà bạn anh Lương. cháu có chià khoá rồi, chúc Thiếu tá và các anh lính luôn bình an. Phượng bịn rịn, nhìn tôi.
- Để anh cho lính mang giùm giỏ cho em. Tôi cười khuyến khích.
- Chú mang giùm cô này hai chiếc giỏ, tới ngã ba đằng trước kia. Đưa cô ta vào nhà, rồi trở lại. Toi nôi vớì Hoành. Hoành vui vẻ gật đầu.
- Em đi nghe anh. Mai, anh còn ở đây không? Em mang cơm tới cho anh và Thiếu tá ăn luôn. Phượng kêu khẽ.
- Em cứ lo cho em đi. Ngày mai, làm sao biết anh sẽ ở đâu?

Tiểu đoàn sau đêm đó, di chuyển về sân vận động. Hai ngày sau, gắn huy chương, nhận lênh ra phi trường Holloway để đi hành quân vùng khác. Tôi chỉ gặp Phượng vài lần, mỗi lần chừng một giờ. Phượng ở nhà bạn tôi. Khi tới thăm, tôi chở theo hai thùng cơm sấy, một thùng thịt và cá hộp, chục hộp sữa và mấy ký đường. Tôi ngạc nhiên, Phượng, Kim, Thanh, ba cô làm ở Phượng Hoàng cùng ở chung. Phượng ríu rít,
- Kim ơi! Anh Lương tới, mang nhiều đồ ăn cho mình nữa.

Kim đang nấu cơm, Thanh và Phượng lau nhà. Kim mừng:
- Anh ăn cơm với tụi em luôn. Hôm qua, con Phượng ra phố, gặp hai đứa em, rủ về ở chung. Nó nói nhà bạn anh. Tụi em nói chuyện về anh cả ngày. Tính ngày mai, mang quà bánh đi tìm tiểu đoàn anh.

Phượng nhìn tôi, cảm động, cứ xớ rớ. Tôi biết nếu không có hai cô bạn, Phượng sẽ không cho tôi đi, ngồi nói chuyện cả giờ. Giòng đời đẩy đưa, tôi phải theo tiểu đoàn. Hơn nửa tháng sau, tôi nhận thư Phượng khi đang hành quân Dalat. Thư dài. Thư như gói trọn cả chuỗi ngày Phượng và tôi biết nhau, gần và xa, đậm đà nhưng luôn cách trở.
_________________

Posted by: M@N Nov 30 2008, 02:11 PM

Người Về Từ Cõi Chết

NGÔ TRÚC KHÁNH

Ngô Trúc Khánh sinh tại Chợ Lầu, Hòa Ða, Bình Thuận. Cựu học sinh Trung Học Phan Bội Châu, Phan Thiết 1958-1965. Trước khi vào lính, là công chức Bộ Thông Tin-Chiêu Hồi (Sài Gòn). Tốt nghiệp Khóa 7/1968 tại Trường Bộ Binh Thủ Ðức.

- Từ 1969 tới 1971, Ðại Ðội Phó/ÐÐ 238 ÐPQ thuộc Chi Khu Hòa Ða(Bình Thuận).

- 1972 Biệt phái ngoại ngạch Cảnh Sát Quốc Gia : Trung Uý Trưởng Cuộc Hòa An và Lại An (Thiện Giáo-BT).

- 1973 Trưởng Cuộc Cảnh Sát, Thị Xã Hậu Bổn (Phú Bổn) ố Sĩ quan Hành Chánh , Phụ Tá Biện Lý Tòa Hòa Giải Pleiku.

- 1974 tới tháng 2/1975 : Phụ Tá Trưởng phòng Hành Quân/BCH/CSQG/Phú Bổn.

Ngày 10-3-1975 thủ phủ của cao nguyên Trung Phần là thành phố Ban Mê Thuộc thất thủ. Pleiku tổng hành dinh của Bộ Tư Lệnh Quân Khu /Quân Ðoàn II Chiến Thuật coi như bị cô lập và vây hảm vì hai quốc lộ chính 14 và 19 đã bị cộng sản Băc Việt cắt đứt và bịt kín nhiều đoạn. Mặc dù ở đây có rất nhiều đơn vi chiến đấu thiện chiến nhất là Biệt Ðộng Quân nhưng giờ chót cũng được lệnh di tản chiến thuật về duyên hải, nói là để bảo tồn lực lượng cố thủ các tỉnh còn lại của quân đoàn.

Ngày 17-3-1975, bắt đầu cuộc triệt thoái của Quân Ðoàn II tại Pleiku, chặng đầu tới Phú Bổn tình hình tốt đẹp, mọi liên lạc, từ đoàn xe về Nha Trang, qua hệ thống siêu tầng số, liên tục và rõ ràng. Liên Ðoàn 6 Công Binh và những Ðơn Vị BÐQ mở đường, nhiều Liên Ðoàn BÐQ khác + Lử Ðoàn 2 Thiết Giáp đoạn hậu. Cảnh tượng xô bồ chưa từng có khi đoàn xe bắt đầu chuyển bánh . Nguyên do là hầu như ai kể cả cây cột đèn ở đây cũng đều muốn chạy khỏi vùng đất chết sắp xãy ra. Vì vậy nên mọi kế hoạch của cuộc hành quân di tản gần như đảo lộn với sự có mặt của hàng vạn đồng bào chạy loạn bằng đủ thứ phương tiện từ xe gắn máy, xe thồ, xe ngựa, xe kéo tới xe ô tô các loại. Cứ thế dân theo lính nối đuôi nhau không làm sao mà đếm nổi số lượng kéo dài hằng hằng cây số.

Hởi ôi chiến tranh là chết chóc đau khổ thế nhưng cộng sản VN vì chủ nghĩa đế quốc và lợi lộc nên lúc nào cũng gây ra chiến tranh. Ðồng bào vô tội qua thời gian của cuộc chiến quá sợ cộng sản phi nhân bạo tàn nên biết đi là chết nhưng vẫn cứ chạy theo QLVNCH để xa lánh quỷ dử Việt Cộng. Những trang lịch sử cận đại của nước nhà ngày nay đã ghi rõ ràng từng đoạn đường thảm tuyệt của người dân chiến nạn từ Tết Mậu Thân 1968, Mùa Hè Ðỏ Lửa 1972 và tàn khốc dã man có một không hai, đó là cuộc thảm sát của cộng sản Bắc Việt nhắm vào dân thường trên liên tỉnh lộ 7. Ðó là mồ chôn nhiền chục ngàn xác đồng bào và trẻ thơ vô tội, xóa sổ cả một đoàn quân cùng chiến cụ của cao nguyên lừng danh, từng làm cho giặc xiêu hồn bạt vía, kéo theo sự sụp đổ của đất nước vào cuối tháng 4-1975.

Lúc 18 giờ 15 ‘ cùng ngày, đoàn xe tới Phú Bổn, ban đêm lính Thượng nổi loạn, đốt nhà, cướp của, đồng lúc VC pháo kích dồn dập vào Thị Xã Cheo Reo, khiến cho thành phố nhỏ bé của miền núi, như đắm chìm trong biển lửa và hổn loạn. Vì vậy mọi đơn vị của Tiểu Khu, cũng tự động di tản theo Quân Ðoàn. Phòng Hành Chánh của Cảnh Sát Phú Bổn lúc đó, gồm ba sĩ quan (1 Ðại Úy + 2 Trung Úy ) với gia đình tôi (vợ + ba con nhỏ), tổng cộng 7 người, chất trên 1 xe Jeep. Riêng tôi đi bằng chiếc xe Honda Dame, chạy trước dẫn đường về được Chi Khu Phú Túc, sau hai ngày đêm may mắn, thoát khỏi đạn pháo của Cộng Sản và các nút chặn của Thượng Cộng

Thượng Fulro, trên Tỉnh Lộ 7.

Lúc này, một số du kích VC đã dùng súng cối, pháo vào đoàn xe với mục đích làm trì trệ cuộc di chuyển, chờ quân chính qui của Sư Ðoàn 320, từ Ban Me Thuột, kéo tới với nhiều đại bác 122 ly của SD23BB bỏ lại. Bấy giờ , Tư lệnh QÐ2 là Tướng Phạm Văn Phú, đang bay trên C-47, ra lệnh cho Tướng Trần văn Cẩm, điều động LÐ7BÐQ và Lữ Ðoàn 2 Thiêt Giáp, phối hợp bảo vệ đoàn xe. Các đơn vị trưởng có trách nhiệm trong cuộc di tản trên, ngoài Tướng Phú (Tư Lệnh), Tướng Cẩm (Tư Lệnh Phó), còn có Ðại Tá Lý (TMT/QÐ2), Tướng Tất (CHT/BDQ/V2), Ðại Tá Ðồng (CHT/TG) và Các Liên Ðoàn Trưởng BÐQ. Rút sau cùng là LÐ4 và 25 BÐQ, vì kẹt ở Thanh An (Pleiku).

Trong lúc mọi việc tưởng đâu tốt đẹp, thì xui xẻo lại tơi, khi Không Quân bỏ bom lầm, làm cháy 2 Thiết Vận Xa M113, khiến một số Binh sĩ TG và BDQ thương vong. Chết chóc, khổ đau.. bắt đầu từ giây phút đó.

Hổn loạn bắt đầu từ 15 giờ ngày 18-3-1975. Theo nhận xét chung của mọi người, nếu người chỉ huy lúc đó là Cố Ðại Tướng Ðổ Cao Trí, tướng Trương Quang Ân hay Trung Tướng Nguyễn Văn Toàn. thì họ sẽ nhảy ngay vào Mặt Trận, để trực tiếp chỉ huy , nên chăc chắn sẽ không có cảnh ‘ mạnh ai náy làm, coi mệnh lệnh của thượng cấp, kể cả chỉ thị của TT Thiệu, Bộ TTM/QLVNCH như cỏ rác ‘.Nhưng tướng Phú đã không bao giờ làm vậy thay vì bay trực thăng xuống thẳng Phú Bổn, để trực tiếp chỉ huy đoàn quân di tản, lúc đó như rắn không đầu vì chẳng ai phục ai, mà chỉ ngồi chờ tại Bộ Tư Lệnh QÐ2 ở Nha Trang, để chực đón phái đoàn cao cấp từ Sài Gòn của Thủ tướng Khiêm tới ban lệnh miệng. Trong khi đó tin tức dồn dập từ mặt trận báo về, Trung Ðoàn 9/SÐ968 của Cộng Sản Bắc Việt + nhiều Tiểu đoàn Du kích Thượng Cộng, đã lập xong một phòng tuyến dài trên tỉnh lộ, để chờ chận đánh đoàn xe, trong đó có rất nhiều đồng bào tháp tùng chạy loạn lánh nạn.

Lúc 1 giờ 15 sáng ngày 19-3-1975, Tướng Tất báo cáo từ dưới đất về Nha Trang : Quận Phú Túc bị pháo nặng và tràn ngập nhưng LÐ7 BÐQ và Thiết Giáp đã tới giải vây. Trận chiến thật ác liệt, cuối cùng LÐ7 BÐQ cũng đã tái chiếm lại được quận, mặc dù chung quanh VC vẫn còn bám trụ, đóng chốt, pháo kích pha nátÔ đoàn xe. Cùng lúc, hai Tiểu đoàn K9, K13 của VC Phú Yên, đã đóng chốt từ Hiếu Xương lên tới quận Sơn Hòa. Tuy đoạn đường này, chỉ dài 25 cây số nhưng lại là đoạn đường máu lệ, chẳng khác nào chốn quỷ môn quan, đã tàn sát không biết bao nhiêu mạng lính và dân, trong đoàn người di tản phải vượt qua, trước khi tới được Tuy Hòa.

Tại Phú Túc, tôi và các bạn đi chung với vợ con trên chiếc xe Jeep, đã bị thất lạc, trong chốn loạn quân, cho tơi ngày thứ 4 (21-3), mới gặp lại bên bờ này sông Ba. Từ đó, mọi người chia tay vì chiếc xe Jeep phải bỏ lại. Riêng gia đình tôi, còn phải chịu thêm 8 ngày nữa, trong địa ngục trần gian, để vượt qua đoạn đường tử thần này, dưới đất có hàng trăm ngàn quả mìn gài sẳn, của cả VC và Ðại Hàn từ bao năm trước. Còn trên đầu thì đầy trời Rocket và bom lửa của Không Quân + hàng trăm chốt của giặc, luôn nả đạn pháo vào đoàn người, bất kể quân, dân, người lớn hay trẻ con, khi chạy ngang tầm súng.

Ðoàn xe ứ đọng kéo dài và ngừng hẳn vì giòng sông Ba chắn ngang trước mặt. Ðâu đâu cũng vang dậy tiếng khóc của đồng bào di tản từ trẻ sơ sinh thiếu sửa cho tới những nạn nhân đang quằn quại vì bom đạn và sự cướp bóc diễn ra. Tội nghiệp nhất là các đơn vị QLVNCH vừa phải mở đường, chiến đấu và thêm trọng trách đùm bọc đồng bào đang cùng với lính trong cơn chiến nạn.

Ai cướp của dân, ai giết dân để mà cướp của thì ngày lịchsử cũng đã ghi lại rõ ràng qua miệng đời của chính những nhân chứng còn sống sót. Tuy vậy lịch sử cũng không thể nào bỏ sót công trạng thật là vĩ đại của những người lính Công Binh Chiến Ðấu của QLVNCH. Không có họ can đãm đầu đội bom dạn, mệt nhọc hy sinh tánh mạng , hiên ngang trầm mình dưới giòng nước lủ sông Ba để hoàn thành cho được một cây cầu nổi bằng vỹ sắt nối hai bờ sông, giúp đoàn xe tiếp tục về Tuy Hòa, tránh một cuộc thảm sát khi bộ đội Bắc Việt đang trên đường truy đuổi sắp bắt kịp.

Hởi ôi đời là vậy đó vì ngày trước hay bây giờ vẫn còn một số người đâu có bao giờ nghĩ tới sự hy sinh vô bờ bến của những người lính VNCH. Họ chiến đấu vì ai mà phải hy sinh xác thân nơi sa trường, lại phải chịu đói khát cực khổ như đơn vị Công Binh đang thi hành nhiệm vụ tại Sông Ba. Toán này lo đón nhận những chiếc vỷ được thả xuống từ trực thăng trong khi toán khác tiếp ngay để ráp lại thành một chiếc cầu dã chiến. Phía dưới nước chảy thật xiết, mặc kệ hai chiếc xe ủi vẫn liên tục làm việc ủi đất và đá lấp kín một khoảng sông và thả vỷ sắt trên đó.

Có một cảnh tượng mà tới bây giờ chắc những người có mặt bên bờ sông Ba sẽ không bao giờ quên được. Ðó là chuyện đàn bò gần 200 con của đồng bào quận Cũng Sơn được dẫn theo với chủ tị nạn. Nhưng khi chúng vừa lội qua tới bờ bên kia thì bị đơn vị Việt Cộng đang chốt sã súng đủ loại kể cả lựu đạn giết không chừa một con. Tội nghiệp thịt xương của những con vật vô tội văng tứ phía còn nước sông thì nhuộm đỏ máu bò. Một vài con may mắn dù bị thương vẫn cố lết lên bờ và lũi vào rừng núi biệt dạng.

Cảnh tượng trên làm cho mọi người thêm khiếp đãm, thêm vào đó là sự chen lấn leo bừa lên trực thăng gây nên cảnh chết tan xương nát thịt khiến cho ai nhìn thấy cũng phải đau lòng.

Suốt thời gian này, ai cũng vậy chẳng riêng gì gia đình tôi, đói thì lượm đọt rau và củ sắn dại trong rừng để an, còn khát thì uống nước vũng bùn, lợn cợn đầy máu, mỡ của xác người. Riêng đạn bom, mìn bẩy thì đành giao cho số mệnh . Cuối cùng nhờ Trời Phật và Tổ Tiên hộ trì, Tôi cùng Vợ và ba con nhỏ, sau 12 ngày đêm đói khát, lặn lội trong địa ngục bom đạn máu lửa, cũng về được Tuy Hòa ngày 25-3-1975 rồi Khánh Hòa.

Tại Nha Trang, Ðài truyền hình liên tiếp tường thuật lại cuộc di tản của QÐ2 trên Liên Tỉnh Lộ 7, mở đầu là Những Thiết Vận Xa M113 của Lử Ðoàn 2 Thiết Giáp, kế tới là hình ảnh của một sĩ quan trẻ tuổi, râu tóc dựng ngược, mặt mày hốc hác, quần áo rách nát tả tơi, chỉ còn nguyên vẹn 1 đôi giầy lính, tấm bản đồ hành quân và khảu P.38 ngắn nòng. Dân chúng tại Nha Trang đã túa ra hai bên đường, để đón mừng, tiếp tế cho đoàn người về từ cỏi chết, mà người dẫn đầu, chính là Trung Úy Ngô Trúc Khánh, chỉ có chiếc xe Honda Dame, đã mang được vợ và ba con về từ địa ngục có thật.

Sau ngày CSQT cưởng chiếm được toàn Miền Nam VN, như hằng triệu quân công cán cảnh của VNCH, Trung Uý Khánh lần lượt trải qua nhiều địa ngục trần gian, từ Kà Tót, Tổng Trại 8 Sông Mao, Lương Sơn, Tà Dôn, Long Hoa tới trại A.30 Tuy Hòa, Tổng cộng hơn 7 năm tù khổ sai. Ðược tị nạn chính trị tại Hoa Kỳ ngày 26-4-1992, qua diện HO 11, cùng vợ với 2 con. Cuối cùng ngày 28-3-2006, sau 14 năm chờ đợi, đứa con trai lớn mới tới Mỹ để đoàn tụ cả gia đình. Ðời trai kiếp lính thời loạn là vậy đó, bi thảm, cùng tận.. thế nhưng tới nay có được mấy người cảm thông thương tiếc ?

Tóm lại cuộc di tản của QD2 coi như hoàn toàn thất bại, không phải vì người lính không chịu chiến đấu hay không đủ vũ khí đạn dược, để chống chọi với kẻ thù, mà do một hệ thống chỉ huy tồi tệ, từ Bộ TTM/QLVNCH cho tới BTL/QÐ2, toàn những kẻ sợ chết, ganh tị, vô kỷ luật, chỉ biết chia phe kết đảng, mới đưa đến cái thảm họa mất nước vào tay đảng CSQT, đẩy dân lính vào con đường chết. Cũng may trong đoàn di tản, còn có được những Liên Ðoàn BÐQ thiện chiến, Các đơn vị Thiết Giáp, Công Binh, những đơn vị Lôi Hổ, Biệt Kích.. chịu hy sinh, nên mới đem được hơn 2000 xe đủ loại và mấy chục ngàn người từ các tỉnh Cao nguyên Kon Tum, Pleiku, Phú Bổn về được Phú Yên.

Kết quả 70% chiến xa M48,41 bị hũy diệt, 100% Pháo binh tan hàng. Có hơn mấy chục ngàn đồng bào, đa số là trẻ thơ, đàn bà bị thảm sát, 20.000 chiến sĩ thuộc QD2, gồm BÐQ, Lử Ðoàn 2 Thiết Kỹ, Liên Ðoàn 6 Công Binh Chiến Ðấu. Pháo Binh, Lực lương Thám Sát, Biệt Kích, Lôi Hổ.. tán mạng.. Ðau đớn như vậy, thế nhưng suốt 13 ngày đoàn quân di tản, cho tới lúc số sống sót về được Tuy Hòa, Nha Trang. Trong lúc đó, các tướng lãnh Cao Văn Viên (TTMT), Lê Nguyên Khang và Ðồng văn Khuyên được coi là ba tướng lãnh có quyền uy cao nhất lúc đó, cũng không hề rời Sài Gòn, đi máy bay ra Tuy Hòa hay Nha Trang.. thăm viếng, ủy lạo các nạn nhân mới từ địa ngục về. Ðó là sự thật của lịch sử.

Trong nổi buôn ly xứ dường như trong tôi luôn ‘ Còn Một Chút Gì Ðể Nhớ ‘ như nhà thơ Vũ Hữu Ðịnh đã nhớ về Pleiku thời binh lửa năm nào :

‘ phố núi cao phố núi đầy sương
phố núi cây xanh trới thấp thật buồn
anh khách lạ đi lên đi xuống
may mà có em đời còn dễ thương .’


California tháng 8-2008

NGÔ TRÚC KHÁNH

Posted by: M@N Dec 11 2008, 01:50 PM

Ngày 15 tháng giêng năm 1972, tại bãi đáp trực thăng Ba Gi cách thị xã Qui Nhơn 12 cây số về hướng Tây Bắc, Tư Lệnh Quân Đoàn II/Quân Khu II, Trung Tướng Ngô Dzu trả lời cuộc phỏng vấn của báo chí trong và ngoài nước một cách khẳng định là Cộng quân sẽ đánh lớn tại Quân Khu II. Tướng Ngô Dzu cũng cho biết, hiện nay Trung Đoàn 21 thuộc Sư Đoàn 2 Sao Vàng của Bắc Việt đang thiết lập các căn cứ trong vùng thung lũng An Lão, nằm về phía Bắc của Qui Nhơn. Và cũng theo tin tình báo mới đây thì Bộ Chỉ Huy Quân Khu 5 của Cộng quân được ghi nhận đã xuất hiện trong quận Hoài An, tỉnh Bình Định, làm cho tình hình của vùng này trở nên nghiêm trọng.

Trung Tướng Ngô Dzu còn cho biết thêm, quân số của Cộng quân xâm nhập vào Quân Khu II đã lên đến 60 ngàn người, ông cũng tiên đoán chừng một tháng nữa, địch quân sẽ di chuyển các cơ sở đến vùng Tam Biên, sẽ dùng chiến thuật "công đồn đả viện" để đánh Cao Nguyên và biến Kontum thành một Điện Biên Phủ. Một cố vấn dân sự cao cấp Mỹ của Quân Khu II, ông John Paul Vann tin rằng Cộng quân sẵn sàng hy sinh 10 ngàn quân để chiếm cho được vùng Cao Nguyên. Cuộc chiến sẽ trải rộng từ thành phố Kontum đến Pleiku và Bình Định. Ông cũng tiên đoán là chiến xa của Cộng quân sẽ tấn công vào Benhet và Tân Cảnh đầu tiên.

Cùng lúc với Tướng Trần Nam Trung của Bắc Việt đọc nhật lệnh kêu gọi Cộng quân đánh lớn, đánh mạnh khắp nơi, thì báo Washington Star của Mỹ, số ra ngày 10 tháng 4 năm 1972 loan tin sư đoàn cuối cùng của Bắc Việt đã lên đường tiến vào miền Nam để tăng cường cho 120 ngàn Cộng quân đang rải dọc theo đường mòn Hồ Chí Minh. Những tin tức chiến sự như vậy là một hứa hẹn những tháng ngày đầy máu và nước mắt cho cuộc sống đang yên vui bình lặng của người dân miền Nam.

Rồi những gì mọi người chờ đợi cũng sẽ đến. Mùa xuân đến và mùa xuân đã qua. Khi những tia nắng của một sớm mai hè vừa đủ ấm để ửng hồng đôi má của người con gái Cao Nguyên thì tiếng súng bắt đầu nổ. Theo tài liệu bắt được trong mình của một Chuẩn Úy Việt Cộng tên Khổng Thanh Hiền thì lệnh tấn công tại mặt trận Tam Biên được ấn định vào ngày 13 tháng 3 năm 1972. Đó cũng là ngày mà lực lượng Nhảy Dù Việt Nam Cộng Hòa (VNCH) đụng độ ác liệt với các đơn vị của Sư Đoàn Thép 320 Cộng quân chung quanh Căn Cứ Hỏa Lực 5. Sư Đoàn Thép là sư đoàn đã từng chiến thắng tại Điện Biên Phủ trước đây và hiện là một trong những đơn vị nòng cốt của Bắc Việt. Lần ra quân này, chỉ sau 3 ngày đụng trận với một vài đơn vị của Lữ Đoàn 2 Dù, Sư Đoàn Thép đã phải để lại nhiều tổn thất. Một trong những xác Cộng quân bỏ lại chiến trường, có xác của Chuẩn Úy Khổng Thanh Hiền thuộc Tiểu Đoàn Phòng Không của Trung Đoàn 64, Sư Đoàn 320. Những tài liệu tịch thu được trên mình của sĩ quan này là do Tướng Phạm Ngọc Mậu ký ngày 20 tháng 10 năm 1971. Các nguồn tin tình báo của Quân Khu II cho rằng Tướng Phạm Ngọc Mậu đã thay thế Tướng Hoàng Minh Thảo, chỉ huy mặt trận Cao Nguyên Trung Phần mà Hà Nội gọi là Mặt Trận B3.

Đúng như sự dự đoán của những giới chức thẩm quyền của Quân Khu II, Tân Cảnh là nơi đầu tiên mà chiến trận bùng nổ. Cuộc chiến diễn ra khốc liệt không thua gì cuộc chiến tại vùng Trị Thiên, chỉ khác nhau về mặt địa thế: một bên là đồng bằng, một bên là rừng núi, và điều này ảnh hưởng phần nào đến sự yểm trợ của chiến xa và không lực.

Vào lúc 6 giờ 30 chiều ngày 23 tháng 4 năm 1972, Công Trường 2 Cộng quân được yểm trợ bởi nhiều chiến xa T-54 đã ào ạt tấn công vào căn cứ hỏa lực Tân Cảnh, nơi trú đóng của Bộ Tư Lệnh Tiền Phương của Sư Đoàn 22 Bộ Binh do Đại Tá Lê Đức Đạt làm tư lệnh, và đây cũng là bản doanh của Bộ Chỉ Huy Trung Đoàn 42 Bộ Binh do Trung Tá Nguyễn Thông làm Trung Đoàn Trưởng. Thoạt tiên Cộng quân dội xuống Tân Cảnh cả ngàn quả đạn đại bác 82 ly và hỏa tiễn 122 lỵ Trận mưa pháo kéo dài hơn 3 tiếng đồng hồ.

Lúc 22 giờ 30 phút cùng ngày, Trung Tâm Hành Quân của căn cứ Tân Cảnh bị hư hại hoàn toàn vì một hỏa tiễn điều khiển chống chiến xa của Cộng quân chui ngay vào cửa hầm. Hầu hết những người trong Bộ Tham Mưu của Đại Tá Đạt và trong Ban Chỉ Huy của Trung Tá Thông đều bị thương. Chỉ có Đại Tá Đạt và Trung Tá Thông là thoát nạn vì đã rời hầm chỉ huy trước đó để đi đôn đốc binh sĩ của mình. Trung Tâm Hành Quân phải dời qua một hầm kế bên.

Đến 23 giờ, cánh quân tiền phương của Cộng quân được phát hiện cách quận Dakto chừng một cây số về hướng Tây với sự yểm trợ của 3 xe tăng T-54. Lập tức phi cơ AC-130 cất cánh từ phi trường Nha Trang bay đến oanh kích và bắn cháy ngay 3 chiến xa này khi còn cách Dakto chừng 500 mét, nhưng không ngăn được bước tiến của toán tiền phương địch. Đúng nửa đêm, Cộng quân ào ạt tấn công tiền đồn Tân Cảnh.

Sau khi đạo quân tiền phương với quân số chừng một trung đoàn tấn công vào Tân Cảnh, một trung đoàn Cộng quân thứ hai xuất hiện cách Tân Cảnh 3 cây số về hướng Tây Bắc, kéo ra Quốc Lộ 14 và cắt đoạn đường Dakto-Tân Cảnh ra làm bốn đoạn, khiến cho sự liên lạc giữa hai nơi chỉ còn qua máy vô tuyến mà thôị

Ngay sau khi phát giác sự xuất hiện của cánh quân thứ hai này, mặc dầu thời tiết được loan báo là xấu, các toán A-1 Skyraider thuộc Phi Đoàn 530 của Không Đoàn 72 Chiến Thuật và các khu trục A-37 của Không Đoàn 62 Chiến Thuật biệt phái cho Pleiku đã nhất loạt cất cánh từ phi trường Cù Hanh để bay lên oanh kích cánh quân này.

Khoảng 2 giờ 30 sáng, vừa pháo kích vừa xung phong, hai trung đoàn Cộng quân cố gắng tràn ngập căn cứ Tân Cảnh, nhưng gặp phải sự kháng cự quá ư mãnh liệt của các chiến sĩ Trung Đoàn 42, nên trận chiến kéo dài cho đến lúc trời sáng, Tân Cảnh vẫn còn đứng vững. Trời vừa sáng thì thời tiết trở thành bất lợi cho những người đang tử thủ trong Tân Cảnh. Sương mù xuống thấp làm cho Không Quân bị bó tay, không thể yểm trợ được.

Vào lúc 7 giờ sáng ngày 24 tháng 3, Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn II hoàn toàn mất liên lạc vô tuyến với căn cứ hỏa lực Tân Cảnh. Cả Bộ Tham Mưu của Tướng Ngô Dzu như ngồi trên lửa. Không ai dám mở lời tiên đoán số phận của Tân Cảnh như thế nào. Đích thân Tướng Dzu gọi cho các đơn vị yểm trợ như Không Quân, Thiết Giáp, Pháo Binh... để hỏi, không ai biết số phận của Tân Cảnh bây giờ ra sao.

Cho đến 10 giờ sáng, một sĩ quan Truyền Tin la lên, "Liên lạc được rồi." Tướng Dzu chụp lấy máy hỏi dồn. Đại Tá Đạt báo cáo đã đẩy lui được địch quân. Mọi người trong Trung Tâm Hành Quân đều thở phào và nét mặt người nào cũng lộ vẻ phấn khởi. Cũng vào lúc này, thời tiết đã trở nên quang đãng hơn, các phi cơ chiến đấu của Không Đoàn 72 Chiến Thuật bắt đầu cất cánh và mấy chiếc trực thăng tiếp tế đạn dược đã lọt được màn lưới lửa phòng không của địch, đáp an toàn xuống căn cứ Tân Cảnh.

Mặc dù vẫn còn đứng vững trước đợt tấn công thứ nhất, nhưng với sự tăng cường thêm một sư đoàn thứ hai của địch quân từ căn cứ hậu cần 609 nằm bên kia biên giới (ở bên Lào) tiến qua, Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn II đã cho căn cứ Tân Cảnh và một số các căn cứ hỏa lực khác dọc theo dòng sông Poko ở phía Tây Quốc Lộ 14 di tản chiến thuật, rút về lập một phòng tuyến mới ở ngang căn cứ Bravo, cách Kontum 20 cây số về phía Bắc.

Cùng với kế hoạch di tản chiến thuật một số các căn cứ hỏa lực ở mạn Bắc thành phố Kontum, Tướng Ngô Dzu đã thành lập một ủy ban có tên là Ủy Ban Di Tản Đồng Bào Kontum và Pleiku. Ủy ban này do Đại Tá Hồ Hồng Nam, Tham Mưu Phó Chiến Tranh Chính Trị của Quân Đoàn II làm chủ tịch. Phương tiện di tản sẽ bằng máy bay C-130 của Hoa Kỳ và C-123 của Việt Nam Cộng Hoà. Một nguồn tin cho biết bệnh tim của Tướng Ngô Dzu bị tái phát, nhưng ông bất chấp, dồn nỗ lực vào hai việc là di tản đồng bào ra khỏi vùng lửa đạn và tái chiếm các căn cứ mà quân đội Việt Nam Cộng Hòa đã di tản chiến thuật trong những ngày vừa qua.

Người dân của hai thành phố Pleiku và Kontum đã sống trong lo sợ phập phồng từ những ngày trước Tết Nguyên Đán vì những tin tức chiến sự ngày càng nặng nề. Cơn ác mộng đó cứ chập chờn trong mọi sinh hoạt của người dân Tây Nguyên cho đến hôm nay, chiến trận đã thực sự bùng nổ.

Tôi đến Pleiku trong những ngày thành phố này đang di tản. Thành phố có lệnh giới nghiêm lúc 7 giờ tối, nhưng mới 5 giờ chiều trên các đường phố đã không thấy bóng dáng một người dân. Chỉ có những chiếc xe nhà binh chạy hết tốc lực. Những người ngồi trên xe, ai cũng mặc áo giáp, đội nón sắt cẩn thận. Trong thành phố, nhà nào cũng làm hầm nấp pháo kích. Đa số đều làm hầm nổi. Gia đình của các quân nhân, công chức được lệnh di tản khỏi Pleiku để cho người chiến sĩ rảnh tay chiến đấu. Các công chức chuẩn bị nhận súng khi có lệnh.

Vẻ kinh hoàng hiện trên nét mặt mọi người. Nỗi lo âu chồng chất bởi nhiều vấn đề. Di tản: đến đâu, ăn đâu, ở đâu?. Nhà cửa, tài sản để lại, ai trông coỉ Lâu mau mới về? Bà vợ của một giáo sư buồn rầu tâm sự với tôi:

- Tôi bụng mang dạ chửa. Cả tuần lễ nay tôi lo quá, chẳng ăn uống gì được. Nhà nào cũng làm hầm, nhưng ăn thua gì cô. Chồng tôi nhất định ở lại đây. Tôi và các cháu tính về Saigon, nhưng giá máy bay đắt quá, cả gia đình phải mấy chục ngàn tiền vé, tiền đâu mà đi!

Giá vé máy bay Pleiku-Sài Gòn ngày thường là 3,800 đồng. Nhưng lúc này giá chợ đen khoảng 10 ngàn một vé. Nếu muốn mua giá chính thức thì phải chờ hơn nửa tháng. Súng đạn đã nổ sát một bên rồi, có ai kiên nhẫn chờ hơn nửa tháng nữa mới rời thành phố?

Một khu chợ trời thành hình dọc theo đường Hoàng Diệụ Đồ đạc bán rất nhiều và rất rẻ. Người bán nhiều hơn người mua. Những nhu yếu phẩm như gạo, nước mắm, dầu hôi... giá tăng lên vùn vụt. Những người nghèo dành dụm được ít vàng phải đem bán để lấy tiền di chuyển. Vàng xuống giá rất nhanh. Các tiệm vàng đều bán ra mà không mua vào. Vàng y giá 20 ngàn đồng một lượng, trong khi gạo 20 ngàn một tạ. Ai cũng cố bán ti vi, tủ lạnh, radio... để bọc tiền mà chạy. Nhưng ai dám bỏ tiền ra mua mấy thứ đó lúc nàỵ Có người treo bảng bán cả nhà, bán thật rẻ mà đã 3 tuần nay không có một người nào hỏi đến.

Lệnh di tản được ban ra. Dân Kontum di tản về Pleiku. Các trường học ở Pleiku được trưng dụng để làm trại tiếp cư. Trong khi đó, gia đình quân nhân, công chức ở Pleiku lại di tản đi nơi khác. Tôi nêu lên sự thắc mắc này, một giới chức thẩm quyền ở Pleiku giải thích: dân Kontum tạm thời di tản về đây để chờ lập cầu không vận chuyển đi các nơi khác như Nha Trang, Saigon...

Hôm qua, ngày 27 tháng 4, quân đội Việt Nam Cộng Hòa tiếp tế từ Qui Nhơn lên Pleiku 400 tấn gạo. Người dân Pleiku mỗi ngày tiêu thụ 30 ngàn tấn. Tỉnh Pleiku chưa có kế hoạch nào về việc phân phối số gạo nói trên. Cho tới hôm nay, kho gạo an toàn của Pleiku chưa hề đụng tới. Kho gạo này có thể nuôi toàn thể dân Pleiku trong vòng một tháng. Gạo và những nhu yếu phẩm khác vẫn tăng giá vùn vụt. Mua được một ký gạo là một chuyện rất khó khăn, vì trong hoàn cảnh này, có tiền chưa chắc đã mua được. Tất cả tiệm ăn trong thành phố đều đóng cửa. Khoảng 50 phóng viên Việt Nam và ngoại quốc đang có mặt ở đây phải ăn hủ tiếu hoặc phở thay cơm và bánh mì. Những gia đình giàu có vội vàng ra đị Những người khác lần lượt tiếp nối. Và thành phố Pleiku ngày càng hoang vắng.

Sau khi bắt lại liên lạc vô tuyến với Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn II, suốt ngày hôm đó tại căn cứ Tân Cảnh, các chiến sĩ của Trung Đoàn 42 Bộ Binh đã anh dũng đẩy lui nhiều đợt xung phong mãnh liệt của Cộng quân có quân số đông gấp ba lần và được yểm trợ bởi 60 chiến xa T-54 cùng với một trung đoàn pháo. Cuộc chiến đấu hào hùng này đã kéo dài suốt 24 tiếng đồng hồ không ngừng một giây phút. Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn II theo dõi những diễn tiến tại Tân Cảnh cho đến 19 giờ 45 phút ngày 24 tháng 4 thì một lần nữa mất liên lạc với căn cứ này. Và theo tin của một số binh sĩ và đồng bào vừa thoát khỏi quận Dakto thì Cộng quân đã tràn vào căn cứ Tân Cảnh vào lúc tối ngày 24.

Trong lúc đó, tại quận Dakto, Trung Tá Lò Văn Bảo chỉ huy lực lượng Địa Phương Quân vẫn tiếp tục kháng cự với Cộng quân, mặc dù đã có lệnh di tản chiến thuật khỏi nơi này. Trung Tá Bảo gốc người Thái vùng Bắc Việt, ông gọi máy vô tuyến về Bộ Chỉ Huy Tiểu Khu nói rằng ông sẽ quyết chiến với địch quân, chết chứ không lùi bước. Rồi sau đó cũng như Đại Tá Đạt, người ta không biết số phận của Trung Tá Bảo như thế nào vì mọi liên lạc đều bị gián đoạn.

Chờ hai ngày ở phi trường Pleiku dưới trời nắng cháy và cát bụi, đến ngày thứ ba tôi mới được theo máy bay quan sát lên Kontum. Máy bay bay giữa những cụm mây trắng, bên dưới là núi rừng trùng trùng điệp điệp. Pleiku cách Kontum chừng 45 cây số đường bộ.

Sau khi Tân Cảnh và Dakto di tản chiến thuật, thành phố Kontum ngày càng chịu áp lực nặng nề của Cộng quân. Con đường duy nhất nối liền Kontum và Pleiku đã bị cắt đứt. Phi trường Kontum bị pháo kích vào mỗi ngàỵ Phương tiện còn lại duy nhất là máy bay quân sự. Hôm trước đến Phòng Báo Chí của Quân Đoàn để xin phương tiện, gặp mấy người từ Kontum về, một anh nói với tôi:

- Cô nên mặc áo giáp, đội nón sắt vì trên Kontum Việt Cộng pháo kích dữ lắm, pháo như mưa. Xuống máy bay là phải chạy tìm chỗ nấp liền. Nên kiếm cái ba lô để mang theo thức ăn. Các tiệm ăn trên Kontum đều đóng cửa hết.

Tôi nghĩ chết sống có số. Với tôi, nhiều khi mang áo giáp, đội nón sắt rồi nặng quá chạy không nổi thì cũng chết. Ngày đầu chờ máy bay, tôi còn mang theo bánh mì và một bộ quần áo. Nhưng chờ đợi mãi, đến ngày thứ ba, khi leo lên máy bay, tôi chỉ mang cái máy ảnh, ít thuốc cần thiết và băng cá nhân. Người nữ phóng viên chiến trường không cần mang son phấn nên hành trang cũng nhẹ bớt phần nào. Có những đoạn máy bay bay thật thấp. Tiếng người phi công nói qua ống nghe:

- Cô nhìn xuống mặt đường, có mấy chiếc xe đò bị Việt Cộng giựt mìn còn xác nằm bên đường đó.

Con đường ngoằn ngoèo bên dưới thật vắng, không có bóng một chiếc xe nào đang di chuyển. Thỉnh thoảng thấy một vài chiếc xe hàng bị lật. Trước đây vài ngày, nghe nói có nhiều xe hàng liều mạng chở người tị nạn từ Kontum về Pleiku, giữa đường bị Việt Cộng giựt mìn hoặc từ trên núi bắn B-40 xuống. Máy bay bay ngang một làng nào đó. Khắp làng không thấy bóng dáng một người dân. Tôi hỏi người phi công:

- Sao không thấy một người dân nào cả? Đây cách Kontum chừng bao nhiêu cây số và đang ở về hướng nào?

Người phi công chấm một dấu đỏ trên bản đồ ghi dấu vị trí hiện tại của máy bay và đưa tấm bản đồ về phía tôi:

- Dân đã được di tản rồi. Cô không nhìn thấy những hố bom B-52 dưới kia sao? Còn cách Kontum 20 cây số về hướng Nam.

Hai người xạ thủ đại liên nói đùa với tôi:

- Nếu thấy Việt Cộng, tụi tôi nhường súng cho cô bắn.

Tôi nhìn xuống bên dưới, có 3 chiếc xe mang cờ Công giáo, chiếc đi giữa chở một cái hòm, hình như là một đám tang. Về sau tôi được biết người chết là một thanh niên, một trong những người đang ngồi ở phi trường đợi máy bay để rời Kontum, rồi bị pháo kích mà chết. Hôm đến Phòng Báo Chí của Quân Đoàn II, gặp Đại Úy Vượng, ông khuyên:

- Cô lên Kontum thì nên chuẩn bị sẵn cho một cuộc chạy bộ. Hãy mang giày nào cho dễ chạy. Trên đó không có xe cho cô di chuyển. Có mượn được xe cũng không có xăng. Xuống phi trường, cô phải chạy bộ vào thành phố, chỉ chừng 3 cây số thôi. Tại Kontum, bây giờ, một giọt xăng quý như một giọt máu.

Vậy là tối hôm đó tôi tìm mua một đôi giày ba ta để chuẩn bị cho một cuộc chạy bộ từ phi trường vào thành phố. Nhưng rồi cũng may, trực thăng hạ cánh cách tòa hành chánh tỉnh chừng một cây số. Thế là tôi chỉ đi bộ vào phố chứ khỏi chạy bộ. Lúc đó Việt Cộng đang pháo vào phi trường. Những đoàn người trên đường ra phi trường phải dừng lạị Một người trong nhóm đó thở dài:

- Trời ơi, Việt Cộng pháo vào phi trường mãi. Không biết bà con của mình đợi ở đó có sao không!

Tôi đến đây nhằm ngày Chủ Nhật, chỉ có con đường ra phi trường là còn có người di chuyển. Hằng ngàn người, đa số là vợ con của quân nhân và công chức tụ tập trước MACV để xin máy bay di chuyển. Phải có giấy của Đại Tá Tỉnh Trưởng ký trước, rồi đến xin giấy của Đại Tá Mỹ ở MACV. Bao giờ cầm được giấy lên máy bay mới biết chắc mình được đi. Giấy được đi phải là giấy ưu tiên một. Đối với máy bay Mỹ, mọi người giữ được kỷ luật như vậy, còn với máy bay Việt Nam, dân cứ ào lên, ào lên. Không có cách gì để giữ cho được trật tự.

Cách đây vài hôm ở phi trường Cù Hanh, hơn 10 ngàn người tràn lên một chiếc máy baỵ An Ninh, Quân Cảnh không thể nào ngăn cản được. Một ông Trung Tá rút súng bắn dọa một phát, viên đạn vô tình lại trúng vào cánh máy bay sao đó mà máy bay không cất cánh được. Và người ta lại kiên nhẫn ăn, ngủ ngay tại phi trường để chờ. Tội nhất là những đứa bé sơ sanh, phải dầm mưa dãi nắng và chịu đói khát, đau ốm đã bao nhiêu lâu rồi. Vấn đề tiếp tế cho Kontum ngày càng trở nên khó khăn, tất cả chỉ còn trông chờ vào các trực thăng Chinook. Những nhu yếu phẩm cần thiết làm sao có đủ cho đồng bào tị nạn chạy về từ Dakto, Tân Cảnh.

Tôi đến toà hành chánh tỉnh Kontum vào lúc 10 giờ sáng. Quân nhân, công chức tụ họp từ từng dưới lên cả trên lầu. Họ chia ra từng nhóm, người nào cũng nói về chuyện di tản. Họ đến đây để xin giấy di chuyển cho gia đình. Tôi đang đứng ở cầu thang hỏi thăm mấy người ở đây thì Đại Tá Nguyễn Bá Thìn, Tỉnh Trưởng Kontum đi ra, thấy tôi ông chào hỏi và nói:

- Bây giờ tôi đi thăm các trại tạm cư, cô có đi không? Cô nên viết để kêu gọi giúp đở cho hoàn cảnh này.

Tôi lên xe của Trung Tá Đổ, Tiểu Khu Phó, hướng về các trại tạm cư. Trường học và các cô nhi viện được trưng dụng để làm trại tiếp cư. Chúng tôi ghé lại một trường học. Trên sân trường, người Thượng nằm, ngồi dưới các gốc cây, họ vừa chạy về từ Dakto, Tân Cảnh. Nét mặt người nào cũng có vẻ ngơ ngác trông thật tội nghiệp. Trong khi Đại Tá Thìn hỏi thăm những cán bộ Bình Định Nông Thôn về vấn đề phân phát gạo cho đồng bào tị nạn, thì tôi đi chụp hình và tìm những người Thượng biết nói tiếng Việt để hỏi thăm. Mấy người này đến từ làng Konkring. Tôi nghe tiếng Đại Tá Thìn hỏi:

- Ty Y Tế có rắc thuốc không?

Gần 10 năm làm báo, đây là lần đầu tiên tôi thấy một ông Đại Tá Tỉnh Trưởng đi kiểm soát nhà cầu của một trại tị nạn. Vấn đề giữ được vệ sinh ở trại này thật là khó khăn. Cán bộ thì ít, người tị nạn thì đông. Tất cả nhân lực đang dồn vào chiến trận, vào việc di tản dân Kontum đi nơi khác và tiếp cư dân nơi khác về Kontum. Mỗi người được lãnh 500 gram gạo một ngày, nhưng không dám ăn hết, để dành lại một ít phòng hờ ngày mai không được phát gạo nữa. Thời chiến chinh, ai mà biết được những gì sẽ đến trong ngày mai.

Vào lúc 16 giờ ngày 29 tháng 4, một phi cơ quan sát trong lúc bay trên không phận Dakto, bỗng nhiên thấy ánh sáng của một tấm kiếng từ dưới đất chiếu lên. Phi công liền xuống thấp để quan sát thì thấy một đám đông đang tụ họp quanh khu chợ. Dakto và ra dấu hiệu cấp cứu. Khi phi cơ xuống thấp hơn nữa, thấy đám đông đó là khoảng 200 binh sĩ của ta. Những người này đang làm dấu hiệu cho phi cơ đáp xuống. Phi công định đáp xuống một bãi trống phía Tây của chợ, nhưng địch biết được ý định đó nên bắn lên máy bay như mưa và đồng thời mở đợt tấn công vào đám binh sĩ của ta đang bị vây.

Được tin báo của máy bay quan sát, Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn II tin rằng nhóm 200 binh sĩ đang bị vây khổn ở chợ Dakto gồm có Bộ Tham Mưu của Đại Tá Đạt và binh sĩ của Trung Đoàn 42 Bộ Binh trên đường di tản khỏi căn cứ Tân Cảnh. Vì vậy, cuộc giải vây cho nhóm 200 người đang cầm cự với địch đã được thực hiện với ưu tiên một.

Ngày hôm sau, Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn II đưa được Đại Tá Lê Đức Đạt, Tư Lệnh Sư Đoàn 22 Bộ Binh cùng với 200 binh sĩ từ chợ Dakto về căn cứ của Quân Đoàn. Cùng đi với Đại Tá Đạt, có Trung Tá Nghiêm Kế, Tiểu Đoàn Trưởng Tiểu Đoàn 22 Công Binh Chiến Đấu, một đơn vị yểm trợ của Sư Đoàn 22.

Ký nhi viện Vincent cũng là một trong những trại tạm cự Chúng tôi đến thăm vào buổi trưa, các dì phước đều mặc áo màu xanh, lúp màu xanh và đang làm việc rất bận rộn. Có mấy dì phước ngồi ghi tên những người mới đến vào danh sách. Người tị nạn ở đây đa số là người Thượng từ các buôn ở mạn Bắc của Kontum chạy về. Tôi ngồi xuống bên cạnh một dì phước rất trẻ, nói được tiếng Barna. Sinh hoạt chung với họ rồi nói được tiếng của họ. Ký nhi viện này ở bên cạnh trường trung học Quenot của cha Trường. Trường học thật khang trang đẹp đẽ. Những cây phượng trong sân nở hoa đỏ rực. Xác hoa phượng phủ đầy các lối đi.

Đại Tá Thìn hỏi các dì phước:

- Vấn đề vệ sinh ở đây làm cho các sơ vất vả lắm phải không?

Một dì phước trả lời:

- Người Thượng họ tắm cả ngày, tắm nhiều hơn mình nữa, nhưng họ không có quần áo để thay. Có một bộ đồ là họ mặc cho đến khi rách, chứ không giặt giũ gì cả. Mà muốn giặt cũng không có đồ để thaỵ

Tôi hỏi dì phước:

- Thưa sơ, trại này hiện có bao nhiêu người?

- Đã tiếp nhận hai ngày nay là 950 ngườị Số người mới đến còn đang lập danh sách.

Một dì phước quay lại hỏi tôi:

- Cô có nghe tin gì về Konkring không? Có mấy sơ ở Konkring cũng thuộc về Vincent de Paul, ở đây chúng tôi không được tin tức gì hết, chắc bị Việt Cộng bắt giữ lại hết rồi.

Các dì phước ở đây nhắc đến những người ở Konkring một cách quan tâm và thương mến. Buổi loạn ly bom đạn đâu có tránh ai, Việt Cộng đâu có chừa ai.

Rời trại tạm cư ở ký nhi viện Vincent, chúng tôi đến thăm một trại tạm cư khác tại một trường trung học. Chúng tôi đến lúc đồng bào đang ăn cơm. Thức ăn thật đơn giản: rau luộc và một món mặn. Vợ chồng, con cái ngồi bẹp xuống nền của lớp học. Họ ăn một cách ngon lành, nhưng trên mặt vẫn còn những nét sợ hãi vì đoạn đường họ đã vượt qua và những hiểm nguy họ đã gặp.

Tôi hỏi một người đàn bà ngồi gần cửa:

- Chị chạy mấy ngày mới tới đây?

Người đàn bà đặt chén cơm xuống, nhìn tôi rồi trả lời:

- Đi 4 ngày trong rừng, mới ló đầu ra là gặp ngay Việt Cộng. Chạy đến chảy máu chân cũng không hay. Về tới đây mới biết mình còn sống.

Một ông cụ ngồi nhìn chén cơm mà không ăn, nước mắt rưng rưng:

- Mấy đứa con tôi thất lạc hết rồi. Không biết chúng còn sống hay đã chết. Ngày nào tôi cũng đi tìm chúng nó. Có ai thấy chỉ dùm tôi.

Tỉnh Kontum có khoảng 50 ngàn dân, gồm 30 ngàn người ở thành phố và 20 ngàn người rải rác các quận chung quanh. Người Thượng ở trong những làng mạc xa xôi hẻo lánh. Trong khi dân Kontum di tản về Pleiku hoặc Saigon, dân ở các làng, các quận lại đổ về Kontum tị nạn. Những gia đình giàu có đã đi hết rồi, bây giờ còn lại đa số là gia đình của quân nhân và công chức. Phía bên Mỹ thông báo rằng, đến ngày 1 tháng 5, họ không cấp phương tiện để di tản đồng bào nữa.

Ngày 29 tháng 4, một vị thượng tọa dẫn 5 ngàn tín đồ đi bộ từ Kontum về Pleikụ Đoàn người ngày đi đêm nghỉ, cuối cùng cũng về tới Biển Hồ. Nhà cầm quyền Kontum lo lắng rất nhiều về việc di tản, nhưng không đủ phương tiện. Tướng Ngô Dzu cũng rất khổ tâm về việc nàỵ Một ngày chỉ có 4 chiếc Chinook tiếp tế. Sự tiếp tế nhỏ giọt nên cũng đến ngày thành phố Kontum không có điện vì thiếu dầu, một số dân trong các làng đói vì thiếu gạo. Bây giờ Kontum đã bị cô lập, cuộc sống của những người còn lại ở đây chỉ mong vào sự tiếp tế của máy bay mỗi ngày.

Thành phố Kontum chỉ mới hoang vắng, nhưng vẫn còn nguyên vẹn. Nguyên vẹn với nét đẹp của một thành phố miền Cao Nguyên. Dòng sông Dabla vẫn lặng lờ uốn khúc quanh co, và trên bờ, màu hoa phượng vĩ vẫn rực rỡ trong khói lửa chiến tranh đang bao trùm thành phố.

Buổi sáng tôi ra phi trường để gửi bài về toà soạn thì chợt bắt gặp một tà áo xanh, màu áo xanh đồng phục của những nữ tiếp viên hàng không Air Việt Nam. Người con gái có đôi mắt to và đen, nét mặt buồn như muốn khóc. Nàng có vẻ lạc lõng giữa một rừng người đang chờ di tản ở phi trường và hình như đang tìm kiếm một người nào đó. Khi đi ngang qua chỗ Đại Úy Hoà và tôi đang đứng nói chuyện với nhau, người con gái dừng lại ấp úng hỏi vị sĩ quan:

- Thưa Đại Úy, Đại Úy có thể cho tôi biết trong số thương binh mà Đại Úy đã di tản về các bệnh viện có Thiếu Úy Nguyễn... không?

Đại Úy Hoà, Quân Y, nhìn người con gái một lát rồi chậm rãi trả lời:

- Tôi làm sao nhớ hết được. Nếu cô cho tôi thêm số quân, đơn vị của người đó, tôi sẽ tìm dùm cho cô. Chừng nào cô mới có chuyến bay trở lại đây?

Người nữ tiếp viên có vẻ mừng rỡ:

- Thiếu Úy Nguyễn..., thuộc Trung Đoàn 42, tôi không nhớ số quân của anh ấy. Sau khi Tân Cảnh di tản, tôi không được tin tức gì của anh ấy nữa. Tôi tình nguyện bay đường Saigon-Kontum mỗi ngày hai chuyến, sáng và chiều, để lên đây mong kiếm được tin tức của anh. Nhưng mỗi lần máy bay hạ cánh có một tiếng đồng hồ, nên tôi chỉ luẩn quẩn hỏi thăm ở trong phi trường này mà thôi.

Đại Úy Hoà hứa với người nữ tiếp viên hàng không:

- Tôi sẽ hỏi phòng hành quân dùm cô. Đồng thời tôi sẽ dò xem danh sách của thương binh. Trưa nay, lúc máy bay của cô đáp xuống, tôi sẽ ra đây trả lời cho cộ Hiện nay, những người sống sót của Bộ Tư Lệnh Tiền Phương của Sư Đoàn 22 và Bộ Chỉ Huy của Trung Đoàn 42 đóng ở Tân Cảnh đã về đây hết, tôi cũng sẽ hỏi thăm dùm cô.

Sau khi người nữ tiếp viên trở lại máy bay về Saigon. Đại Úy Hoà làm đúng lời hứa, đã đi nhiều nơi để dò thăm tin tức. Nhưng tên của người sĩ quan này không có trong danh sách những thương binh, cũng không có mặt trong số những người về từ Tân Cảnh. Vậy chỉ còn một là thất lạc trong rừng, hai là bị lọt vào tay địch, ba là đã chết mất xác. Tôi thấy Đại Úy Hòa có vẻ ái ngại khi đến giờ phải ra phi trường gặp lại người nữ tiếp viên hồi sáng. Các phi trường Kontum và Pleiku bị pháo mỗi ngày, nhưng nàng vẫn tình nguyện bay lên đây ngày hai chuyến, với hy vọng có chút tin tức hay được gặp lại người yêu.

Buổi trưa tôi từ chối không đi cùng Đại Úy Hoà ra phi trường. Tôi sợ phải nhìn thấy những giọt nước mắt và nét tuyệt vọng trên khuôn mặt hiền lành của người con gái đó. Tôi sợ một câu trả lời từ miệng mình thốt ra là một sự thật phũ phàng dập tắt hết mọi niềm hy vọng. Tình yêu của người con gái đó quá đẹp và quá hiếm trong những ngày ly loạn như hôm nay.

Kiều Mỹ Duyên

Posted by: M@N Dec 24 2008, 11:39 AM

Tử lộ 7 Pleiku-Qui Nhơn

Anh đi rồi Tây Nguyên lên tiếng gọi
Đừng về Xuôi hãy ngược về Cao
Quốc lộ 7 bao oan hồn uổng tử
Vẫn hằng đêm nghe gió hú kêu gào

Anh đi rồi đến bao giờ trở lại
Trời Tây Nguyên lặng đứng ngóng trông anh
Nắng vẫn đỏ từng ngày qua tháng hạ
Rừng hoang vu mong đợi khúc quân hành...

Trần Ngọc Nguyên Vũ

(để gởi đến những người của một thời ly loạn đã từng gắn bó đời mình với vùng trời Tây Nguyên mịt mù khói lửa)

Posted by: M@N Dec 24 2008, 11:40 AM

M Pleiku lớn lên sau thời loạn, nhưng không phải thế mà bình yên tìm đến. Sau cơn mưa trời lại không sáng mà tối như mực. M Pleiku bắt đầu lớn lên trong khủng hoảng tinh thần lẫ kinh tế...
M Pleiku bắt đầu thấy cái khổ thật sự, nhưng không phải chỉ một mình em trải qua, mà là toàn quốc lâm vào "Nạn hồng thủy".
Thưở bé, M chỉ biết đến trường, và cuối tuần về thăm bố mẹ. Có lần, M nhớ khi về thăm nhà, tình cờ thấy trước nhà có một chiếc xe quân đội. Đứng trong phòng ăn, nhìn qua song cửa, M thấy trong nhà mình có một ông Th/tá. Không biết ông là ai? Nhưng nhìn ông trong bộ quần áo bay, trông rất oai và phong nhã. M thầm nghĩ, chắc ông ta phải nhiều đào lắm???
Thời gian trôi qua, M trưởng thành và trở thành cô giáo, đi dạy học. Đời sống rất chật vật, nhưng vì mến chức nghiệp cô giáo, cái chức nghiệp được nhiều người yêu mến, qúy trọng (nhất là đàn ông), nên M vẫn chấp nhận cái chức nghiệp nầy và đời đống khó khăn thiếu thốn ấy.
nơi M dạy học, ở trong một vùng kinh tế mới, cách Pleiku về hướng Nam khoảng gần 10 cây số (gần tiền đồn 32). Không biết người Th/tá năm xưa còn nhớ không?...Vả lại người thường bay ở trên trời nên có khi nào lặn lội đến những nơi M vừa kể.

M pleiku có một căn phòng rất dễ thương, làm toàn bằng đất sét, mái lợp bằng cỏ tranh, tuy vậy, rất nhiều khách du lịch ở kinh tế mới đến thăm!.
Trong nhà trang trí đơn giản nên ai cũng thích. Điều M muốn nói là, căn nhà của M ở ngay bên cạnh một cái thác nước, trong một buông của người Thương. mỗi sáng sớm, khoảng 5 hoặc 6 giờ sáng, khi thức dậy, M nghe tiếng nước của dòng thác nầy đổ ầm ầm dữ dội, để rồi sau đó những tiếng ầm ầm nầy, chìm vào trong nhiều tiếng ồn ào cuộc sống thường nhựt của cư dân chung quanh. Để về đêm, tiếng thác đổ lại ầm ầm, dữ dội trong thinh lặng đêm tối. Nhất là vào mùa mưa, những cơn mưa dai dẳng không dứt, ầm ầm gào thét dữ dội hơn, như tiếng oán hờn, trách móc của cuộc đời, của Tâ Nguyên, hay của thinh không ở lại, M không hiểu được.

Cho đến tận bây giờ, nơi tây Nguyên xa vắng ấy chắc chắn vẫn còn dòng thác kia, vẫn còn tiếng ầm ầm nước đổ oán hờn, trách móc mà M từng nghe, từng sống với và thương nhớ nó trong bây giờ, lúc này.
Đây là kỷ niệm của M.

M Pleiku

(Người viết không để tên thật, địa chỉ hay tung tích gì. Bài viết ngắn, nhưng khiến người đọc, nhất là trong chúng ta đã một thời hiện diện ở vùng đất mà người viết mô tả, cõi lòng chúng ta bồi hồi ray rức, vết thương tự qúa khứ chợt thức giấc, gây cảm giác nhức nhối, đau buốt...Chúng ta hãy đọc để chia xẻ cùng người viết những suy tư chưa tìm ra lời giải đáp. BĐ118)

Posted by: M@N Dec 24 2008, 01:32 PM

Thành phố Pleiku, thành phố Cao nguyên nắng bụi mưa bùn. Thành phố như thơ Võ Hữu Định: Đi giam phút trở về chốn cũ...Ở đây mỗi chiều quanh năm mùa đông...Thành phố như thơ Kim Tuấn: Buổi chieèu ở Pleiku những cây thông già đứng leen cũng bụi mù...Buổi chiêøu ở Pleiku không có mặt trời, chỉ có mưa bay trê đầu ngọn núi...Ra trường truyền tin Vũng-Tàu, tôi quyết định chọn đơn vị ở thành phố Pleiku, để xa tít mù xa, để quên em và cho em quên tôi, nhưng muốn quên , lại càng nhớ, muốn xa, lại càng gần. Thành phố buồn bã đó đã cho tôi rất nhiều kỷ niệm đẹp trong đời quân ngũ và gặp những mất mát đau thương...

Thành phố đó tôi gặp lại Trần Văn Toàn, Lê Văn Minh và Đoàn Thạnh, ba thằng bạn thân thương từ thời thơ ấu thời học sinh, sinh viên và đời lính chiến.

Trần Văn Toàn: Trung úy Không Quân, Phi Đoàn 530 Khu Trục. Tôi học chung với Toàn lớp đệ nhị và đệ nhất. Toàn đẹp trai, hát hay, ăn nói duyên dáng, gốc người Huế, sinh và lớn lên ở Đà Nẵng, mỗi tối thứ bảy, Toàn thường đến ty thông tin Đà Nẵng hát với biệt hiệu là Duy Hải. Nhiều em rất đẹp mê Toàn với giọng ca truyền cảm. Năm đệ nhất là năm cuối ở Đà Nẵng, tôi và Toàn thường đèo nhau trên chiếc gobel đi phá làng phá xóm. Đậu tú tài 2 Toàn ra Huế học Luật, tôi vào Saigon học Văn khoa, biệt tăm nhau trong mấy năm, không ngờ gặp nhau trên thành phố heo hút này, một thằng sĩ quan Không Quân, một thằng sĩ quan Truyền Tin

Lê Văn Vinh, trung úy Phi Đoàn 229 trực thăng quê ở Quảng Ngãi, không đẹp trai lắm nhưng ăn nói có duyên, chơi đàn guitar và ngâm thơ rất hay. Biết nhau trong những năm ở Đại học Văn-khoa, nhưng thân nhau trong đoàn thanh niên chí nguyện Việt Nam. Đoàn thanh niên chí nguyện Việt Nam qui tụ nhiều thanh niên lãng tử, nhưng có lý tưởng. Bốn mươi lăm ngày học tập ở sân vận động Cộng Hòa đã cho tôi một thời gian đẹp và dạy tôi rất nhiều nghề. Những đêm sinh hoạt cộn đồng, Vinh phổ nhạc những bài thơ của Nguyễn Tịnh Đông và tập cho anh em hát. Tôi làm thơ, Vinh ngâm cho anh em nghe. Vinh có một chuyện tình buồn khi còn học trung học Quảng Ngãi. Vinh có kể cho tôi nghe một lần. Sau thời gian huýan luyện; mỗi đứa đi công tác mỗi nơi, không gặp nhau và không ngờ gặp lại nhau trên thành phố này. Đoàn Thạnh: Thiếu úy Phi đoàn 235 Trực thăng; cao gầy, nước da đen, lầm lỳ, ít nói, hay cười. Thạnh và tôi cùng quê, Tam Kỳ, Quảng Nam nghèo khổ, cha mẹ Thạnh, cha mẹ tôi cũng là bạn nhau, người nhà quê chân chất, thật thà. Cố gắng tảo tần, nuôi con ăn học và mong con lớn lên có một nghề vững vàng. Không theo nghề nông vất vả nhọc nhằn. Tuổi thơ tôi và Thạnh gắn liền với nhau. Thạnh học sau tôi hai lớp, cùng chung một mái trường tiểu học, trung học. Những ngày hè cùng tắm trên một dòng suối, cùng chơi đá banh trên sân ga và chiều chiều nhín những con tàu qua lại. Ước mơ lớn lên được theo tàu đi một chuyến thật xa. Những ngày Tết, cỡi xe đạp chạy quanh làng thăm bạn bè và khoe áo mới, những đêm trăng quê nhà ngồi trên chiếc chõng tre trước sân nhà tôi, nghe mẹ tôi kể chuyện đời xưa...Thạnh và tôi cùng chung một lý tưởng và sinh hoạt một đoàn. Thạnh chơi với bạn rất chân thật. Năm tôi ra Đà Nẵng học, nghỉ hè thường gặp nhau, đi chơi với nhau, nhưng khi vào Sài gòn, thì không gặp Thạnh, và cũng không ngờ lại gặp nhau ở thành phố buồn hiu này!

Làm sao biết được chữ ngờ, thời cắp sách đến trường, ai cũng mơ ước tìm một nghề mình thích như bác sĩ, kỹ sư, dạy học hay luật sư...và có vợ đẹp con thơ; ai có ngờ vào lính đâu. Bốn thằng chun đầu vào lính, lại gặp nhau trên thành phố cao nguyên nắng bụi mưa bùn...Gặp lại tôi, ba thằng bạn trở nên thân nhau hơn.

Những ngày cuối tuần, tôi lái xe jeep từ Câu Lạc Bộ Sĩ Quan Quân Đoàn 2 ra Phi trường Cù Hanh đón ba thằng đi cùng khắp thành phố Pleiku. Những đêm khuya khoắt ngồi uống rưỡu ở Phượng Hoàng. Những sáng Chủ Nhật lang thang ở Biển Ho ngắm người đẹp. Những trưa thứ bảy ăn thịt vịt ở Thanh An; thịt vịt Thanh An (khu dinh điền của Tổng Thống Diệm thời trước) ngon hết chỗ chê. Khoảng ba, bốn chục con vịt cồ mập ú nhốt trong một cái vý khoanh tròn; khách vào chọn một hay hai con mình thích, chỉ cho chủ quán, khoảng 5 phút sau có đỉa tiết canh lai rai với rượu thuốc, hoặc bia 33 và tiếp tục là vịt rô-ti, vịt luộc, cuối cùng là cháo lòng vịt. Ba người, một con vịt mấy chai bia là quên đường về. Tuần nào ba thằng cũng kéo nhau đi ăn vịt Thanh An và trở về phố uống cà phê. Ở Pleiku có nhiều tiệm cà phê đẹp hữu tình: Thiên Lý, Văn, Hoàng Lan. Nhưng tiệm cà phê Dinh Điền là nổi tiếng rất ngon; ai đến Pleiku mà không uống cà phê Dinh Điền là chưa biết Pleiku. Từ sáng sớm đến khuya đều đông khách. Có những người lính tiền đồn xa xôi về thị xã công tác, cũng phải tranh thủ ghé vào Dinh Điền uống một ly cà phê, trở lại tiền đồn mới an lòng, có khi đông khách hết chỗ ngồi, ngồi trên một cái nón sắt, súng kê lên đùi uống một ngụm cà phê, hút một hơi thuốc Captai, thấy tâm hồn sảng khoái yêu đời...

Thành phố Pleiku là thành phố của lính; buổi sáng rất tĩnh lặng, buổi chiều toàn là lính. Chợ trời bán đồ Mỹ ngay trên đường Hoàng Diệu và quanh khu Diệp Kính; buổi chiều những rạp ciné hát nhạc inh ỏi. Chiều chiều, buồn buồn để xe trước nhà thờ, bốn thằng đi lang thang quanh khu Diệp Kính ngắm những cô nữ sinh má đỏ, môi hồng tan trường về trên đường Hoàng Diệu. Nhiều lúc nghĩ cũng buồn cười, ba thằng Không Quân mặc đồ bay, một thằng lính ngành mặc đồ treilli đi lang thang ngoài phố; đi để cho mọi người ngắm, lính này cũng đẹp trai lắ chớ bộ...

Mỗi lần bắt gặp một cô gái nào đẹp: Tìm đến nhà làm quen, bốn thằng trổ tài tán tỉnh, cuối cùng Toàn là kẻ chiến thắng. Vinh có lúc hạng nhì, tôi và Thạnh hạng chót! Có một lần tôi nhớ hoài. gần tiệm thịt vịt Thanh An có một tiệm cà phê vườn rất đẹp, chủ quán người Bắc di cư lên đây lập nghiệp, có hai người con gái rất dễ thương học đệ tam và đệ nhị Pleiku. Cuối tuần nghỉ học, thường ra coi quán. Cô chị tên Oanh, cô em tên Thục. Mỗi lần ăn thịt vịt xong, bốn thằng vào quán ‘’Không Tên ‘’ uống cà phê ngắm người đẹp, ngắm riết rồi trồng cây si, lần này Thạnh và tôi bàn nhau phải chiến thắng. Oanh của tôi và Thục của Thạnh. Vẻ bên ngoài ăn nói thì thua Toàn và Vinh, nên tôi và Thạnh đi chiến thuật bỏ nhỏ. Tôi tán Thục cho Thạnh, Thạnh tán Oanh cho tôi, và nói Toàn, Vinh đã có bồ ở Sài gòn sắp cưới. Khùng mới lấy những thằng đàn ông sắp cưới vợ; dù có đẹp trai. Thế là tôi và Thạnh chiến thắng...Đêm văn nghệ cuối năm ở trường Trung Học Pleiku; tôi và Thạnh nhật được hai thiệp mời của Oanh và Thục. Đêm đó hai đứa ngồi uống rượu đợi. Tôi và Thạnh trở về trong niềm vui yêu đời.

Cứ tưởng thời gian êm đềm trôi qua, bốn thằng làm hết bổn phận, của người sĩ quan QLViệt NamCH; tâm nguyện công tác trên thành phố cao nguyên một thời gian rồi xin đổi về Sài gòn lập gia đình. Sống một cuộc sống êm ả hơn.

Có ngờ đâu năm 1972, chiến trận lại bộc phát mạnh. Cộng Sản tăng cường xâm lấn miền Nam, đánh chiếm Quảng Trị và vùng cao nguyên. Tại vùng 2 Chiến Thuật, Việt Cộng đánh mạnh vào Thị xã Kontum; chiếm Tân Cảnh. Thị xã Pleiku thiết quân luật. Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn 2, và các đơn vị chung quanh, Tiểu khu Pleiku, cấm quân 100%. Tướng Toàn thay Tướng Ngô Du – tái chiếm Tân Cảnh giải tỏa Kontum. Các gia đình sĩ quan, binh sĩ và dân sự ở thành phố đều di tản khỏi thành phố Pleiku – Mùa Hè đỏ lửa năm 1972, thành phố Pleiku như thành phố chết. Yên lặng như chờ đợi bước chân tử thần...

Tôi, suốt ngày đêm trực ở đơn vị. Toàn bay khu trục suốt ngày lên xuống Kontum oanh tạc. Vinh và Thạnh bay trực thăng chở quân tiếp viện Tân Cảnh, Kontum, Dakto, Pleime. Mổi lần trở về đều gọi điện thoại cho tôi trong những tiếng thở dài. Co lần Toàn báo cho tôi mừng, trong một phi vụ oanh tạc xe chở quân của Việt Cọng bị súng phòng không bắn lên, may Toàn bay ra khỏi làn đạn thoát chết. Một tối, tôi vào thăm thì thấy khuôn mặt ba thằng đều hốc hác, bơ phờ và lo lắng. Riêng Thạnh có vẻ đăm chiêu, suy tư nhiều hơn. Ngồi uống cà phê lặng lẽ, không như những lần trước tươi cười, đùa giỡn vô tư...Trong giây phút yên lặng đó, lòng tôi thương ba thằng bạn thân vô cùng. Dù sao với tôi, lính ngành truyền tin, cũng an toàn hơn. Còn Toàn, Vinh và Thạnh ngày đêm đối diện với súng đạn, đối diện với cái chết; Trời kêu ai nấy dạ. Tôi cầu mong ơn trên phù hộ cho bốn thằng, khi tàn cuộc chiến vẫn còn ở bên nhau mãi mãi...

Bỗng dưng Thạnh cười thật lớn, vỗ vai tôi và nói: ‘’Cuộc chiến càng khốc liệt, rồi có ngày cũng tàn, nhưng ngày tàn đó không biết bốn thằng bạn mình có còn lại đủ không? Nếu mình có hy sinh, bạn nào còn lại nhớ đưa xác mình về quê để an nghỉ với ông bà. Đối với VC không đàm không điếc gì cả, phải đánh tới cùng mới chiến thắng.’’ Nói xong Thạnh lại cười lớn; đứng dậy ôm vai tôi, bắt tay tôi, bắt tay Toàn và Vinh, xin phép về phòng nghỉ để mai bay sớm tiếp viện quân cho Tân Cảnh. Thạnh đi rồi ba thằng còn lại cũng chia tay, tôi lái xe về đơn vị lòng buồn vời vợi...

Tôi đang ngồi làm việc nghe điện thoại reo. Cầm điện thoại nghe, giọng Toàn bên kia đầu dây ngập ngừng báo tin: Thạnh đã chết trong chuyến bay sáng nay tại Tân Cảnh. Máy bay của Thạnh bị bắn rơi; phi hành đoàn chạy thoát, Thạnh chạy sau cùng bị một loạt AK của VC bắn phía sau lưng. Xác Thạnh được toán phi hành đoàn của Mỹ lấy được đem về quàn tại Quân Y Viện Pleiku. Tôi chạy ra xe như xác không hồn sang QYV Pleiku. Thạnh nằm đó như ngủ. Thân hình bị cháy xám. Tôi vuốt mặt Thạnh, không nói nên một lời, nước mắt chảy dài trên hai má. Bạn bè Thạnh đứng xung quanh, Toàn, Vinh đều khóc và nhìn Thạnh trong niềm uất nghẹn...

Ngày hôm sau phi đoàn cho một chiếc trực thăng bay về quê Tam Kỳ, rước cha mẹ Thạnh lên nhận xác con. Tôi nhìn cha mẹ Thạnh già nua, ốm yếu quê mùa, nhận xác Thạnh trong chiếc hòm kẽm. Ông bà không còn nước mắt để khóc cho con, quờ quạng như xác không hồn. Chiếc máy bay đưa xác Thạnh, và cha mẹ Thạnh cùng với toán lính hộ tống tiễn đưa, cất cánh bay lên, bỏ lại ba thằng bạn thân thương đứng nhìn theo, và khóc rống như trẻ con. Chiếc máy bay đã khuất trên bầu trời, ba thằng trở về phòng Toàn, đêm hôm đó không ngủ, ngồi kể lại những kỷ niệm với Thạnh, và khóc suốt đêm...

Thạnh ơi bây giờ bạn đã trở về quê theo lời bạn mong ước, gần cha mẹ ông bà, bên dòng suối mát; bên sân ga, chiều chiều nhìn những con tàu chạy ngang qua, hụ còi inh ỏi...

Thạnh đã mất rồi, còn lại tôi, Toàn và Vinh buồn bã lặng lẽ. Và theo lời Thạnh nói, cuộc chiến bộc phát dữ dội rồi sẽ tàn. Tân Cảnh được tái chiếm, Kontum được giải tỏa. VC được đánh bật ra khỏi lãnh thổ Quân Đoàn 2. Thành phố Pleiku trở lại yên bình...Và ba thằng tôi tiếp tục làm tròn bổn phận của người Sĩ Quan QLViệt NamCH cho đến năm 1975...

Thạnh ơi đã 28 năm rồi, bạn bỏ đi về quê, chắc bạn nhìn thấy nổi trôi của đất nước; điêu linh của dân tộc mình và không biết đến bao giờ tìm lại được những thời hoa mộng của tuổi trẻ, của đời lính gian truân, nhưng đầy vàng son.

Và bây giờ tôi đang sống lưu vong trên đất người, Toàn và Vinh bây giờ không biết đang ở đâu? Dã mùa xuân năm 2000 rồi, tôi chưa gặp lại các bạn, nếu các bạn đọc được những dòng chữ này, mong các bạn tìm gặp nhau để cùng thắp một nén nhang, tưởng nhớ Đoàn Thạnh-người bạn thân thương ngày cũ.

Trần Thế Phong

Posted by: M&N Jan 16 2009, 10:26 AM

*****
…Vào một buổi trưa Chủ-Nhật, trời PleiKu thật buồn. Từng tảng mây mù từ trên đỉnh núi chậm-chạp trôi về rơi rụng phủ kín sân bay…Những người lính chiến của Không-Đoàn 72 Biên-Trấn tụ-tập nhau tại câu-lạc-bộ của không-đoàn, ngồi uống cà-phê, kể truyện tiếu-lâm, truyện tình phố núi và truyện đời bay bổng…trong lúc chờ thời tiết khá hơn để cất cánh lao mình vào chiến trận. Trên bầu trời mịt mờ sương khói, trong một phi-vụ huấn-luyện không-hành ĐàNẵng-SàiGòn-ĐàNẵng, trên đường về, Tự làm IFR xuyên mây, đáp phi-trưòng Cù-Hanh ghé thăm tôi. Bạn thân mỗi lần gặp nhau lòng như mở hội. Tôi rủ Tự và người co-pilot của anh ra ngoài căn-cứ thưởng-thức món chả chìa độc-đáo của cái thành phố quanh năm gió núi mưa rừng này. Tôi vỗ vai người phi-công trẻ nói đùa:

- Lát nữa cậu chỉ được phép uống nước lạnh để còn đưa “ông thầy” về Đà-Nẵng đó nghe.

Người phi-công trẻ cười, cất giọng hào-sảng nói:

- Hì…Hì…Thiếu-Tá đừng lo, em là thợ…thợ bay phi-cụ mà. Hồi nãy đáp, phi-cơ đang chạy trên phi-đạo, ông thầy em giật mình tỉnh giấc, cứ tưởng em còn đang cho phi-cơ xuyên mây…Nhưng thôi…Thiếu Tá cho em khất lần tới đi, chứ chả chìa, giềng mẻ mắm tôm mà đi với nước lạnh thì…sợ người ta chê không-quân mình cù lần chăng.

Tôi vỗ vai người sỹ-quan trẻ, nhìn Tự nói:

- Dân Không-Quân miền Hỏa-Tuyến các cậu gáy nghe cũng không tệ lắm.

Cả ba chúng tôi cùng cười. Bỗng nhiên tôi khựng lại, và chợt nhớ ra là Tự có người yêu là cô giáo đang dậy học ở PleiKu. Anh thiếu-úy trẻ hình như cũng đọc được ý nghĩ của “ông thầy” mình; anh nhìn tôi nheo mắt nói:

- Em có thằng bạn cùng khóa ở PĐ-530, Thiếu-Tá cho em qúa–giang tới thăm nó thì đẹp qúa.

Tôi nhìn người phi-công trẻ lém-lỉnh, cười rồi quay qua nói với Tự:

- Thôi, cậu giao ông thiếu-úy này cho mình rồi đến thăm nàng. Trời này mà bất chợt ghé thăm người tình, để nhìn “mắt em ướt, và tóc em ướt” để thấy “môi em mềm như mây…” thì thật là tuyệt-vời.

Rồi tôi dúi chiếc chìa khóa xe jeep vào tay anh nói:

- Tụi này đợi cậu tại quán ăn nơi cuối phố, từ đây về Đà-Nẵng không đầy một tiếng theo đường chim bay. Cậu còn nhiều thời giờ chán…Nhưng đừng quên ghé đón anh em đó nghe.

…Đó là lần cuối cùng tôi gặp Tự. Một thời gian sau, cũng vào một buổi trưa, tôi nhận được điện-thoại từ một người bạn ngoài Đà-Nẵng báo tin Tự đã hy-sinh trong một phi-vụ hành-quân, đơn-vị đang xúc tiến việc lấy xác người phi-công tuẫn quốc. Tôi lặng người đi một lúc như không muốn tin đó là sự thật…Tôi mới gặp Tự đây mà…Rồi thì cả một vùng kỷ-niệm nhạt-nhòa trong dĩ-vãng bỗng hiện ra trước mắt tôi như đang coi một cuốn phim đời…Tôi nghĩ đến gia-đình và thân nhân của Tự. Rồi tôi nghĩ đến Phượng, người yêu của Tự, không biết nàng sẽ như thế nào khi nhận được tin dữ này…Tôi cũng nghĩ đến những cuộc tình của một thời chinh-chiến; không có gì để bảo đảm cho một tương-lai đầy bất trắc cho những người trai hàng ngày vẫn lạnh lùng leo lên chiếc quan tài bay, lao vào vùng trời lửa đạn, bỏ lại một ngày cho đời mình, một ngày cho những quằn-quại đau thương của dân-tộc và một ngày cho những đôi mắt vời-vợi chờ trông nơi chốn chân mây ở tận cuối trời…

…Còn nhớ ngày nào, vào khoảng mùa Hè năm 1962, chúng tôi gồm mấy đứa, Tự, Nguyễn Phúc-Hưng, Sĩ-Phú, Đào-Văn-Năng, và tôi cùng nộp đơn vào Không-Quân. Vì số người tình-nguyện qúa đông nên phòng tuyển-mộ đã chia chúng tôi ra thành 2 toán. Toàn đầu, trong đó có Sĩ-Phú được gởi ra Nha-Trang và trở thành khóa 62C. Tôi và Hưng vì thiếu cân nên phải đợi tái khám và bị dồn xuống toán sau, ra Nha-Trang ngày mồng 2 tháng Giêng năm 1963 trở thành khóa 63A cùng với Nguyễn Hoàng-Dự, Mai Tiến-Đạt, Tứ, Ngô Đức-Cửu, Thặng... Còn Tự và Năng bị trục-trặc về mắt, tai, mũi, họng nên chúng tôi phải tạm chia tay…Mấy tháng sau, Hưng, Nghiêm Ngọc-Ẩn và tôi cùng một số SVSQ nữa được gọi về Bộ-Tư-Lệnh KQ làm thủ tục du học. Trong thời gian đang thụ-huấn tại NAS Pensacola, FL thì tôi được tin Tự đã hội đủ điều kiện sức khỏe để nhập Không-Quân. Riêng về phần Năng thì đành bỏ mộng đi mây về gió để trở về làm bạn với vùng xình lầy, đồng ruộng, và núi rừng trùng điệp trong Binh-Chủng Biệt-Động-Quân…Cũng kể từ đó tôi không có cơ-hội gặp lại Tự và Năng cho đến khi mãn khóa về nước, phục vụ ở Biệt- Đoàn 83, rồi đi biệt phái Đà-Nẵng thời kỳ biến-động miền Trung mới gặp lại Tự ở Phi-Đoàn Phi-Hổ 516. Riêng về Năng thì vì không cùng quân-binh-chủng nên chỉ biết anh đang sải vó ngựa hồng, miệt mài theo khói lửa…

Là một đại cao-thủ của VoViNam, cùng nhóm với Đào Văn-Năng (Biệt-Động-Quân), Nguyễn V Tựu (Biệt Kích Dù)…Cũng như Năng và Tựu, Tự có vóc dáng và phong-độ hào-sảng của một đại-hiệp trên chốn giang-hồ trừ gian giệt bạo. Tuy là con nhà võ nhưng lại mang một tâm hồn nghệ-sỹ, Tự rất thích thơ văn. Những bài thơ mang tính cách lãng-mạn của thời chiến như “Tha La xóm đạo” của Vũ Anh Khanh, “Mầu tím hoa xim” của Hữu-Loan, và “Làng tôi” của Yên-Thao, “Bên kia sông Đuống” của Hoàng-Cầm, hoặc Hồ-Trường của Dương B. Trạc, hay “Bài ca Phạm Thái” của Nguyễn Đình-Toàn…Tự đều thuộc lòng. Hồi còn ở ngoài dân sự, mỗi lần gặp nhau là thế nào cũng có một đêm văn-nghệ bỏ túi cùng các bạn như Hà-Linh-Bảo, Phạm Văn-Hiến, Hồ Hải-Trân và Hoàng Hương-Trang họp mặt để đàn hát, ngâm thơ và thổi sáo,…

Khi Biệt-Đoàn 83 giải tán, tôi được thuyên chuyển ra Đà-Nẵng, cùng ở 516 với Tự, lúc này thì anh em mới thực sự gắn bó như xưa. Chỉ còn thiếu Năng. Còn nhớ hồi ở Đà-Nẵng, một buổi sáng mùa Xuân năm Mậu-Thân, tôi cùng Nguyễn-Du thi-hành phi-vụ tuần-thám võ-trang “Đà-Nẵng Quảng-Ngãi Đà-Nẵng”. Chúng tôi cất cánh sớm hơn giờ dự trù, hy-vọng về đáp sớm để còn bay một phi-vụ không-hành về Sài-Gòn chúc Tết Ông Bà Bố Mẹ. Khi vừa lên cao độ bình-phi thì phát hiện một đoàn người từ hướng núi tiến ra bờ sông Hàn, và như đang định bơi qua sông để vào Đà-Nẵng. Mới đầu chúng tôi tưởng là dân chúng đi trẩy hội Tết, nên bay xuống thật thấp để làm một cái “low pass” chúc Tết mừng Xuân. Nhưng vừa xuống thấp khoảng 100 thưóc thì ở dưới bắn lên tới tấp. Chúng tôi hoảng hồn phóng vút lên lấy cao độ, rồi báo cáo về Panama là có một đoàn quân Cộng-Sản chừng một Trung-Đoàn đang định vượt sông Hàn để vào Đà-Nẵng. Panama không dám quyết định, yêu cầu chúng tôi làm vòng chờ trên cao độ đợi xin lệnh quân-đoàn I. Đoàn người ở dưới biết là đã bị lộ nên ào hết xuống sông để qua bờ bên kia. Nguyễn Du tính nóng như lửa, hối thúc tôi phải hành động ngay, vì nếu để đám quân này qua được bờ sông thì chúng sẽ lẩn vào nhà dân chúng và tình thế sẽ trở nên rất nguy-hiểm. Hai chiếc khu-trục A1 cùng song hành nhào xuống thật thấp, oanh-kích trực xạ vào đoàn quân Cộng-Sản…Từng chùm hỏa tiễn từ hai chiếc khu-trục cơ phóng vụt ra, cầy tan mặt đất…Xác người vỡ nát, thịt xương bắn tung lên. Những viên đại-bác 20ly công phá xuyên thủng những tấm bia thịt đang ngụp lặn giữa dòng sông…Xác nổi lềnh bềnh như xác quân Mãn-Thanh, mặt nước đỏ ngầu như nước sông Hồng mùa Xuân năm Kỷ-Dậu...Chỉ trong khoảng thời-gian chưa đầy 15 phút, hai chiếc khu-trục A1 đã trút hết hoả-tiễn và đại-bác 20ly, tiêu diệt hơn một nửa số người trong đoàn quân xung-kích của địch. Đám người còn lại vứt bỏ vũ khí quay đầu chạy ngược vào phía núi…Lúc đó thì Panama mới liên-lạc cho biết lệnh Quân-Đoàn là phải ngăn chặn đoàn quân này bằng mọi giá. Chúng tôi cho Panama biết là phi-vụ đã hoàn tất. Trên trời cũng vừa có Thiên-Phong 11 do Dị và Thiếu-Uý Chín của PĐ 110 trên vùng tiếp-tục công việc theo dõi, và một phi-tuần Phi-Hổ của Đoàn-Toại và Tự cũng vừa lên kịp để thay thế cho chúng tôi về đáp…Khi về đến phi-đoàn chúng tôi thấy toàn bộ chỉ-huy của KĐ41 cùng Phi-Đoàn-Trưởng, Truởng Phòng Hành-Quân và các nhân-viên phi-hành của PĐ516 đều có mặt đầy đủ. Tiếng chuông điện thoại reo tới tấp, và trên bảng phi-lệnh chi chit những phi-vụ chờ cất cánh. Lệnh cấm trại 100% được ban hành, lúc bấy giờ chúng tôi mới biết là Việt-Cộng tổng công-kích toàn lãnh thổ miền Nam Việt Nam. Mùa Xuân Mậu-Thân năm ấy, trong một hoàn cảnh rất tình cờ mà Nguyễn Du và tôi đã cứu được thành phố Đà-Nẵng thoát khỏi thảm họa do đám người cuồng tín gây nên như ở Huế hay các thành phố khác…

Sau lần đó, chúng tôi kết với nhau thành một “băng ăn nhậu” gồm có Du, Hoàng, Tự, tôi và Đoàn-Toại…Sau những phi-vụ hành-quân hàng ngày, chúng tôi thường ra phố nhậu nhẹt ở quán thịt bò Ba-Quy trong một con hẻm ở đường Độc-Lập. Thành-phố Đà-Nẵng thời bấy giờ thường xuyên ở trong tình-trạng “giới nghiêm”, nhưng đối với những người lính Biệt-Động-Quân, Nhẩy Dù, lính Hải-Quân, lính Biệt-Hải, Thủy-Quân-Lục- Chiến…và với những cái tên mà mới đọc lên đã thấy ngất ngây như say men rượu như: Bảo, Ban của Hải-Quân; Hoàng-Phổ, Quách-Thưởng, Đức ghiền, Nguyên, Ngộ, Thanh mặt xanh, Ngoạn của Biệt-Động-Quân; Hùng, Vũ của Biệt-Hải; Liêu bến tầu, Nho Saxaphone ngoài dân sự… thì lại là giờ ra đường làm việc của họ, nên quán nhậu cứ sau 12 giờ đêm mới vui…cái vui của những “Anh-Hùng tứ xứ”; chỉ một lần gặp gỡ qua chén rượu giang-hồ mà tình bạn, tình đồng-ngũ như đã thiên-thu bất diệt…

Những người bạn ngoài quân-chủng rất thích kết-giao với dân KQ. Một phần vì cái vẻ hòa-hùng qua những chiếc áo bay mầu đen, mầu cam, mầu xám…thêm những thứ phụ-tùng lỉnh kỉnh như khăn quàng mầu tím, dao găm, xúng ngắn P-38 đeo xệ bên hông, đạn flares…đã biến những con người thư-sinh mảnh-khảnh kia thành những trang “hiệp-khách phò nguy cứu khổ”, và nếu cần thì cũng có thể quá giang những người bạn KQ trên chiếc AD5 trong một phi-vụ liên-lạc không-hành nào đó để về Sài-Gòn như Đại-Úy Nguyễn Đình-Bảo của Nhẩy Dù hồi Tết Mậu-Thân. Nhưng phần chính là những người lính chai lỳ này đã được chứng kiến tận mắt những hình ảnh bi-hùng của người anh em KQ nơi chiến địa. Hình ảnh những chiếc phi-cơ vận-tải, quan-sát gẫy cánh, chao đảo trên không như một con đại bàng bị trúng tên rồi gục xuống bìa rừng, những chiếc trực-thăng nổ tung như một qủa cầu lửa của những hợp-đoàn lầm-lỳ bay vào trận địa, những chiếc khu-trục lao mình cắm đầu xuống mặt đât, rồi cháy bùng lên như một ngọn hỏa-diệm-sơn trong cơn phẫn nộ chuyển mình, những cánh dù bung ra như một đóa hoa hồng lửng-lơ giữa vòm trời lửa đạn…Để rồi khi trở về thành-phố, nhìn những dáng dấp thư-sinh trong chiếc áo bay, gồ-ghề mà thanh-thoát…tình tri-kỷ, tình đồng-đội tự nhiên đến với họ. Nhưng nhiều khi cũng có những đụng chạm nẩy lửa, đánh nhau vỡ đầu, sứt trán rồi mới nhận anh em, và trong những trường hợp đó thì Tự là người luôn luôn mang lại chiến thắng cho “phe ta” và lòng cảm phục của phe “địch”. Mỗi khi ra khỏi căn cứ, cũng như Đoàn-Toại, Tự rất ít khi mặc áo bay, và nếu có thì cũng rất giản-dị. Chỉ một chiếc áo bay, không dao, không súng, cùng những thứ lỉnh-kỉnh như những anh em khác. Củng vì những nét đặc-thù này mà trông Tự nổi bật trong đám đông, chẳng khác nào như một bạch-diện thư-sinh trên tay chỉ có một chiếc quạt cũng đủ làm khiếp đảm giang-hồ hắc bạch…

…Những hình ảnh của ngày xưa đó cứ lần lượt hiện về trong trí tôi như những đám mây đen từ đỉnh Trường-Sơn cuồn-cuộn trôi về phủ kín cả bầu trời phố núi…Nhìn đồng hồ, thấy sắp đền giờ tan học. Tôi lái xe ra trường Trung-Học Pleime để đón Phượng. Tôi đậu xe dưới một gốc phượng-vỹ gần cổng trường, nhìn những tà áo dài phất-phới như cánh bướm của các cô nữ sinh, những tiếng cười cùng giọng nói liến-thoắng, ríu rít như chim hót mà thấy lòng mình như chùng xuống. Tuổi trẻ thật là vô-tư yêu đời, không thấy được những hiểm-nguy đang rình rập cuộc sống…Lẫn lộn trong đám học sinh đổ ào ra như đàn chim vỡ tổ, Phượng đi cùng một người bạn ra phía cổng trường. Thấy tôi Phượng mừng rỡ chạy đến reo lên:

- Anh! Lâu qúa sao không thấy anh ghé Phượng chắc là anh bận lắm hả. Anh Tự mới gởi thư cho em nói tuần tới anh ấy sẽ ghé PleiKu cho em qúa giang A37 về Sài Gòn đó. Thế nào cũng lại phiền anh ra chở vào phi-trường.

Tôi cười buồn chưa kịp nói gì thì Phượng đã liến-thoắng nói:

- Anh thật là có số ăn. Ngày mai tụi em được nghỉ nên em mời chị bạn về nhà ăn cơm tối. Nếu anh không chê thì xin mời anh lại dùng cơm luôn thể với tụi em.

Rồi với giọng tinh nghịch Phượng nói tiếp

- À…em xin giới thiệu với anh đây là chị Tường-Vy, cô giáo mới từ Huế đổi lên đây để được gần người yêu. Người yêu của Tường-Vy là Trung-Úy phi-công Trực-Thăng, chút nữa gặp thế nào anh cũng nhận ra người quen. Anh ấy nói là có biết anh.

Tường-Vy cúi đầu chào tôi, cặp má hơi hồng lên cùng với vẻ e thẹn cố-hũu của những cô gái Huế khi gặp người lạ. Tôi cúi đầu chào lại và kín đáo quan sát người bạn của Phượng. Cũng như Phượng, Tường-Vy có một khuôn mặt đẹp tuyệt vời, đặc biệt với cặp mắt sâu buồn vời-vợi như chứa đựng cả một bầu trời thu trong đó…Tôi mời hai người lên xe. Trên đường về nhà Phượng, nàng nhờ tôi cho nàng ghé qua chợ mua thêm ít đồ gia-vị cần thiết. Phượng vẫn vô tình cười nói luôn miệng kể chuyện nàng và Tự cho Tường-Vy nghe. Nhìn hai người, tôi bỗng thấy xót xa cho kiếp hồng-nhan của một thời ly-loạn…Định-mệnh thật qúa khắt-khe, đã đưa đường dẫn lối cho Thục-nữ giai-nhân gặp gỡ khách anh-hùng, sao còn nỡ dang tay bẻ gẫy cuộc tình…Trong lúc ngồi ngoài xe đợi Phượng và Tường-Vy vào chợ, tôi quyết định sẽ báo tin Tự đã hy-sinh cho Phượng biết vào một dịp khác. Bây giờ đây…tôi không dám làm tắt niềm vui của Phượng và Tường-Vy cho dù nó rất ngắn ngủi.

Trần Ngọc Nguyên Vũ

(Một thời ly-loạn)

Posted by: M&N Jan 30 2009, 04:43 PM

Rượu cần là cách gọi của người Kinh căn cứ vào cách uống của loại rượu này – đó là rượu ủ men, không qua chưng cất, ủ trong vò sành và hút bằng cần trúc. Rượu Cần là loại rượu uống phổ biến nhất của các cư dân bản địa Tây Nguyên. Làm rượu cần và uống rượu cần đã trở thành phong tục có nguồn gốc lâu đời, thành nét văn hóa trong đời sống của họ. Với đồng bào Tây Nguyên, bất cứ nhà nào cũng có ché để ủ rượu, thậm chí nhiều gia đình có hàng dãy ché chạy sát vách nhà dài. Trong các dịp cúng thần hoặc trong các lễ tang, lễ cưới, lễ rước hồn lúa, lễ chúc sức khoẻ, lễ cầu mùa… đều phải có rượu, tất cả nam, nữ, già, trẻ đều uống. Để có một ché rượu ngon, người làm rượu phải thực hiện một quy trình các thao tác khá công phu.

Rượu cần là một thứ rượu thường làm bằng củ sắn hoặc gạo tẻ, khi có lễ đặc biệt quan trọng thì dùng gạo nếp. Phương pháp làm rượu đơn giản, gạo nấu thành cơm rồi trộn với trấu, dàn mỏng rồi phơi. Men rượu được người dân tộc chế từ vỏ cây Hiam lấy trong rừng trộn với bột ớt, bột gừng, bột gạo trộn với nước và vắt thành từng bánh nhỏ, phơi thật khô, sau đó để từ 10 – 15 ngày giã nhỏ rắc lên trên nia cơm, sau đó trộn thêm một lần trấu nữa rồi đổ vào ché trấu ủ từ 1 đến 2 ngày, lấy lá chuối khô ủ kín. Sau một tháng đem ra dùng, khi uống lót lá chuối tươi ở trên, đổ nước lá đầy ché, dùng cần cắm xuyên qua các tầng lá xuống đấy ché, uống cạn đến đâu lại chế thêm nước lã đến đấy. Rượu cần được uống trong các bữa ăn, một bữa rượu cần bản thân nó được coi là một bữa tiệc, một ngày hội. Để chuẩn bị cho các lễ lớn người ta phải ủ rượu trước hàng tháng trời. Trước đây người ÊĐê thường dùng các loại ché Tuk, ché Tang màu da lươn là những loại ché quý dùng trong dịp lễ lớn. Hiện nay họ chỉ dùng các loại ché thường như ché ba. Còn người M’nông thì dùng các loại ché mà họ gọi là Yang Bung, R’ Lungman…. Người ta chỉ cần nhìn chiếc ché là có thể đoán được lễ này có quan trọng?

Khác với các dân tộc khác, người Êđê và M’nông chỉ dùng một chiếc cần duy nhất để uống. Thứ tự uống cũng khác, khi thầy cúng cúng xong, mọi người vít cần uống rượu theo thứ tự nữ uống trước, nam uống sau: Chủ nhà, thầy cúng, anh hoặc em bà chủ nhà, người già,… nếu có khách quý thì chủ nhà uống xong cầm cần mời khách. Đều hết sức đặc biệt là cần rượu duy nhất đó không bao giờ rời khỏi bàn tay con người, ai đó mà thả cần rượu ra khỏi tay là thất lễ với chủ nhà. Tại sao sau khi chúng ta uống phải lấy tay bịt đầu cần rồi truyền cho người khác? Có 2 cách giải thích:
Cách 1: Nếu chúng ta uống như thế thì nước miếng của chúng ta không nhiễu xuống ché rượu.
Cách 2: Người dân tộc sợ bùa vì mọi người nơi đây tin bùa ngãi nên nếu chúng ta uống không bịt cần lại thì họ cho rằng chúng bỏ bùa vào ché rượu.

Người Êđê có câu: đàn ông uống như cột nhà, đàn bà uống như cột bếp, nghĩa là đàn ông thông thường phải uống 4 ly giống như 4 cây cột của ngôi nhà và đàn bà uống 3 ly giống như 3 cái kiềng bếp.
Trong giao tiếp, đồng bào Tây Nguyên rất hiếu khách, sẵn sàng mời bạn uống rượu cần. Đối với đồng bào Tây Nguyên khi uống rượu cần mang tính cộng đồng cao và rất sâu sắc đối với họ. Điều đáng chú ý là khi uống rượu cần bao giờ cũng có những qui định theo phong tục. Những người có uy tín nhất là chủ nhà hoặc chủ lễ uống trước. Điều này vừa có tính chất tôn trọng, song cũng có ý nghĩa thông báo với mọi người đây là ché rượu tốt, hoàn toàn vô hại. Sau đó, người chủ nhà hay chủ lễ mời khách uống rồi mới tới lượt các thành viên trong cộng đồng. Tùy vào điều kiện gia đình của người tổ chức, cuộc rượu, có thể họ mời khách uống 1 ché, 3 ché, 5 ché, 9 ché, rất ít cuộc rượu mà có số ché chẵn. Đây là một đặc trưng trong phong tục uống rượu cần của người Tây Nguyên.

Với các cư dân Tây Nguyên nói chung và DakLak nói riêng, mỗi năm có một mùa ăn chơi thường diễn ra sau mùa thu hoạch từ tháng một đến tháng ba. Đây là thời gian giao thời giữa 2 chu kỳ nông nghiệp, là thời gian rũ bỏ nhọc nhằn trong một năm, tạ ơn và cầu xin các thần linh phù hộ cho mùa lúa mới đầy may mắn. Đây chính là mùa của lễ hội, “mùa ăn năm, uống tháng” của đồng bào. Mời bạn đến với các buôn làng Tây Nguyên để say trong men rượu cần và hòa nhịp cùng những lời ca, điệu múa mang hương sắc của núi rừng Tây Nguyên.

cutikhoe

Posted by: M&N Feb 22 2009, 02:15 PM

(Để tưởng nhớ về Lê Ngọc Độ, một trong “Ngũ-Thập Tam Thái-Dương chi-bảo” của vùng trời Tây-Nguyên ngày nào…)

“Rót cho nghiêng dải giang-hà”
“Cho nghe vang vọng trong ta một thờì…”

Trần Ngọc Nguyên Vũ
*****
Rời khỏi phòng hành-quân của phi-đoàn để ra phi-cơ, Đại-Úy Hai vỗ vai Thiếu-Uý Độ nói đùa:
- Bữa nay là ngày ông Táo về trời, cẩn thận nghe chú mày, đừng để tao phải tiễn mày theo ông Táo đó.
Độ nhe răng cười:

- Hì…hì…bom đạn vô tình, hơi đâu mà lo chuyện đời lính trận. Nhưng tui là dân miền Tây, nếu phải tiễn tui, ông nhớ đi một cặp ‘Đậu Nành” Cần-Thơ cho ấm lòng người chiến-sỹ đó nghe…
Cả hai ông phi-công khu-trục của phi-đoàn 530 Thái-Dương cùng cất tiếng cười vang rồi leo lên hai chiếc AD6 trang bị đầy bom đạn…

Hai chiếc phi-cơ nổ máy, lầm lỳ di-chuyển vào đậu song song trên phi-đạo. Hai ra hiệu cho Độ rồi nhả chân thắng và từ từ đẩy tay ga lên vị thế cất cánh. Chiếc phi-cơ lao mình về phía trước. Một luồng gió giật nổi lên như muốn bứng chiếc phi-cơ ra lề cỏ. Hai kềm cứng chân đạp để giữ thăng bằng, rồi gọi số hai:
- Thái-Dương 32 coi chừng gió giật mạnh bên cánh phải.
- Thái-Dương 32 hiểu

Chiếc AD6 của Độ chưa kịp nhấc bánh đáp đã vặn mình qua bên trái, đập mạnh trên lề cỏ, cầy lên một đường thẳng khoảng 50 thước rồi quay ngang trên mặt phi-đạo và bùng cháy. Có mấy trái bom văng ra khỏi phi-cơ, lăn trên mặt nhựa của sân bay. Những trái còn lại dính hai bên cánh, chập chờn ẩn hiện sau đám lửa, và cột khói phủ quanh chiếc khu-trục cơ bị nạn như đang chờ lệnh khai hỏa của tử-thần. Hai nghe trên tần-số ground của đài kiểm-soát PleiKu dồn-dập vang lên qua nón bay:

- Thái-Dương 32, phi cơ đang bốc cháy, bạn thoát ra ngay đi. Coi chừng bom có thể phát nổ.
Hai thấy toàn thân mình lạnh cứng như một tảng băng, anh cho phi cơ quẹo gắt với 90 độ nghiêng. Chiếc khu-trục cơ vặn mình rít lên trong không khí, kéo theo hai lằn khói trắng dài hai bên cánh như con thần long đang cuốn nước. Hai cho phi cơ bay ngược chiều phi-đạo ở cao độ 50 feet. Anh thấy Độ nằm vắt ngang bên hông phòng lái, thân hình chìm trong ngọn lửa ngùn-ngụt bốc lên, như đang chống trả với thần chết, để vượt qua khỏi quãng tử-lộ ngắn ngủi của đời người. Không biết là Độ có nghe được tiếng mình qua tần số hay không nhưng anh vẫn gọi như hét lên: “Độ ráng lên đi, coi chừng bom phát nổ!”. Không có tiếng Độ trả lời, anh kéo vút phi cơ lên cao rồi vòng lại một lần nữa. Đoàn xe cứu hỏa, xe cứu thương và toán “tháo gỡ chất nổ” (EOD) đang từ bên kia sân bay phóng qua. Từ trên cao độ, Hai thấy những chiếc vòi rồng đang phun chất bột foam trắng xoá như tuyết phủ trùm lên ngọn lửa và những trái bom nằm lăn lóc xung quanh. Hai liên-lạc với đài kiểm-soát:

- Đài kiểm-soát PleiKu! Xin bạn cho biết tình-trạng của Thái-Dương 32.
- PleiKu đài nhận rõ. Xin báo cho Thái-Dương 31 biết là số hai đã được đưa ra khỏi phi-cơ và đang trên đường tới bệnh xá.
- Thái-Dương 31 hiểu, cám ơn bạn.
Hai rời tần số của đài kiểm-soát, cho phi-cơ lên cao độ, bay một vòng trên sân bay rồi chuyển hướng tới mục-tiêu…Anh mở tần-số liên-lạc với phi-cơ quan-sát:
- Bắc-Đẩu đây Thái-Dương 31 gọi. Hiện tại tôi đang ở hướng Đông Nam của mục-tiêu, cao độ 5,000 bộ. Tôi lên vùng trễ vì số 2 bất ngờ bị nạn trên phi-đạo.
Giọng nói trầm ấm của người phi-công quan-sát chuyền qua nón bay như rót vào tai Hai những lời vỗ-về an-ủi:
- Bắc-Đẩu nhận Thái-Dương rõ. Chúng tôi đang ở hướng 9 giờ của bạn đó, cao độ 2,000 bộ. Xin bạn cứ yên tâm, Bắc-Đẩu đã được Peacock cho biết tình-trạng của Thái-Dương 32, và đã điều động thêm 2 phi-tuần A37 từ Phan-Rang lên thay thế. Xin bạn cho biết trang bị

Hai cảm động trước mối chân tình của những người bạn Quan-Sát. Anh bấm máy trả lời:
- Cám ơn Bắc-Đẩu. Tôi còn đủ sáu trái Napalm 500 cân, và 800 viên đại bác 20ly.
- Bắc-Đẩu nhận rõ. Tôi sẽ cho bạn một trái cam ngay ổ con chuồn chuồn. Bạn có thể salvo làm một pass.
- Thái-Dương nghe bạn 5/5.
Chiếc O1 nghiêng cánh chúi xuống bắn trái khói rồi vút lên cao. Một cột khói mầu cam cuồn cuộn bốc lên giữa đám rừng cây xanh ngắt. Tiếng người phi-công quan-sát lại vang lên:

- Thái-Dương đây Bắc-Đẩu! Mục tiêu ở ngay trái khói là một đoàn xe Molotova của địch được nguỵ-trang, đang ẩn dưới lùm cây, trông có vẻ như một đoàn xe tiếp tế đạn dược...Coi chừng có phòng không 37ly và SA7.
Hai bấm máy trả lời rồi làm một vòng roll quay tròn phi-cơ lao xuống mục tiêu. Anh bấm nút khai hỏa bốn khẩu đại bác hai bên cánh để bắn phủ đầu, và cho phi-cơ xuống một cao độ sát với đầu ngọn cây, vừa để tránh tầm nhìn của địch vừa lấy thêm tốc độ để thả bom lửa. Thấp-thoáng từ những lùm cây bên dưới vút lên những tia đạn đan chéo bên cánh phi cơ. Hai thấy miệng mình đắng chát, mồ hôi trán rịn ra, anh mím môi bấm nút thả từng trái một xuống mục tiêu. Một cuộn lửa trải dài như tấm lụa hồng bung ra phủ trùm lên đầu cây ngọn cỏ...Thả xong 6 trái napalm, Hai kéo mũi phi-cơ thẳng đứng làm một nửa “vòng số tám”, quay ngược đầu chúi xuống bắn thêm một tràng đại bác 20ly nữa rồi phóng lên cao độ làm vòng chờ để lấy kết qủa. Tiếng người phi-công quan-sát hét lên qua ống nghe trong nón bay:

- Tuyệt cú mèo! Thái-Dương 31 đánh qúa đẹp. Xin báo cho bạn biết là có nhiều tiếng nổ phụ. Thái-Dương 31 đã đánh trúng đoàn xe tiếp tế đạn dược của địch rồi đó.
Hai cười bấm máy trả lời người bạn quan-sát:
- Cám ơn bạn qúa khen. Chỉ là chuyện nhỏ thôi. Thái-Dương 31 đã thả hết bom, đạn, bây giờ tôi rời vùng. Cẩn thận nghe Bắc-Đẩu.
Nói xong Hai lắc cánh, lấy hướng về phía Bắc-Đẩu, làm một vòng roll 360 độ để chào người bạn quan-sát ở lại nơi chiến trường, rồi kéo mũi phi-cơ vút lên, lao mình mất hút sau những cụm mây xám trong vòm trời cao rộng…Có tiếng người phi-công quan-sát gọi với theo:
- Phải “Hiệp-Sỹ say Hai còi” đó không.
Hai bấm máy cười trên tần-số:

- Ha…ha…ha…Hai còi đây. Hẹn gặp lại bạn đêm nay tại câu-lạc-bộ không-đoàn.
Rời tần-số FM, Hai chuyển qua UHF để liên-lạc với Peacock. Anh được đài kiểm-báo của quân-khu 2 cho biết là phi-trường PleiKu hiện còn đang đóng cửa để toán EOD tháo gỡ ngòi nổ của những trái bom còn dính trên phi-cơ, và chuyển lệnh của phòng hành-quân-chiến-cuộc không-đoàn 72 chiến-thuật yêu cầu Thái-Dương 31 về đáp Phù-Cát. Nhận lệnh từ Peacock, Hai kiểm soát lại đồng hồ nhiên-liệu trên bảng phi-kế thấy còn đủ xăng để bay thêm khoảng 2 tiếng nữa, anh cho phi-cơ lên khỏi trần mây, và bình-phi ở 11,500 bộ rồi lấy hướng đi Phù-Cát. Nhìn bầu trời đầy mây phủ trắng xóa cả một mảnh không-gian, anh thấy lòng mình chùng xuống khi nghĩ đến Độ, người phi-công trẻ mới về phi-đoàn, như một con phượng-hoàng vừa rời tổ, chưa đủ thời giờ để mài nanh giũa vuốt, đã phải xoải cánh cô đơn bay vào vùng trời đầy dông bão…Anh cho phi-cơ xuyên mây, rồi mở tần-số liên-lạc với Phù-Cát xin đáp…
Hai cho phi-cơ vào ụ đậu theo sự hướng dẫn của người cơ trưởng rồi tắt máy, leo ra khỏi phòng lái. Một chiếc pickup chạy tới, người trung-sỹ mở cửa xe bước ra tươi cười hỏi Hai:

- Hôm nay là ngày ông Táo về trời, Đại-Uý xuống đây có một mình.
Hai bắt tay người Trung-sỹ rồi đáp:
- Đi hai chiếc nhưng số hai làm “crashed” trên phi-đạo, phi-trường đóng cửa, nên phải bay xuống đây.
- Tôi vừa đổi ca trực nên không biết. Xin lỗi Đại-Uý.
Hai cười vỗ vai người trung-sỹ rồi quăng bộ giây nịt dù lưng và nón đựng mũ bay vào thùng xe nói:
- Ồ không có gì, trong những phi-vụ hành-quân, tai nạn xẩy ra là chuyện thường.
Vào đến phòng hành-quân-chiến-cuộc của căn-cứ Phù-Cát, hai mượn điện-thoại “Hot Line” để gọi về PleiKu hỏi thăm tình trạng của Độ thì được biết là Độ bị phỏng nặng nên đã được đưa về bệnh-viện dã-chiến của Hoa-kỳ ở Long-Bình để chữa trị. Hai gác máy, gương mật đăm-chiêu, ngả người nhìn lên trần nhà, và để thoát ra một tiếng thở dài...Trong cuộc đời chinh-chiến, nhiều lần vào sanh ra tử, nhưng chưa lần nào anh thấy cô-đơn và trống vắng như lần này. Một sự trống vắng pha trộn lẫn với sự hối-hận là đã bỏ lại người bạn đồng hành đang quằn-quại trong cơn đau đớn của thể xác… Anh cảm thấy mình như thiếu trách-nhiệm đối với Độ. Đáng lẽ anh không nên để cho Độ cất cánh trong lúc gió ngang giật mạnh như vậy. Hai lắc đầu xua đuổi những ý nghĩ tiếp nối…
Tiếng người sỹ-quan trực đưa Hai trở về với thực tại:

- Đại-úy đáp giờ này chắc là chưa dùng cơm chiều, tôi vừa xuống ca trực, để tôi chở đại-úy tới khu gia-binh trong căn-cứ, mình làm vai chai cho ấm bụng. Bữa nay ngày cúng ông Táo, chắc là có nhiều món ăn đặc biệt.
Hai cười cám ơn người sỹ-quan trẻ hào-phóng. Anh móc túi coi còn bao nhiêu tiền. Bỗng anh khựng lại khi biết mình chỉ còn chưa tới hai trăm, không đủ để chi một bữa ăn tối cho một người. Anh nói:
- Cám ơn thiếu-úy, tối nay tôi ngủ nhờ nơi phòng trực ở đây được rồi, nếu tiện, nhờ thiếy-úy mua dùm một ổ bánh mì.
Ông thiếu-úy như hiểu ý Hai, tươi cười nói:

- Đại-úy đừng ngại, thằng Độ là bạn cùng khóa rất thân với tôi, hồi nãy nghe báo cáo trên máy tôi cũng có ý chờ đại-úy xuống. Đêm nay đại-úy cho tôi thay nó đứng ra đãi khách nghe.
Ông trung-úy vừa đổi phiên trực cũng phụ họa the
- Đại-úy đừng bận tâm, thằng này là con ông chủ trại bưởi Biên-Hòa, đẹp trai con nhà giầu và chơi với bạn bè rất có tình nghĩa. Nó biết đại-úy cùng phi-đoàn với thằng Độ, nó sẽ không để cho đại-úy ở đây một mình đâu.
Hai cảm-động và thấy lòng mình như ấm lại sau lời nói chân-thành của ngưòi sỹ-quan trẻ; mặc dù chưa hề quen biết, nhưng mới chỉ qua một lần đầu gặp gỡ, mà đã thấy đâu đây phảng-phất những nét giao-tình. Thứ tình bằng-hữu, tri-kỷ của những người trai thời loạn…

…Buổi chiều cuối năm. Bầu trời Tây-Nguyên mịt mù sương khói. Những đám mây đen từ đỉnh núi đang kéo về như báo hiệu một cơn dông sắp đổ tới. Phi-hành-đoàn của chiếc C130 đã lấy xong hành-khách từ hậu trạm tiếp-liên, và đang cho phi-cơ di chuyển để rời phi-đạo. Nơi đầu sân bay 09, chuyến bay cuối cùng trong ngày của hãng Hàng-Không Việt Nam cũng vừa bốc khỏi mặt đất, trả lại cái vắng lặng cố hữu cho vùng núi rừng biên-trấn. Nhìn đồng hồ thấy đã 6 giờ chiều. Phi-vụ túc trực bao vùng cuối cùng cũng vừa được hủy bỏ vì thời tiết xấu. Hai gấp tấm bản đồ hành-quân rồi quay qua nói với “Mai râu”:

- Hôm qua bọn thằng “Tuấn Bocassa” và thằng “Xuân tóc đỏ” bên trực-thăng được ông chủ đồn-điền trà tặng con heo rừng. Tụi nó hẹn tối nay đốt lửa đón giao-thừa, nếu Thiếu-Tá không có hẹn với ai thì ghé chung vui với tụi này luôn thể. Hồi trưa ông “Bá chủ” ghé phi-đoàn cho hai chai rượu đậu nành để anh em ăn Tết.
Mai cười rung rinh hàm râu giang-hồ nói:
- Tao có hẹn với bọn thằng Phong, thằng Chánh, thằng Hậu, thằng Quán bên Biệt-Động-Quân và mấy thằng Lôi-Hổ ở KonTum tối nay ngoài quán Diễm…
Mai chưa kịp nói hết câu thì có tiếng điện-thoại reo, anh ngừng lại với tay nhấc điện-thoại:
- Thiếu-tá Mai phi-Đoàn 530 tôi nghe. Xin lỗi ai đầu giây.
Hai nhìn Mai nói đùa:
- Giờ này mà điều-động cất cánh là tui làm “abort take off” đó nghe…
Hai bỗng khựng lại khi thấy gương mặt Mai bất chợt thay đổi. Mai gác máy, rồi nhìn Hai, giọng nói như lạc đi:
- Thằng Độ đi rồi…

Hai lặng người cảm thấy như có một luồng lãnh khí chạy luồn từ chân lên đầu, anh để rơi tấm bản đồ, hướng tia mắt lạc thần nhìn lên bảng phi-lệnh như để tìm kiếm một tên tuổi thân quen…Mai đặt tay lên vai Hai, bóp nhẹ để biểu lộ một sự cảm-thông với tâm-tình u-uẩn của người bạn trẻ rồi nói:
- Thôi mình đi về cư-xá. Tối nay tụi mình sẽ họp nhau đốt lửa đón giao-thừa và để tiễn thằng Độ…
Hai không nói gì, lẳng-lặng theo Mai ra xe.

…Chung quanh đống củi đang cháy, ánh lửa bập-bùng chiếu hắt lên từng khuôn mặt rắn rỏi của những người lính chiến Không-Quân của Không Đoàn 72 chiến-thuật. Vầng trán phong sương của mỗi người hằn lên những vết nhăn buồn…Hai cầm chai rượu đậu nành rót cho từng người rồi cất giọng hào-sảng nói:
- Đ.M…Ngày xưa khi lớn lên vừa lúc biết say cuộc tình, đã phải gĩa từ người yêu để vào say cuộc chiến…Bây giờ cuộc tình đã vỗ cánh bay xa, và trong cuộc chiến bạn bè cũng lần lượt bỏ ta đi, trong ta…chỉ còn lại có cuộc rượu đời để tiễn những thằng ra đi, và say với những thằng còn lại…
Nói rồi anh giơ cao ly rượu hướng về phía phi-đoàn trưởng “Mười Lung”, “Hiệp cò”, “Thặng Fulro”, “Mai râu”, “Sơn Đ…”, “Liêu say”, Trung, Long, Xuân, Phúc, Lộc, Cơ, Xanh, Kỳ, Thành, Chỉnh… cùng các bạn khác nói:
- Dzô thiếu-tá, tụi bay… Ly này uống cho thằng em vừa nhập cuộc, chưa kịp thi thố tài năng, đã gĩa từ cuộc chiến. OK! Dzô…

Nói xong anh ngửa cổ uống cạn rồi rót đầy ly khác tưới lên đống lửa nói:
- Ly này để tiễn người hiệp-sỹ đã qua sông không bao giờ trở lại…
Ngọn lửa bùng lên như cánh tay tráng-sỹ giơ cao, nâng ly cùng chiến-hữu, uống cạn chén rượu ân tình…Văng vẳng từ xa ngoài phố thị, vọng lên tiếng pháo giao-thừa mừng mùa Xuân mới nơi vùng trời biên-trấn…

Trần Ngọc Nguyên Vũ
(Một thời ly-loạn!)

Posted by: M&N Jun 15 2009, 06:23 PM

Sưu Tầm

Nằm cách trung tâm TP. Pleiku 6km về hướng Bắc. Biển Hồ, trước đây nguyên là một miệng núi lửa đã ngưng hoạt động cách đây hàng triệu năm, với diện tích khu vực 460 ha, trong đó diện tích mặt nước khoảng 250 ha và có độ sâu trung bình 15-18m. Dân trong vùng gọi Hồ là Biển và thế là có tên Biển Hồ.

Hồ mang tên Tơ Nuêng - tên một làng cổ trong huyền thoại. Chuyển kể rằng: Làng Tơ Nuêng xưa to và đẹp lắm, dân bản sống yên vui hòa thuận, bổng một hôm núi lửa ập tới lấp làng Tơ Nuêng, những người sống sót khóc thương làng minh và người thân mãi không nguôi, nước mắt chảy thành suối đổ về làng mà thành Hồ. Hồ giữ lại tên Tơ Nuêng, một kỷ niệm chung của bản làng,... ngày 16/11/1988, thắng cảnh thiên nhiên Biển Hồ : Di tích danh thắng.

Biển Hồ ngoài tác dụng trữ nước phục vụ sản xuất, sinh hoạt cho dân cư Tp. Pleiku, nó còn tạo ra một vùng sinh thái rộng lớn. Đặc biệt là các di chỉ khảo cổ học được phát hiện tại Biển Hồ đã đem lại một bộ sưu tập hiện vật phong phú, là bằng chứng chứng minh lịch sử lâu đời của mảnh đất Gia Lai tươi đẹp và huyền bí...

Theo đánh giá của các nhà chuyên môn, các chuyên gia địa lý, các nhà khảo cổ học thì nếu được đầu tư đúng mức Biển Hồ sẽ trở thành khu du lịch tổng hợp lý tưởng, bởi đây là một trong những tài nguyên du lịch có giá trị của khu vực Bắc Tây Nguyên.

2. Di tích lịch sử - văn hoá Tây Sơn Thượng Đạo

Cuộc khởi nghĩa nông dân vĩ đại do anh em họ Nguyễn lãnh đạo bùng nổ năm 1771. Vùng núi rừng An Khê của Gia Lai trở thành căn cứ đầu tiên của cuộc khởi nghĩa. Chính từ căn cứ Tây Sơn Thượng đạo ở An Khê, đại quân của cuộc khởi nghĩa đã tràn xuống đồng bằng cùng nhân dân cả nước làm nên chiến thắng Đống Đa lẫy lừng, quét sạch 29 vạn quân xâm lược Mãn Thanh, giành lại độc lập cho tổ quốc. Đây là một trong những mốc son chói lọi nhất trong lịch sử truyền thống đấu tranh yêu nước của nhân dân các dân tộc Gia Lai.

An Khê Đình (Đình ngoài)

Các anh em nhà Tây Sơn mà tiêu biểu là Nguyễn Nhạc và Nguyễn Huệ đã lập được mối quan hệ anh em giữa người Kinh và người Thượng, tập hợp được các dân tộc Bắc Tây Nguyên ở vùng Tây Sơn Thượng đạo như người Bahnar, Jrai vào cuộc đấu tranh thống nhất đất nước.

Ngày 14-6-1991 quần thể di tích Tây Sơn Thượng đạo đã được Bộ VH-TT cấp bằng Di tích lịch sử văn hóa, quần thể gồm 6 di tích liên quan đến cuộc khởi nghĩa của người Anh hùng áo vải Quang trung - Nguyễn Huệ: An Khê Đình, Gò Chợ, hòn đá Ông Bình, hòa đá Ông Nhạc, Vườn mít - Cánh đồng Cô Hầu, kho tiền - nền nhà ông Nhạc.

3. Di tích lịch sử văn hoá nhà lao Pleiku

Di tích ở trung tâm Tp Pleiku, cách Bưu điện tỉnh Gia Lai khoảng 300m về phía Nam có thể đến Di tích bằng các loại phương tiện xe ôtô, môtô hoặc đi bộ.

.Ngày 12-12-1994, Bộ VH-TT đã ra Quyết định số 321/QĐ-BT công nhận Di tích lịch sử: Nhà lao Pleiku, thuộc phường Diên Hồng, Tp. Pleiku.

4. Di tích lịch sử văn hoá làng kháng chiến Stor

Cách thành phố Pleiku khoảng 70km về hướng Đông, làng Stơr (thuộc xã Nam, huyện Kbang) là nơi anh hùng Núp được sinh ra và lớn lên, tại đây anh Núp đã phát động và lãnh đạo bà con dân làng đứng lên đánh Pháp, mô hình "làng kháng chiến" từ chiến trường Gia Lai ra đời. Làng Stơr và Anh hùng Núp đã thực sự trở thành biểu tượng của "Đất nước đứng lên" mà tiếng vang còn vọng đến tận Tây Bán cầu.

5. Hệ thống các thác nước trên địa bàn tỉnh Gia Lai

Tiêu biểu cho hệ thống các thác nước còn đang hoạt động trên địa bàn tỉnh Gia Lai gồm có: Thác Phú Cường, thác Công Chúa, thác Ya Ma - Yang Yung, thác la Nhí, thác Lệ Kim...


Thác Phú Cường

Thác Phú Cường:

Thác thuộc xã Dun huyện Chư Sê, cách TP Pleiku 45km về phía Tây Nam, thác có độ cao cột nước khoảng 45m, đã từ lâu thác Phú Cường được nhiều người biết đến bởi vẻ đẹp tự nhiên, thảm thực vật xanh tốt, nằm trên dòng chảy suối Ia Peet đổ ra sông Ayun về hạ nguồn xuống hồ Ayun Hạ. Khu vực thác Phú Cường đang được ngành du lịch lập quy hoạch chi tiết cho phát triển du lịch.

Thác Công Chúa:

Thác thuộc xã la Mơ Nông huyện Chư Pah, cách TP Pleiku 50km về phía Tây Bắc, đây là một thác nước tự nhiên tuy không cao, nhưng địa hình rất đẹp. Thác nước được dàn trải bởi nhiều tầng đá thấp theo chiều xuôi xuống, với những bậc lên xuống dễ dàng, nước chảy không dữ dội mà êm đềm. Với vẻ đẹp lãng mạng của mình, thác Công Chúa đúng như tên gọi của nó như một nàng Công Chúa giữa chốn rừng xanh.

Thác Ya Ma - Yang Yung

Thác Ya Ma - Yang Yung:

Cách thị trấn Kông Chro 3km, cách TP Pleiku 120 km về phía Đông, đây là hai thác nước được tạo bởi khúc gấp của sông Ba đoạn ngang qua thị trấn Kông Chro. Thác Ya Ma (còn gọi là thác nhỏ) dòng chảy êm dịu, trên nền những bậc đá nối tiếp nhau, đi bộ dọc theo chiều dòng chảy của sông khoảng 3 km ta gặp một thác nước khác có cột nước cao hơn, như được nứt ra từ giữa dòng sông, tạo thành hai vách đá dựng đứng hai bên, đó là thác Yan Yung (còn gọi là thác lớn).

Thác la Nhí:

Thác Ia Nhí thuộc xã Nhơn Hòa huyện Chư Sê, cách TP Pleiku 70km về phía Nam, được tạo bởi suối la Lốp, tuy không có độ cao bằng thác Phú Cường, song bề mặt của thác rộng, dòng chảy không dữ dội mà êm dịu. Đây là điểm du lịch sinh thái dã ngoại hấp dẫn, Công ty Dịch vụ - Du lịch tỉnh đã chọn khu vực thác la Nhí để mở tour du lịch cưỡi voi dã ngoại trong rừng và nghỉ ngơi picnic tại thác.

Thác Lệ Kim:

Thuộc địa bàn xã la Tô, là một thắng cảnh đẹp của huyện la Grai, cách trung tâm huyện khoảng cách 15 km, cách Tp Pleiku 35km về phía tây, được tạo thành từ suối Ia Pech, chảy vào sông Pô kô nằm ngay bên trục lộ 664 la Grai đi Đức Cơ, với cột nước cao gần 30m dội xuống một hồ nước rộng, đứng phía dưới nhìn lên, hơi nước bay ta có cảm tưởng như những làn sương mù bao phủ.

Thác chín tầng:

Thuộc địa bàn xã Ia Sao, huyện Ia Grai, đây là dòng thác rất đặt biệt, cột thác được phân cấp 9 tầng, dòng nước chảy mạnh, phong cảnh hai bên bờ rất đẹp. Khách địa phương trong thành phố, đặc biệt là thanh niên thường tổ chức picnic tại thác. Đây là một trong những điểm có nhiều lợi thế cho đầu tư phát triển du lịch.

6. Thuỷ điện Ialy

Công trình thủy điện Ia Ly được xây dựng trên sông Sê San, một con sông lớn Tây Nguyên. Đây là công trình trọng điểm quốc gia, lớn thứ hai sau thủy điện Hòa Bình, với công suất 720MW và sản lượng điện trung bình 3,7 tỷ Kwh

Quá trình xây dựng và vận hành Nhà máy Thuỷ điện Ia Ly có ảnh hưởng lớn đối với đời sống KT - VH - XH... đối với Tây Nguyên nói chung và tỉnh Gia Lai nói riêng, đã tạo cho hàng chục nghìn lao động của địa phương, góp phần nâng cao dân trí của đồng bào trong vùng.

Đường hầm vào Nhà máy
Thuỷ điện Ia Ly

Tổng công suất có thể khai thác của toàn bộ sông Sê San ước khoảng 1.500 MW, trong đó Ia Ly chiếm gần một nửa. Trên và dưới thủy điện Ia Ly dự kiến xây dựng thêm 4 nhà máy thủy điện khác: Sê San 3, Sê San 4, Plei Krông và Thượng Kon Tum. Sê San 3 và Sê San 4 là những nhà máy nằm phía hạ lưu của thủy điện Ia Ly.

Thác Ia Ly nổi tiếng ngày xưa nay được thay bằng cảnh đẹp đập dâng, đập tràn xả lũ và một hồ nước rộng lớn trong xanh nằm giữa núi rừng Tây Nguyên, với diện tích bề mặt hồ rộng 64,5km2 và dung tích 1,03 tỉ m3 (ứng với mức nước dâng bình thường 515m). Nơi đây sẽ là một điểm du lịch tuyệt vời về cảnh quan và môi trường, đồng thời còn là nơi cung cấp các loài thủy sản nước ngọt cho Tây Nguyên.

7. Hồ Ayun hạ

Hồ Ayun Hạ là hồ nước nhân tạo, hình thành khi dòng sông Ayun được chặn lại vào đầu năm 1994, để khởi công xây dựng công trình thuỷ lợi Ayun Hạ, đập chính và cửa cấp nước của hồ nằm trên địa bàn xã Chưa A Thai - huyện Ayun Pa, cách Tp. Pleiku 70km về phía Tây. Vùng ngập chính của hồ thuộc địa phận xã HBông huyện Chư Sê.

Đến nay công trình đã hoàn thành, làm sống lại 13.500 ha đất canh tác, phần nhiều từ 1 vụ biến thành 2 vụ lúa, có dịp đi thăm suốt dọc kênh nằm giữa những cánh đồng bát ngát lúa 2 vụ ken đầy xanh tốt mà ở đó nhiều đời nay đồng bào các dân tộc chỉ trồng cấy 1 vụ nhờ mùa mưa hàng năm, mới thấy được công trình có ý nghĩa to lớn như thế nào đối với người dân nơi đây, công trình thuỷ lợi Ayun Hạ hoàn thành đã đem lại hiệu quả cao ổn định đời sống no đủ cho đồng bào các dân tộc, hạn chế nhiều sự chặt cây, phá rừng.

Du thuyền trên hồ Ayun Hạ

Hồ Ayun Hạ ngoài tác dụng cung cấp nước tưới cho 13.500 ha lúa nước, còn là hồ cung cấp nguồn thuỷ năng lớn ở khu vực, nhày máy thuỷ điện Ayun Hạ đã được xây dựng vừa chính thức hòa điện vào lưới điện quốc gia (đầu năm 2001), với 2 tổ máy đi vào hoạt động có công suất 3.000kwh.

Với bề mặt thoáng của hồ rộng 37km2, dung tích 253 triệu m3 nước (ứng với mực nước dâng bình thường), hồ Ayun Hạ còn là nơi cung cấp nguồn thuỷ sản lớn cho khu vực Ayun Hạ và TP Pleiku. Ngoài ra, mặt hồ còn là nơi tổ chức các hoạt động thể thao dưới nước, tổ chức các đội tàu, thuyền phục vụ khách du lịch tham quan, dã ngoại ngắm cảnh ven hồ.

8. Khu vui chơi giải trí công viên Diên Hồng

Công viên Diên Hồng được xây dựng vào năm 1994, nằm ở phía Tây - Nam trung tâm TP Pleiku, cách trụ sở UBND tỉnh Gia Lai 1,5 km, cách TT thương mại Pleiku 1km.

Với diện tích 12,3 ha, trong đó diện tích mặt thoáng của hồ nước gần 2 ha, mặc dù lưu lượng nhỏ, song nước trong hồ về mùa mưa cũng như mùa khô vẫn luôn đầy.

Công viên được quy hoạch gồm các khu vực:

- Khu vui chơi giải trí;

- Khu vườn hoa, cây cảnh, chuồng thú;

- Khu chòi nghỉ và lữ quán ven hồ;

- Hệ thống các kiôt; khu vực lòng hồ...

9. Công viên Lý Tự Trọng

Công viên Lý Tự Trọng được xem là công viên trung tâm, nằm giữa ngay trung tâm Tp Pleiku, với diện tích 6 ha, được triển khai đầu tư xây dựng từ năm 1998, song vì nguồn vốn hạn hẹp, nên việc đầu tư còn thiếu đồng bộ, một số hạng mục như: Khu vực tổ chức các sân chơi, bể bơi... cho thiếu nhi chưa thực hiện được.

Mặc dù vậy, những năm qua Công viên Lý Tự trọng đã có nhiều cố gắng trong việc tạo lập một không khí trong lành cho môi trường văn hóa của thành phố, thông qua việc tổ các đợt hội chợ, triển lãm, các chương trình vui xuân... đã thu hút khá đông khách đến với công viên.

Đặc biệt, hồ bơi trong công viên đã thực sự lôi cuốn và hấp dẫn lớp trẻ, bởi đây là hồ bơi được thiết kế theo tiêu chuẩn quốc gia, có cầu nhảy và dải phân cách, giúp tuổi trẻ đến với môn thể thao bơi lội.

10. Công viên Đồng Xanh

Một công trình văn hóa du lịch của Công ty Điện ảnh - Văn hóa Tổng hợp Gia Lai, cách trung tâm TP Pleiku 10 km về phía Đông, nằm trên quốc lộ 19 từ TP Pleiku đi Quy Nhơn. Diện tích 8 ha với các công trình:

- Kiến trúc mang bản sắc dân tộc Tây Nguyên: Nhà rông, nhà dài, nhà mồ, tượng mồ, đàn T'rưng nước...

- Nhà hàng đặc sản truyền thống dân tộc: Cơm lam, rượu cần...

- Sinh hoạt thể thao: Công viên nước, du thuyền...

- Sinh hoạt văn hóa: Tham dự các lễ hội dân tộc Tây Nguyên.

- Tham quan: Hồ sen, hòn non bộ, vườn thú, rừng thiên tuế, vườn bách thảo...


Tượng Diông Công viên Đồng Xanh

Hồ mang bản sắc Tây nguyên Công viên nước

11. Cổng trời Mang Yang Người dân Gia Lai vẫn quen với tên gọi khá huyền thoại "Đèo Mang Yang" là Cổng trời (Mang tiếng Jrai có nghĩa là cổng-cửa, Yang tức là trời). Quảng đường đèo không dài nhưng độ dốc đứng tạo cho ta có cảm giác như lên với trời xanh, có lẽ vì đặc điểm này mà nó rất thích hợp với tên gọi đó.

Nếu ai từng lên Phố núi Pleiku theo quốc lộ 19 và lại vào 2 mùa mưa nắng đặc trưng của cao nguyên này chắc hẳn sẽ không ngỡ ngàng trước hai vẻ đẹp rất riêng, rất nên thơ của phong cảnh nơi đây. Nếu bạn đến vào mùa nắng sẽ như lạc vào rừng cúc quỳ vàng rực rỡ dọc theo đoạn đường lên đến đỉnh trời, và nếu là mùa mưa bạn càng không khỏi ngỡ ngàng trước làn sóng nhấp nhô của cỏ tranh đuổi nhau trên sườn núi. Cảnh quan của Đèo Cổng trời vừa hùng vĩ vừa nên thơ đã để lại nhiều ấn tượng đẹp trong lòng du khách.

12. Đồi thông Đắc Pơ

Đăk Pơ được thiên nhiên ưu đãi một khu rừng thông tự nhiên và một thảo nguyên cỏ tranh cạnh bên đã tạo nên một vị trí hấp dẫn cho đầu tư một khu du lịch tại đây, vùng đất này thường được gọi là "Đồi thông Đăk Pơ". Là một rừng thông tự nhiên hơn 40 năm tuổi, có mật độ khoảng 500 đến 600 cây/ha, đường kính cây khoảng 40 cm trở lên, cá biệt có một số cây có đường kính từ 1 m trở lên. Đồi thông nằm ở độ cao trung bình 1.150 m so với mực nước biển, có hệ thống suối chạy qua và nhiều thác nước lớn nhỏ tạo nên một quanh cảnh tươi đẹp. Khí hậu ôn đới nhiệt độ từ 15-200C.
Chính sách phát triển kinh tế xã hội của huyện Đăk Pơ đã nhấn mạnh vị trí của Đồi thông này có tầm quan trọng trong sự phát triển du lịch chung của tỉnh

13. Đến với miền hoang dã

Gia Lai với trên 830.000 ha đất lâm nghiệp có khá nhiều gỗ và động vất quí hiếm. Huyện nào cũng còn rừng nguyên sơ rộng và nhiều gỗ quí. Rừng Kon Cha Răng và Kon Ka Kinh là loại rừng thường xanh nhiệt đới ẩm, nhiều tầng, nhiều lớp. Tầng cây chính có thân cao to và thẳng, ở độ cao 20-25m những chạc cây mới bắt đầu xuất hiện. Tầng dưới rừng chằng chịt những dây leo, luôn ẩm ướt.

Posted by: M&N Jun 15 2009, 06:32 PM

Nhok_KenZ

“…NHÌN MƯA NÀY TA NHỚ MƯA XƯA…”

Những cơn mưa đầu mùa tháng ba đổ xuống như xua tan cái nắng “cháy da đổ lửa” Mưa trong tôi là một cái gì đó hoài niệm xa xăm về thành phố đất đỏ tôi yêu-Pleiku.Tuổi thơ tôi lớn lên ở nhiều nơi,cuộc sống ở những nơi tôi đến ,tôi ở đều để lại những cảm xúc rất riêng về miền đất đó và một trong số đó có Pleiku.Pleiku có một thứ mà không thể tìm ở một nơi nào khác-đó là Mưa.Mưa Pleiku không có cái vẻ bình thường ở Ayunpa,không lẫn vị mặn của nước biển như ở Tuy Hoà,không ướt át mãnh liệt như ở Buôn Ma Thuột cũng không có cái "bất chợt"của Sài Gòn mà nó thân thương đến lạ kì.Mưa Pleiku là một cái gì đó có thể cho tôi cảm giác bình yên, xua tan mọi mệt nhọc của cuộc sống một cậu bé phố huyện lên tỉnh học.Nhiều lần đi học về trú mưa dưới gốc cây Không Tên già bên góc đường Trần Phú,lạnh lắm ,lạnh đến run người ấy chứ nhưng tôi thấy vui vì được cây Không Tên che chở -cây to như tấm lòng người Pleiku dành cho tôi vậy,yêu lắm.Mưa Pleiku là mưa trên những con dốc dài , đất đỏ đua nhau quện vào chân người đi.Bên trong cửa sổ nhìn ra mà thấy thương lạ kì.Mưa Pleiku còn gắn trong tôi những buổi chiều lãng mạn bên “em”; mưa che lối, ướt mặt hai đứa đi học về.Ngày ấy “em” tinh khôi và hồn nhiên lắm,nét trẻ con, nhí nhảnh hiện rõ lên đôi mắt và nụ cười của “em” chứ không u sầu và buồn bã như bây giờ-khi tôi “làm vỡ” trái tim “em” một-lần- nữa.Tôi không biết tự khi nào “em” đã yêu tôi-bối rối quá làm sao đây?Tình bạn mà chúng tôi dựng xây thật đẹp ,tôi không muốn làm “em” buồn cũng chẳng muốn đánh mất những kỉ niệm xưa và hơn đó là không muốn phụ lại những tình cảm ngọt nào “em” dành cho tôi khi xưa.Thật lòng xin lỗi “em”.Xin “em” đừng gọi tôi là “anh” nữa nhé!Hãy cứ tự nhiên như lúc xưa đi “em”, sống bên tôi “em” chẳng được hạnh phúc đâu!Xin “em” đừng khóc,tôi biết tôi đã phụ tình em rồi nhưng “em” hãy hiểu cho tôi bởi vì tôi không xứng đáng với em và tôi…đã có người trọn trao giấc mơ(dù cho cô ấy từ chối tôi một năm trước rồi).Bạn bè nói “em” và tôi sẽ không bao giờ được ở bên nhau lâu, đúng vậy xa nhau cả trăm cây số ,mấy năm rồi chỉ vài cú điện thoại ,hơn chục lá thư thôi nhưng tôi biết “em” vẫn còn yêu tôi nhiều ,khi tôi vui vẻ,say sưa nơi này,mấy ai biết được ngoài kia “em”lặng lẽ nhìn qua khung cửa sổ nhớ về tôi.

Có lẽ định mệnh đã gắn tôi vào cùng với mưa Pleiku.Buổi chiều hôm ấy-cái buổi chiều tôi đặt chân lên Phố Núi,mưa rào rạt ướt người tôi,mưa như thấm quyện vào nỗi lo lắng của tôi :rồi đây tôi sẽ ra sao,xoay xở thế nào khi chỉ còn mình tôi trên đất khách quê người.Rồi mưa của buổi chiều cuối cùng ,tôi phải trở về Ayunpa thôi!Chia tay bạn bè sao mà quyến luyến quá,làn gió khẽ nhẹ đưa tán lá cây Không Tên già như muốn nói với tôi điều gì, ở đến 2 năm mà tôi chẳng biết tên của cái cây ấy là gì chỉ biết tự bao giờ nó mang cái Không Tên của tôi đặt cho;ngày chia tay,nước mắt khẽ hoen trên đôi mắt “em”,giọt buồn thoáng lên mi mắt của “em”.Bước lên xe ,trời đổ cơn mưa ào ạt,phải chăng mưa muốn tiễn tôi đi?,phải chăng mưa muốn xoa dịu sự luyến tiếc của tôi?...

Quán cà phê buổi chiều mưa tháng ba,vang lên một câu hát quen thuộc đánh thức kí ức xưa về trong tôi,lời của bài hát cũng là lời tôi gửi đến Pleiku:”…Mùa mưa lại về trên nỗi nhớ.Mưa buồn như muôn thưở,mưa buồn muôn thưở, và em muôn thưở.Tình yêu tôi Pleiku mộng mơ…”.
Nhok _KenZ

Posted by: M&N Jun 16 2009, 11:47 AM

Địa chỉ ăn uống ....

Sưu Tầm

1.Phở : phở 2 tô hay còn gọi là phở khô có thể nói là đặc điểm nổi bật ở Pk . Tô phở khô được dọn lên, ngoài chén nước dùng, các loại rau, còn một gia vị không thể thiếu là tương xay và sa tế. Tương có vị vừa mặn nhưng vẫn có chút ngòn ngọt của đậu được lên men . Rau ăn chung với phở khô là xà lách, cần và rau quế.
Phở Tàu Lý -Trần Phú, phở Ngọc Linh – Sư Vạn Hạnh , phở Hồng – Nguyễn Văn Trỗi, phở Ngọc Sơn – Hùng Vương

2. Khu ăn uống đập Đức An (đường Thống Nhất)
- Đặc sản: gỏi, ốc um, trứng vịt lộn, nem chua, bánh ướt, chè các loại,... nhưng món được teen ưa thích nhất là món gỏi gan bò. Món này hơi cay một chút nhưng ăn thêm vài li chè là hết ý.
Ăn xong còn có thể qua hồ dạo chơi ngắm cảnh còn gì thú vị hơn
- Thời gian: từ chiều đến tối.

3. Khu ăn uống đường Hùng Vương (đối diện bưu điện TP)
- Đặc sản: cơm cháy chiên giòn, cút, gà nướng, ốc um, trứng vịt lộn,... Trong đó, cơm cháy chiên nóng giòn, phết mỡ hành và nước mắm là hấp dẫn nhất.
- Thời gian: từ 17g trở đi.

4. Bánh xèo Bà Tám (05 Trần Bình Trọng)
- Địa điểm teen đến ăn đông nhất là quán bánh xèo bà Tám: bánh xèo bò ,bánh xèo trứng ,...cuốn với rau sống, bánh tráng. Bánh xèo ngon cũng nhờ nước mắm được pha chế ngon cực kì luôn!
Ăn bánh xèo xong, mời bạn “lê” người qua quán chè sát bên để tráng miệng nữa nhé!
Nhắn nhỏ nè: bạn có thể đợi hơi lâu vì quán rất đông khách
- Thời gian : từ 6g sáng đến trưa.

5. Bánh mì
- Được “truyền tụng” là nơi bán bánh mì ngon nhất Gia Lai, bánh mì bà Mỹ (89B Đinh Tiên Hoàng) có nhân rất ngon, pa-tê có mùi vị rất đặc trưng không thể lẫn với nơi khác được.
- Thời gian : từ chiều đến tối.
- Bánh mì Loan Phú (41 Sư Vạn Hạnh) cũng có mùi vị rất riêng, nhân lạ miệng. Ngoài bánh mì ổ, còn có phở bò kho, mì xíu mại, sữa đậu, ...
-Thời gian: từ 6g sáng đến trưa.
- bánh mì Tam Ba với rất nhiều loại bánh mì khác nhau,bánh mì ngọt,mặn và bánh mì thịt với nhiều loại hương vị …

6. Lụi (122 Cao Bá Quát)
Quán lụi được teen Gia Lai “yêu thích” nhất là quán lụi Bà Sáu, ngoài món chính là lụi (500đ/xiên), còn có thịt nướng (1000đ/xiên), bánh cuốn (3000đ/cuốn)...đặc biệt, nước tương me dùng chấm lụi rất ngon! Vừa ăn vừa nướng, ăn bao nhiêu nướng bấy nhiêu nhé!
- Thời gian: từ chiều đến tối.

7. Bún cua
- Là món bún được nhiều teen Gia Lai mê mẩn. Nổi tiếng về bún cua phải kể đến Khu chợ nhỏ, hẻm Lê Lợi và Số 87 Phan Đình Phùng, mỗi nơi có một hương vị khác nhau.
Giá chỉ 3000đ/tô, bạn có thể ăn kèm với chả cây, nem chua; ngoài ra còn có nhiều loại giải khát, sinh tố, nước mía,... tha hồ lựa chọn.
- Thời gian : từ chiều đến tối.

8. Chè, giải khát
-Khu giải khát đường Hai Bà Trưng (nằm đối diện bên phải siêu thị Vinatex) có nhiều loại sinh tố, cocktail, kem, xôi mặn... Không gian ở đây rộng rãi, thoáng mát, bán vào buổi tối
- Chè bà Dũng (05 Nguyễn Thái Học, đối diện trường tiểu học Cù Chính Lan) có tất tần tật các loại chè, từ chè nóng cho tới chè đá, các loại cocktail... Chỉ có 3000đ-5000đ/món.
- Chè Thái (17 Võ Thị Sáu, đối diện Nhà Sách Thanh Niên đi lên) tập hợp rất nhiều loại sinh tố lạ miệng, si rô nhiều mùi vị, chè Thái, kem, trái cây... Khám phá hết mùi vị các thức uống nơi đây cũng thích lắm chứ! Giá cả từ 5000đ trở đi.
- Thời gian: qui tụ khách đông nhất là từ chiều đến tối.
- kem : Thanh Long – Hoàng Văn Thụ , lên hồ Diên Hồng kem cũng ngon
- yaout : ở Nguyễn Du hoặc Cù Chính Lan ,trên Cù Chính Lan bạn còn có thể thưởng thức 1 rừng các loại bimbim…thích lắm nha
- chè ở dọc wừu hoặc gần trường Hùng Vương : với các loại chè,gỏi,xoài,me ngâm,bắp xào sẽ tha hồ cho bạn thưởng thức

9. Bánh canh : có 2 loại là bánh canh gạo và bánh canh mì .Bánh canh mì sợi dai dai, được nấu với giò heo , chả, riêu …
1 số quán như : bánh canh Nhớ - Phan Đình Phùng , bánh canh Nguyễn Đình Chiểu , bánh canh bà Bảy – Cù Chính Lan …bánh canh Nguyễn Trường Tộ
- Thời gian từ chiều tới tối
Ngòai ra bạn còn có thể thưởng thức món bánh canh chả cực ngon ở chợ trên đường Nguyễn Thái Học vào buổi sáng hoặc ở cổng sau trường Nguyễn Huệ đường Sư Vạn Hạnh vào buổi chiều …

10.Bánh bèo : nếu thích những món bánh theo kiểu này bạn có thể thưởng thức ở 1 quán nằm trên hướng lên trường Cao đẳng sư phạm , với bánh bèo,bánh bột lọc,bánh nậm … chủ quán là người Huế nên làm những món này cực ngon ..

Ngòai ra bạn cũng có thể thưởng thức những món này ở đường Nguyễn Đình Chiểu ..

Còn 1 số món nữa như :
- bún thịt nướng ở Phan Đình Phùng hoặc ở Cù Chính Lan ..hoặc trên A1
- cơm gà : Mỹ Tâm – Nguyễn Văn Trỗi , Hải Nam – Hai Bà Trưng
- trà sữa : quán này rất hợp cho teen ở đường Hai Bà Trưng đối diện Vinatex
- ăn sáng buffet ở khách sạn Tre Xanh
- mì quảng ở Nguyễn Đình Chiểu
- bún riêu quán Chi – Phan Đình Phùng

đến với Pk là bạn đã đến với 1 cái thiên đường những quán cà phê , hầu như dọc đường nào cũng có những quán cà phê , vì là xứ cà phê mà ….
- Hạ Vàng , Cà Phê Đen ở đường Lê Qúy Đôn , Email với thủy tạ ngay hồ Diên Hồng
- Cà phê ở khách sạn Hoàng Anh Gia Lai : bạn có thể ngắm nhìn cả thành phố Pk về đêm , sẽ rất đặc biệt đấy … đ/c 01 Phù Đổng
- Hoàng Nhật , New Wonder, Lucky ở đường Nguyễn Du
- Hình Như Là, An An, Đùng Đình , cà phê Nhạc Trịnh , Dáng Xưa ở đường Wừu …
- Biển hồ Xanh ….
Địa điểm uống cafe nữa đó là ngay cổng Biển Hồ , không gian cực thoáng buổi tối gió se se lạnh thú vị ( đặc biệt là đi cùng ai đó để cảm nhận cái ấm áp

Posted by: M&N Jun 16 2009, 03:32 PM

Núi lửa, thật là một thảm họa kinh hoàng, nhưng cũng thật kỳ diệu, diệu kỳ hơn cả đất trời, cây cỏ. Cả nỗi kinh hoàng và sự kỳ diệu đều sẵn mang trong nó những gì lãng mạn nhất. Không hiểu sao tôi lại quyết tâm đi làm cái việc còn mênh mông hơn cả tuổi thơ nằm trong nong chè của mẹ rồi tròn mắt đếm sao trên trời như thế. Tôi đi tìm miệng núi lửa, tìm dòng dung nham cũ của núi lửa, tìm những dấu tích thú vị và thuyết phục của những ngọn núi lửa trên đất Việt Nam. Không ngờ núi lửa đã hiện ra. Pleiku - Gia Lai được mệnh danh là thành phố nằm trên bờ miệng của 15 ngọn núi lửa.

Theo cuốn Thiên nhiên Việt Nam của Cố giáo sư Địa lý Lê Bá Thảo (NXB Khoa học và kỹ thuật, năm 1977) thì tại cao nguyên Kontum, Pleiku thuộc thành phố Pleiku-Gia Lai ngày nay "người ta có thể quan sát thấy nhiều di tích núi lửa ở 12km nam Pleiku: ngọn Chư Hơ Đrông ngày nay đã tắt ngấm nhưng vẫn còn giữ được dạng đỉnh hình nón cụt, những hồ miệng núi lửa tròn vành vạnh và những trũng hình hơi tròn mà người Gia Lai gọi là "Đô nau" ". Đỉnh núi lửa khổng lồ nhất Tây Nguyên kể trên chính là đỉnh Hàm Rồng nằm cách thành phố Pleiku 13km. Đỉnh Hàm Rồng có hình chóp nón cụt ngọn vàng rực toàn hoa cúc quỳ, món quà của những dòng dung nham ba-zan núi lửa.

Đỉnh núi hõm xuống với cái miệng núi loe tròn như miệng chén, nhưng vì không có một điểm cao hơn để quan sát (trên cao nguyên này, hầu như Hàm Rồng là đỉnh cao nhất), nên bạn chỉ có thể quan sát được những góc núi hình chữ U - con đường mà dung nham núi lửa đã trổ lối để chảy ra thành những cánh đồng ba-zan mênh mông tươi tốt. Đứng trên đỉnh Hàm Rồng, phóng tầm mắt bao quát thành phố Pleiku, bạn có thể thấy rất rõ những vòng chảy vân vi cao thấp, uốn lượn của dòng dung nham ấy.

Bạn có tin được rằng, khi núi lửa hoạt động, cả vùng cao nguyên Pleiku hiện nay sẽ sôi xình xịch như nồi cháo sệt, trong lúc cả khối cao nguyên hùng vĩ đang đông đặc lại thành đất ba-zan thì chợt có vài bọt khí từ lòng đất trồi lên, nổ vang rền. Các bọt khí nổ ra tạo thành vô số những hố tròn xoe như lòng một cái đĩa, các hố tròn ấy tồn tại một cách lạ lùng đến tận ngày nay. Bọt khí nằm ở làng Ốp - trong thành phố Pleiku - tròn tới hơn bất cứ hình tròn nào trong tự nhiên, tròn tới mức khó tin.

Điều thú vị nữa là nếu Hàm Rồng là cái miệng "dương" nhô cái dáng hình phễu của mình lên mặt đất thì Biển Hồ - đôi mắt Pleiku - lại là cái miệng "âm" của một núi lửa khác. Thế giới cũng có quá nhiều cái miệng núi lửa "âm" biến thành hồ nước trong vắt như thế này. Biển Hồ cách thành phố Pleiku 14km, cũng tròn một cách không tin được.

Trong quá trình đi tìm núi lửa ở Cao nguyên, chúng tôi nhận thấy một điều: câu chuyện về núi lửa đã đi vào tới tâm thức của các dân tộc cộng đồng Tây Nguyên như hiện nay vừ là một bằng chứng về sự hiện diện khó có thể phủ nhận của núi lửa Việt Nam, vừa cho thấy rằng không phải đợi đến lúc các nhà khoa học viết về núi lửa thì núi lửa mới hiện ra như giấc mơ lạ trước mắt các cộng đồng người sinh sống quanh các miệng núi lửa.

Đất Ba-zan màu mỡ bao giờ cũng chảy ra từ các miệng núi lửa, nếu có thể, bạn hãy lên Hàm Rồng, nhìn hoa cúc quỳ vàng mê mãi như nhắc nhở bạn rằng bạn đang cưỡi lên lưng một ngọn núi lửa kỳ vỹ từng phun lửa đỏ rực trên đất trời Tây Nguyên, như thế và như thế...

(Đỗ Doãn Hoàng - CAND)

Posted by: M&N Jun 16 2009, 04:01 PM

Gia Lai - Nhà tù Pleiku

Vị trí: Nhà tù Pleiku thuộc phường Diên Hồng, Tp. Pleiku, tỉnh Gia Lai.

Đặc điểm: Nhà tù Pleiku là nơi giam giữ tù chính trị dưới thời Pháp, Mỹ (trước 1975), nhiều hình thức tra tấn hiện đại và dã man được áp dụng tại Nhà lao này.

Di tích ở trung tâm Tp Pleiku, cách Bưu điện tỉnh Gia Lai khoảng 300m về phía nam, có thể đến Di tích bằng các loại phương tiện xe ôtô, môtô hoặc đi bộ.

Năm 1925, người Pháp cho xây cất Nhà lao Pleiku để giam giữ tù thường phạm, chủ yếu là người dân tộc. Đến năm 1940 phong trào đấu tranh cách mạng của đồng bào các dân tộc phát triển mạnh mẽ, lúc bấy giờ thực dân Pháp đã dùng nơi này để giam giữ những người yêu nước. Tháng 6/1948 chi bộ Nhà lao Pleiku được thành lập.

Posted by: M&N Jun 22 2009, 07:15 PM

Sưu Tầm

Nếu không có gì thay đổi, tháng 4 tới đây, Pleiku sẽ tưng bừng các hoạt động kỉ niệm. Vào ngày đó, sẽ có xe hoa, có ca múa nhạc, có tập san thơ văn và nhiều thứ khác nữa. Tất cả đều chụm vào một ý tưởng định sẵn: Sự phát triển không ngừng của đô thị này trong mấy chục năm qua và, đó là điều không phải bàn cãi. Quả đúng như vậy, bởi Pleiku ngay từ khi mới chính thức được thành lập, cách đây gần 80 năm trước, đã dần là nơi tụ hợp của cư dân đến từ nhiều vùng miền trong cả nước. Từ chỗ lèo tèo vài dãy nhà tranh, cọp vẫn về hằng đêm, từ chỗ nắng bụi, mưa bùn, Pleiku nay đã khang trang, xứng đáng là đô thị loại 2 với ít nhiều vẻ duyên dáng đặc trưng.

Sự đổi thay dễ nhìn thấy nhất ở thành phố này chính là những con đường, góc phố. Sẽ có một triển lãm ảnh Pleiku xưa và nay nhân dịp này? Hay tin, tôi háo hức hỏi lại người có trách nhiệm và câu trả lời là một sự im lặng đến nao lòng. Im lặng là phải, bởi ý tưởng thì quá hay nhưng tư liệu thì vô cùng khan hiếm và thời gian cũng gấp gáp vô cùng. Sau 1975, rất nhiều tư liệu, trong đó có những hình ảnh liên quan đến Pleiku xưa đã được thiêu hủy vì nhiều lí do khác nhau. Sự thực thì vẫn có một vài công dân của thành phố hiện nay “liều mạng” giữ lại những thứ một thời từng được coi là “phản động”, “quốc cấm”. Số người (chôn tư liệu xuống đất hay bỏ vào thùng đạn quẳng xuống giếng) ấy không nhiều và cái họ còn giữ được cũng hạn chế. Bởi đơn giản là vì người ta chỉ giữ lại cho mình những thứ không thể bỏ đi được mà thôi. Những năm sau đó, kinh tế khó khăn là một trong những lí do khiến việc mưu sinh lấn át nhiều nhu cầu về văn hóa tinh thần của người Pleiku. Và rồi khi đời sống dễ chịu dần lên, sự sửa sang nhà cửa, sắm sanh đồ đạc mới đã trở thành nguyên nhân chính để người dân kiên quyết hơn trong việc không cần đắn đo, nuối tiếc trước những gì thuộc về quá khứ, lại thường hay ẩm mốc, xấu xí... Thế là cái gì đến, phải đến.

Trong những ngày qua, tôi đã theo chân vài người làm công tác sưu tầm văn hóa ở địa phương, đến một số nhà quen tìm hỏi những tư liệu về thành phố của mình. Không có hoặc có đấy nhưng những hình ảnh, giấy tờ ấy không thể dùng cho cái triển lãm kia được, là một sự thật. Tiếc và buồn song biết làm sao, khi mà chúng ta đã quá chậm chân. Pleiku là thành phố trẻ nhưng đô thị này cũng đã sắp tròn tuổi 80. Không phim ảnh, không sách báo về Pleiku xưa, làm sao lớp lớp công dân nơi đây có thể hiểu về nơi mình từng được sinh ra, lớn lên, neo đậu, gắn bó,…? Cả một mảng tri thức mang tính địa phương học cần thiết bị thiếu hụt, khó có khả năng bồi bổ. Quả là chẳng thể vui, bởi tình trạng hiện nay của vấn đề có thể sẽ làm người ta chạnh lòng khi buộc phải nghĩ về công tác lưu trữ của chúng ta trong suốt những năm qua. Mà thực ra thì, Pleiku chỉ là một ví dụ, nhiều nơi trong tỉnh cũng đã và đang ở trong tình trạng “thừa hiện đại, thiếu truyền thống” như vậy.

Chưa tìm thấy Pleiku trong các hình ảnh cũ, dù vẫn nuôi hi vọng nhưng tôi đành phải quay lại với những vật chứng một thời của đô thị thân yêu, còn sót lại đến ngày hôm nay.
Nguyễn Quang Tuệ

Thiết nghĩ nếu như bây giờ có thêm nhìu tư liệu về TP chúng ta thì tốt biết mấy !Một bài toán khó của những người làm công tác văn hóa lịch sử tỉnh nhà! !

Những j thuộc về thành phố trong quá khứ có quá ít !Mình nghĩ người GL yêu GL như vậy chắc cũng muốn tìm hỉu về nó !Bạn nào có tài liệu nào về Tp Pleiku trước kia có thể chia sẽ với mình :

Posted by: M&N Jul 5 2009, 11:09 AM

Nổi hứng, tôi làm một cái điều tra thống kê nho nhỏ về số người uống cà phê của Phố Núi. Kết quả khá bất ngờ với 92% nam giới từ 18 đến 80 tuổi thường xuyên hoăc không thường xuyên uống loại thức uống này, Phía các bà , các cô cũng có tới 56% kể cả thể loại Bạc xỉu ( sữa với một chút ca phê). Nếu kết quả trên phạm vi cả nước mà được như thế này thì có khi cà phê đã trở thành quốc ẩm rồi.

Từ xa xưa, Pleiku vì thế luôn luôn là một thành phố của quán cà phê, số lượng và sự đa dạng còn hơn cả xứ Buồn muôn Thưở, nơi mà ông Trung Nguyên có ý tưởng xây dựng thành “Thiên Đường Cà Phê” của Việt Nam.

Trở về những năm 60, 70 của thế kỷ trước, Pleiku được mệnh danh là thành phố Lính, mà lính thì chẳng ông nào không uống cà phê. Muốn uống một ly buổi sáng, chỉ cần bước chân ra ngõ với vỉa hè , góc phố đâu đâu cũng có. Cần một ly chất đắng với nhạc, không gian thích hợp để nghiền ngẫm sự đời, hoặc để nỗi buồn gặm nhấm tâm can thì cũng chẳng thiếu chỗ. Lúc ấy, mấy quán được ưa chuông nhất phải kể đến Văn, chuyên trị nhạc Trịnh Công Sơn và tiếng hát Khánh Ly, Phong phú hơn về nhạc là Trang, Kim Liên, Phong Lan......, Hoàng Lan thì dành cho cac ông sĩ quan đa tình với cô chủ quán tên Lan có mái tóc dài rất đẹp ở góc đường Phó đức Chính. Văn nghệ sĩ có nơi chốn riêng với Tay Trái ở đường Lê Lai bây giờ, với những đêm thơ nhạc cuối tuần. Năm 1972, người Sài Gòn ra mở cà phê Tâm Giao ở cạnh hội quán Phượng Hoàng với phong cách sang trọng, ghế cao, bàn trải khăn trắng muốt cùng hoa tươi với đối tượng phục vụ là các quan chức , sĩ quan cao cấp thời ấy. Ngày đó, chất lượng ly cà phê là cực kỳ quan trọng để thu hút khách.



Nhưng cái tên Dinh Điền mới thực sự khó quên đối với dân ghiền cà phê Pleiku bởi hương vị của ly cà phê ở đây. Quán rất bình dân, nếu không nói là lụp xụp, nhưng sáng nào khách đến chậm thì chẳng có một chỗ ngồi, riết thành một phong cách uống mà chỉ có ở Dinh Điền: gọi một ly, chẳng cần ngồi, đứng đâu đó, trộn từng ngụm cà phê với khói của hai điếu Ruby queen, Capstan hoặc Pall Mall là xong cơn ghiền buổi sáng. Chẳng thế, thiện hạ còn đồn ầm rằng sái thuốc phiện là một thành phần pha chế của Dinh Điền.

Sau 1975, Dân ghiện Caphe gặp cảnh gian nan vì khẩu hiệu “tất cả cho xuất khẩu”, Bất đầu một thời kỳ “Cà Phê uống lén”, Tuy không gay gắt như ở Ban Mê, nhưng Phố núi Pleiku đành phải đánh mất những gì đã có. Cần ghi nhận sự dũng cảm của ông Giáp (caphe Kim Liên), ông Giác (caphe Thu Hà), kiên trì và chấp nhận “buôn lậu” để có caphe phục vụ thượng đế, mà cái quán Kim Liên ấy giờ nằm trên đường Tăng Bạt Hổ có thể xem như kỳ cựu nhất ở đây rồi, Theo tôi, quán này đã có non nửa thế kỷ theo nghề.

Thời mở cửa, Cà phê Pleiku như vũ bão mà tiến lên không ngừng. Người giàu lên khoảnh khắc, kẻ thất bại ê chề cũng chỉ từ ly cà phê nhỏ.

Bây giờ, Dân uống cà phê Pleiku tha hồ mà chọn lựa cho mình một chỗ với cơ man nào là quán. Ngoài Hoàng Nhật, Hoàng Hà, Trăng Thu,Tennis, Thủy Trúc, Trúc Anh, Tân Cao Nguyên, Uyên, Trâm…. rồi phố núi cũng hình thành cả một con đường cà phê nằm dài con dốc võng trong khu Đức An, nào Nhạc Trịnh, Đùng Đình, Hình Như Là, Dáng Xưa, Souvenir...

Chỉ tiếc rằng đã quá nhiều về số lượng, nhưng tôi chẳng tìm thấy một điểm nhấn nào ấn tượng cỡ Văn hoặc Dinh Điền ngày trước.

Cái cách uống cà phê của người Pleiku bây giờ khá đơn giản, có lẽ một ly cà phê sáng chỉ là một thói quen khó bỏ. Trước đây ít ai uống cà phê đá, bây giờ đã có nhiều biến tấu. Giới trẻ chọn quán với tiêu chí khung cảnh và nhạc là chính, khách không đặt nặng chất lượng cà phê cho lắm! Cà phê Pleiku bây giờ quá nhiều về số, quá phong phú, đa dạng nhưng chưa thể đủ chất nghệ thuật để trở thành CAPHE ĐẠO.
(theo NGUYỄN SƠN)

Bài viết trên có nhắc đến cafe Dinh Điền, theo đánh giá là quán cafe ngon nhất và đặc trưng nhất của phố núi từ khi lập tỉnh lỵ đến nay.

Dinh điền nghĩa nôm na là vùng kinh tế mới với những chính sách di dân khai hoang có từ thời Pháp thuộc. Những năm 1962-1963 thì Gia Lai đã có nhiều khu dinh điền bao quanh thị xã Pleiku : dinh điền Lệ Cần, Lệ Trung, Phú Nhơn, Lệ Minh, Pleime 1, Pleime 2... Thời bấy giờ, những người kinh đi khai phá vùng kinh tế mới được cấp đất, cấp nhà, 3 tháng gạo, giống cây trồng... và họ tự canh tác trên mảnh đất mình được cấp với sự hỗ trợ kinh phí tối đa từ nhà nước. Loại cây chủ yếu được trồng thời ấy là cây đay. Người ta ngâm cay đay trong nước xong bóc vỏ bện thành sợi làm bao bố, có giá trị xuất khẩu cao.

Cafe Dinh Điền do một người gốc Hoa mở ra, quán nằm trong khuôn viên nhà tập thể lái xe khu dinh điền nên có tên là Dinh Điền. Cafe Dinh Điền không còn hoạt động từ trước khi Pleiku được giải phóng (17/03/1975). Địa điểm quán nằm trên đường Hai Bà Trưng, nay là Sở Lao Động Thương Binh và Xã Hội, đối diện với Văn phòng bảo hiểm Bảo Việt. Quán nằm gần Tỉnh Ủy bây giờ (trước đây là khu Biệt Điện), trên đường Quang Trung gần đó là Hội quán Phượng Hoàng (chỉ dùng cho sỹ quan chế độ cũ vui chơi) nay là nhà Bảo Tàng.

Bất cứ ai có thói quen uống cafe ở Pleiku trước năm 1975 đều biết đến cafe Dinh Điền, một quán cà phê lụp xụp, dăm ba cái bàn ọp ẹp, vợ chủ quán chẳng có vẻ cuốn hút gì cả với thân hình phốp pháp nhưng đều công nhận cafe ở đây ngon lắm, như là tẩm thuốc phiện ??
Quán rất đông khách, và thường hết chỗ ngồi, ai đến trễ thích thì đứng, thích thì chạy ra sau nhà tìm ghế hoặc ngồi đâu cũng được.

Nhiều người lớn tuổi khi nhớ về Pleiku thì ít nhiều đều nhớ đến cafe Dinh Điền, như là niềm đam mê một thời của họ :

Trích:
Trích:
Cà Phê Dinh Điền

Này cô chủ , cho thêm vài chiếc ghế
bọn tôi ngồi đây dưới cội thông già
cái cội thông nhắc bao điều kỷ niệm
sau hơn ba-mươi-năm thay lá đổi da

như bạn và ta,đã bao lần thay nơi trú ngụ
vẫn cứ nhớ về những đỉnh núi xa
qua Chư Pao ,đến đồi Đức Mẹ
đứng từ Hàm Rồng thấy đỉnh Pleime
những dấu chân ta trên đường khô nức nẻ
còn đọng hồng giọt máu anh em

uống đi chứ - ngậm ngùi chi quá khứ
giọt cà phê nào cũng đắng ,nhưng ngon
như những tháng năm qua - rất buồn,mà đẹp
vẫn nhiệt nồng trong nỗi xót xa
từ lúc bước vào cuộc hành trình cay nghiệt
ta đã đi , chân chạm thương đau
tim đã vỡ với bao lần ly biệt...

uống hết đi,mùi cà phê đã nhạt
đêm đang vào , sương xuống lạnh vai
hãy cất giữ những buồn vui thuở ấy
làm của hồi môn cho con cháu chúng mình

Thôi tạm biệt nhé - cô chủ nhỏ
"em Pleiku má đỏ môi hồng ".

Ngọc Dung
Trích:
BUỒN CHIA TAY PHỐ NÚI

Sớm mai qua phố núi
Vịn sương mù mà đi
Trưa giăng theo gió bụi
Chiều mưa bạt lối về

Sân trường nữ Pleime
Trắng tinh ngàn cánh bướm
Nắng vui theo bướm lượn
Quanh mây bụi vô tình

Hoa học trò nguyên trinh
Mà sao ươm bụi đỏ
Hay bụi gây niềm nhớ
Quấn quít bàn chân quen ?

Thèm hoài ly chanh Rhum
Quán Nhớ đêm giá buốt
Ngấn môi em thấm ướt
Bên thành ly thơm nồng

Say cà phê Dinh Điền
Say men chiều phố nhỏ
Ký ức đầy bụi đỏ
Tình xanh ngắt Biển Hồ

Ơi! phố núi ngày xưa
Em có còn ngóng đợi ?
Người đã đi xa mãi
Mang theo hồn Pleiku !

TRẦN KIÊU BẠC .

ngoài sự thu hút khách từ mọi tầng lớp của cafe Dinh Điền (1 quán cafe cóc không hơn không kém) thì Pleiku trước giải phóng có những quán cafe chuyên phục vụ nhạc, phục vụ tầng lớp tri thức, sỹ quan chế độ cũ, dân nghệ sỹ ... Trong những quán cafe được giới thiệu có 2 quán có tiếng là Văn và Hoàng Lan.

Văn là quán cafe lịch sự, lãng mạn, chuyên phục vụ nhạc Trịnh với tiếng hát Khánh Ly. Đây là địa điểm ưa thích của các bạn học sinh, họ đến đây bay bổng ước mơ cùng nhau bên dòng đời cafe và nhạc. Văn nằm trên đường Lê Hồng Phong (xưa là Phan Than Giản, đường này trước đây đâm thẳng ra Lê Lai, sau này thì bị bít lại tại Hoàng Văn Thụ) phía trên chung cư Hoàng Anh Gia Lai bây giờ (qua khỏi Bưu điện thành phố). "Bộ gõ" của quán được trang bị khá "gấu" với đầu băng cối Akai, receive Sansui, loa Pioneer nên âm thanh cho ra rất mượt mà, mộc mạc, trung thực, đầy nhạc tính . Hiện nay ai sở hữu hệ thống như trên là dân chơi audio có máu rồi.

Quán cafe Hoàng Lan thì như bài viết giới thiệu, nó lôi cuốn giới sỹ quan chế độ cũ và tri thức thời bấy giờ nhờ sự cuốn hút của chủ quán tên Lan. Bên cạnh đó thì phong cách của quán này cũng hơi đặc biệt là chuyên phục vụ nhạc của ca sỹ Lệ Thu. Bài viết có đề cập đến địa điểm quán Hoàng Lan trên đường Phó Đức Chính (nay là Nguyễn Văn Trỗi). Nhưng theo tài liệu của SRR thì Hoàng Lan nằm trên đường Tăng Bạt Hổ, gần ngã ba Tăng Bạt Hổ - Hoàng Văn Thụ (khi xưa là Võ Tánh), đi từ phía nhà văn hoá thanh thiếu niên (trước là Nhà thờ quân đội) về Cao Thắng, qua trụ sở Công an phường Yên Đỗ, cách khoảng 3 căn nhà (lúc trước là căn nhà nhỏ, cũ kỹ, nhưng giờ không biết sao vì SRR mỗi khi về Pleiku cũng ít để ý).

Ngoài ra không thể không nhắc đến cafe Kim Liên, một quán cafe lâu đời nhất tại Pleiku cho đến thời điểm này (nhãn hiệu Thu Hà là rất lâu sau khi Pleiku được giải phóng mới xuất hiện, trong khi thương hiệu Đông Hưng đã có từ trước giải phóng về chế biến cafe bột). Tuy nhiên địa điểm lâu nay trên đường Tăng Bạt Hổ (gần nhà văn hoá thanh thiếu niên) là sau này chứ trước năm 1975 thì cafe Kim Liên nằm trên đường Hùng Vương (xưa là Hoàng Diệu ), đối diện khách sạn Yaly, nằm phía trên Khách sạn Việt Trường. Cafe Kim Liên ngoài phong cách trữ tình, lãng mạn thì còn được biết đến như quán cafe "tình" với những phòng ngăn nhỏ.



Có một Pleiku để nhớ
Lần này trở lại Pleiku, cảm nhận của tôi về một “xứ sở mù sương” đã dần dần khác hẳn. Cái thị xã vốn trầm tĩnh ngày xưa, nay được thổi vào một luồng sinh khí mới. Tấp nập hơn. Đông vui hơn. Thương trường phát triển mạnh mẽ. Khách trong nước, ngoài nước đến du lịch, tham quan cũng nhiều. Dáng dấp của một thành phố tương lai đang hình thành qua việc mở rộng cơ sở hạ tầng, đường giao thông, nhà ở, trường học.v.v…. Duy chỉ có một đặc trưng của phố núi bao năm vẫn giữ được, vẫn làm cho khách thập phương không thể nào quên, đó là hương vị cà phê đậm đà, nguyên thủy.

Cùng với sự phát triển của nền kinh tế xã hội, các quán cà phê ở Pleiku như “ nấm mọc sau mưa” có lẽ đây là một dịch vụ nhàn hạ và trên hết, phát huy được thế mạnh của vùng đất đỏ Bazan. Café Pleiku vốn nổi tiếng không thua gì café Ban Mê Thuột.


Nhiều người từng nói với tôi, đến Gia Lai mà không đến tiệm Café Thu Hà ở 09 Nguyễn Thái Học. Thị xã Pleiku, coi như chưa thưởng thức được đầy đủ hương vị của đặc sản vùng cao. Nếu bạn đến Thu Hà vào khoảng 6 – 7 giờ sáng, có thể không có ghế ngồi – dù Thu Hà đã mở rộng hơn so với trước đây 3 – 4 lần. Thanh niên thì thích không khí nhạc hoà quyện với từng giọt café đặc sánh từ từ chảy xuống ly. Lứa tuổi trung niên hoặc lớn hơn lại thích cái êm đềm, thanh lịch cộng với sự nồng đượm, thơm ngát của café, và cho dù bạn là người khó tính, một khi bạn đến quán này, bạn cũng sẽ nhận ra sự ấm cúng, dễ chịu. Một vị khách nửa đùa nửa thật nói với tôi rằng, anh xa Pleiku, lúc trở về việc đầu tiên là ghé vào Thu Hà để nhấp nháp một ly café rồi mới về nhà. Cái “duyên” của Thu Hà không chỉ ở cách giữ khách mà còn là giữ cái chân chất của vị café khiến người ta không quên được. Điều đặc biệt hơn, Thu Hà là quán duy nhất ở vùng cao này vừa trồng vừa chế biến, bán café, tạo thành một vòng khép kín.

Anh Ngô Tấn Giác, chủ nhân Thu Hà cho biết, gia đình anh có 15 ha vườn, trong đó có 11 ha café đã thu hoạch, năm rồi thu hồi được hơn 20 tấn café nhãn và anh chị cũng làm nghề bán café được 15 năm. Qủa là một bề dày kinh nghiệm. Café chế biến của Thu Hà có mặt ở khắp mọi miền đất nước. Bản thân anh Giác đã từng học ở đại học sư phạm, đại học luật (trước năm 1975), về làm vườn hơn 10 năm nay, từng được Tổng bí thư Đỗ Mười ngợi khen là “ một nông dân rất có kiến thức khoa học”.

Chia tay Pleiku, tạm biệt cái hương vị café nồng nàn, quyến rũ ở Thu Hà, tôi càng thấm thiá hơn câu nói của chủ nhân. “Bán café không phải là nghề khó, quan trọng là giữ được uy tín cho mình, cho đến đời con cái mình. Nhất nghệ tinh, nhất thân vinh mà”.

Chuyện trà dư tửu hậu
Cái se lạnh ở phố thị Sài Gòn làm nhớ đến mù sương phố núi và cốc càphê trong đêm lạnh. Bạn đã nhấm nháp ly cà-phê Tùng nổi tiếng ở ĐàLạt dạo nào? Giờ đây mời bạn đến thử cà-phê Thu Hà ở Pleiku và trò chuyện với ông chủ quán – Một nhà doanh nghiệp đi lên từ lòng kiên nhẫn pha với tính phiêu lưu và sự ….. nghiền cà-phê.

Ly cà-phê ngon ở phố núi

Đến Pleiku nhiều lần, lần nào tôi cũng được bạn bè mời đi uống cà-phê ở quán Thu Hà nằm trên đường Nguyễn Thái Học, với lời giới thiệu đây là quán cà-phê ngon nhất Pleiku. Phin cà-phê buổi tối thật chặt, dăm phút sau mới nhỏ xuống giọt đen đầu tiên. Uống cà-phê ở đây giống như “cà-phê đạo”, nếu nôn nóng thì không sao đạt đến cái ngon của cà-phê. Có phải vì thế mà quán luôn đông khách?

Gặp chủ quán, anh Ngô Tấn Giác với vẻ phong sương của một người nông dân, anh cười :” Tôi vừa mới đi thăm vườn về”. Câu chuyện của chúng tôi bắt đầu với ly cà-phê có hương vị rất riêng trong cái lạnh dịu dàng của phố núi. Qua 10 năm tạo dựng cơ nghiệp với cà-phê cho khách và với nghề trồng cà-phê, giờ đây anh đã trở thành tỷ phú vớ 15 ha cà-phê, chủ nhân một cơ sở sản xuất cà-phê bột và một quán cà-phê nổi tiếng: Thu Hà. Cuộc phiêu lưu của Giác cho đến năm 44 tuổi này cũng đầy gian truân. Sinh ra tại Mũi Né – Phan Thiết – Sau khi tốt nghiệp sư phạm, Giác đi dạy một thời gian và do duyên số đưa đẩy, Giác đã lập gia đình với chị Nam, người Pleiku và quyết định lập nghiệp tại đây vào năm 1981. Lúc ấy, gia đình anh rất khổ, có lúc phải đi vay 50.000 đồng để mua than ra chợ bán. Là dân nghiền cà-phê, nhiều lúc rảnh rỗi, ngồi niếm cà-phê vỉa hè, anh chợt có ý nghĩ: “ Tại sao mình không mở một quán cà-phê ngon?” Hơn nữa, trước giải phóng, gia đình vợ anh đã từng mở một quán cà-phê khá nổi tiếng ở đây một thời. Hai vợ chồng Giác quyết định dựng cơ nghiệp từ cái nền cũ Thu Hà năm xưa.

Trải qua nhiều năm, giờ đây anh đã mua thêm ngôi nhà bên cạnh, xây dựng lại và thiết kế quán Thu Hà trở nên xinh đẹp. Sự thành công của cà-phê Thu Hà có lẽ bởi vợ chồng anh là dân chuyên trồng cà-phê. Lúc đầu chỉ có 6 sào (1 sào: 1000m2). Sau đó lần lần mua thêm và đến hôm nay đã có 15 ha cà-phê ở Chư Á. Trong khi bao nhiêu chủ vườn cà-phê lo ngại vì giá cà-phê hạ thấp, thì vườn cà-phê của anh Giác hoàn toàn không bị ảnh hưởng. Lý do: Tất cả cà-phê trồng được, anh đều đưa vào chế biến thành cà-phê bột và cung cấp cho các đại lý cũng như cho chính quán cà-phê của mình. Trả lời câu hỏi về bí quyết chinh phục khách hàng của mình, anh Giác cho biết: “ Quan niệm của tôi rất đơn giản : Cà phê phải nguyên chất, không độn. Nguyên chất không đủ, mà cà phê dùng chế biến phải vừa chín trên cây, hái xuống. Cà phê còn non hoặc chín quá khi chế biến điều không ngon”.

Còn kỹ thuật pha chế? Anh chỉ cười, vì đây là bí mật nghề nghiệp. Vậy đó, trên giữa hàng trăm quán cà-phê ở Pleiku, chàng trai Mũi Né đã đến, mở quán cà-phê, trồng cà-phê và giàu lên bởi lòng kiên nhẫn và bí quyết riêng của mình. Thu Hà cũng là quán cà-phê không bán rượu, khách còn có thể yên tâm khi lỡ quên một đồ vật nào đó trong quán. Còn nưã, cà-phê Thu Hà ngon, nhưng giá bán lại không cao.

Sự tồn tại và phát triển của hãng cà phê Thu Hà được có như ngày hôm nay là nhờ tính trung thực, uy tín, chất lượng và giá cả hợp lý của sản phẩm. Đã một lần thưởng thức cà phê Thu Hà, chắc không một ai quên được ấn tượng, hương vị ngọt đắng của ly cà phê trong không khí se lạnh, êm đềm của phố núi, thấy lòng ấm lại, quyện lẫn nỗi nhớ man mác của núi rừng.


Để đạt được chất lượng theo khẩu vị của từng dân tộc, phải có một sự hiểu biết nhất định nào đó. Như người Việt không thích dùng cà phê có vị chua nhưng vị đắng ngọt ngào. Người Tây Phương thích dùng cà phê tinh khiết, thuần tuý, nhẹ nhàng không đậm đặc.

Trước năm 1975, ai đã từng ở Pleiku chắc không thể nào quên được cà phê Dinh Điền, một ấn tượng của một đời người về phố núi. Hãng cà phê Thu Hà tiếp nối của “một cà phê Dinh Điền“. Tuy đã ra đời từ lâu nhưng mấy ai được biết hương vị ngọt ngào của ly cà phê Thu Hà, không ồn ào, không phô trương, nhưng sâu lắng. Đó cũng là một nét đặc trưng của cà phê Dinh Điền trước 75, cũng là cà phê Thu Hà từ 1975 đến nay.

Thực phẩm là một trong những yếu tố đem đến sự sảng khoái và bồi dưỡng thể chất. Biết rằng thương trường là chiến trường nhưng người sản xuất thực phẩm phải biết trân trọng sản phẩm mình làm ra. Không vì lợi nhuận quên đi cái tâm của người sản xuất. Từ quan niệm đó, dù bất cứ hoàn cảnh nào, cà phê Thu Hà bao giờ cũng nguyên chất 100%, không dùng các hàng nông sản khác để làm mất đi hương vị ngọt đắng của cà phê, không dùng các chất phụ gia gây tác hại đến sức khoẻ của người tiêu dùng. Nhất là giữa lúc giao thời, giá cả hàng nông sản chưa ổn định, giữ được cái tâm của người sản xuất là một điều không dễ.

Tìm cho mình một hướng đi để phù hợp với cuộc sống nhất là trong những năm cơ chế còn ràng buộc, cuộc sống gia đình rất cơ hàn, ăn không đủ no, mặc không đủ ấm, lấy đâu ra vốn liếng để đầu tư và phát triển.

Hình thành từ một quán cà phê có tên Thu Hà từ năm 1971 nhưng kinh doanh chỉ gói ghém trong phạm vi gia đình từ công đoạn chế biến đến tiêu dùng.

Sau gần 30 năm , hoạt động thưong hiệu cà phê Thu Hà đã có một chỗ đứng trên thị trường Việt Nam, Việt kiều Mỹ, Uc, Pháp, Nhật, Hoà Lan, Đức, Na Uy, Nga, Anh, Canada về thăm quê hương, đã tìm mọi cách để có cà phê Thu Hà làm quà khi trở lại xứ người. Với chất lượng và uy tín, cà phê Thu Hà đã để lại trong lòng người tiêu dùng một ấn tượng tốt đẹp, một tình cảm trong một Đại gia đình.

Cảm nhận hưong vị cà phê ngọt đắng với không khí se lạnh của núi rừng, cái tình cảm của Ông Chủ quán với Khách : chân chất, mộc mạc, bình dị.


Trích:
tổng hợp các quán cà phê ở pleiku

-Wừu : Tích tắc, Đùn5 Đình, Dáng xưa, Souvenir, Cao nguyên, Hình như là..., Nhạc Trịnh. Hoàng gia. Trâm, HươngGiang.
-Trong hồ Đức An : Hồ Thuỷ tạ, Hạ vàng ( Đang đc sữa chữa), Email. Vương Cát trà.
-Quyết Tiến : Cát đằng,l noname^^!
-Hai Bà Trưng : Cà Phê tem, Bè bạn, Hoa Hướng Dương
-Tăng Bạc Hổ : quán Kim Liên, Phiên Phương, Không gian, Cỏ tranh, Forget me not.
-CMT8 : quán Thiên trúc, quán Huyền thoại
-Ngã 3 Hoa Lư (đối diện cây xăng) Trung Nguyên
-Quang Trung : quán Tennis, Tân Tây nguyên
- Hẽm Hoàng Hoa Thám : Dòng Sê San
- Biển hồ : Biển hồ xanh
-quán Suối reo ( Gần Việt Ken) Đường nào quên mất ùi^^!
-Nguyễn Văn Trỗi :quán khánh Linh,quán Hồng Hà
-Khu trường Cao đẳng : quán Dương Cầm thu ( Nhắc lại là có nhạc sóng dzô chém dzữ áh )
-Phan Đình Phùng : quán Tây nguyên quán ( Là Ai Cập cũ ), Nhân Văn trà
-Hùng Vương : quán Thiên Nga
- Lê Lai : quán Ana
- Trần Khánh Dư : quán Rock
-Lê Hồng Phong : Trà Cung Đình, Trà Mi, quán 38( Gỉai trí cờ tướng^^!)
-Nguyễn Du : New Wonder, Lucky, Hoàng Nhật.

Posted by: M&N Jul 17 2009, 04:09 PM

1929- Năm Ra Đời Của Pleiku

Pleiku vùng đất mầu mỡ với diện tích hơn 8,000 cây số vuông. Đây là vùng rừng rậm hoang vu của người dân miền Thượng sắc tộc Chereik. Trước kia Pleiku là một phần đất của tình Kontum nhưng đến ngày 12 tháng 12 năm 1929 thì tách rời để thành một tỉnh mới mang tên Pleiku.

Plei có ngĩa là Làng. Ku có nghĩa là đuôi. Pleiku là một thị trấn của cuối làng. Và đến ngày 30 tháng 4 năm 1949, các tù trưởng ở Pleiku đã cùng với các tù trưởng của các tù trưởng khác ở vùng cao nguyên trung phần làm lễ tuyên thệ trung thành với vua Bảo Đại. Đến tháng 4 năm 1950 thì nhà vua ban hành đạo dụ số VI đặt Pleiku và các tỉnh cao nguyên trực thuộc quyền điều khiển của nhà vua và vùng nầy trở thành hoàng triều cương thổ, tách khỏi quyền cai trị của người Pháp kể từ ngày 25 tháng 7 năm 1950. Đến năm 1959, đất Pleiku bị cắt bớt cho hai tỉnh Phú Yên và Bình Định. Đến năm 1962, quận Cheo-Reo lại bị sáp nhập vào tỉnh Phú- Bổn, nhưng sau nầy DacLac nhượng bớt đất để Pleiku vẫn giữ nguyên diện tích hơn 8,000 cây số vuông cho đến ngày nay. Từ năm 1955, dưới thời Tổng Thống Ngô Đình Diệm, Pleiku là khu dinh điền với khu ruộng nương mở mang trên các khu đồi trọc, có nơi cấy được hai mùa như vùng Lệ Trung có đập ngăn nước.

Về phương diện quân sự, Pleiku còn là một vị trí chiến lược nơi đặt Tổng Hành Dinh của Quân Đoàn II mà vị Tướng Tư Lịnh cuối cùng là Thiếu Tướng Phạm Văn Phú đã anh dũng tuẫn tiết khi mất miền Nam.

Tỉnh lộ số 7 chạy từ Pleiku xuyên qua Phú Bổn về đến Phú Yên, con đường huyết mạch đã bỏ hoang từ lâu, cuối cùng con đường nầy đã đưa quân dân cán chính triệt thoái khỏi vùng hỏa tuyến Pleiku.

Pleiku vùng đất đỏ với vô vàn kỷ niệm để nhớ để thương!

Posted by: M&N Jul 17 2009, 04:14 PM

Lễ Bỏ mả hàng năm khi mừa mưa vừa chấm dứt (từ tháng 11 đến hết tháng 4 dương lịch), khi mùa màng đã thu hoạch xong. Cả người Bahnar và Jrai đều có một từ chung để gọi Lễ Bỏ mả là Bơ thi. Lễ Bỏ mả là lễ hội lớn nhất, dài ngày và đông vui nhất của cư dân bản địa Gia Lai, từ 3 đến 6 ngày.

Theo quan niệm của cư dân bản địa Gia Lai, người sống đều có hồn, khi chết hồn biến thành ma. Hàng ngày, người thân của người chết phải đem cơm nước đến nhà mồ, quét dọn nhà mồ. Chỉ sau khi làm Lễ Bỏ mả người chết mới đi về thế giới tổ tiên, chấm dứt mọi ràng buộc giữa người sống với người chết.

Lễ Bỏ mả thường diễn ra vào buổi chiều, bắt đầu một cuộc trình diễn lớn quanh nhà mồ. Sau khi già làng làm lễ cúng xong, thân nhân của người quá cố vào nhà mồ khóc than lần cuối với người đã chết. Tiếng cồng chiêng, tiếng trống nổi lên, đoàn rước gồm những người đánh khiên và đánh trống, người đánh cồng chiêng, người đeo mặt nạ, người trình diễn những con rối, phụ nữ thì múa, họ đi vòng quanh nhà mồ biểu diễn những động tác của mình theo tiếng nhạc. Trang phục những người tham gia đều rất trang nghiêm và sặc sỡ.

Sau khi làm lễ giải phóng người sống không còn một ràng buộc gì với người chết. Họ có thể đi lấy vợ, lấy chồng, có thể dự những cuộc vui của dân làng. Đến đây Lễ Bỏ mả cũng chấm dứt, ngôi nhà mồ củng bị bỏ luôn.

Posted by: M&N Jul 17 2009, 04:26 PM

Kho tàng nhạc khí của đồng bào Bahnar, Jrai hết sức phong phú, chế tạo bằng nhiều chất liệu khác nhau. Từ các loại nhạc khí cổ sơ có chất liệu thiên nhiên như đá, tre, nứa, vỏ bầu, dây rừng, gỗ, lá cây… đến các loại nhạc khí pha trộn giữa chất liệu thiên nhiên với kim loại đồng, sắt… và cuối cùng là loại nhạc khí được chế tác hoàn toàn kim loại đó là cồng chiêng, lục lạc, chập chõa.



Nổi tiếng và được bạn bè quốc tế biết đến là đàn T’rưng và cồng chiêng. Đàn T’rưng làm bằng nứa, những ống nứa được lựa chọn sắp xếp theo hàng âm…chỉ đơn giản như thế nhưng giai điệu của đàn T’rưng lại réo rắc, trong trẻo đến nỗi khiến người ta như đang lạc vào suối rừng bao la. Bên cạnh đó cồng chiêng là loại nhạc khí không kém phần hấp dẫn, âm vang lúc trầm hùng lúc tha thiết, theo mỗi ngữ cảnh của lễ hội đã thu hút sự quan tâm của du khách.

Nhạc khí của người bản địa Gia Lai còn cả một kho tàng như Goong teng teng, goong tốc lốc, tôi alao, đàn mõ, đàn khinh khung, trống cái, trống vừa, trống nhỏ, kèn lá, kèn kêu thú, kèn t’nốt, sáo alai, sáo chul, đinh dek, goong rel…

Tất cả các loại nhạc khí này được tồn tại và được cải tiến luôn gắn với cuộc sống lao động chính vì vậy nó đã ăn sâu vào tâm hồn, tình cảm của các dân tộc.

Posted by: M&N Aug 3 2009, 11:16 AM

Vị trí: Thuộc xã Kong Dong, huyện Mang Yang, tỉnh Gia Lai.
Đặc điểm: Làng Đê K'Tu có chừng 100 hộ với gần 500 khẩu đồng bào dân tộc Ba Na, định canh định cư ở đây từ lâu.

Làng Đê K'Tu không những có màu xanh của ruộng lúa, nương ngô, đường làng sạch đẹp mà còn có những nét đẹp văn hóa truyền thống bản làng được gìn giữ và phát huy. Vào cổng làng, chúng ta gặp ngay nhà rông cao sừng sững, uy nghi, thể hiện ý chí, sức mạnh phi thường của cộng đồng văn hóa người Ba Na và được coi là đẹp nhất ở Gia Lai. Làng còn lưu giữ được 2 bộ cồng chiêng, mỗi bộ có 18 chiếc, vang dền âm thanh núi rừng trong các ngày hội. Các loại đàn dân tộc như Tơ rưng, Goong... được cất giữ tại nhà rông để lưu truyền cho các thế hệ sau.

Posted by: M&N Aug 3 2009, 11:30 AM

Vào tháng 11 năm nay, Festival Cồng chiêng Quốc tế Gia Lai lần thứ nhất sẽ được tổ chức tại phố núi Pleiku xinh đẹp của chúng ta. Đây là một dịp để giới thiệu với bạn bè trong nước và thế giới biết về Gia Lai giàu bản sắc văn hóa dân tộc, giàu tiềm năng thế mạnh và giàu lòng mến khách.

Dự kiến Festival Cồng chiêng Quốc tế lần này sẽ có các hoạt động chính: Trình diễn các sinh hoạt văn hóa đặc sắc và độc đáo của Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên; triển lãm ảnh về Không gian văn hóa cồng chiêng; Hội thảo khoa học bảo tồn và phát huy giá trị của Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên. Tham dự Festival, ngoài 11 đoàn cồng chiêng của 11 dân tộc là chủ nhân lâu đời của vùng đất Tây Nguyên như: Bahnar, Jrai, Êđê, Mạ, Cơ Ho, Chu Ru, Xơ Đăng, Giẻ-Triêng, Brâu, Rơ Măm, Mnông còn có các đoàn cồng chiêng của các dân tộc thiểu số khác ở nước ta như: Mường, Thái, Chăm, Khơ Me, Hrê, Cơ Tu, Tà Ôi, Cor, Raglai… và đại diện cho các nước có cồng chiêng trong khu vực và thế giới. Cùng với những hoạt động trong khuôn khổ Festival tại phố núi Pleiku, đến với Festival Cồng chiêng Quốc tế lần này, du khách có thể tìm hiểu về lịch sử, văn hóa Gia Lai thông qua các hoạt động mang đậm giá trị văn hóa dân tộc như phục dựng các lễ hội đón năm mới, lễ hội Pơthi độc đáo của người Bahnar, Jrai và đến với các danh lam thắng cảnh có tiếng trong vùng như hồ Tơ Nưng, thủy điện Ia Ly hùng vĩ…

Ông Nguyễn Hồng Hà- Chủ tịch thành phố Pleiku cho biết: Đây là dịp để thành phố Pleiku thể hiện sự mến khách và quảng bá thương hiệu của mình trên toàn thế giới biết. Chuẩn bị cho sự kiện trọng đại này, ngay từ bây giờ thành phố sẽ triển khai các mặt công tác sau:

Về an ninh trật tự và an toàn xã hội: Tổ chức lại lực lượng ở cơ sở: Kiện toàn ban, tổ bảo vệ đường phố, tổ dân phòng, tăng cường tuần tra kiểm soát, trực đêm ở các địa bàn dân cư; tuyên truyền nhân dân làm tốt công tác tự phòng ngừa và phòng ngừa xã hội; công an liên tục mở các đợt truy xét và lập các chuyên án triển khai mạnh mẽ; có phương án bảo vệ an toàn cho du khách và các đoàn đến tham gia Festival Cồng chiêng và các sự kiện khác tại thành phố.

Về chỉnh trang đô thị: Thành phố đã xác định mục tiêu đẩy mạnh công tác quản lý, chỉnh trang đô thị, phục vụ tốt đón nhận đô thị loại II, kỷ niệm các ngày lễ lớn của thành phố và phục vụ cho Festival Cồng chiêng. Tập trung vào các nội dung: Điện chiếu sáng và trang trí, lát vỉa hè một số tuyến đường, thu gom rác, dọn vệ sinh. Ngoài ra, kêu gọi các doanh nghiệp tài trợ xây dựng cột đồng hồ tại ngã tư Lê Lai - Trần Phú; biểu tượng cột đá tại ngã ba Diệp Kính; cổng chào vào thành phố ở ngã tư Biển Hồ, Hàm Rồng và một số bảng điện tử tuyên truyền quảng cáo.

Thành phố cần hoàn chỉnh Công viên Lý Tự Trọng, Quảng trường 17-3, hệ thống điện trang trí đô thị, thảm nhựa một số tuyến đường trong tỉnh như đường Hùng Vương, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, khu vực Công viên Diên Hồng, Plei Ốp. Trang trí khu vực Biển Hồ: Nhà ngắm cảnh, công trình vệ sinh, 5 km đường quanh cổng vào, bãi đỗ xe. Trang trí khu vực đỉnh Hàm Rồng: Đường lên, bãi đỗ xe ngắm cảnh… Khu vực Công viên văn hóa Đồng Xanh…

Hương Trà

Posted by: M&N Aug 3 2009, 11:35 AM

Đak Pơ được thiên nhiên ưu đãi một khu rừng thông tự nhiên và thảo nguyên cỏ tranh cạnh bên đã tạo nên một vị trí thật hấp dẫn cho đầu tư khu du lịch tại đây, vùng đất này thường được gọi là “Đồi thông Đak Pơ”.

Là một rừng thông tự nhiên có hơn 40 năm tuổi, có mật độ khoảng 500 đến 600cây/ha, đường kính cây khoảng 40m trở lên, cá biệt có một số cây đường kính từ 1m đến 1,5m. Đồi thông nằm ở độ cao trung bình 1.150m so với mặt nước biển, có hệ thống suối chảy qua và nhiều thác nước lớn nhỏ tạo nên quang cảnh tươi đẹp. Khí hậu ôn đới nhiệt độ từ 15- 20oC.

Chính sách phát triển kinh tế- xã hội của huyện Đak Pơ đã nhấn mạnh vị trí của đồi thông này có tầm quan trọng trong sự phát triển du lịch chung của tỉnh.

Báo Gia Lai

Posted by: M&N Aug 3 2009, 12:05 PM

Nhà rông được xây dựng rất lớn, bề thế, được trang trí đẹp là nơi gặp gỡ bàn bạc của các đại diện gia đình (là đàn ông) với già làng để giải quyết những công việc liên quan đến mọi thành viên trong buôn làng, là nơi tổ chức các lễ (lễ đâm trâu, lễ sửa nguồn nước, lễ bỏ mả, lễ chiến thắng…).

Nhà rông được làm bằng những thứ gỗ tốt, nhất là các cột chân chôn lâu năm dưới đất không bị ải mục như gỗ trắc, gụ, mật, giổi xanh… Ngoài ra còn dùng các loại tre, lồ ô, song, mây, nứa, cỏ tranh… Nhà rông là một công trình kiến trúc khá đồ sộ so với nhà ở của đồng bào Tây Nguyên. Tuy nhiên mỗi địa phương, mỗi dân tộc có kiểu nhà rông riêng, phong cách kiến trúc, trang trí hoa văn cũng có sự khác biệt. Chẳng hạn đối với nhà rông của người Bahnar, dù bộ nóc rất cao nhưng chiều ngang của nhà tương đối rộng, góc của mái tam giác đầu hồi lớn nên làm giảm thế vươn lên của nó. Còn đối với nhà rông người Jrai có chiều hướng thu chiều dài lại nâng chiều cao lên, với qui cách đó làm cho nhà rông người Jrai thêm bề thế, hoành tráng hơn.



Để tìm hiểu cặn kẽ từng nét riêng biệt đặc sắc của kiến trúc nhà rông cũng như nghệ thuật trang trí hoa văn, du khách chỉ có thể tham quan thực tế mới hiểu hết được giá trị.

Báo Gia Lai

Posted by: M&N Aug 3 2009, 12:17 PM

Chỉ trong vòng 10 năm, những giò lan rừng tuyệt đẹp “Made in Pleiku” từ nhà vườn Nguyên Long- đã làm mê hoặc những tay sành lan bậc nhất đất Hà thành, Sài thành. Những giò lan rừng thương phẩm ngày nay của Nguyên Long được khởi đầu từ thú chơi tao nhã của một tay lãng tử trót “say” lan ngày nào.

Trên những triền đồi mênh mông đầy nắng gió, bụi mù của xã vùng ven Diên Phú- TP. Pleiku, trang trại lan Nguyên Long nằm khuất sau bạt ngàn cà phê xanh thắm. “Hữu xạ tự nhiên hương” không bảng hiệu phô trương màu mè, không panô vẽ đường chỉ dẫn nhưng người trót đam mê vẻ đẹp thanh tao, thuần khiết của những đoá lan rừng vẫn biết đường… mà tìm đến với Nguyên Long. Bước vào khu nhà kính rộng gần 4.000 m2 với cơ mang hàng ngang, dãy dọc kệ và chậu hoa được bố trí, sắp xếp cực kỳ khoa học, bài bản đã khiến cho khách thăm vườn như lạc vào chốn kỳ hoa dị thảo, bị mê đắm trong sắc màu và mùi hương của hoa thoang thoảng. Trên 10.000 chậu lan nội, 7.000 bụi hồng môn, vài ngàn giò lan ngoại là những con số dễ nhớ nhất đối với anh Long, còn các loại: Đỗ quyên, thu hải đường, môncara, tiểu quỳnh, nhật quỳnh, trạng nguyên, thiên điểu, mai cảnh… đầy vườn không thể nào nhớ xuể. Không chỉ mê lan, hễ thị trường xuất hiện giống cây cảnh nào mới lạ thì nhà vườn Nguyên Long cũng là nơi tiên phong trồng thử, và đặc biệt có những loại cây như “thần kỳ”, “tầm xuân”, “thiên điểu” chỉ duy có nhà vườn của anh cung cấp cho thị trường Gia Lai.




Khởi nghiệp vào nghề chỉ với lưng vốn kiến thức về lan và nỗi đam mê cháy bỏng với dáng vẻ yêu kiều, rực rỡ của “vũ nữ”, “hồ điệp”, “cát lan”… đã khiến một kẻ ngoại đạo, tay ngang như anh Nguyễn Văn Long sau 10 năm lăn lộn, trải nghiệm với nghề đã nhanh chóng đứng vào hàng “đại gia hoa lan” phố núi. Những nhánh lan rừng tả tơi, xác xơ sau chặng đường dài tưởng không còn sinh khí, qua bàn tay biến hoá xảo diệu của ông chủ vườn đã thăng hoa, mang trên mình một đẳng cấp mới. Để đạt được trình độ tay nghề điêu luyện như hôm nay, trang trại Nguyên Long luôn sáng đèn thâu đêm, ông chủ vườn cần mẫn nâng niu từng mầm xanh cây giống, mày mò nghiên cứu, chế tác tạo dáng cho từng giò lan thành phẩm- “mà phải chính tay mình làm nên thì mới ưng ý”.



“Kinh nghiệm đôi khi phải đổi bằng sự thất bại của chính mình”, đó là điều anh Nguyễn Văn Long nghiền ngẫm, đúc kết sau ngần ấy năm gắn bó với hoa lan. Khi mới vào nghề, vốn ít, quy mô nhà vườn nhỏ lẻ đã khiến anh Long bao phen vất vả, điêu đứng: “Sau một trận mưa, sáng ra đã không còn nhà vườn, nhà kính gì cả. Mưa to gió lớn đã cuốn phăng tất cả, mình lúc ấy ít vốn nên làm nhà vườn không được kiên cố, quy mô như giờ. Còn cây chết, cây bệnh hàng loạt là chuyện thường, nhiều khi lỗ trắng tay”. Với trang trại hoa lan tư nhân quy mô, anh Long đầu tư vào đó không chỉ tiền bạc, tâm trí và còn cả niềm đam mê cháy bỏng. Từng bậc thang, kệ gióng đều do chính tay anh xây dựng, thiết kế; kỹ tính với khu vườn đến nỗi anh tự mình thao tác, chăm chút tạo kiểu, tạo dáng cho từng giò lan, chậu cảnh. Thế nên, mỗi thương phẩm lan “Made in Nguyên Long” khi xuất ra đều được bạn hàng, khách chơi tín nhiệm, yêu quý.



Nghề chơi cũng lắm công phu, với một người tay ngang như Nguyễn Văn Long khi khởi sự vất vả bao nhiêu thì bây giờ, với thương hiệu đã được bạn hàng trong và ngoài tỉnh ghi nhận, bí quyết thành công tưởng như đơn giản mà không dễ thực hiện chút nào. “Phải luôn giữ chữ tín trên từng sản phẩm mình tạo ra”- anh Long tiết lộ, ngay từ khâu chọn giống, chăm sóc, thành phẩm đều phải tuân thủ nghiêm ngặt quy trình kỹ thuật để khi xuất hàng mỗi sản phẩm phải đạt yêu cầu về phẩm chất, màu sắc, kiểu dáng; chăm chút từ khâu đơn giản nhất là chọn chậu, sao cho bền, đẹp và hợp với từng dáng hoa. Một khi đã tạo được chữ tín thì chuyện hoa Nguyên Long luôn “cháy hàng” rất đỗi bình thường, chỉ riêng thị trường hoa Tết Mậu Tý 2009 vừa qua, Nguyên Long đủ sức cung ứng hàng từ trước, trong và sau Tết với lượng hàng xuất đều đều mỗi ngày trị giá vài chục triệu đồng, mang lại niềm tự hào, hạnh phúc cho chính chủ nhân của nó.

BaoGiaLa

Posted by: M&N Aug 4 2009, 09:42 AM

Lên Tây Nguyên đến các làng của người Bahnar, Jrai, đến những khu nghĩa địa chúng ta như lạc vào cả rừng tượng gỗ, có những ngôi mộ mới thì tượng vẫn còn nguyên vẹn nhưng có những ngôi mộ cũ thì tượng nhà mồ đã bị bỏ ngổn ngang và biến thành rừng. Đó là hình ảnh nhà mồ của người dân bản địa Gia Lai.

Nhà mồ được dựng lên cho người chết, để hàng ngày người thân của người chết đem cơm nước đến và quét dọn nhà mồ như khi còn sống. Tượng nhà mồ chỉ xuất hiện khi họ tổ chức lễ bỏ mả cho người chết, tại lễ bỏ mả người ta khắc tượng, cột tượng trang trí xung quanh nhà mồ. Tượng nhà mồ là hình ảnh hiện thực trong cuộc sống của người dân tộc thiểu số mà chúng ta có thể dễ dàng nhận thấy: Tượng người đánh trống, mẹ bồng con, người lấy nước…
Sau khi lễ bỏ mả kết thúc, nhà mồ và tượng nhà mồ cũng bỏ luôn theo sự tàn phá của thiên nhiên.

Posted by: M&N Aug 4 2009, 09:48 AM

Vị trí: Di tích lịch sử - văn hóa Tây Sơn Thượng đạo thuộc vùng rừng núi An Khê, thị xã An Khê, tỉnh Gia Lai.
Đặc điểm: Quần thể Tây Sơn Thượng đạo gồm 6 di tích liên quan đến cuộc khởi nghĩa của người Anh hùng áo vải

Cuộc khởi nghĩa nông dân vĩ đại do anh em họ Nguyễn lãnh đạo bùng nổ năm 1771. Vùng núi rừng An Khê của Gia Lai trở thành căn cứ đầu tiên của cuộc khởi nghĩa. Chính từ căn cứ Tây Sơn Thượng đạo ở An Khê, đại quân của cuộc khởi nghĩa đã tràn xuống đồng bằng cùng nhân dân cả nước làm nên chiến thắng Đống Đa lẫy lừng, quét sạch 29 vạn quân xâm lược Mãn Thanh, giành lại độc lập cho tổ quốc. Đây là một trong những mốc son chói lọi nhất trong lịch sử truyền thống đấu tranh yêu nước của nhân dân các dân tộc Gia Lai.
Các anh em nhà Tây Sơn mà tiêu biểu là Nguyễn Nhạc và Nguyễn Huệ đã lập được mối quan hệ anh em giữa người Kinh và người Thượng, tập hợp được các dân tộc Bắc Tây Nguyên ở vùng Tây Sơn Thượng đạo như người Ba Na, Gia Rai vào cuộc đấu tranh thống nhất đất nước.
Ngày 14/6/1991, quần thể di tích Tây Sơn Thượng đạo đã được Bộ Văn hóa – Thông tin cấp bằng di tích lịch sử văn hóa, quần thể gồm 6 di tích liên quan đến cuộc khởi nghĩa của người Anh hùng áo vải Quang trung - Nguyễn Huệ: An Khê Đình, Gò Chợ, hòn đá Ông Bình, hòa đá Ông Nhạc, Vườn mít - Cánh đồng Cộ Hầu, kho tiền - nền nhà ông Nhạc.

Posted by: M&N Aug 4 2009, 09:51 AM

Vị trí: Công trình thủy điện Yaly nằm trên sông Sê San, thuộc địa phận tỉnh Gia Lai.
Đặc điểm: Đây là công trình trọng điểm quốc gia lớn thứ 2 sau thủy điện Hòa Bình.

Thác Yaly nổi tiếng ngày xưa, nay được thay bằng cảnh đẹp của đập dâng, đập tràn xả lũ và một hồ nước rộng lớn trong xanh nằm giữa núi rừng Tây Nguyên.
Với diện tích bề mặt hồ rộng 64,5km² và dung tích 1,03 tỷ m³ (ứng với mực nước dâng bình thường 515m) công trình thủy điện Ialy đã được xây dựng tại đây. Thủy điện Yaly với công suất lắp đặt 720Mw và sản lượng điện trung bình năm 3,7 tỷ kwh. Quá trình xây dựng và vận hành nhà máy thủy điện Yaly đã ảnh hưởng to lớn đến đời sống kinh tế - văn hóa – xã hội… của Tây Nguyên nói chung và Gia Lai nói riêng. Đặc biệt nguồn điện đã đem lại ánh sáng cho bao buôn làng góp phần nâng cao dân trí cho đồng bào trong vùng.

Trong tương lai, trên và dưới thủy điện Yaly dự kiến sẽ xây dựng thêm 4 nhà máy thủy điện khác: Sê San 3, Sê San 4, Plei Krông và Thượng Kon Tum. Sê San 3 và Sê San 4 là những nhà máy nằm phía hạ lưu của thủy điện Yaly.
Ngày nay thác Yaly vẫn là điểm du lịch thú vị. Đến đây, du khách có dịp thăm nhà máy thủy điện, ghé bản làng dân tộc Gia Rai, đi thuyền ngược dòng sông Sê San ngắm cảnh núi và thưởng ngoạn không khí rừng núi Tây Nguyên.

Posted by: M&N Aug 4 2009, 09:56 AM

Vị trí: Hồ Ayun Hạ nằm trên địa bàn xã Chư A Thai, huyện Ayun Pa và xã H Bông, huyện Chư Sê, tỉnh Gia Lai.
Đặc điểm: Với bề mặt thoáng của hồ, rộng 37km², dung tích 253 triệu m³ nước (ứng với mực nước dâng bình thường), hồ Ayun Hạ còn là nơi cung cấp nguồn thuỷ sản lớn cho khu vực Ayun Hạ và TP Pleiku. Ngoài ra, mặt hồ còn là nơi tổ chức các hoạt động thể thao dưới nước, tổ chức các đội tàu, thuyền phục vụ khách du lịch tham quan, dã ngoại ngắm cảnh ven hồ.

Hồ Ayun Hạ là hồ nước nhân tạo, hình thành khi dòng sông Ayun được chặn lại vào đầu năm 1994, để khởi công xây dựng công trình thuỷ lợi Ayun Hạ, đập chính và cửa cấp nước của hồ nằm trên địa bàn xã Chư A Thai - huyện Ayun Pa, cách Tp. Pleiku 70km về phía tây. Vùng ngập chính của hồ thuộc địa phận xã H Bông huyện Chư Sê.



Đến nay công trình đã hoàn thành, làm sống lại 13.500ha đất canh tác, phần nhiều từ 1 vụ biến thành 2 vụ lúa, có dịp đi thăm suốt dọc kênh đầy nằm giữa những cánh đồng bát ngát lúa 2 vụ ken đầy xanh tốt mà ở đó nhiều đời nay đồng bào các dân tộc chỉ trồng cấy 1 vụ nhờ mùa mưa hàng năm, mới thấy được công trình có ý nghĩa to lớn như thế nào đối với người dân nơi đây, công trình thuỷ lợi Ayun Hạ hoàn thành đã đem lại hiệu quả cao, ổn định đời sống no đủ cho đồng bào các dân tộc, hạn chế nhiều sự chặt cây, phá rừng.
Hồ Ayun Hạ ngoài tác dụng cung cấp nước tưới cho 13.500ha lúa nước, còn là hồ cung cấp nguồn thuỷ năng lớn ở khu vực, nhà máy thuỷ điện Ayun Hạ đã được xây dựng và đã chính thức hòa điện vào lưới điện quốc gia (đầu năm 2001), với 2 tổ máy đi vào hoạt động có công suất 3.000kwh.

Posted by: M&N Aug 4 2009, 10:01 AM

Vị trí: Thác Xung Khoeng thuộc địa phận xã Ia Me, huyện Chư Prông, tỉnh Gia Lai.
Đặc điểm: Thác Xung Khoeng là nơi nghỉ ngơi thú vị, ở đây du khách vừa được ngắm vẻ hùng tráng của thiên nhiên, vừa hít thở không khí trong lành khiến cho tâm hồn thư thái, tĩnh lặng.

Mặt thác lớn, trải rộng và tương đối bằng phẳng. Hai bên bờ, cây cối mọc um tùm. Phía sau thác là nền trời xanh thẳm cao lồng lộng. Nước đổ xuống uốn cong theo triền đá mềm mại, đập vào các tảng đá nổi lên trên mặt nước tung bọt trắng xoá. Nước chảy len lỏi trong các khe đá, trên thảm cỏ xanh làm thành một vùng hồ nước trong vắt, sát với các vách đá xung quanh.

Ngồi trên các tảng đá rêu phong phủ kín, ngửng nhìn lên cao, da trời xanh ngắt lồng lộng, gió thổi mát rượi, không gian tràn đầy hơi nước mơn man làn da, mắt nhìn dòng chảy và tai nghe tiếng trầm hùng đều đặn của nước xô vào vách đá. Âm thanh tưởng như không bao giờ dứt, như tiếng chuông, tiếng cồng, tiếng trống ở các bản làng đang vào ngày hội.

Từ xa đã nghe thấy tiếng ầm ì, nước đổ từ trên cao xuống như một dải lụa trắng. Mặt thác lớn, trải rộng và tương đối bằng phẳng. Hai bên bờ, cây cối mọc um tùm. Phía sau thác là nền trời xanh thẳm cao lồng lộng. Nước đổ xuống uốn cong theo triền đá mềm mại, đập vào các tảng đá nổi lên trên mặt nước tung bọt trắng xoá. Nước chảy len lỏi trong các khe đá, trên thảm cỏ xanh làm thành một vùng hồ nước trong vắt, sát với các vách đá xung quanh.

Nước chảy len lỏi trong các khe đá, trên thảm cỏ xanh mướt rồi làm thành một vùng nước mênh mông sát với các vách đá bao bọc xung quanh. Ngồi trên các tảng đá rêu phong phủ kín, ngửng nhìn lên cao, da trời xanh ngắt lồng lộng, gió thổi mát rượi, không gian tràn đầy hơi nước mơn man làn da, mắt nhìn dòng chảy và tai nghe tiếng trầm hùng đều đặn của nước xô vào vách đá. Âm thanh tưởng như không bao giờ dứt, như tiếng chuông, tiếng cồng, tiếng trống ở các bản làng đang vào ngày hội.

Thác Xung Khoeng là nơi nghỉ ngơi thú vị, ở đây chúng ta vừa được ngắm vẻ hùng tráng của thiên nhiên, vừa hít thở không khí trong lành khiến cho tâm hồn thư thái, tĩnh lặng. Nếu muốn tìm cảm giác mạnh và ham hiểu biết, có thể tổ chức một buổi leo núi. Núi Chư Hơ Rông cách thị xã Pleiku khoảng 10 km về phía Đông Nam. Ngọn núi khá cao, có thể tới 1600m, và có cả nguồn gốc từ ngọn núi lửa đã tắt từ lâu. Do đó núi tuy cao nhưng dáng mềm mại, thoai thoải vì thế có người đã ví trái núi như “Bộ ngực kiều diễm của một cô gái trẻ”.

Quanh chân núi, đất đai phì nhiêu, cây trồng xen với cây rừng rậm rạp. Các nhà khảo cổ và dân tộc học gần đây đã khai quật được nhiều di chỉ khảo cổ của các thời kỳ đồ đá, đồ gốm...Đường lên núi tuy dốc thấp, nhưng quanh co, uốn khúc. Đất mềm để lộ các tảng đá lớn. Đôi chỗ vách đá lộ ra một khe suối nhỏ, nước chảy lặng lẽ hay một con thác dốc, nước len lỏi qua các hố sâu. Cây cỏ trên đường đi thật đa dạng. Các mảng cây lá rộng thường xanh, mọc xen với các loài cây rụng lá theo mùa, làm cho cảnh trí luôn thay đổi trên mỗi bước đi. Núi Chư Hơ Rông đang là địa điểm thu hút đông đảo khách du lịch đến tham quan

Thanh Hải

Posted by: M&N Aug 15 2009, 01:28 PM

Không chỉ là địa chỉ du lịch hấp dẫn của hai tỉnh Gia Lai và Bình Ðịnh, đến đèo An Khê, du khách sẽ được mắt thấy, tai nghe biết bao câu chuyện kể về nhà Tây Sơn, về Tây Sơn thượng đạo, về đất Cửu An, Tú Thủy, núi Hoàng Ðế, đồng Cô Hầu, về anh hùng Ngô Mây ôm bom giết giặc Pháp tại đường đèo...

Ðèo An Khê nằm trên quốc lộ 19 nối liền hai tỉnh Bình Ðịnh và Gia Lai, cao 740 m, dài 10 km. Ngày xưa, đèo này gọi đèo Mang (không phải đèo Mang Yang nằm giữa An Khê và Pleiku), theo tiếng Ba Na có nghĩa là cửa, ngõ.

Thời nhà Nguyễn gọi là đèo Vĩnh Viễn, huyện Tuy Viễn, tỉnh Bình Ðịnh. Tên đèo An Khê xuất hiện khi người Pháp xây dựng quốc lộ 19, mở rộng đèo như ngày nay.

Ðèo An Khê ngày trước là con đường núi quanh co, khúc khuỷu, có nhiều hang hóc, vách đá chắn ngang hiểm trở. Thời ấy, người Kinh và người Ba Na giao thương, trao đổi phẩm vật thường dùng đèo Vạn Tuế qua ngã Vĩnh Thạnh và Cửu An, cách đó chừng 10 km về phía bắc.

Tuy được mở rộng sau này, nhưng đèo An Khê vẫn còn những cái "ngoẹo" khá nguy hiểm như ngoẹo Cây Khế, ngoẹo Ðồng Tiến, ngoẹo Hang Dơi... Mỗi cái "ngoẹo" trên đây đều gắn liền với nhiều giai thoại lịch sử cũng như những tai nạn xe cộ thảm khốc sau này.

Thật vậy, suốt đường đèo An Khê, mỗi bờ suối, mỗi đồi gò, mỗi vách đá là cả một trang sử sống qua thời kỳ khởi nghĩa Tây Sơn



Núi Ông Bình cao 840 m, rậm rạp và bề thế, vừa hiểm vừa hùng, là đài quan sát tự nhiên có thể kiểm soát cả đèo An Khê, vùng thung lũng An Khê (Tây Sơn thượng đạo) và vùng lưu vực thượng nguồn sông Côn (Tây Sơn hạ đạo). Quốc lộ 19 quanh co, bao lấy chân núi Ông Bình, nếu đứng từ ngoẹo Cây Khế trông xuống chẳng khác nào con trăn núi khổng lồ quấn lấy chân non.

Theo ký ức của nhân dân địa phương, núi Ông Bình là nơi Nguyễn Huệ đóng quân (ông Bình là tên chữ của Nguyễn Huệ lúc còn ở quê nhà). Sườn núi phía đông bắc có nhiều hang động. Lớn nhất là hang Tối Trời và hang Cọp. Hang Tối Trời ngày cũng như đêm, tối đen như mực. Ði vào hang phải dùng đuốc để soi sáng lối đi. Còn hang Cọp thì to lớn và rộng thênh thang, có thể lưu trú hàng trăm chiến binh cùng một lúc.

Chính vì vậy, Nguyễn Huệ đã dùng hang động ở đây làm nơi trú quân và là nơi xuất phát đánh chiếm phủ thành Quy Nhơn. Cũng theo các bô lão địa phương, thì thời Cần Vương nguyên soái Mai Xuân Thưởng thất trận ở Bàu Sấu (huyện An Nhơn), cũng lui về tạm ẩn ở núi Ông Bình một thời gian để chờ cơ hội.

Núi Ông Nhạc còn gọi là Ông Nhược nằm ở tây nam đèo An Khê, cao chừng 600 m, đối diện với núi Ông Bình, bề thế chẳng kém. Nơi đây cũng là nơi trú quân của Nguyễn Nhạc và là điểm xuất quân xuống đồng bằng dựng cờ khởi nghiệp của nhà Tây Sơn. Hiện nay, ở hai ngọn núi này còn lưu lại di tích gò Kho và bờ lũy Ông Nhạc.

Ở gần đỉnh đèo, liền với núi Ông Bình bây giờ là xóm Ké, xã Song An, huyện Ðác Pơ (An Khê cũ) là nơi mà ngày xưa gọi là kho "Binh lương đồ trận", là nơi tập kết quân lương để khởi nghĩa. Sau này gọi là gò Kho, còn gọi là gò Quán, bởi về sau, đây còn là nơi trao đổi hàng hóa, phẩm vật giữa miền xuôi và miền núi.



Xa hơn về phía đông nam là lũy Ông Nhạc, nay vẫn còn dấu tích. Bờ lũy xây bằng đất, có nơi cao đến 10 m, nối liền hai sườn núi Ông Nhạc và Ông Bình xuyên qua đèo An Khê. Do chiến tranh, bom đạn cày phá nên lũy Ông Nhạc đã bị san bằng nhiều đoạn.

Lũy Ông Nhạc, theo các nhà khoa học và quân sự, có thể được xem như tuyến phòng ngự phía đông của Tây Sơn thượng đạo nhằm ngăn chặn bước tiến quân của Chúa Nguyễn lúc bấy giờ.

Ngày nay, đèo An Khê cũng là địa chỉ du lịch hấp dẫn của hai tỉnh Gia Lai và Bình Ðịnh. Ðến tận nơi, du khách sẽ được mắt thấy, tai nghe biết bao câu chuyện kể về nhà Tây Sơn, về Tây Sơn thượng đạo, về đất Cửu An, Tú Thủy, núi Hoàng Ðế, đồng Cô Hầu, về anh hùng Ngô Mây ôm bom giết giặc Pháp tại đường đèo...

Ðến thăm đèo An Khê, du khách đã đặt chân lên đất Tây Sơn thượng đạo và Tây Sơn hạ đạo của thời khởi nghĩa Tây Sơn.

Posted by: M&N Aug 20 2009, 12:33 PM

Cụ Bùi Meo- tức thầy giáo Lên hiện là chủ nhân ngôi nhà cổ nhất ở An Khê (thuộc phường An Phú, thị xã An Khê). Có lẽ khu đất cao ráo này là một trong những nơi quần cư đầu tiên của người Kinh vừa đặt chân lên đèo Măng (cửa mở An Khê). Dân ở đâu thì thần ở đó. Và đình miếu An Lũy cũng phôi thai từ ấy. Vóc dáng ngôi nhà tôn nghiêm do nghệ nhân miền hạ đạo dày công đẽo khắc chạm trổ tinh vi: Gia nguyên chày cối đặt trên trính ba lá uốn cong, kèo tam đoạn đầu lân, tạ xoi sen bạo chỉ xổ. Cái khó nhất của tay nghề được truyền tụng “Khuôn lồng miệng ba, bàn khoa chỉ mồng” đều thể hiện ở đây với nét tài hoa và sinh động (thời giặc dồn dân ra phố, chúng tháo hai bộ bàn khoa chở về xuôi, phải thay vào hai gian phên dại).

Ông Bùi Meo vừa lên ba, cha mất sớm, mẹ tái giá theo chồng. Tuổi thơ nếm mùi khổ ải đủ đường. May nhờ bá phụ Bùi Vinh đưa cháu về nuôi dưỡng trong tình nghĩa ruột rà, được cho ăn học đàng hoàng. Cụ Bùi Meo tâm sự: “Khi tôi về với bác, ngôi nhà đã có từ xưa. Trước năm 1975, các nhà báo ở Sài Gòn về tìm hiểu và viết bài nghiên cứu đăng lên báo năm 1974; lúc ấy ngôi nhà đã có tuổi thọ 215 năm. Nếu quả vậy thì ngôi nhà xây dựng năm 1759”.

Hai người chị- con chú bác (con ông Bùi Vinh) với ông Bùi Meo là: Bùi Thị Nghiêm và Bùi Thị Mùi cũng từng sinh ra và lớn lên từ ngôi nhà cổ này.

Chị Bùi Thị Nghiêm là vợ của Đại tá Võ Văn Dật. Theo sách “Tìm hiểu nhận vật Bình Định” của Nguyễn Phu, Nguyễn Thiều: “Võ Văn Dật quê Thạch Bàn, Cát Sơn, Phù Cát là cháu ngoại cụ thủ khoa cử nhân Lê Đức Dĩnh. Ở tuổi vị thành niên, ông Dật đã theo chân đàn anh đi tìm đồng chí. Để biết tường tận hang ổ quân thù, tổ chức đưa ông đi lính Pháp. Có bằng tiểu học nên được bổ ngay chức đội trưởng khố xanh đóng tại An Khê. Cách mạng Tháng Tám thành công, ông Dật đứng vào hàng ngũ bộ đội Cụ Hồ, sớm kết nạp vào Đảng Đông Dương, từng giữ chức Trung đoàn trưởng Trung đoàn 120 trên mặt trận Tây Nguyên- Bình Định. Năm 1955 tập kết ra Bắc. Thống nhất đất nước, ông về hưu ở Quy Nhơn với quân hàm Đại tá. Năm 1995, ông lâm chung. Thọ 81 tuổi.”

Năm 1954, chị Nghiêm đã tiễn chồng và hai cô con gái lên đường tập kết. Trên 10 năm chị sống vò võ giữa nanh vuốt quân thù. Chị từng ban hội tề bắt quản thúc, quản chế nhiều lần, được ông Bùi Meo làm giấy bảo lãnh. Chị mất năm 2005, thọ 86 tuổi.

Chị Bùi Thị Mùi là vợ của Đỗ Trạc. Trong “Lịch sử Đảng bộ huyện An Khê” có đoạn: “Đồng chí Đỗ Trạc- người Bí thư chi bộ đầu tiên, người có công gây dựng phong trào cách mạng địa phương bị chúng bắt từ tháng 1-1947 trong chuyến đi công tác cơ sở. Biết đồng chí là cán bộ lãnh đạo quan trọng ở địa phương, thực dân Pháp và bọn tay sai đã dùng mọi thủ đoạn từ mua chuộc dụ dỗ đến cực hình tra tấn hòng khuất phục người chiến sĩ cộng sản. Bất lực trước tấm gương kiên trung bất khuất của Đỗ Trạc, sáng ngày 7-3-1947 chúng xử bắn đồng chí cùng một số chiến sĩ cách mạng tại sân bóng An Khê”.

Chị Mùi vừa sinh gặp lúc giặc lùng sục, phải võng mẹ con chạy đến trại ông Hồ Nghĩa cạnh lỗ sa lánh nạn, vì dầm mưa gió chị sản hậu chết năm 1945 vừa tròn 19 tuổi. Anh Đỗ Trạc ở Quảng Ngãi kịp về nhìn mặt vợ lần cuối. Hiện nay, Đỗ Thị Thương (con gái đồng chí Đỗ Trạc) đang sống ở thành phố Pleiku.
Có thể coi ngôi nhà cổ ấy là chứng nhân lịch sử và đã cưu mang bồi đắp cho những thành viên sống và làm việc từ thai nghén đến đỉnh cao của cuộc cách mạng giải phóng dân tộc ở địa phương An Khê.

Quốc Thành

Posted by: M&N Aug 24 2009, 11:46 AM

Người dân Gia Lai vẫn quen gọi với cái tên “Đèo cổng trời”, quãng đường đèo không dài nhưng độ dốc đứng tạo cho ta cảm giác như lên với trời xanh, có lẽ vì đặc điểm này mà nó thích hợp với tên gọi đó



Nếu ai từng lên phố núi Pleiku theo quốc lộ 19 và lại vào 2 mùa mưa-nắng rất đặc trưng của Cao nguyên này chắc hẳn sẽ không ngỡ ngàng trước 2 vẻ đẹp rất riêng, rất nên thơ của phong cảnh nơi đây. Nếu bạn đến vào mùa nắng sẽ như lạc vào rừng cúc quỳ vàng rực rỡ dọc theo đoạn đường lên đến đỉnh trời, và nếu là mùa mưa bạn càng không khõi ngỡ ngàng trước làn sóng nhấp nhô của cỏ tranh đuổi nhau trên sườn núi. Cảnh quan của

Posted by: M&N Aug 26 2009, 02:01 PM

Những câu chuyện hè phố

Pleiku, đâu đó vẫn có những phận người âm thầm trong cuộc mưu sinh, thậm chí sinh hoạt trên hè phố. Những hình ảnh vừa làm xao động lòng người, vừa gây nhức nhối giữa lòng phố thị!

Câu chuyện thứ nhất

Tôi ghé “nhà” ông hai lần trong một buổi sáng, nhưng “cửa” khóa im ỉm bằng một ổ khóa chắc chắn. Nơi tạm cư này, với ông, có thể gọi là “nhà” bởi nó giúp ông che mưa che nắng, có một chỗ ngả lưng sau một ngày nhọc mệt, nhưng với người khác thì không khác gì một ngăn tủ chứa đồ. Nó đóng bằng ván ép, chỉ cao có chừng... 1 mét, nhưng được cái dài cũng gần 1,8 mét, cửa kéo. Vì thế, chưa bao giờ ông được thoải mái đứng vươn vai trước cửa nhà đúng kiểu một chủ nhân thực thụ mà chỉ có thể lom khom ngồi, khi thì hút điếu thuốc, khi ngắm phố phường; đêm xuống thì tự xoay xở, co duỗi trong cái không gian khiêm tốn vừa in một chỗ nằm. “Căn nhà” đặc biệt này nằm ngay góc ngã tư Hai Bà Trưng- Hoàng Văn Thụ, bên hông Nhà Thiếu nhi tỉnh.

Ngồi xổm xuống lề đường ăn bữa cơm chiều mua tạm đâu đó, ông tiếp chuyện vị khách bất đắc dĩ là tôi với thái độ khá vui vẻ, cởi mở, chừng như lâu lắm rồi ông mới có “khách” đến nhà. Ông nói tên ông là Huỳnh Ngọc Châu, năm nay trên 70 tuổi, không con cái, phiêu bạt mãi từ xứ Quảng vào đây, còn Quảng Nam hay Quảng Ngãi thì ông không cho biết cụ thể mà chỉ nói là “xa lắm”. Ban ngày ông đi nhặt ve chai bán lấy tiền sống qua ngày, đêm về ngủ tại đây. “Căn nhà” do một ni sư tình cờ thấy ông già cả, phải ngủ bên lề đường nên đóng tặng. Nếu không chú ý thì người qua đường cũng chỉ cho rằng đó là một thùng đựng đồ nghề linh tinh của mấy anh thợ sửa xe dọc đường. Mùa mưa, trên nóc “nhà” phủ mấy tấm bạt để chống dột. Ông mở “cửa” nhà bảo chẳng có gì, chỉ có một chiếc chiếu, cái gối nhỏ và tấm chăn cũ kỹ cùng một ít quần áo. “Vậy thì khóa cửa làm gì?”- tôi hỏi. Ông liền trợn mắt: “Chu cha, không khóa thì bữa sau tui không còn cái quần để mặc đó!”. Thì ra mấy tên giang hồ vặt cũng không tha cho mớ “tài sản” bé mọn này nên ông mới phải sắm ổ khóa.

Hẳn người ta sẽ tự hỏi: Còn những nhu cầu tối thiểu khác của con người thì sao? “Thì vô trong nhà Thiếu nhi này nè”- ông chỉ tay. Và đó là cách một con người tồn tại, ngay ngã tư sầm uất ấy, suốt mấy năm nay. Ông kể rằng số ông còn may, có lần ông đi nhặt ve chai ở cầu Hội Phú, bị ngã đập đầu xuống đường bất tỉnh, “may nhờ có mấy anh xe ôm tốt bụng chở vô bệnh viện cấp cứu nên bây giờ tui mới còn ngồi đây nói chuyện với cô nè!”. Những đêm mưa rơi lộp bộp trên “mái nhà”, chẳng hiểu ông lão già nua có thấy nhớ quê và thèm một nơi nương tựa đúng nghĩa?

Câu chuyện thứ... n+1

Sỡ dĩ gọi là “câu chuyện thứ n+1” bởi đây là câu chuyện dường như không có hồi kết. Nó là chuyện lâu nay đã vậy, và sẽ cứ vậy nếu không có một giải pháp rốt ráo. Đó là chuyện ăn xin trên hè phố.



Bắt đầu là chuyện một cô bé tí xíu, khoảng chừng 5-6 tuổi, bù xù long rong trên đường phố để xin ăn. Người ta sẽ thấy thương cho một đứa trẻ bươn bả quá sớm với cuộc đời thay vì được chơi, được học, rồi người ta sẽ móc ví ra và đặt vào tay em một chút lòng hảo tâm. Tối, gặp lại cô bé trong một quán nước, chúng tôi bèn tò mò hỏi cháu tên gì, nhà ở đâu. Cô bé nhìn chúng tôi chăm chăm không trả lời, rối lấm lét nhìn về phía con đường nhập nhoạng trước mặt. Bé vừa đi khỏi, cũng vì tò mò, chúng tôi lặng lẽ theo sau xem hành trình của nó ra sao. Tưởng nó chỉ đi một mình, không ngờ luôn có một thanh niên đi trước và giữ một khoảng cách nhất định với con bé, có vẻ như cả hai không liên quan gì đến nhau. Đến đoạn vắng người, bất chợt gã trai vận “hắc phục” bằng jeans và pull, tóc nhuộm vàng hoe dưới vành mũ lưỡi trai sùm sụp quay lại hất hàm ra lệnh một câu cụt ngủn: “Đi!”, vẻ như không hài lòng khi thấy có người vừa hỏi chuyện con bé. Thêm một đoạn nữa, con bé móc tiền ra đưa cho tên chăn dắt. Sau đó, nó cứ lon ton tưởng chừng hết sức vô tư nhưng luôn giữ một khoảng cách “xa lạ” với gã trai đi trước, cả hai lần lượt đi từ đường Hai Bà Trưng qua Trần Phú, xuống Hùng Vương, trên đường đi đều lê la ghé những quán ăn hoặc quán cóc dọc đường.

Thì ra có cả một đường dây ăn xin với những tên chăn dắt chuyên nghiệp- chuyện chỉ có ở các thành phố lớn. Hẳn là đội quân “cái bang trẻ con” đều được chăn dắt theo kiểu từ xa này. Tại những địa điểm đông đúc, nhất là nơi quán xá, mua bán tấp nập, không bao giờ thiếu đội quân này. Chúng ngây thơ và tinh ranh, kiểu thường thấy ở trẻ em đường phố. Có lần, tại siêu thị bánh Tam Ba, khi chúng tôi giơ máy ảnh lên định bấm một kiểu thì có đứa trong đội quân tí hon đang đeo đẽo xin tiền khách bỗng nhanh tay chỉ và kêu lên: “A, nhà báo kìa!” và cả nhóm nhanh như chớp giải tán ngay tắp lự. Dường như chúng đã được rèn cho phản xạ này để lẩn đi những lúc cần thiết. Những tuổi thơ trong sáng đã bị đánh cắp, phục vụ cho việc xin ăn đã trở thành “công nghệ”, phục vụ cho những kẻ ngồi nhà dài lưng kiếm tiền nhờ vào sự thương cảm của xã hội đối với trẻ thơ. Người ta không khỏi nghi ngại và sẽ tự hỏi, lần sau, nếu gặp lại những đứa trẻ như thế, liệu có nên móc ví ra và đặt vào tay chúng một chút lòng hảo tâm nữa chăng?
Một vài câu chuyện nêu trên có lẽ là những điều mà một đô thị đẹp, văn minh (và nhân ái) cần để mắt, để tâm.


Lam Nguyên

Posted by: M&N Aug 26 2009, 02:18 PM

Bài 1: Trước mắt có...gai

Thành phố thường được nhiều người gọi yêu là “phố núi” này vừa làm lễ đón nhận quyết định công nhận đô thị loại hai . Với bề dày tám thập kỷ xây dựng, đặc biệt là trong một thập niên qua, Pleiku đã có nhiều đổi thay, phố núi bây giờ mang dáng dấp một đô thị hiện đại, từ cơ sở hạ tầng đến các dịch vụ phục vụ đời sống đều có bước phát triển…Thế nhưng phía sau nét hào nhoáng ấy vẫn còn một vài điều đáng quan tâm.

Đậm nhạt kiến trúc đô thị

Có một kiến trúc sư khi đứng trên tầng thượng khách sạn Hoàng Anh Gia Lai ngắm cảnh đã nhận xét rằng, kiến trúc của thành phố Pleiku cứ như “ai ném một rổ đất”, chỗ dồn cục, chỗ lưa thưa, chỗ thấp, chỗ cao v.v…Trong khi đó cũng trên vùng đất Tây Nguyên này từ trăm năm trước người Pháp đã qui hoạch thành phố Đà Lạt với một nét riêng. Hơn 1500 ngôi biệt thự đều xây dựng theo lối kiến trúc miền Bắc nước Pháp, nhà cao không quá ba tầng và vườn hoa bao quanh biệt thự. Khu vực bên này hồ Xuân Hương là Khách sạn Palace- điểm nhấn của thành phố. Trải qua nhiều năm, qua nhiều cấp chính quyền nhưng tất cả đều tuân thủ theo qui hoạch từ trước, nhờ vậy đến nay thành phố này tuy đông dân hơn, nhiều nhà hơn xưa song vẫn giữ nguyên dáng vẻ của mình. Còn Pleiku với không gian vườn và hàng chục quả đồi bát úp nằm giữa lòng thành phố lẽ ra trong quá trình phát triển phải được giữ nguyên trạng song khi thi công xây dựng nhà ở, người ta đã phá đi những nét đáng yêu ấy bằng cách đào đất cho bằng phẳng, bạt đồi cho thấp xuống...



Đã vậy những năm gần đây do đời sống kinh tế phát triển nên người Pleiku đua nhau xây nhà mới, nhiều ngôi nhà kiến trúc vừa tây vừa ta, lại vừa pha trộn kiểu Ả rập, chóp nhọn, nóc hình khối vuông đủ cả, chưa kể những ngôi nhà…lép cũng đã xuất hiện ở một vài trục đường chính. Bên cạnh đó, đặc thù của Pleiku cũng như Tây Nguyên có hai mùa mưa nắng trong năm, mưa kéo dài đến 5-6 tháng đất mọc rong, mọc rêu, mùa khô nắng đến cháy da nhưng hầu như nhà nào cũng lắp kính và làm hành lang bên trong (nhất là các công sở) như cố tình đưa mặt ra cho mưa tạt, cho nắng táp. Do vậy mùa nắng thì bị hiệu ứng nhà kính, nóng đổ mồ hôi, mưa thì ẩm mốc. Lại có nhà đính hẳn cả hai mặt tường hông bằng những tấm tôn chống thấm nước mưa như phải mang một tấm áo giáp kỳ quặc. Rồi cao ốc, khách sạn 18-20 tầng, tòa nhà tháp đôi… không biết định vị nơi nào là điểm nhấn, là trung tâm kiến trúc của thành phố…Hơn chục năm trước, khu nhà lồng Trung tâm Thương mại Pleiku như là một điểm nhấn của khu vực Tây Nam thành phố bởi nóc cao, cách điệu mái nhà rông, bây giờ thì nó khiêm tốn nấp sau những mái nhà trên 4 trục đường bao quanh.
Chưa hết, ngoại ô Pleiku có nhiều làng đồng bào dân tộc ít người như Roh, Kép, Nhao v.v…với những ngôi nhà sàn, nhà rông mái cao vút tạo thành một nét riêng phố núi. Nhưng bây giờ đi dọc quốc lộ 19, 14, đố ai có thể nhìn thấy được làng nào, tất cả đã bị những nhà cao tầng dọc hai bên đường che kín.

Lôi thôi cơ sở hạ tầng



Bể bơi trong Công viên Lý Tự Trọng. Ảnh: Thanh Phong
Công viên Lý Tự Trọng tọa lạc ngay trung tâm thành phố với một vị trí đắc địa, bởi bên kia đường là Quảng trường 17/3, công viên lại tiếp giáp với nhiều công trình văn hóa lịch sử như Bảo tàng tổng hợp, Bảo tàng Hồ Chí Minh, chùa Hộ quốc. Mười năm trước, đã có lúc công viên là tâm điểm của dư luận phố núi, đặc biệt là về vấn đề chất lượng kỹ thuật, về công tác giải tỏa, đền bù. Rồi thì sau đó mọi việc cũng được chính quyền địa phương và các ngành chức năng giải quyết ổn thỏa. Công viên có bể bơi rộng lớn, dãy ki-ốt và được trồng nhiều cây xanh. Song thực tế hiện nay công trình này không phát huy tác dụng, thậm chí còn làm ảnh hưởng đến mỹ quan đô thị. Màu vôi quét tường qua thời gian trở nên xám xịt. Bể bơi đã bị bong bề mặt, trơ cả đáy, gạch lát nền thềm bể cũng bị bong ra, cỏ mọc, người ta còn phơi cả củi và quần áo tại đây. Các phòng tắm, phòng thay quần áo trở thành nhà kho. Trong khuôn viên bể bơi cũng là nơi tận dụng để tập kết các xe chở rác. Dãy ki-ốt cũng là những nhà kho, là quán bán hàng. Công viên nhưng lại có hàng rào bê tông và cọc sắt che chắn. Trời chiều, không gian nơi đây âm u, không ai dám vào ngồi nghỉ trên ghế đá dưới những gốc si rậm rạp?

Mười năm, một công trình văn hóa trị giá hàng chục tỷ đồng vào thời điểm đó giờ đã ra nông nổi nầy!



Bên cạnh công viên là công trình Bảo tàng tổng hợp tỉnh vừa hoàn thành thi công. Khu đất trống trước bảo tàng đang được một số người dân tận dụng để bày tủ thuốc lá, bán chim cảnh và đổ cả rác; xe tải, xe taxi cũng vào đậu đỗ tại đây. Cách đó khoảng 100 mét là Rạp chiếu bóng Hoa Lư trước kia liên hoàn với các cơ quan: Sở Văn hóa- Thông tin, Sở Công nghiệp, Thư viện tỉnh, Sở Thể dục- Thể thao. Sau khi khu vực này được giải tỏa để xây dựng quảng trường, chỉ còn lại rạp chiếu bóng như “trơ gan cùng tuế nguyệt”. Phía trước là dãy dài giải phân cách (cứng) cùng vòng xuyến lớn trên đường Phạm Văn Đồng và ngã ba Hoa Lư. Trước tết nguyên đán, người ta mang những chậu hoa lắp vào, sau tết lại mang đi, mấy tháng nay giải phân cách và vòng xuyến trơ đất đỏ, có người đem đổ cành cây mục, đổ cả xà bần vào như bãi rác công cộng! Công ty công trình đô thị Pleiku đã chở đất đến đổ tại vòng xuyến nhưng san chưa hết, đến sáng ngày 25-5-2009 đống đất còn cao như ngọn núi nhỏ.



Trở lại với chuyện công viên ở thành phố Pleiku mới thấy công viên không ra…công viên. Vì sao ư? Mang tiếng là công viên nhưng thiếu không gian cây xanh và những công trình phụ trợ. Có một công viên Diên Hồng thì ở bên kia đồi, cảnh quan nhếch nhác, chuồng thú hôi hám và các bãi cỏ trở thành nơi cho dân nhậu chiều chiều vào…nhậu. Công viên Đồng Xanh lại “trấn” tận xã An Phú cách xa trung tâm thành phố. Còn công viên Lý Tự Trọng thì như đã nêu.

Lẽ ra dọc theo các trục đường phố, nên qui hoạch các tiểu hoa viên để phục vụ cho du khách và người đi bộ nghỉ chân, các tiểu hoa viên này có hoa, cỏ, vòi phun nước và tượng đài.

Bên dưới thi thoảng lại bị đào bới, cắt đường, đào đường, còn bên trên luôn bùng nhùng những dây, những trụ dày đặc trên các trục đường. Khổ cho những trụ điện quá tải, đã bị hàng núi dây điện treo lại còn bị nào cáp, nào dây điện thoại quấn thêm. Ngay ngã ba Hoa Lư, ngã ba Hùng Vương- Trần Hưng Đạo, các trụ điện khổng lồ cứ thản nhiên khoe dáng vóc của mình cùng những mạng nhện trên mình chúng.



Nêu qua vài chuyện như trên, có thể các bạn sẽ cho rằng đó là do thời kỳ quá độ của sự phát triển đô thị chăng? Xin thưa, tốc độ phát triển đô thị ở Việt Nam cũng như ở Gia Lai là rất nhanh nhưng không ai chấp nhận những tồn đọng lưu cữu như vậy về xây dựng, về giá trị kiến trúc thẩm mỹ của một thành phố. Do đó cần có những điều chỉnh, khắc phục để mang lại sự phối hợp hài hòa, mỹ quan cho thành phố Pleiku trong tương lai gần, khẳng định vai trò là một đô thị trung tâm của khu vực tam giác phát triển Việt Nam- Lào- Campuchia.

Thanh Phong

Posted by: M&N Aug 26 2009, 02:30 PM

Văn minh phố núi

Đã qua lâu rồi cái thời bao cấp, mọi người ăn cốt no, mặc cốt kín. Bây giờ người ta không phải ăn ngon mà ăn sao vừa đủ dinh dưỡng và bảo đảm sức khỏe; chuyện mặc cũng vậy, mặc đẹp và lịch sự, hợp thời trang. Rõ ràng thời nào có kiểu của thời đó. Chuyện văn minh đô thị cũng vậy, đô thị càng hiện đại thì càng đòi hỏi cư dân đô thị đó cũng phải có cách ứng xử sao cho đúng tầm. Vậy mà thảng hoặc trong cuộc sống chúng ta vẫn còn gặp những trường hợp đáng để suy ngẫm…

Rác từ nhà ra ngõ

Phần đông người dân phố núi Pleiku bây giờ đã quen với cuộc sống đầy đủ tiện nghi. Nhà nào cũng có ti vi, tủ lạnh, bếp ga, máy điều hòa, xe máy, nhiều nhà còn sắm cả ô tô v.v…Sáng sáng xe cộ đậu kín trước các quán phở, quán bún bò ở đường Nguyễn Văn Trỗi, Cù Chính Lan, Hùng Vương, Trần Phú, Phan Đình Phùng…Tô phở từ chục ngàn lên mười hai, mười lăm, rồi lên tới mười bảy, thậm chí có quán bán đến hai chục, hai mươi lăm nghìn đồng mà thực khách vẫn đông nghìn nghịt. Quán đông nhưng thật tình nếu ai kỹ tính một chút chưa chắc ăn đã thấy ngon bởi chỉ cần nhìn xuống nền nhà là sẽ không muốn ăn vì bên dưới đầy những giấy lau…Có lần tôi đã thử gợi ý cho một chị chủ quán phở ở đường Hùng Vương (đối diện nhà sách Thanh niên) rằng chị nên đặt những chiếc giỏ nhựa bên cạnh bàn ăn để khách bỏ giấy lau vào đó cho hợp vệ sinh. Chị đã nghe lời làm vậy nhưng chỉ sau một ngày thì đâu lại hoàn đấy. Chị lắc đầu: Chẳng ai chịu bỏ giấy vào giỏ cả, thậm chí có người bĩu môi: Ôi dào, hơi đâu! Nhiều người còn hất cả giỏ đi nơi khác.


Tưởng tượng cả một nền quán điểm tâm dày đặc giấy lau (khổ nỗi là loại giấy lau ở các quán phở đều là loại giấy rẻ tiền, một mặt hơi láng một mặt nhám, xỉn màu), rồi một vài thực khách cứ đánh tanh tách trong miệng cái tăm xỉa răng, người viết bất giác rùng mình. Không tin các bạn cứ thử đến các quán phở, quán bún bò, bún riêu, mì Quảng ở các con phố đã nêu trên thì biết!

Trong quán xá đã vậy, ngoài đường phố cũng chẳng hơn, đặc biệt là vào buổi chiều. Hầu như trước nhà nào cũng có một vài bao ni lông đựng rác đợi xe đến lấy. Bao to, bao nhỏ đủ cả. Mà nào có gọn gàng gì, rác trong bao cứ thòi ra. Thỉnh thoảng một vài người nhặt rác còn đến lôi ra xem có gì nhặt nhạnh được không. Rồi cứ cách bốn năm trăm mét lại gặp một đống rác lớn do các công nhân vệ sinh chuyển từ xe đẩy đến để chờ xe ô tô chuyên dụng hốt vào buổi tối. Nhắc đến chuyện này tôi lại liên tưởng đến các thùng đựng rác đặc biệt của người dân Lào, ở thủ đô Viêng Chăn hay các đô thị lớn như Savan, Pak se chúng ta đều có thể thấy nó trước mỗi ngôi nhà.

Nó được làm từ những chiếc lốp xe ô tô cũ, đính cúc chắc chắn và có nắp, nhìn như những chiếc nồi khá đẹp lại vệ sinh và điều quan trọng là nó tận dụng được những phế liệu mà nếu xử lý thì phải tốn nhiều tiền và gây ô nhiễm môi trường.

Ở những nơi công cộng, tụ tập đông người như quảng trường 17/3 cứ vào chập tối là đầy bao bì ni lông, giấy vụn, mảnh báo…Người ta đến đây để đi bộ, tập thể dục hoặc dạo mát nhưng chẳng hiểu sao lại xả rác nhiều như vậy. Đó là chưa kể công viên Diên Hồng, người viết bài nầy đã mục sở thị rác rải đầy thảm cỏ, rải cả trên lối đi. Song hành với rác là nước thải cũng gây phiền hà không kém. Nhiều nhà cứ tạt nước ra trước đường. Các tiệm rửa xe thì khỏi nói, nước xà phòng, nước pha dầu nhớt cũng cứ cho chảy vào rãnh, lềnh bềnh những bọt, những lớp váng màng màng…

Cũng xin được nói thêm là tham gia vào chuyện làm bẩn thành phố còn có các xe tải, xe công nông làm vương vãi đá, cát, nhất là đất đỏ, bùn dính bánh xe trên các con đường gần khu vực trung tâm thành phố.

Ứng xử của người phố

Có dịp vào sân vận động xem thi đấu bóng đá mới thấy sợ chỗ đông người. Khán đài chật chội là vậy nhưng dày đặc khói thuốc lá. Người ngồi trước hút, bên hông hút, người ngồi sau cũng hút. Không kể đang theo dõi trận đấu hay đang giải lao, lúc nào xung quanh ta cũng đầy khói thuốc. Đã vậy có vị còn phà khói thẳng vào người đối diện cho ra vẻ ta đây… sành điệu. Anh mà phản đối ư? Lập tức sẽ bị những cái trừng mắt hay chí ít cũng tiếng xì xuỵt, cự nự lại. Thôi thì nhỏ nhẹ nhắc khéo, nào là hút ít thôi, có phụ nữ ngồi bên, nếu không muốn sinh chuyện rắc rối?

Một biểu hiện quen thuộc về sự trì trệ của nhiều thành phố đó là đội quân bán hàng rong đổ về khá đông và Pleiku cũng không ngoại lệ, thậm chí có phần hơn. Bạn chỉ cần ngồi ở một quán cà phê nào đó trong khoảng thời gian chừng mười phút, sẽ có ít nhất bốn năm lần bạn phải trả lời những người bán vé số dạo, người đánh giày mời chào và cả người ăn xin. Thảnh thơi cũng chẳng sao, còn nếu bạn đang mượn ly cà phê để suy nghĩ về một việc gì đó thì đúng là bị làm phiền. Làm thinh hoặc lắc đầu thì có vẻ khiếm nhã nếu người bán vé số là bậc cao niên, còn nếu trả lời sẽ bị mệt mỏi đấy bởi không chỉ một lần. Được biết hiện nay chính quyền một số thành phố như Đà Nẵng, Đà Lạt đã triển khai triệt để công tác làm sạch môi trường xã hội nên ở các thành phố này không còn người bán vé số dạo, đánh giày và người ăn xin, ở Pleiku thì đến bao giờ thực hiện được?


Một người bạn của tôi từ nước ngoài về thăm Pleiku đã ngán ngẩm lắc đầu: Đường phố Pleiku không có vỉa hè! Tự ái tôi cãi: Vỉa hè Pleiku thuộc loại vỉa hè rộng nhất nước chứ sao không có? Anh ta cười, nói thêm: Thì anh cứ đi xem, làm gì có vỉa hè? Ngẫm nghĩ tôi thấy nhận xét của anh đúng thật. Cả hàng trăm mét vỉa hè ở phố Hoàng Văn Thụ, đoạn từ cổng Trung tâm Thương mại đến giáp đường Hai Bà Trưng đều bị lấn chiếm, đặc biệt là các cửa hàng xe đạp bày hẳn hàng ra tận mép đường. Người đi bộ đến đoạn này đều phải đi xuống lòng đường. Buổi sáng còn ách tắc hơn do “dư âm” chợ đêm vẫn còn. Ở các đoạn phố khác tình trạng cũng tương tự: Các hộ kinh doanh tận dụng mặt bằng trước nhà ngang nhiên bày hàng ra bán, cứ như chỗ vỉa hè ấy là của riêng mình! Tình trạng này tồn tại đã lâu nhưng có lẽ do không ai nhắc nhở, xử lý nên cứ “vũ như cẩn”. Phải chi nếu ngày nào cũng có lực lượng chức năng tuần hành, kiểm tra, xử phạt thì làm gì phố không ra phố như vậy?

Đang bước vào những ngày hè, quảng trường 17/3 lại chuẩn bị gồng mình đón hàng ngàn lượt người vào đây mỗi ngày, nhất là các thiếu niên vào thả diều buổi chiều. Những bước chạy vội vã sẽ cày lật cỏ xanh lên và cả những chiếc chân chống xe máy nữa cũng sẽ hành hạ lớp cỏ non mọc chưa kịp tốt ở quảng trường. Dẫu biết có ngăn cấm cũng không được, bởi làm gì còn nơi nào cho các em tận hưởng thú vui ngày hè nhưng nếu như chúng ta tổ chức tốt nơi thả diều, đồng thời nhắc nhở các vị phụ huynh thường xuyên lưu ý con em mình tích cực bảo vệ cây xanh, sân cỏ, không xả rác… thì chắc chắn quảng trường sẽ không như những gì chúng ta từng chứng kiến?



Còn nhiều chuyện nữa, bởi nói về thành phố Pleiku không chỉ chừng ấy chuyện, những gì tôi đã nêu chỉ như một vài lát cắt nhỏ cắt ngang cuộc sống đời thường. Tảng băng trôi có phần nổi, phần chìm, phần bạn thấy chưa phải là tổng thể song nếu không có phần chìm thì phần kia sao nổi được? Mong rằng những mảnh vụn chắp nối lại qua phóng sự này sẽ giúp chúng ta yêu quí hơn phố núi 80 năm tuổi để có những điều chỉnh sao cho “đời còn dễ thương…” như chính bản thân thành phố Pleiku vậy!

Thanh Phong

Posted by: M&N Aug 27 2009, 10:33 AM

Với tôi, vỉa hè ở Pleiku như một xã hội thu nhỏ. Ở đó, góp mặt đủ các cảnh đời, đủ cách kiếm tiền. Đến đó, có thể ta sẽ gặp những cảnh chướng tai gai mắt nhưng có đôi khi lại xúc động đến nao lòng.

Muôn mặt đời thường

Vỉa hè đường Hùng Vương một buổi sáng tôi và anh bạn đang ngồi uống cà phê thì: “Đánh giày đi chú ơi!”. Quay qua, tôi nhận ra một cậu bé trạc 13, 14 tuổi. Tôi lắc đầu. “Vậy chú mua đĩa CD nhé! MC Hoàng Thùy Linh kiêm diễn viên truyền hình- 16 phút nóng bỏng đây!”. Thấy tôi lại lắc đầu, cậu bé lôi từ trong túi áo khoác 3 đĩa CD không hộp, không nhãn mác tiếp tục chèo kéo. Hỏi chuyện, chúng tôi biết em tên là Thành, nhà ở phường Tây Sơn. Nhà nghèo, nguồn sống chủ yếu dựa vào việc bán hàng rong trên phố, từ ví da, kính mát, móc chìa khóa đến keo diệt chuột của bố, nên chỉ mới học hết lớp 3 thì Thành phải bỏ học, đi bán vé số dạo phụ giúp gia đình. Bây giờ lớn rồi nên Thành chuyển sang nghề đánh giày.

...Chúng tôi ngang qua đường Lê Lợi, chợt nhớ trên đoạn đường này có một quán “bún đuổi” khá ngon. Gọi là “bún đuổi” là bởi chủ quán kinh doanh ngay trên vỉa hè. Sáng nào cũng vậy, cả một đoạn hè phố chừng 100 m2 luôn kín chỗ. Xe máy, xe taxi đậu cả dãy dài lan cả sang phía vỉa hè bên kia đường. Vì lấn chiếm vỉa hè nên chủ quán vừa bán hàng vừa phải canh chừng sự xuất hiện của xe chở đội bảo vệ trật tự của phường. Khi xe tới thì hàng ghế được nhanh chóng dẹp lại, khi xe vừa đi qua chừng vài chục mét rồi quẹo vào đoạn phố khác thì lại lục đục, bàn ghế được bê ra và khách lại xì xụp. Hỏi chuyện, bà chủ quán cho biết: Chỉ những ngày lễ, ngày kỷ niệm sự kiện nào đó hay tháng an toàn giao thông thì họ mới đuổi. Còn thì cứ bán vô tư.

Câu nói của bà chủ quán ai ngờ lại mang tính khái quát cao. Pleiku có tới hàng chục ngàn mét vuông vỉa hè đang bị chiếm đoạt công nhiên như vậy. Người đi bộ cứ việc tràn xuống lòng đường mà đi, làm cho đường đã chật càng chật thêm. Mà không chỉ có “bún đuổi”, còn có hàng trăm thứ hàng “đuổi” khác như bánh mì, quần áo, rau dưa… cứ bày ra hè phố bán tưng bừng.

Đó là chuyện ban ngày. Đêm xuống, vỉa hè Pleiku lại khoác trên mình một chiếc áo khác. Đường Trần Phú thì vỉa hè dùng để xe máy còn lòng đường dành đỗ xe ô tô. Phố Hai Bà Trưng đoạn chạy qua Trung tâm Thương mại Pleiku, chẳng biết từ bao giờ đã trở thành “ phố giải khát”. Ban đầu chỉ vài ba chủ nhà mở bán, sau thấy đông khách nhiều người tìm đến lấn chiếm mặt bằng để kinh doanh. Mặc dù thành phố đã có quy định về tuyến phố văn minh thương mại, nhưng dường như việc thực hiện vẫn còn dở dang lắm.

Khoảng lặng... dễ thương

Tuy thế cũng phải thừa nhận rằng: Từ vỉa hè có thể nhận ra những nét đáng yêu, đáng trân trọng của phố núi Pleiku. Một hè phố trải mượt màu tím hoa bằng lăng trước ráng chiều trên đường Đinh Tiên Hoàng. Một khoảng không gian nồng nàn hương hoa sữa giữa đêm khuya trên đường Tăng Bạt Hổ. Một chén chè sen, chè chuối vàng sánh ngọt thơm, săn sắt của xứ Huế không thể nào quên trên vỉa hè đường Nguyễn Thái Học. Hoàng hôn xuống, những hàng quán ăn đêm lại mang đến cho nhịp sống hè phố một sắc thái mới. Những xe phở chen chúc thực khách trên vỉa hè đường Hùng Vương đối diện Trung tâm Bưu điện. Rồi hàng hột vịt lộn, chân gà nướng tẩm bơ, bánh mì xíu mại… kéo dài cả một khúc đường Trần Phú sang cả Nguyễn Thiện Thuật không bao giờ thiếu tiếng ồn nhưng ngon, rẻ và thân tình.



Như một sự ngẫu nhiên, cùng với các món ăn hè phố, những quán cà phê cóc vỉa hè trên đường phố Pleiku cũng khiến ta khó có thể quên. Có lẽ trong các loại hình quán cóc, cà phê cóc có sức sống mãnh liệt hơn cả. Không biển hiệu, không hệ thống âm thanh, không có những nhân viên phục vụ xinh đẹp… chỉ với những bộ bàn ghế giản đơn nhưng cà phê vỉa hè không bao giờ ít khách. Điều gì lôi cuốn họ đến những quán cóc này? Có người cho rằng nó vừa ngon mà lại hợp với túi tiền vì giá rất bình dân. Nhưng cũng không ít người lại xem đó như một thú vui. Ngồi quán vỉa hè có thể ngắm nhìn dòng người qua lại, tiếp nhận được những thông tin mới lạ, nóng hổi. Người ta cũng có thể cảm nhận được hơi thở của cuộc sống, của thời đại. Những dòng người hối hả đến công sở, lại có những con người đang vất vả, bươn chải mưu sinh trên hè phố, đã làm nên bức tranh nhiều mặt của nhịp sống đô thị...

Vỉa hè, bỏ qua những gì chướng tai gai mắt, thì từ đây luôn để lại cho ta những dấu ấn khó quên, giúp ta có thể nhận ra hạnh phúc và đau khổ, khát vọng và tuyệt vọng, sự cần mẫn và lười biếng và còn nhiều, nhiều hơn thế nữa...

Hoàng Hải

Posted by: M&N Sep 10 2009, 11:18 AM

Nguyễn Quang Tuệ

Nắng đã đổi sang màu mật ong đại ngàn. Hoa pơlang đong đưa như gọi mời những cơn gió hoang mang hơi nóng trở về, để lửa đỏ bắt đầu cháy hết mình trên những ngọn cây cao. Bây giờ, các buôn làng Jrai, Bahnar đang vào mùa lễ hội.


Nắng đã đổi sang màu mật ong đại ngàn. Hoa pơlang đong đưa như gọi mời những cơn gió hoang mang hơi nóng trở về, để lửa đỏ bắt đầu cháy hết mình trên những ngọn cây cao. Bây giờ, các buôn làng Jrai, Bahnar đang vào mùa lễ hội.



Nhà ở cho người, chuồng trại cho gia súc được sửa sang trở lại; bến nước và nhà rông càng được coi sóc kĩ hơn vào giai đoạn này. Tiếng chày giã gạo, tiếng cối giã củ làm rượu pơng pang pơng pang vang vọng, trộn cùng tiếng dao, nhịp rìu chặt cây, đẽo cột, dựng tượng. Hàng trăm người hoan hỉ vây quanh những dãy rượu ghè dài; hàng trăm người cùng đu mình giữa trời xanh bát ngát, để dựng nên ngôi nhà rông mới.


Tôi đi miên man dọc những con đường vui mùa lễ hội, bắt gặp vô vàn những ánh nhìn hả hê và rất nhiều những nụ cười tươi tắn. Không lạ mắt và vui sướng sao được khi có khách xa đến nhà, cụ già tám mươi tuổi ở vùng sâu, nhanh nhẹn nhấc điện thoại viễn thông gọi con về tiếp đón. Không mừng sao được khi sự đổi mới của buôn làng đã thấy rõ qua từng năm…






Dĩ nhiên là đằng sau sự ngất ngây men say ấy, tôi cũng kịp nhận ra rằng cuộc sống ở các buôn làng chưa phải đầy đủ, vẹn toàn. Vẫn còn những mái nhà tranh sạm nắng sương vất vả sớm hôm. Vẫn còn nhiều nơi, các bạn trẻ thiếu chỗ vui chơi, phải đá bóng trên những sân đất lầm bụi hoặc lầy lội... Nhưng, tôi tin vào ngày mai, khi các cô bé thấy khách lạ, vội vàng nép vào nhau, trong veo đôi mắt ngước nhìn hôm nay, sẽ được học hành đến nơi đến chốn, sẽ trưởng thành, trở về chung tay xây đắp buôn làng của mình.

Nguyễn Quang Tuệ

Posted by: caoduy Nov 4 2009, 09:39 AM

Ngày 15 tháng giêng năm 1972, tại bãi đáp trực thăng Ba Gi cách thị xã Qui Nhơn 12 cây số về hướng Tây Bắc, Tư Lệnh Quân Đoàn 2/Quân Khu 2, Trung Tướng Ngô Dzu trả lời cuộc phỏng vấn của báo chí trong và ngoài nước một cách khẳng định là Cộng quân sẽ đánh lớn tại Quân Khu 2. Tướng Ngô Dzu cũng cho biết, hiện nay Trung Đoàn 21 thuộc Sư Đoàn 2 Sao Vàng của Bắc Việt đang thiết lập các căn cứ trong vùng thung lũng An Lão, nằm về phía Bắc của Qui Nhơn. Và cũng theo tin tình báo mới đây thì Bộ Chỉ Huy Quân Khu 5 của Cộng quân được ghi nhận đã xuất hiện trong quận Hoài An, tỉnh Bình Định, làm cho tình hình của vùng này trở nên nghiêm trọng.

Trung Tướng Ngô Dzu còn cho biết thêm, quân số của Cộng quân xâm nhập vào Quân Khu 2 đã lên đến 60 ngàn người, ông cũng tiên đoán chừng một tháng nữa, địch quân sẽ di chuyển các cơ sở đến vùng Tam Biên, sẽ dùng chiến thuật “công đồn đả viện” để đánh Cao Nguyên và biến Kontum thành một Điện Biên Phủ. Một cố vấn dân sự cao cấp Mỹ của Quân Khu 2, ông John Paul Vann tin rằng Cộng quân sẵn sàng hy sinh 10 ngàn quân để chiếm cho được vùng Cao Nguyên. Cuộc chiến sẽ trải rộng từ thành phố Kontum đến Pleiku và Bình Định. Ông cũng tiên đoán là chiến xa của Cộng quân sẽ tấn công vào Benhet và Tân Cảnh đầu tiên.

Cùng lúc với Tướng Trần Nam Trung của Bắc Việt đọc nhật lệnh kêu gọi Cộng quân đánh lớn, đánh mạnh khắp nơi, thì báo Washington Star của Mỹ, số ra ngày 10 tháng 4 năm 1972 loan tin sư đoàn cuối cùng của Bắc Việt đã lên đường tiến vào miền Nam để tăng cường cho 120 ngàn Cộng quân đang rải dọc theo đường mòn Hồ Chí Minh. Những tin tức chiến sự như vậy là một hứa hẹn những tháng ngày đầy máu và nước mắt cho cuộc sống đang yên vui bình lặng của người dân miền Nam.

Rồi những gì mọi người chờ đợi cũng sẽ đến. Mùa xuân đến và mùa xuân đã qua. Khi những tia nắng của một sớm mai hè vừa đủ ấm để ửng hồng đôi má của người con gái Cao Nguyên thì tiếng súng bắt đầu nổ. Theo tài liệu bắt được trong mình của một Chuẩn Úy Việt Cộng tên Khổng Thanh Hiền thì lệnh tấn công tại mặt trận Tam Biên được ấn định vào ngày 13 tháng 3 năm 1972. Đó cũng là ngày mà lực lượng Nhảy Dù Việt Nam Cộng Hòa (VNCH) đụng độ ác liệt với các đơn vị của Sư Đoàn Thép 320 Cộng quân chung quanh Căn Cứ Hỏa Lực 5.

Sư Đoàn Thép là sư đoàn đã từng chiến thắng tại Điện Biên Phủ trước đây và hiện là một trong những đơn vị nòng cốt của Bắc Việt. Lần ra quân này, chỉ sau 3 ngày đụng trận với một vài đơn vị của Lữ Đoàn 2 Dù, Sư Đoàn Thép đã phải để lại nhiều tổn thất.

Một trong những xác Cộng quân bỏ lại chiến trường, có xác của Chuẩn Úy Khổng Thanh Hiền thuộc Tiểu Đoàn Phòng Không của Trung Đoàn 64, Sư Đoàn 320. Những tài liệu tịch thu được trên mình của sĩ quan này là do Tướng Phạm Ngọc Mậu ký ngày 20 tháng 10 năm 1971. Các nguồn tin tình báo của Quân Khu 2 cho rằng Tướng Phạm Ngọc Mậu đã thay thế Tướng Hoàng Minh Thảo, chỉ huy mặt trận Cao Nguyên Trung Phần mà Hà Nội gọi là Mặt Trận B3.

Đúng như sự dự đoán của những giới chức thẩm quyền của Quân Khu 2, Tân Cảnh là nơi đầu tiên mà chiến trận bùng nổ. Cuộc chiến diễn ra khốc liệt không thua gì cuộc chiến tại vùng Trị Thiên, chỉ khác nhau về mặt địa thế: một bên là đồng bằng, một bên là rừng núi, và điều này ảnh hưởng phần nào đến sự yểm trợ của chiến xa và không lực.

Vào lúc 6 giờ 30 chiều ngày 23 tháng 4 năm 1972, Công Trường 2 Cộng quân được yểm trợ bởi nhiều chiến xa T-54 đã ào ạt tấn công vào căn cứ hỏa lực Tân Cảnh, nơi trú đóng của Bộ Tư Lệnh Tiền Phương của Sư Đoàn 22 Bộ Binh do Đại Tá Lê Đức Đạt làm tư lệnh, và đây cũng là bản doanh của Bộ Chỉ Huy Trung Đoàn 42 Bộ Binh do Trung Tá Nguyễn Thông làm Trung Đoàn Trưởng. Thoạt tiên Cộng quân dội xuống Tân Cảnh cả ngàn quả đạn đại bác 82 ly và hỏa tiễn 122 lỵ Trận mưa pháo kéo dài hơn 3 tiếng đồng hồ.

Lúc 22 giờ 30 phút cùng ngày, Trung Tâm Hành Quân của căn cứ Tân Cảnh bị hư hại hoàn toàn vì một hỏa tiễn điều khiển chống chiến xa của Cộng quân chui ngay vào cửa hầm. Hầu hết những người trong Bộ Tham Mưu của Đại Tá Đạt và trong Ban Chỉ Huy của Trung Tá Thông đều bị thương. Chỉ có Đại Tá Đạt và Trung Tá Thông là thoát nạn vì đã rời hầm chỉ huy trước đó để đi đôn đốc binh sĩ của mình. Trung Tâm Hành Quân phải dời qua một hầm kế bên.

Đến 23 giờ, cánh quân tiền phương của Cộng quân được phát hiện cách quận Dakto chừng một cây số về hướng Tây với sự yểm trợ của 3 xe tăng T-54. Lập tức phi cơ AC-130 cất cánh từ phi trường Nha Trang bay đến oanh kích và bắn cháy ngay 3 chiến xa này khi còn cách Dakto chừng 500 mét, nhưng không ngăn được bước tiến của toán tiền phương địch. Đúng nửa đêm, Cộng quân ào ạt tấn công tiền đồn Tân Cảnh.

Sau khi đạo quân tiền phương với quân số chừng một trung đoàn tấn công vào Tân Cảnh, một trung đoàn Cộng quân thứ hai xuất hiện cách Tân Cảnh 3 cây số về hướng Tây Bắc, kéo ra Quốc Lộ 14 và cắt đoạn đường Dakto-Tân Cảnh ra làm bốn đoạn, khiến cho sự liên lạc giữa hai nơi chỉ còn qua máy vô tuyến mà thôị
Hình chụp trên Quốc Lộ 19 trước khi vào thị xã Pleiku. (HÌNH ẢNH: Don Armstrong)


Ngay sau khi phát giác sự xuất hiện của cánh quân thứ hai này, mặc dầu thời tiết được loan báo là xấu, các toán A-1 Skyraider thuộc Phi Đoàn 530 của Không Đoàn 72 Chiến Thuật và các khu trục A-37 của Không Đoàn 62 Chiến Thuật biệt phái cho Pleiku đã nhất loạt cất cánh từ phi trường Cù Hanh để bay lên oanh kích cánh quân này.

Khoảng 2 giờ 30 sáng, vừa pháo kích vừa xung phong, hai trung đoàn Cộng quân cố gắng tràn ngập căn cứ Tân Cảnh, nhưng gặp phải sự kháng cự quá ư mãnh liệt của các chiến sĩ Trung Đoàn 42, nên trận chiến kéo dài cho đến lúc trời sáng, Tân Cảnh vẫn còn đứng vững. Trời vừa sáng thì thời tiết trở thành bất lợi cho những người đang tử thủ trong Tân Cảnh. Sương mù xuống thấp làm cho Không Quân bị bó tay, không thể yểm trợ được.

Vào lúc 7 giờ sáng ngày 24 tháng 3, Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn 2 hoàn toàn mất liên lạc vô tuyến với căn cứ hỏa lực Tân Cảnh. Cả Bộ Tham Mưu của Tướng Ngô Dzu như ngồi trên lửa. Không ai dám mở lời tiên đoán số phận của Tân Cảnh như thế nào. Đích thân Tướng Dzu gọi cho các đơn vị yểm trợ như Không Quân, Thiết Giáp, Pháo Binh… để hỏi, không ai biết số phận của Tân Cảnh bây giờ ra sao.

Cho đến 10 giờ sáng, một sĩ quan Truyền Tin la lên, “Liên lạc được rồi.” Tướng Dzu chụp lấy máy hỏi dồn. Đại Tá Đạt báo cáo đã đẩy lui được địch quân. Mọi người trong Trung Tâm Hành Quân đều thở phào và nét mặt người nào cũng lộ vẻ phấn khởi. Cũng vào lúc này, thời tiết đã trở nên quang đãng hơn, các phi cơ chiến đấu của Không Đoàn 72 Chiến Thuật bắt đầu cất cánh và mấy chiếc trực thăng tiếp tế đạn dược đã lọt được màn lưới lửa phòng không của địch, đáp an toàn xuống căn cứ Tân Cảnh.

Mặc dù vẫn còn đứng vững trước đợt tấn công thứ nhất, nhưng với sự tăng cường thêm một sư đoàn thứ hai của địch quân từ căn cứ hậu cần 609 nằm bên kia biên giới (ở bên Lào) tiến qua, Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn 2 đã cho căn cứ Tân Cảnh và một số các căn cứ hỏa lực khác dọc theo dòng sông Poko ở phía Tây Quốc Lộ 14 di tản chiến thuật, rút về lập một phòng tuyến mới ở ngang căn cứ Bravo, cách Kontum 20 cây số về phía Bắc.

Cùng với kế hoạch di tản chiến thuật một số các căn cứ hỏa lực ở mạn Bắc thành phố Kontum, Tướng Ngô Dzu đã thành lập một ủy ban có tên là Ủy Ban Di Tản Đồng Bào Kontum và Pleiku. Ủy ban này do Đại Tá Hồ Hồng Nam, Tham Mưu Phó Chiến Tranh Chính Trị của Quân Đoàn 2 làm chủ tịch. Phương tiện di tản sẽ bằng máy bay C-130 của Hoa Kỳ và C-123 của Việt Nam Cộng Hoà.

Một nguồn tin cho biết bệnh tim của Tướng Ngô Dzu bị tái phát, nhưng ông bất chấp, dồn nỗ lực vào hai việc là di tản đồng bào ra khỏi vùng lửa đạn và tái chiếm các căn cứ mà quân đội Việt Nam Cộng Hòa đã di tản chiến thuật trong những ngày vừa qua.

Người dân của hai thành phố Pleiku và Kontum đã sống trong lo sợ phập phồng từ những ngày trước Tết Nguyên Đán vì những tin tức chiến sự ngày càng nặng nề. Cơn ác mộng đó cứ chập chờn trong mọi sinh hoạt của người dân Tây Nguyên cho đến hôm nay, chiến trận đã thực sự bùng nổ.

Tôi đến Pleiku trong những ngày thành phố này đang di tản. Thành phố có lệnh giới nghiêm lúc 7 giờ tối, nhưng mới 5 giờ chiều trên các đường phố đã không thấy bóng dáng một người dân. Chỉ có những chiếc xe nhà binh chạy hết tốc lực. Những người ngồi trên xe, ai cũng mặc áo giáp, đội nón sắt cẩn thận. Trong thành phố, nhà nào cũng làm hầm nấp pháo kích. Đa số đều làm hầm nổi. Gia đình của các quân nhân, công chức được lệnh di tản khỏi Pleiku để cho người chiến sĩ rảnh tay chiến đấu. Các công chức chuẩn bị nhận súng khi có lệnh.

Vẻ kinh hoàng hiện trên nét mặt mọi ngườị Nỗi lo âu chồng chất bởi nhiều vấn đề. Di tản: đến đâu, ăn đâu, ở đâủ Nhà cửa, tài sản để lại, ai trông coỉ Lâu mau mới về? Bà vợ của một giáo sư buồn rầu tâm sự với tôi:

- Tôi bụng mang dạ chửa. Cả tuần lễ nay tôi lo quá, chẳng ăn uống gì được. Nhà nào cũng làm hầm, nhưng ăn thua gì cô. Chồng tôi nhất định ở lại đây. Tôi và các cháu tính về Saigon, nhưng giá máy bay đắt quá, cả gia đình phải mấy chục ngàn tiền vé, tiền đâu mà đi!

Giá vé máy bay Pleiku-Sài Gòn ngày thường là 3,800 đồng. Nhưng lúc này giá chợ đen khoảng 10 ngàn một vé. Nếu muốn mua giá chính thức thì phải chờ hơn nửa tháng. Súng đạn đã nổ sát một bên rồi, có ai kiên nhẫn chờ hơn nửa tháng nữa mới rời thành phố?

Một khu chợ trời thành hình dọc theo đường Hoàng Diệụ Đồ đạc bán rất nhiều và rất rẻ. Người bán nhiều hơn người mua. Những nhu yếu phẩm như gạo, nước mắm, dầu hôi… giá tăng lên vùn vụt. Những người nghèo dành dụm được ít vàng phải đem bán để lấy tiền di chuyển. Vàng xuống giá rất nhanh. Các tiệm vàng đều bán ra mà không mua vào. Vàng y giá 20 ngàn đồng một lượng, trong khi gạo 20 ngàn một tạ. Ai cũng cố bán ti vi, tủ lạnh, radio để bọc tiền mà chạy. Nhưng ai dám bỏ tiền ra mua mấy thứ đó lúc nàỵ Có người treo bảng bán cả nhà, bán thật rẻ mà đã 3 tuần nay không có một người nào hỏi đến.

Lệnh di tản được ban ra. Dân Kontum di tản về Pleiku. Các trường học ở Pleiku được trưng dụng để làm trại tiếp cư. Trong khi đó, gia đình quân nhân, công chức ở Pleiku lại di tản đi nơi khác. Tôi nêu lên sự thắc mắc này, một giới chức thẩm quyền ở Pleiku giải thích: dân Kontum tạm thời di tản về đây để chờ lập cầu không
vận chuyển đi các nơi khác như Nha Trang, Saigon.

Hôm qua, ngày 27 tháng 4, quân đội Việt Nam Cộng Hòa tiếp tế từ Qui Nhơn lên Pleiku 400 tấn gạo. Người dân Pleiku mỗi ngày tiêu thụ 30 ngàn tấn. Tỉnh Pleiku chưa có kế hoạch nào về việc phân phối số gạo nói trên. Cho tới hôm nay, kho gạo an toàn của Pleiku chưa hề đụng tới. Kho gạo này có thể nuôi toàn thể dân Pleiku trong vòng một tháng.

Gạo và những nhu yếu phẩm khác vẫn tăng giá vùn vụt. Mua được một ký gạo là một chuyện rất khó khăn, vì trong hoàn cảnh này, có tiền chưa chắc đã mua được. Tất cả tiệm ăn trong thành phố đều đóng cửa. Khoảng 50 phóng viên Việt Nam và ngoại quốc đang có mặt ở đây phải ăn hủ tiếu hoặc phở thay cơm và bánh mì. Những gia đình giàu có vội vàng ra đị Những người khác lần lượt tiếp nối. Và thành phố Pleiku ngày càng hoang vắng.

Sau khi bắt lại liên lạc vô tuyến với Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn 2, suốt ngày hôm đó tại căn cứ Tân Cảnh, các chiến sĩ của Trung Đoàn 42 Bộ Binh đã anh dũng đẩy lui nhiều đợt xung phong mãnh liệt của Cộng quân có quân số đông gấp ba lần và được yểm trợ bởi 60 chiến xa T-54 cùng với một trung đoàn pháo.

Cuộc chiến đấu hào hùng này đã kéo dài suốt 24 tiếng đồng hồ không ngừng một giây phút. Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn 2 theo dõi những diễn tiến tại Tân Cảnh cho đến 19 giờ 45 phút ngày 24 tháng 4 thì một lần nữa mất liên lạc với căn cứ này. Và theo tin của một số binh sĩ và đồng bào vừa thoát khỏi quận Dakto thì Cộng quân đã tràn vào căn cứ Tân Cảnh vào lúc tối ngày 24.

Trong lúc đó, tại quận Dakto, Trung Tá Lò Văn Bảo chỉ huy lực lượng Địa Phương Quân vẫn tiếp tục kháng cự với Cộng quân, mặc dù đã có lệnh di tản chiến thuật khỏi nơi này. Trung Tá Bảo gốc người Thái vùng Bắc Việt, ông gọi máy vô tuyến về Bộ Chỉ Huy Tiểu Khu nói rằng ông sẽ quyết chiến với địch quân, chết chứ không lùi bước. Rồi sau đó cũng như Đại Tá Đạt, người ta không biết số phận của Trung Tá Bảo như thế nào vì mọi liên lạc đều bị gián đoạn.

Chờ hai ngày ở phi trường Pleiku dưới trời nắng cháy và cát bụi, đến ngày thứ ba tôi mới được theo máy bay quan sát lên Kontum. Máy bay bay giữa những cụm mây trắng, bên dưới là núi rừng trùng trùng điệp điệp. Pleiku cách Kontum chừng 45 cây số đường bộ.

Sau khi Tân Cảnh và Dakto di tản chiến thuật, thành phố Kontum ngày càng chịu áp lực nặng nề của Cộng quân. Con đường duy nhất nối liền Kontum và Pleiku đã bị cắt đứt. Phi trường Kontum bị pháo kích vào mỗi ngàỵ Phương tiện còn lại duy nhất là máy bay quân sự. Hôm trước đến Phòng Báo Chí của Quân Đoàn để xin phương tiện, gặp mấy người từ Kontum về, một anh nói với tôi:

- Cô nên mặc áo giáp, đội nón sắt vì trên Kontum Việt Cộng pháo kích dữ lắm, pháo như mưa. Xuống máy bay là phải chạy tìm chỗ nấp liền. Nên kiếm cái ba lô để mang theo thức ăn. Các tiệm ăn trên Kontum đều đóng cửa hết.

Tôi nghĩ chết sống có số. Với tôi, nhiều khi mang áo giáp, đội nón sắt rồi nặng quá chạy không nổi thì cũng chết. Ngày đầu chờ máy bay, tôi còn mang theo bánh mì và một bộ quần áo. Nhưng chờ đợi mãi, đến ngày thứ ba, khi leo lên máy bay, tôi chỉ mang cái máy ảnh, ít thuốc cần thiết và băng cá nhân. Người nữ phóng viên chiến trường không cần mang son phấn nên hành trang cũng nhẹ bớt phần nào. Có những đoạn máy bay bay thật thấp. Tiếng người phi công nói qua ống nghe:

- Cô nhìn xuống mặt đường, có mấy chiếc xe đò bị Việt Cộng giựt mìn còn xác nằm bên đường đó.

Con đường ngoằn ngoèo bên dưới thật vắng, không có bóng một chiếc xe nào đang di chuyển. Thỉnh thoảng thấy một vài chiếc xe hàng bị lật. Trước đây vài ngày, nghe nói có nhiều xe hàng liều mạng chở người tị nạn từ Kontum về Pleiku, giữa đường bị Việt Cộng giựt mìn hoặc từ trên núi bắn B-40 xuống. Máy bay bay ngang một làng nào đó. Khắp làng không thấy bóng dáng một người dân. Tôi hỏi người phi công:

- Sao không thấy một người dân nào cả? Đây cách Kontum chừng bao nhiêu cây số và đang ở về hướng nào?

Người phi công chấm một dấu đỏ trên bản đồ ghi dấu vị trí hiện tại của máy bay và đưa tấm bản đồ về phía tôi:

- Dân đã được di tản rồi. Cô không nhìn thấy những hố bom B-52 dưới kia sao? Còn cách Kontum 20 cây số về hướng Nam.

Hai người xạ thủ đại liên nói đùa với tôi:

- Nếu thấy Việt Cộng, tụi tôi nhường súng cho cô bắn.

Tôi nhìn xuống bên dưới, có 3 chiếc xe mang cờ Công giáo, chiếc đi giữa chở một cái hòm, hình như là một đám tang. Về sau tôi được biết người chết là một thanh niên, một trong những người đang ngồi ở phi trường đợi máy bay để rời Kontum, rồi bị pháo kích mà chết. Hôm đến Phòng Báo Chí của Quân Đoàn 2, gặp Đại Úy Vượng, ông khuyên:

- Cô lên Kontum thì nên chuẩn bị sẵn cho một cuộc chạy bộ. Hãy mang giày nào cho dễ chạy. Trên đó không có xe cho cô di chuyển. Có mượn được xe cũng không có xăng. Xuống phi trường, cô phải chạy bộ vào thành phố, chỉ chừng 3 cây số thôi. Tại Kontum, bây giờ, một giọt xăng quý như một giọt máu.

Vậy là tối hôm đó tôi tìm mua một đôi giày ba ta để chuẩn bị cho một cuộc chạy bộ từ phi trường vào thành phố. Nhưng rồi cũng may, trực thăng hạ cánh cách tòa hành chánh tỉnh chừng một cây số. Thế là tôi chỉ đi bộ vào phố chứ khỏi chạy bộ. Lúc đó Việt Cộng đang pháo vào phi trường. Những đoàn người trên đường ra phi trường phải dừng lạị Một người trong nhóm đó thở dài:

- Trời ơi, Việt Cộng pháo vào phi trường mãi. Không biết bà con của mình đợi ở đó có sao không!

Tôi đến đây nhằm ngày Chủ Nhật, chỉ có con đường ra phi trường là còn có người di chuyển. Hằng ngàn người, đa số là vợ con của quân nhân và công chức tụ tập trước MACV để xin máy bay di chuyển. Phải có giấy của Đại Tá Tỉnh Trưởng ký trước, rồi đến xin giấy của Đại Tá Mỹ ở MACV. Bao giờ cầm được giấy lên máy bay mới biết chắc mình được đi. Giấy được đi phải là giấy ưu tiên một. Đối với máy bay Mỹ, mọi người giữ được kỷ luật như vậy, còn với máy bay Việt Nam, dân cứ ào lên, ào lên. Không có cách gì để giữ cho được trật tự.

Cách đây vài hôm ở phi trường Cù Hanh, hơn 10 ngàn người tràn lên một chiếc máy bay. An Ninh, Quân Cảnh không thể nào ngăn cản được. Một ông trung tá rút súng bắn dọa một phát, viên đạn vô tình lại trúng vào cánh máy bay sao đó mà máy bay không cất cánh được. Và người ta lại kiên nhẫn ăn, ngủ ngay tại phi trường để chờ.

Tội nhất là những đứa bé sơ sanh, phải dầm mưa dãi nắng và chịu đói khát, đau ốm đã bao nhiêu lâu rồi. Vấn đề tiếp tế cho Kontum ngày càng trở nên khó khăn, tất cả chỉ còn trông chờ vào các trực thăng Chinook. Những nhu yếu phẩm cần thiết làm sao có đủ cho đồng bào tị nạn chạy về từ Dakto, Tân Cảnh.

Tôi đến toà hành chánh tỉnh Kontum vào lúc 10 giờ sáng. Quân nhân, công chức tụ họp từ từng dưới lên cả trên lầu. Họ chia ra từng nhóm, người nào cũng nói về chuyện di tản. Họ đến đây để xin giấy di chuyển cho gia đình. Tôi đang đứng ở cầu thang hỏi thăm mấy người ở đây thì Đại Tá Nguyễn Bá Thìn, Tỉnh Trưởng Kontum đi ra, thấy tôi ông chào hỏi và nói:

- Bây giờ tôi đi thăm các trại tạm cư, cô có đi không? Cô nên viết để kêu gọi giúp đở cho hoàn cảnh này.

Tôi lên xe của Trung Tá Đổ, Tiểu Khu Phó, hướng về các trại tạm cư. Trường học và các cô nhi viện được trưng dụng để làm trại tiếp cư. Chúng tôi ghé lại một trường học. Trên sân trường, người Thượng nằm, ngồi dưới các gốc cây, họ vừa chạy về từ Dakto, Tân Cảnh. Nét mặt người nào cũng có vẻ ngơ ngác trông thật tội nghiệp. Trong khi Đại Tá Thìn hỏi thăm những cán bộ Bình Định Nông Thôn về vấn đề phân phát gạo cho đồng bào tị nạn, thì tôi đi chụp hình và tìm những người thượng biết nói tiếng Việt để hỏi thăm. Mấy người này đến từ làng Konkring.

Tôi nghe tiếng Đại Tá Thìn hỏi:

- Ty Y Tế có rắc thuốc không?

Gần 10 năm làm báo, đây là lần đầu tiên tôi thấy một ông Đại Tá Tỉnh Trưởng đi kiểm soát nhà cầu của một trại tị nạn. Vấn đề giữ được vệ sinh ở trại này thật là khó khăn. Cán bộ thì ít, người tị nạn thì đông. Tất cả nhân lực đang dồn vào chiến trận, vào việc di tản dân Kontum đi nơi khác và tiếp cư dân nơi khác về Kontum. Mỗi người được lãnh 500 gram gạo một ngày, nhưng không dám ăn hết, để dành lại một ít phòng hờ ngày mai không được phát gạo nữa. Thời chiến chinh, ai mà biết được những gì sẽ đến trong ngày mai.

Vào lúc 16 giờ ngày 29 tháng 4, một phi cơ quan sát trong lúc bay trên không phận Dakto, bỗng nhiên thấy ánh sáng của một tấm kiếng từ dưới đất chiếu lên. Phi công liền xuống thấp để quan sát thì thấy một đám đông đang tụ họp quanh khu chợ. Dakto và ra dấu hiệu cấp cứu. Khi phi cơ xuống thấp hơn nữa, thấy đám đông đó là khoảng 200 binh sĩ của ta. Những người này đang làm dấu hiệu cho phi cơ đáp xuống. Phi công định đáp xuống một bãi trống phía Tây của chợ, nhưng địch biết được ý định đó nên bắn lên máy bay như mưa và đồng thời mở đợt tấn công vào đám binh sĩ của ta đang bị vây.



Được tin báo của máy bay quan sát, Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn 2 tin rằng nhóm 200 binh sĩ đang bị vây khổn ở chợ Dakto gồm có Bộ Tham Mưu của Đại Tá Đạt và binh sĩ của Trung Đoàn 42 Bộ Binh trên đường di tản khỏi căn cứ Tân Cảnh. Vì vậy, cuộc giải vây cho nhóm 200 người đang cầm cự với địch đã được thực hiện với ưu tiên một.

Ngày hôm sau, Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn 2 đưa được Đại Tá Lê Đức Đạt, Tư Lệnh Sư Đoàn 22 Bộ Binh cùng với 200 binh sĩ từ chợ Dakto về căn cứ của Quân Đoàn. Cùng đi với Đại Tá Đạt, có Trung Tá Nghiêm Kế, Tiểu Đoàn Trưởng Tiểu Đoàn 22 Công Binh Chiến Đấu, một đơn vị yểm trợ của Sư Đoàn 22.

Ký nhi viện Vincent cũng là một trong những trại tạm cự Chúng tôi đến thăm vào buổi trưa, các dì phước đều mặc áo màu xanh, lúp màu xanh và đang làm việc rất bận rộn. Có mấy dì phước ngồi ghi tên những người mới đến vào danh sách. Người tị nạn ở đây đa số là người Thượng từ các buôn ở mạn Bắc của Kontum chạy về. Tôi ngồi xuống bên cạnh một dì phước rất trẻ, nói được tiếng Barna. Sinh hoạt chung với họ rồi nói được tiếng của họ. Ký nhi viện này ở bên cạnh trường trung học Quenot của cha Trường. Trường học thật khang trang đẹp đẽ. Những cây phượng trong sân nở hoa đỏ rực. Xác hoa phượng phủ đầy các lối đi.

Đại Tá Thìn hỏi các dì phước:

- Vấn đề vệ sinh ở đây làm cho các sơ vất vả lắm phải không?

Một dì phước trả lời:

- Người Thượng họ tắm cả ngày, tắm nhiều hơn mình nữa, nhưng họ không có quần áo để thay. Có một bộ đồ là họ mặc cho đến khi rách, chứ không giặt giũ gì cả. Mà muốn giặt cũng không có đồ để thaỵ

Tôi hỏi dì phước:

- Thưa sơ, trại này hiện có bao nhiêu người?

- Đã tiếp nhận hai ngày nay là 950 ngườị Số người mới đến còn đang lập danh sách.

Một dì phước quay lại hỏi tôi:

- Cô có nghe tin gì về Konkring không? Có mấy sơ ở Konkring cũng thuộc về Vincent de Paul, ở đây chúng tôi không được tin tức gì hết, chắc bị Việt Cộng bắt giữ lại hết rồi.

Các dì phước ở đây nhắc đến những người ở Konkring một cách quan tâm và thương mến. Buổi loạn ly bom đạn đâu có tránh ai, Việt Cộng đâu có chừa ai.
Kho nhiên liệu bốc cháy trong căn cứ quân sự tại Pleiku (HÌNH ẢNH: Don Armstrong)

Rời trại tạm cư ở ký nhi viện Vincent, chúng tôi đến thăm một trại tạm cư khác tại một trường trung học. Chúng tôi đến lúc đồng bào đang ăn cơm. Thức ăn thật đơn giản: rau luộc và một món mặn. Vợ chồng, con cái ngồi bẹp xuống nền của lớp học. Họ ăn một cách ngon lành, nhưng trên mặt vẫn còn những nét sợ hãi vì đoạn đường họ đã vượt qua và những hiểm nguy họ đã gặp.

Tôi hỏi một người đàn bà ngồi gần cửa:

- Chị chạy mấy ngày mới tới đây?

Người đàn bà đặt chén cơm xuống, nhìn tôi rồi trả lời:

- Đi 4 ngày trong rừng, mới ló đầu ra là gặp ngay Việt Cộng. Chạy đến chảy máu chân cũng không hay. Về tới đây mới biết mình còn sống.

Một ông cụ ngồi nhìn chén cơm mà không ăn, nước mắt rưng rưng:

- Mấy đứa con tôi thất lạc hết rồi. Không biết chúng còn sống hay đã chết. Ngày nào tôi cũng đi tìm chúng nó. Có ai thấy chỉ dùm tôi.

Tỉnh Kontum có khoảng 50 ngàn dân, gồm 30 ngàn người ở thành phố và 20 ngàn người rải rác các quận chung quanh. Người Thượng ở trong những làng mạc xa xôi hẻo lánh. Trong khi dân Kontum di tản về Pleiku hoặc Saigon, dân ở các làng, các quận lại đổ về Kontum tị nạn. Những gia đình giàu có đã đi hết rồi, bây giờ còn lại đa số là gia đình của quân nhân và công chức. Phía bên Mỹ thông báo rằng, đến ngày 1 tháng 5, họ không cấp phương tiện để di tản đồng bào nữa.

Ngày 29 tháng 4, một vị thượng tọa dẫn 5 ngàn tín đồ đi bộ từ Kontum về Pleikụ Đoàn người ngày đi đêm nghỉ, cuối cùng cũng về tới Biển Hồ. Nhà cầm quyền Kontum lo lắng rất nhiều về việc di tản, nhưng không đủ phương tiện. Tướng Ngô Dzu cũng rất khổ tâm về việc nàỵ Một ngày chỉ có 4 chiếc Chinook tiếp tế. Sự tiếp tế nhỏ giọt nên cũng đến ngày thành phố Kontum không có điện vì thiếu dầu, một số dân trong các làng đói vì thiếu gạo. Bây giờ Kontum đã bị cô lập, cuộc sống của những người còn lại ở đây chỉ mong vào sự tiếp tế của máy bay mỗi ngày.

Thành phố Kontum chỉ mới hoang vắng, nhưng vẫn còn nguyên vẹn. Nguyên vẹn với nét đẹp của một thành phố miền Cao Nguyên. Dòng sông Dabla vẫn lặng lờ uốn khúc quanh co, và trên bờ, màu hoa phượng vĩ vẫn rực rỡ trong khói lửa chiến tranh đang bao trùm thành phố.

Buổi sáng tôi ra phi trường để gửi bài về toà soạn thì chợt bắt gặp một tà áo xanh, màu áo xanh đồng phục của những nữ tiếp viên hàng không Air Việt Nam. Người con gái có đôi mắt to và đen, nét mặt buồn như muốn khóc. Nàng có vẻ lạc lõng giữa một rừng người đang chờ di tản ở phi trường và hình như đang tìm kiếm
một người nào đó. Khi đi ngang qua chỗ Đại Úy Hoà và tôi đang đứng nói chuyện với nhau, người con gái dừng lại ấp úng hỏi vị sĩ quan:

- Thưa Đại Úy, Đại Úy có thể cho tôi biết trong số thương binh mà Đại Úy đã di tản về các bệnh viện có Thiếu Úy Nguyễn… không?

Đại Úy Hoà, Quân Y, nhìn người con gái một lát rồi chậm rãi trả lời:

- Tôi làm sao nhớ hết được. Nếu cô cho tôi thêm số quân, đơn vị của người đó, tôi sẽ tìm dùm cho cô. Chừng nào cô mới có chuyến bay trở lại đây?

Người nữ tiếp viên có vẻ mừng rỡ:

- Thiếu Úy Nguyễn thuộc Trung Đoàn 42, tôi không nhớ số quân của anh ấy. Sau khi Tân Cảnh di tản, tôi không được tin tức gì của anh ấy nữa. Tôi tình nguyện bay đường Saigon-Kontum mỗi ngày hai chuyến, sáng và chiều, để lên đây mong kiếm được tin tức của anh. Nhưng mỗi lần máy bay hạ cánh có một tiếng đồng hồ,
nên tôi chỉ luẩn quẩn hỏi thăm ở trong phi trường này mà thôi.

Đại Úy Hoà hứa với người nữ tiếp viên hàng không:

- Tôi sẽ hỏi phòng hành quân dùm cô. Đồng thời tôi sẽ dò xem danh sách của thương binh. Trưa nay, lúc máy bay của cô đáp xuống, tôi sẽ ra đây trả lời cho cộ Hiện nay, những người sống sót của Bộ Tư Lệnh Tiền Phương của Sư Đoàn 22 và Bộ Chỉ Huy của Trung Đoàn 42 đóng ở Tân Cảnh đã về đây hết, tôi cũng sẽ hỏi thăm dùm cô.

Sau khi người nữ tiếp viên trở lại máy bay về Saigon. Đại Úy Hoà làm đúng lời hứa, đã đi nhiều nơi để dò thăm tin tức. Nhưng tên của người sĩ quan này không có trong danh sách những thương binh, cũng không có mặt trong số những người về từ Tân Cảnh. Vậy chỉ còn một là thất lạc trong rừng, hai là bị lọt vào tay địch,
ba là đã chết mất xác. Tôi thấy Đại Úy Hòa có vẻ ái ngại khi đến giờ phải ra phi trường gặp lại người nữ tiếp viên hồi sáng. Các phi trường Kontum và Pleiku bị pháo mỗi ngày, nhưng nàng vẫn tình nguyện bay lên đây ngày hai chuyến, với hy vọng có chút tin tức hay được gặp lại người yêu.

Buổi trưa tôi từ chối không đi cùng Đại Úy Hoà ra phi trường. Tôi sợ phải nhìn thấy những giọt nước mắt và nét tuyệt vọng trên khuôn mặt hiền lành của người con gái đó. Tôi sợ một câu trả lời từ miệng mình thốt ra là một sự thật phũ phàng dập tắt hết mọi niềm hy vọng. Tình yêu của người con gái đó quá đẹp và quá hiếm trong những ngày ly loạn như hôm nay.

Kiều Mỹ Duyên

Posted by: caoduy Nov 7 2009, 05:01 PM

Vào đầu năm 1965, lo ngại trước việc Hoa Kỳ đổ quân vào miền Nam Việt Nam và oanh tạc miền Bắc, và để đối phó với tình hình mới, Cộng Sản Bắc Việt (CSBV) đã đẩy mạnh các hoạt động quân sự ở miền Nam hầu phân tán các lực lượng của Việt Nam Cộng Hòa (VNCH). Mở đầu trọng điểm là các trận đánh ở Đồng Xoài ở tỉnh Phước Long. Tiếp theo là chiến dịch Ba Gia ở tỉnh Quảng Ngãi. Xa hơn về phía Bắc, họ cắt đứt các trục lộ chính ở Nam Tây-Nguyên và cuối cùng là bao vây tấn công trại Lực Lượng Đặc Biệt (LLĐB) Đức Cơ trong tỉnh Pleiku.

TRẠI LỰC LƯỢNG ÐẶC BIỆT ÐỨC CƠ

Ðược thiết lập trên một sườn đồi, trại Lực Lượng Ðặc Biệt này có tiết diện hình tam giác và nằm kế cận một phi đạo dã chiến với rừng rậm bao bọc cả ba phía. Đức Cơ nằm trong tỉnh Pleiku, cách biên giới Việt-Miên khoảng 13 cây số về hướng Tây và cách thành phố Pleiku 55 cây số về hướng Đông-Bắc. Từ đây, các toán tuần tiễu của Việt Nam Cộng Hòa có nhiệm vụ thu thập tin tức tình báo và ngăn chặn sự xâm nhập của quân Bắc Việt từ phía Cam Bốt, đồng thời bảo vệ khúc đường cuối cùng của Quốc Lộ 19.

Lực lượng đồn trú tại Đức Cơ gồm một đơn vị Lực Lượng Ðặc Biệt Việt Nam với trại trưởng là Trung Úy Trần Tự Lập. Trung Úy Lập là sĩ quan thuộc Khóa 17 Võ Bị Đà Lạt. Về phía Hoa Kỳ, vị sĩ quan trưởng toán A-215 là Đại Úy R. B. Johnson. Trong trại có khoảng 400 binh sĩ Dân Sự Chiến Đấu (DSCĐ). Đa số là người Thượng cùng một số người Nùng.

Sau đây là những biến cố đã xảy ra quanh vùng Ðức Cơ:

# Ngày 31 tháng 5/1965, Tiểu Đoàn 952 Việt Cộng tấn công và chiếm quận lỵ Lệ Thanh nằm cách Đức Cơ 8 km về hướng Đông-Bắc.

# Ngày 30 tháng 6/1965, Trung Đoàn 32 CSBV được lệnh bao vây trại Đức Cơ với mục đích lôi cuốn và tiêu diệt viện binh trên Quốc Lộ 19. Do vị thế bất lợi vì nằm ngoài tầm yểm trợ pháo binh, trại này đã bị hỏa lực pháo binh Bắc Việt khống chế ngay từ đầu.

# Ngày 4 tháng 8/1965 lúc 8 giờ sáng, Chuẩn Tướng Vĩnh Lộc (Tư Lệnh Quân Khu 2 VNCH) cho trực thăng vận Chiến Đoàn 2 Nhảy Dù do Trung Tá Ngô Xuân Nghị làm Chiến Đoàn Trưởng vào Đức Cơ để giải tỏa áp lực địch. Chiến Đoàn 2 gồm Tiểu Đoàn (TÐ) 3 Nhảy Dù do Thiếu Tá Trương Kế Hưng và Tiểu Đoàn 8 Nhảy Dù do Thiếu Tá Đào Văn Hùng làm Tiểu Đoàn Trưởng. Cuộc đổ quân trực thăng vận xuống phi đạo dã chiến trước trại Đức Cơ hoàn tất lúc 16 giờ cùng ngày. Tình hình yên tĩnh trong đêm.

# Ngày 5 tháng 8/1965, Chiến Đoàn 2 Nhảy Dù bắt đầu mở cuộc hành quân tảo thanh về phía Bắc trại Ðức Cơ. Đến 15 giờ, Tiểu Đoàn 3 Nhảy Dù bắt đầu chạm địch tại phía Nam đồi Chu Kram. Sau đó, các khu trục cơ Skyraider của Không Quân Việt Nam (KQVN) xuất hiện để oanh tạc và bắn phá các vùng tập trung quân của địch. Các trực thăng võ trang Hoa Kỳ cũng bay đến để yểm trợ Tiểu Ðoàn 3 Nhảy Dù. Thiếu Tá Trương Kế Hưng bị thương nặng. Tiểu Ðoàn 8 Nhảy Dù cũng bị chạm địch. Trong lúc yểm trợ tiếp cận, trực thăng võ trang Mỹ đã bắn lầm vào đội hình của Đại Đội (ÐÐ) 83 Nhảy Dù đang bố trí tại bìa rừng, khiến Trung Úy Lâm Đôn (đại đội trưởng) bị thương nặng cùng với một số binh sĩ khác. Trung Úy Bùi Quyền, sĩ quan thuộc Khóa 16 Võ Bị Ðà Lạt, từ Đại Ðội 81 được tạm thời đưa sang chỉ huy Đại Ðội 83.

# Ngày 6 tháng 8/1965 lúc 2 giờ sáng, bộ đội Bắc Việt tấn công trại Đức Cơ tại hai hướng Tây và Tây-Nam. Pháo binh địch bắn xối xả vào trại. Từ bên ngoài trại, địch quân chĩa mũi dùi vào tuyến phòng thủ của Tiểu Ðoàn 3 Nhảy Dù tại hướng Tây-Nam. Phi cơ C-47 từ Pleiku bay đến thả hỏa châu soi sáng trận địa. Càng gần sáng, cuộc chạm súng thưa dần. Nhưng cường độ pháo kích của quân Bắc Việt càng gia tăng. Đạn súng cối nổ gần như liên tục vào khu vực trại Đức Cơ, phi đạo và vào vị trí của hai tiểu đoàn Nhảy Dù. Dưới hỏa lực phòng không quá mạnh, các phi cơ vận tải phải bay thật cao để tránh đạn, nên phần lớn dù tiếp tế đã bay lạc ra ngoài nên thực phẩm và đạn dược ngày càng kham hiếm. Trại Ðức Cơ hầu như đã trở thành địa ngục dưới các cơn pháo dữ dội của quân Cộng Sản.

# Ngày 9 tháng 8/1965 từ 7 giờ sáng, dưới sự yểm trợ hỏa lực mãnh liệt của các oanh tạc cơ Việt-Mỹ, Tiểu Ðoàn 5 Nhảy Dù do Thiếu Tá Hồ Trung Hậu chỉ huy đã được trực thăng vận xuống đầu phi đạo. Ðơn vị này tiến chiếm các vị trí trong khu vực nằm về phía Bắc trại. Sau đó họ liên lạc được với hai Tiểu Đoàn 3 và 8 Nhảy Dù.

HÀNH QUÂN DÂN THẮNG 7

Cùng ngày 9 tháng 8/1965, một lực lượng đặc nhiệm gồm hai chiến đoàn được thành lập để mở cuộc hành quân Dân Thắng 7 nhằm khai thông Quốc Lộ 19 và tiếp tế cho trại LLĐB Đức Cơ. Cuộc hành quân này do Chuẩn Tướng Cao Hảo Hớn, Tư Lệnh Biệt Khu 24 (vùng đất thuộc hai tỉnh Kontum và Pleiku) trực tiếp chỉ huy.

Chiến đoàn Thiết Giáp do Trung Tá Nguyễn Trọng Luật chỉ huy gồm có:

1. Bộ Chỉ Huy Trung Đoàn 3 Thiết Giáp
2. Chi Ðoàn 1/5 Chiến Xa do Đại Úy Trần Văn Thoàn làm chi đoàn trưởng
3. Chi đoàn 2/6 Thiết Quân Vận do Đại Úy Dư Ngọc Thanh làm chi đoàn trưởng
4. Tiểu đoàn 21 Biệt Động Quân (BĐQ) do Đại Úy Nguyễn Văn Sách làm tiểu đoàn trưởng
5. Một pháo đội đại bác 105 ly
6. Một rung đội Công Binh Chiến Đấu
7. Một chi đội Thiết Giáp M-8
8. Các thành phần Vận Tải và Tiếp Vận

Chiến Ðoàn Thủy Quân Lục Chiến (TQLC) do Trung Tá Nguyễn Thành Yên chỉ huy gồm có:

1. Bộ chỉ huy Chiến Đoàn A-TQLC với Thiếu Tá Cổ Tấn Tinh Châu làm tham mưu trưởng và các ban Tham Mưu Chiến Đoàn.
2. Bộ chỉ huy Tiểu Đoàn 2 TQLC gồm Thiếu Tá Hoàng Tích Thông (tiểu đoàn trưởng), Đại Úy Nguyễn Văn Hay (tiểu đoàn phó và kiêm nhiệm đại đội trưởng Đại Ðội 2), Đại Úy Phạm Nhã (đại đội trưởng Ðại Ðội 1), Đại Úy Nguyễn Văn Hay (đại đội trưởng Ðại Ðội 2), Đại Úy Nguyễn Năng Bảo (đại đội trưởng Ðại Ðội 3), Trung Úy Nguyễn Xuân Phúc (đại đội trưởng Ðại Ðội 4)

Bộ chỉ huy Tiểu Đoàn 5 TQLC gồm có:

1. Tiểu Đoàn Trưởng: Thiếu Tá Dương Hạnh Phước (tiểu đoàn trưởng)
2. Đại Úy Nguyễn Kim Phương (tiểu đoàn phó)
3. Đại Úy Nguyễn Văn Nho (trưởng ban 3, không phải Thiếu Tá Nguyễn Văn Nho của TĐ4)
4. Trung Úy Võ Trí Huệ (đại đội trưởng Ðại Ðội 1)
5. Thiếu Úy Nguyễn Văn Phán (đại đội trưởng Ðại Ðội 2)
6. Trung Úy Nguyễn Đình Thủy (đại đội trưởng Ðại Ðội 3)
7. Trung Úy Nguyễn Kim Đễ (đại đội trưởng Ðại Ðội 4)
8. Pháo đội 75 ly sơn-pháo TQLC với Đại Úy Đoàn Trọng Cảo làm pháo đội trưởng.

CHIẾN ÐOÀN A-TQLC VÀ CUỘC CHUYỂN QUÂN

Trong thời gian này, Chiến Ðoàn A-TQLCđang được tăng phái hành quân cho Biệt Khu 24, hoạt động ở Kontum. Thỉnh thoảng họ được về nghỉ quân ngắn ngày ở một doanh trại hậu cứ của một trung đoàn Bộ Binh thuộc Sư Đoàn 22 gần thành phố Kontum. Để chuẩn bị cho cuộc hành quân tiếp ứng và khai thông Quốc Lộ 19 đi vào Đức Cơ. Ngày 6 tháng 8, toàn bộ Chiến Ðoàn A-TQLCđược không vận bằng vận tải cơ C-130 từ phi trường Kontum đổ xuống phi trường Cù Hanh ở Pleiku. Sau đó được quân xa chuyển vận đến nơi đóng quân qua đêm tại một làng Thượng ở phía Bắc Bộ Tư Lệnh Quân Khu 2 để dưỡng quân và túc trực ứng chiến trực thăng vận.
Hình chụp một vận-tải cơ C-7 Caribou chuẩn bị nhận hàng hóa trên phi đạo Ðức Cơ. Cả phi đạo lẫn trại lực lượng đặc biệt đều tọa lạc bên cạnh Quốc Lộ 19, nhưng phi đạo nằm về phía bắc gần ngôi làng Plei Girao Kop, trong khi đó căn cứ phòng thủ nằm về phía nam quốc lộ (HÌNH ẢNH: John Stymerski)


Ngày 7 tháng 8/1965, Chiến Ðoàn A-TQLC được di chuyển bằng quân xa về ngược lại thành phố, rồi rẽ vào Quốc Lộ 19 nối dài, và đóng quân túc trực tại đồn điền trà Catecka. Nơi đây có một phi trường nhỏ, dành cho loại phi cơ quan sát L-19, sẽ được dùng làm bãi đáp trực thăng vận cho cuộc hành quân.

Trại LLĐB Đức Cơ đã bị bao vây từ hơn một tuần qua và hoàn toàn bị cô lập. Phi cơ suốt ngày đêm oanh tạc sát hàng rào phòng thủ. Các tiểu đoàn của Chiến Đoàn 2 Nhảy Dù cũng bị chận đánh và chia cắt. Tình hình chiến trường không sáng sủa hơn chút nào.

Ngày 8 tháng 8/1965, Ðại Ðội 3/2 của Đại Úy Nguyễn Năng Bảo nhận lãnh một nhiệm vụ mạo hiểm là trực thăng vận đổ xuống một bãi đất trống cách Đức Cơ một cây số về hướng Tây-Bắc. Mục đích là thăm dò phản ứng của quân Bắc Việt và bắt liên lạc với đơn vị bạn đang phân tán trong vùng hành quân. Đến trưa Ðại Ðội 3 đã sắp xếp đội hình, lên trực thăng xong và chờ trực thăng cất cánh đúng giờ. Chuẩn Tướng Cao Hảo Hớn đi xe Jeep ra tận bãi bốc ở đầu phi đạo để căn dặn các chỉ thị quan trọng lần chót và chúc Đại Úy Bảo hoàn thành nhiệm vụ nguy hiểm giao phó.

Tuy nhiên, vì thời tiết vùng Cao Nguyên thay đổi đột ngột, phi hành đoàn KQVN cho biết là sẽ có một trận cuồng phong ập đến trong vùng Đức Cơ, nên cuộc trực thăng vận đươc hủy bỏ. Qua ngày hôm sau, Ðại Ðội 3/2 được đưa trả về nhập chung với Tiểu Ðoàn 2 để kịp vượt tuyến xuất phát ở ngay “cầu cạn” gần ngã ba Lê Thanh trong ngày N, tức là ngày khở hành 9 tháng 8/1965.

Yếu tố thời tiết và những diễn biến về các hoạt động của địch quân đã khiến cho Bộ Chỉ Huy Hành Quân phải chấp nhận chiến trường do Bắc Việt chọn lựa và đương đầu với chiến thuật công đồn đả viện của họ. Để phù hợp với địa thế dọc Quốc Lộ 19, Chiến Đoàn Thiết Giáp phối hợp cùng Biệt Ðộng Quân mở đường tiến trước. Chiến Đoàn TQLC đi cách sau khoảng 3 cây số, để làm lực lượng tiếp ứng khi Chìến Đoàn Thiết Giáp và Biệt Ðộng Quân bị địch phục kích, đồng thời lục soát rộng hai bên đường trên trục tiến quân.

Cuộc hành quân của Chiến Đoàn Thiết Giáp và Biệt Ðộng Quân trong ngày 9 tháng 8/1965 được khởi hành với các đơn vị sau đây:

1. Chi Ðoàn 1/5 Chiến Xa (trừ 1 chi đội di chuyển đoạn hậu) và một Đại Đội BĐQ tùng thiết
2. Chi đoàn thiết quân vận gồm các thiết vận xa M-113
3. Tiểu Đoàn 21 BĐQ (trừ một đại đội tùng thiết cho chi đoàn chiến Xa đi đầu) và một chi đội chiến xa
4. Công Binh, Pháo Binh, và Quân Vận
5. Chi đội thiết giáp M-8

Trên đường vào Đức Cơ, rải rác có các xóm làng định cư, quy tụ đồng bào miền Bắc di cư tỵ nạn Cộng Sản cũng như đồng bào từ các tỉnh Nam Ngãi, Bình Phú đến lập nghiệp. Dân chúng, kể cả một vị linh mục địa phương cho biết về tin tức của các đơn vị cộng sản ẩn nấpp, phục kích về phía Đức Cơ. Để đề phòng chiến thuật công đồn đả viện, Chi Đoàn 1/5 Chiến Xa đi đầu di chuyển theo lối chân vạc. Mỗi chi đội luân phiên tiến chiếm các điểm trọng yếu trên địa thế và trong tầm yểm trợ trực tiếp của đại bác 75 ly trên các chiến xa để chi đội kế tiếp tiến dần về phía trước.

Khoảng 14 giờ, chi đội đầu tiên vừa đến ngã ba đi vào quận lỵ Lệ Thanh thì bị khoảng một tiểu đoàn Bắc Việt thuộc Trung Ðoàn 32 khai hỏa phục kích. Hai Chiến xa đi đầu bị trúng đạn chống chiến xa. Ðại đội Biệt Ðộng Quân tùng-thiết bị tê liệt và thiệt hại nặng. Hai chiến xa trong phân đội chỉ huy tác xạ đạn chống “biển người” vào hai bên quốc lộ để đề phòng bộ đội Bắc Việt xung phong. Một trong hai phi cơ F-100 bay đến yểm trợ đã bị phòng không địch bắn hạ. Phi công nhảy dù ra và được cứu thoát.

Chỉ trong một thời gian ngắn, cuộc phục kích bị đánh tan. Trong khi đang lục soát thu dọn chiến trường thì phía Bắc Việt đã tấn công vào đoàn xe thuộc thành phần yểm trợ và tiếp vận đi đàng sau. Vị sĩ quan chi đoàn trưởng Chi Đoàn 1/5 Chiến Xa đã bị thương trong khi điều động các chiến xa đến tiếp ứng. Cuộc chạm súng thưa dần vì thời gian gần tối.

CÁC DIỄN TIẾN CỦA CHIẾN ÐOÀN A-TQLC TRONG NGÀY 9 THÁNG 8/1965

Là lực lượng tiếp ứng, Chiến Ðoàn A-TQLC nhận được lệnh vượt qua mặt Chiến Đoàn Thiết Giáp và Biệt Ðộng Quân để tiếp tục tiến quân và giải tỏa áp lực phía trước mặt. Vì địa thế hiểm trở, bên phải là thung lũng, bên trái là một đường đỉnh khó di chuyển. Chỉ có một trục lộ hẹp để tiến vào Đức Cơ, nên Chiến Ðoàn A-TQLCdàn quân theo thứ tự sau đây: 1) Tiểu Đoàn 2/TQLC dàn quân theo đội hình. 2) Ðại Ðội 4 phối hợp với Chi đoàn Chiến xa đi đầu. 3) Bộ Chỉ Huy Tiểu Ðoàn 2 và Ðại Ðội 1 đi tiếp sau. Cánh quân B gồm Ðại Ðội 2 và Ðại Ðội 3 đi cánh trái theo sườn đỉnh.

Xế chiều, khi Tiểu Ðoàn 2 TQLC vượt qua một đoạn đường lên dốc, thì bị phía Bắc Việt tấn công vào bên hông của tiểu đoàn. Chi đội chiến xa đi đầu dồn hết tốc lực tiến lên sườn đồi, khai hỏa mọi hỏa lực trên chiến xa phối hợp với các lính TQLC theo đợt xung phong. Cuối cùng đã chiếm được vị trí súng của đối phương. Lúc đó họ đã bị thiệt hại một số, phần còn lại rút lui về thung lũng hướng Ia Drang.

DIỄN TIẾN TRONG CUỘC HÀNH QUÂN CỦA TIỂU ÐOÀN 5 TQLC

Tiểu Đoàn 5/TQLC dàn quân theo đội hình sau đây:

1. Ðại Ðội 2 đi đầu, nối tiếp theo Tiểu Ðoàn 2
2. Ðại Ðội 3 đi kế tiếp
3. Bộ Chỉ Huy Tiểu Ðoàn 5, Bộ Chỉ Huy Chiến Ðoàn A, pháo đội 75 ly sơn-pháo TQLC và đơn vị Công Binh Cơ Giới.
4. Ðại Ðội 1 đi sau cùng
5. Ðại Ðội 4 cùng vị sĩ quan tiểu đoàn phó tiến quân dọc theo đường đỉnh để bảo vệ sườn trái cho trục tiến quân của tiểu đoàn.

Khi cánh quân đi đầu của Ðại Ðội 4/2 bị địch phục kích, thì các bộ đội Bắc Việt cũng cũng đồng loạt tấn công vào đoàn quân đi chót của Tiểu Ðoàn 5 TQLC. Từ bên bờ đỉnh bên trái, Ðại Ðội 4 nhìn xuống thấy những cán binh Việt Cộng đang thi hành chiến thuật “tiền pháo hậu xung.” Trung Úy Nguyễn Kim Đễ báo cáo tình hình cho vị sĩ quan tiểu đoàn trưởng Tiểu Ðoàn 5. Sau khi đề nghị và được chấp thuận. Ðại Ðội 4 đã dàn hàng ngang từ trên cao tràn xuống tấn công tiêu diệt địch từ phía sau lưng.

Tiểu Ðoàn 5 TQLC tịch thu được nhiều vũ khí trong đó có cả đại liên 50 ly và đại bác SKZ 57 ly không giật. Phía Bắc Việt bị thiệt hại nhiều, số còn sống sót rút vào thung lũng sâu. Ðại Ðội 2 của Thiếu Úy Nguyễn Văn Phán nhận được lệnh Tiểu Đoàn di chuyển sâu về bìa rừng phía trái trục lộ tiến quân đánh bọc lên để bảo vệ Pháo Binh đang bị địch quấy phá. Sau đó là chiến trận mở màn với đủ loại tiếng súng thi nhau nổ. Hai phản lực cơ F-100 bay vút trên đầu, âm thanh xé nát không khí thành những tiếng rít kéo dài. Những trái bom trút xuống mục tiêu là ngọn đồi phía trước. Lửa và khói cuồn cuộn dâng lên. Trên bầu trời, phi cơ quan sát L-19 đang lượn những vòng tròn nhỏ.

Men theo những bụi cỏ gai và lau sậy, Thiếu Úy Quảng dẫn Trung Đội 22 xung phong lên ngọn đồi. Ẩn núp trong đám cây cối rậm rạp trên đồi, địch sử dụng trung liên và súng AK-47 bắn xối xả. Tiếng súng AK nghe sắc sảo và uy hiếp lạ lùng. Quảng, Thượng Sĩ Kiên, Hạ Sĩ Thọ mang máy truyền tin đều bị tử thương. Ôi, biết bao là nỗi đau đớn và phi lý của chiến tranh mà những người lính cùa hai phía tham dự. Quảng chết đi, để lại đứa con trai đầu lòng trong bụng mẹ, mà đã được Quảng đặt tên trước là Hàn Giang.

CHIẾN ÐOÀN A-TQLC TRONG ÐÊM 9 RẠNG NGÀY 10 THÁNG 8/1965

Sau khi địch đã đoạn chiến trong buổi xế chiều. Các đơn vị hành quân được lệnh bố trí quân tại chỗ qua đêm. Lúc 1 giờ sáng ngày 10 tháng 8/1965, các đơn vị Bắc Việt trở lại tấn công vào vị trí đóng quân của Tiểu Ðoàn 2 TQLC có chi đội thiết quân vận cùng bố trí kế cận với Ðại Ðội 4/2. Mục đích của họ là mở đường máu giải vây cho một đơn vị Bắc Việt bị kẹt lại và đang ẩn nấp dưới thung lũng trong lúc chạm súng với Thủy Quân Lục Chiến chiều hôm trước. Pháo Bắc Việt bắt đầu rơi xuống và họ tấn công vào vị trí của Tiểu Ðoàn 2 TQLC, nhưng đã bị các binh sĩ thuộc tiểu đoàn này chận lại dễ dàng. Tuy nhiên chiến thuật tiền pháo hậu xung cùng với việc phối hợp tổ chức phòng thủ không rõ ràng giữa Thủy Quân Lục Chiến và Thiết Giáp khiến Thủy Quân Lục Chiến bị một số thiệt hại do Thiết Giáp bắn lầm.

Sau khi tiếng súng đã ngưng, kiểm điểm thiệt hại của Thủy Quân Lục Chiến là 31 người tử thương, trong đó có Thiếu Úy Nguyễn Đình Khôi, Thiếu Úy Huỳnh Sinh, Trung Sĩ Nhất Niệm, Trung Sĩ Châu Sênh, Trung Sĩ Tuân, Hạ Sĩ Lê Chít cùng 27 binh sĩ khác bị thương. Đa số thuộc Ðại Ðội 4/2, trong đó có Thiếu Úy Lý Văn Đàm bị thương nặng được tản thương bằng trực thăng vào sáng sớm về Quân Y Viện Pleiku.

TIẾN VÀO ÐỨC CƠ

Tám giờ sáng ngày 10 tháng 8/1965, trực thăng đến tiếp tế và tản thương cho các đơn vị. Phi cơ vận tải C-47 đến thả dù nhiên liệu và đạn dược cho Thiết Giáp. Một hố lớn đã được Công Binh và Thiết Giáp đào để chôn tập thể những bộ đội Cộng Sản chết còn bỏ lại trận địa. Nhiều vết máu sau đó đã được tìm thấy gần một dòng suối trên đường tiến quân vào Đức Cơ. Chứng tỏ phía Cộng Sản đã di chuyển nhiều thương binh trên đường rút lui.

Chiến Đoàn A-TQLC tiến trước vào Đức Cơ, theo sau là Chiến Đoàn Thiết Giáp và Biệt Ðộng Quân. Tiểu Ðoàn 2 TQLC là đơn vị đầu tiên đến phi đạo Đức Cơ lúc 11 giờ sáng. Trại đã trống vắng một phần nào. Đa số lực lượng trú phòng và dân sự chiến đấu đã phân tán ra rừng chờ đơn vị bạn đến tăng viện. Chiến Ðoàn A-TQLC tổ chức lục soát và phòng thủ chung quanh trại, bắt đầu tìm cách liên lạc với các đơn vị bạn trong vùng hành quân. Các lực lượng dân sự chiến đấu lần lượt trở về trại nhận bàn giao phòng thủ Đức Cơ từ Thủy Quân Lục Chiến.

Ngày 11 tháng 8/1965, các đơn vị bắt đầu tổ chức các cuộc hành quân giải tỏa áp lực địch chung quanh Đức Cơ. Chiến Đoàn 2 Nhảy Dù hành quân tảo thanh khu vực làng Thăng Đức, phía Tây trại Đức Cơ đến tận biên giới Việt-Miên. Chiến Đoàn A-TQLC phụ trách khu vực phía Nam. Chiến Đoàn Thiết Giáp và Biệt Ðộng Quân hoạt động chung quanh trại và khu vực phía Bắc.

Cuộc hành quân Dân Thắng 7 chính thức chấm dứt vào ngày 15 tháng 8/1965. Chuẩn Tướng Vĩnh Lộc (tư lệnh Quân Khu 2) đáp trực thăng xuống trại Đức Cơ, khen ngợi thành quả của các đơn vị tham dự hành quân và gắn huy chương tượng trưng cho một số quân nhân hữu công.

Các lực lược lượng hành quân bắt đầu rút ra theo Quốc Lộ 19, di chuyển bộ ra ngã ba Lệ Thanh và được quân xa đưa về nghỉ quân ở Pleiku. Lữ Đoàn 173 Dù Mỹ chịu trách nhiệm bảo vệ lộ trình khi các đơn vị lui binh. Ngày 17 tháng 8/1965, Chiến Đoàn 2 Nhảy Dù được không-vận xuống Nha Trang để chuẩn bị tham gia cuộc hành quân khai thông Quốc Lộ 21 từ Nha Trang đi Ban-Mê-Thuột. Chiến Đoàn A-TQLC được trả lại Kontum để tiếp tục tăng phái hành quân cho Biệt Khu 24.

KẾT QUẢ

Chiến Đoàn 2 Nhảy Dù có khoảng 20 quân nhân thiệt mạng tại Đức Cơ. Trong cuộc đụng độ giữa quân Nhảy Dù và Bắc Việt, có 158 cán binh Cộng Sản bỏ xác tại trận và 100 cán binh khác chết vì phi cơ oanh kích. Chiến Đoàn A-TQLC có 31 quân nhân tử trận và 27 bị thương.. Phía bên Hoa Kỳ, toán Lực Lượng Ðặc Biệt A-215 dưới quyền chỉ huy của Đại Úy R.B Johnson đã bị thiệt hại nặng.

Kết quả cuộc hành quân Dân Thắng 7 do BTL/QK2 tổng kết như sau: Bắc Việt có 566 cán binh tử trận và 26 tù binh, vũ khí bị tịch thu gồm có 12 vũ khí cộng đồng và 94 vũ khí cá nhân. Ngoài ra, có 2 đại liên 50 và 2 khẩu súng cối 81 ly bị phá hủy.

Mũ Xanh Tôn Thất Soạn
9 tháng 8/2004

Posted by: caoduy Nov 8 2009, 09:04 PM

Trại biên phòng Pleime cách Pleiku khoảng 50 km về hướng tây-nam, được thành lập từ tháng 10 năm 1963. Từ khi thành lập cho đến cuối năm 1974, căn cứ này đã nhiều lần bị Bắc Việt tập trung lực lượng tấn công để cố chiếm căn cứ trọng yếu này nhưng đều bị đẩy lui. Một số trận giao tranh đã đi vào chiến sử như trận đánh vào tháng 10 năm 1965. Theo tài liệu của đặc san Mũ Nâu và tài liệu của Trung Tâm Quân Sử Lục Quân Hoa Kỳ, trận chiến này được ghi nhận như sau.

Ngày 19 tháng 10/1965, Bộ Tư Lệnh Mặt Trận B-3 Cộng Sản Bắc Việt (CSBV) đã điều động hai trung đoàn 32 và 33 chủ lực tấn công vào căn cứ Pleime. Trung Đoàn 33 CSBV là lực lượng tấn công chính, Trung Đoàn 32 là lực lượng phụ trợ có nhiệm vụ chận đánh lực lượng tăng viện của liên quân Việt-Mỹ. Với chiến thuật tiền pháo hậu xung thường áp dụng trong các trận tấn công cường tập, Bắc Việt đã mở trận hỏa công pháo dữ dội vào căn cứ.

Ngay sau khi trận chiến xảy ra, lực lượng tăng viện Việt Nam Cộng Hòa (VNCH) được khẩn cấp gọi đến tiếp cứu, nhưng bị Trung Đoàn 32 CSBV phục kích. Giao tranh diễn ra ác liệt, đến ngày 23 tháng 10/1965, lực lượng tăng viện VNCH chọc thủng vòng vây của Bắc Việt và tiến vào tiếp cứu quân trú phòng trong căn cứ. Trung Đoàn 33 CSBV bị đánh bật sau một tuần liên tiếp tấn công.

Đầu tháng 11 năm 1965, một chiến đoàn Nhảy Dù Việt Nam Cộng Hòa phối hợp với Sư Đoàn 1 Không Kỵ Hoa Kỳ tung cuộc hành quân tảo thanh các đơn vị của Trung Đoàn 32, 33 và 66 CSBV còn nguyên vẹn quanh khu vực gần trại Pleime, trong thung lũng Ia-Drang, khu vực dãy núi Chu Pong. Sau hai tuần liên tục truy kích, lực lượng Việt-Mỹ đã loại khỏi vòng chiến 465 cán binh Cộng Sản, bắt sống 15 tù binh và tịch thu 70 vũ khí đủ loại.

TIỂU ĐOÀN 82 BIỆT ĐỘNG QUÂN BIÊN PHÒNG VÀ TRẬN CHIẾN NĂM 1974

Tháng 10/1970, theo kế hoạch chung của Bộ Tổng Tham Mưu Quân Lực VNCH và Bộ Tư Lệnh Lực Lượng Hoa Kỳ tại Việt Nam, trại Pleime được chuyển giao cho Tiểu Đoàn 82 Biệt Động Quân (BĐQ) Biên Phòng được thành lập với quân số của biệt kích quân cải tuyển sang Biệt Động Quân. Sau đó, tiểu đoàn được bổ sung một số sĩ quan chỉ huy, hạ sĩ quan và binh sĩ do Bộ Chỉ Huy Biệt Động Quân thuộc Quân Khu 2 điều hành.
Hình chụp tại trại lực lượng đặc biệt Pleime với các binh sĩ Dân Sự Chiến Đấu VNCH trong trận giao tranh vào tháng 10 năm 1965. (HÌNH ẢNH: Kyoichi Sawada)

Tháng 4 năm 1974, sau khi đã tung quân lấn chiếm và kiểm soát khu vực gần căn cứ Đức Cơ, Sư Đoàn 320B CSBV khởi động cuộc tấn công quy mô vào căn cứ Pleime. Họ điều động Trung Đoàn 48, Trung Đoàn 64, một tiểu đoàn pháo binh, một tiểu đoàn pháo phòng không để chuẩn bị cuộc tấn công. Trước tình hình đó, Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn 2 đã khẩn cấp điều động hai trung đoàn của Sư Đoàn 22 Bộ Binh (BB) tăng viện cho mặt trận Pleime, trong đó Trung Đoàn 42 được tăng cường cho Căn Cứ Hỏa Lực 711 và khu vực kế cận.

Cùng với sự tăng viện của 2 trung đoàn Bộ Binh, Không Quân VNCH tại cao nguyên đã tiến hành nhiều phi tuần oanh tạc vào các vị trí đóng quân của các đơn vị Bắc Việt. Sự can thiệp nhanh chóng của lực lượng VNCH đã ngăn chận và vô hiệu hóa kế hoạch đánh chiếm Pleime của Bắc Việt. Đến tháng 5/1974, lực lượng VNCH đã làm chủ khu vực quanh căn cứ này.

Sau khi tình hình quanh Pleime tạm lắng dịu, Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn 2 cho Sư Đoàn 22 BB rút hai trung đoàn về lại tỉnh Bình Định, do đó Bắc Việt đã tận dụng cơ hội mở cuộc tấn công vào Pleime. Lực lượng trú phòng vào thời gian này gồm có 4 đại đội tác chiến của Tiểu Đoàn 82 BĐQ và một đại đội của Tiểu Đoàn 81 BĐQ tăng phái. Các đại đội Biệt Động Quân khai triển lực lượng tổ chức phòng thủ các tuyến trung tâm căn cứ và hai tiền đồn Chu Ho và Đồi 509.

Trong khi hoạt động bên ngoài căn cứ, Đại Đội 2/81 đã bị Bắc Việt tấn công bất thần, đại đội này đã chống trả dũng mãnh nhưng trước một lực lượng địch đông gấp 5, cuối cùng đại đội phải rút vào Căn Cứ với 22 chiến binh vào được bên trong trước khi Bắc Việt bao vây và phong tỏa các thông lộ ra vào căn cứ.

Trong trận tấn công vào căn cứ Pleime lần này, quân Bắc Việt đã sử dụng 4 tiểu đoàn thuộc hai trung đoàn 9 và 48 CSBV, tăng cường Trung Đoàn 26 biệt lập của Mặt Trận B-3. Sau đó Bắc Việt lại tung vào trận chiến Trung Đoàn 64 CSBV để mở các trận tấn công biển người vào căn cứ này. Họ sử dụng đủ các loại pháo 130 ly, 120 ly, và súng cối 82 ly pháo kích. Trong khi đó, tiểu đoàn pháo phòng không của Bắc Việt cũng bố trí 12 vị trí đặt đại liên phòng không 12.7-ly để bắn trực thăng tiếp tế và tải thương, cũng như để chống trả các đợt không tập của Không quân VNCH.

Sau 6 ngày đêm tử chiến, tiền đồn Chu Ho thất thủ. Năm ngày sau đó, 10 tháng 8/1974, đến lượt tiền cứ Đồi 509 bị Bắc Việt tràn ngập. Các chiến binh sống sót tại hai căn cứ nói trên đã vượt thoát vào rừng và tự mưu sinh thoát hiểm trong hoàn cảnh vô cùng bi tráng: hết đạn, không có thức ăn và nước uống trong những ngày tử chiến với Bắc Việt.

Sau khi đã đánh chiếm 2 tiền cứ Chu Hô và Đồi 509, Bắc Việt đã tập trung lực lượng tấn công vào khu trung tâm căn cứ Pleime. Tiểu Đoàn 82 BĐQ đã bị bao vây trong một tháng, không nhận được tiếp tế lương thực, thuốc men và đạn dược. Chiến đấu trong một tình thế nguy kịch, thế nhưng cả tiểu đoàn đã giữ vững được tuyến phòng ngự.

Đến ngày 2 tháng 9/1974, Quân đoàn 2 điều động lực lượng tăng viện gồm Bộ Binh, Biệt Động Quân và Thiết Giáp trong nỗ lực tiếp cứu căn cứ Pleime. Các đơn vị thuộc Sư Đoàn 320 Bắc Việt bắt đầu bị đánh bật sau 20 lần tấn công bất thành vào căn cứ. Riêng Tiểu Đoàn 82 BĐQ sau khi nhận được tiếp tế và tái tổ chức đơn vị và tổ chức phản công tái chiếm 2 tiền đồn Chu Ho và Đồi 509.

LƯỢC TRÌNH VỀ 12 TIỂU ĐOÀN BIỆT ĐỘNG QUÂN BIÊN PHÒNG

Trước năm 1970 tại Vùng 2 Chiến Thuật (từ tháng 8/1970 đã được đổi thành Quân Khu 2) có 15 trại biên phòng do các tiểu đoàn Dân Sự Chiến Đấu (DSCĐ) thuộc Lực Lượng Đặc Biệt phòng thủ. Đến tháng 5/1970, như đã trình bày, theo kế hoạch của liên quân Việt-Mỹ, Liên Đoàn 5 Lực Lượng Đặc Biệt Hoa Kỳ được lệnh thực hiện đợt cải tuyển cho các trại biên phòng. Binh đoàn này được lệnh chấm dứt các hoạt động biệt kích trên toàn lãnh thổ Việt Nam Cộng Hòa, đồng thời chuyển các đơn vị Dân Sự Chiến Đấu sang binh chủng Biệt Động Quân để thành lập các tiểu đoàn Biệt Động Quân Biên phòng.

Theo quy trình và phương thức hoán chuyển, trong vòng 90 ngày kể từ có quyết định cải tuyển, các trại Dân Sự Chiến Đấu được tổ chức theo cơ cấu tiểu đoàn Biệt Động Quân gồm 3 đại đội chiến đấu, 1 đại đội chỉ huy và Ban Chỉ Huy Tiểu Đoàn.

Ngày 31 tháng 8/1970, trong đợt chuyển-giao đầu tiên, một số trại Dân Sự Chiến Đấu gần biên giới được biến cải danh xưng như sau:

# Trại Polei Kleng (Căn Cứ A-241), tỉnh Kontum, chuyển thành Tiểu Đoàn 62 BĐQ Biên Phòng với quân số 403 người.

# Trại Plei Mrong (Căn Cứ A-113), tỉnh Pleiku, chuyển thành Tiểu Đoàn 63 BĐQ Biên Phòng với quân số 443 chiến binh.

# Trại Tieu Atar (Căn Cứ A-231), tỉnh Darlac, chuyển thành Tiểu Đoàn 71 BĐQ Biên Phòng với quân số 414 chiến binh.

# Trại Trang Phúc (Căn Cứ A-223), tỉnh Darlac, chuyển thành Tiểu Đoàn 72 BDQ Biên Phòng với quân số 399 chiến binh.

# Trại Plei Djereng (Căn Cứ A-251), tỉnh Pleiku, chuyển thành Tiểu Đoàn 80 BĐQ Biên Phòng với quân số 479 chiến binh.

# Trại Đức Cơ (Căn Cứ A-253), tỉnh Pleiku, chuyển thành Tiểu Đoàn 81 BĐQ Biên phòng với quân số 457 chiến binh.

# Trại Pleime (Căn Cứ A-255), tỉnh Pleiku, chuyển thành Tiểu Đoàn 82 BĐQ Biên Phòng với quân số 464 chiến binh.

# Trại Bu Prang (Căn Cứ A-236), tỉnh Quảng Đức, chuyển thành Tiểu Đoàn 89 BĐQ Biên Phòng với quân số 377 chiến binh.

# Trại Dak Pek (Căn Cứ A-242), tỉnh Kontum, chuyển thành Tiểu Đoàn 88 BĐQ Biên Phòng với quân số 298.

# Trại Dak Seang (Căn Cứ A-245), tỉnh Kontum, chuyển thành Tiểu Đoàn 90 BĐQ Biên Phòng với quân số 431 chiến binh.

Ngày 31 tháng 12/1970, trong đợt chuyển giao thứ hai, một số trại đã được biến cải danh xưng như sau:

# Trại Ben Het (Căn Cứ A-244), tỉnh Kontum, chuyển thành Tiểu Đoàn 95 BĐQ Biên Phòng với quân số 430 chiến binh.

# Trại Đức Lập (Căn Cứ A-239), tỉnh Quảng Đức, chuyển thành Tiểu Đoàn 96 BĐQ Biên Phòng với quân số 400 người.

Có 3 trại đóng cửa và chấm dứt hoạt động: Trại Kontum (Căn Cứ B-24) đóng cửa ngày 30 tháng 11/1970. Trại Ban Mê Thuột (Căn Cứ B-23), đóng cửa ngày 15 tháng 12/1970. Và trại Pleiku (Company B), đóng cửa ngày 15 tháng 1/1971.

Vương Hồng Anh

HẾT

Posted by: caoduy Nov 19 2009, 09:01 AM

Trong thời gian bị giam giữ trong các trại cải tạo của Cộng Sản, chúng tôi đã có dịp tiếp xúc với hàng trăm người có trách nhiệm hay liên quan đến những biến cố đưa đến sự sụp đổ toàn bộ miền Nam Việt Nam, trong đó trận Ban Mê Thuột là trận quan trọng nhất. Vì được gặp nhiều người cùng một lúc nên chúng tôi đã có dịp kiểm chứng những điều mà mỗi người đã kể.

Đối với những người mà chúng tôi không ở cùng chung trại, sau khi về Saigon hay qua Mỹ, chúng tôi đã tìm cách để tiếp xúc và hỏi thêm, như trường hợp của Đại Tá Nguyễn Văn Đồng, Tư Lệnh Thiết Ðoàn 2 thuộc Quân Khu 2. Ông chỉ huy đoàn quân tháo lui trên Liên Tỉnh Lộ 7B và đã bị bắt gần Củng Sơn (tỉnh Phú Yên).

Chúng tôi cũng đã có dịp tham khảo nhiều sách báo của các tác giả miền Nam Việt Nam, của người Mỹ cũng như của quân đội Cộng Sản Bắc Việt (CSBV) viết liên quan đến biến cố 30 tháng 4/1975. So sánh những tài liệu thu thập được, chúng tôi đã khám phá ra nhiều sự kiện lịch sử cần được viết lại cho chính xác hơn.

Khi mới đến Hoa Kỳ vào năm 1990, chúng tôi đã viết ngay một bài nói về những bí ẩn đằng sau sự thất thủ Ban Mê Thuột, bài này đã gây ngạc nhiên và xúc động cho nhiều ngườị Nay những người liên hệ đến trận Ban Mê Thuột đã đến Hoa Kỳ. Có những người đã đồng ý viết ra những biến cố mà họ đã tham dự hay chứng kiến như Đại Tá Trịnh Tiếu, Trưởng Phòng 2 Quân Ðoàn 2, Trung Tá Ngô Văn Xuân, Trung Ðoàn Trưởng Trung Ðoàn 44 thuộc Sư Ðoàn 23 Bộ Binh (BB). Nhưng đa số đã thú nhận rằng họ phải bỏ bớt đi vì sợ đụng chạm.

Có người chỉ kể lại chứ không chịu viết và cũng có người khi kể lại đã yêu cầu đừng nêu tên họ ra khi viết, cũng vì sợ đụng chạm. Sau khi tổng kết, chúng tôi xin ghi lại những bí ẩn liên quan đến sự thất thủ Ban Mê Thuột. Sự thật có nhiều điều khác xa với những gì tướng Văn Tiến Dũng đã viết trong cuốn Đại Thắng Mùa Xuân hay ký giả Phạm Huấn đã viết trong cuốn Tướng Phú và Những Trận Đánh Từ Điện Biên Phủ 1954 Đến Ban Mê Thuột 1975.

Biến cố 30 tháng 4/1975 đã gây ra những ấn tượng kinh hoàng và đau xót trong lòng người Việt trong cũng như ngoài nước. Biến cố đó đã đưa cả dân tộc vào những ngày bi thảm nhất và để lại một vết thương đau đớn trong lịch sử. Mặc dầu đã 21 năm qua, ấn tượng đau xót và tủi nhục đó vẫn chưa phai mờ đi được.

Ngày 10 tháng 3 năm 1975, khoảng 2 giờ sáng các đơn vị Bắc Việt bắt đầu tấn công vào thành phố. Họ xử dụng xe tăng và trọng pháo đủ loại và tiến về từ mọi phía. Trung Đoàn 174 Bắc Việt theo Quốc Lộ 14 từ hướng Đức Lập tiến vào, sau đó Trung Đoàn 149 đánh từ phía Nam lên, Trung Đoàn 95B từ ngã Buôn Hô đánh xuống, còn Trung Đoàn 148 từ hướng Bản Đôn tấn công vào.

Ðêm 10 tháng 3, các lực lượng phòng thủ chống trả mãnh liệt. Bảy giờ sáng ngày hôm sau, quân Bắc Việt tấn công vào Bộ Tư Lệnh Sư Ðoàn 23 BB, nhưng bên trong còn cầm cự được. Mười giờ sáng, một oanh-tạc cơ A-37 đến trợ chiến đã nhầm lẫn thả bom trúng vào hầm chỉ huy của bộ tư lệnh sư đoàn làm hệ thống truyền tin bị hư hại, không còn liên lạc được với các đơn vị chung quanh. Ðại Tá Vũ Thế Quang và Ðại Tá Nguyễn Trọng Luật phải rời Bộ Tư Lệnh để di chuyển qua căn cứ B.50, nhưng bị bắn dữ quá phải tạt vào rừng cao su và sau đó bị địch quân bắt.

Mọi người dều công nhận rằng sự thất thủ Ban Mê Thuột là biến cố khởi đầu đưa đến sự sụp đổ toàn bộ miền Nam Việt Nam. Tại sao Ban Mê Thuột đã bị thất thủ một cách mau chóng như vậy? Phải chăng đây là một cuộc tấn công quá bất ngờ của Bắc Việt khiến quân đội Việt Nam Cộng Hòa (VNCH) không trở tay kịp? Phải chăng Bộ Tổng Tham Mưu Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa đã thua đòn cân não của Hà Nội? Phải chăng khả năng chiến đấu của quân đội Việt Nam Cộng Hòa quá yếu kém, không đương đầu nổi với lực lượng của Bắc Việt? Rất nhiều câu hỏi như thế đã được nhiều người đặt ra. Chúng tôi xin tuần tự trình bày từng chi tiết về diễn biến của trận Ban Mê Thuột để trả lời những câu hỏi đó.

PHỐI TRÍ CỦA QUÂN LỰC VNCH VÀ Bắc Việt

Ban Mê Thuột là một tỉnh nằm ở Cao nguyên Trung phần. Vùng cao nguyên này có bốn tỉnh bao gồm Kontum, Pleiku, Ban Mê Thuột và Quảng Đức. Thiếu Tướng Phạm Văn Phú phụ trách Quân Ðoàn 2 đã phối trí quân để phòng thủ Cao nguyên như sau:

Liên Đoàn 5 Biệt Động Quân (BĐQ) bảo vệ Kontum vì sợ Bắc quân sẽ mở một cuộc tấn công như “Mùa Hè Ðỏ Lửa” năm 1972. Ba (3) tỉnh còn lại được giao cho Sư Ðoàn 23 BB bảo vệ. Sư đoàn này được phối trí như sau: Trung Đoàn 44 và 45 phòng thủ Pleiku. Trung Đoàn 45 đóng ở căn cứ Gầm Ga, phía bắc quận Thuần Mẫn, gần đèo Tử Sĩ, dọc theo Quốc Lộ 14 giữa Ban Mê Thuột và Pleiku. Trung Ðoàn 53 giữ Ban Mê Thuột và Quảng Đức. Bộ Tư Lệnh Sư Ðoàn 23 đóng tại Ban Mê Thuột, còn Bộ Tư Lệnh Hành Quân đóng tại căn cứ Hàm Rồng ở Pleiku. Về sau, Bộ Tổng Tham Mưu tăng cường cho Quân Ðoàn 2 thêm ba liên đoàn 4, 6 và 7 BĐQ.
Hình chụp gần hàng rào trong vòng đai căn cứ tại Ban Mê Thuột. (HÌNH ẢNH: sưu tầm)

Bắc Việt có Sư Ðoàn 320 đóng ở Kontum, Sư Ðoàn F.10 hoạt động ở Pleiku, Sư Ðoàn 986 trú quân tại vùng Tam Biên và Trung Ðoàn 25 (biệt lập), một trung đoàn khá thiện chiến, luôn quấy phá ở 2 tỉnh Ban Mê Thuột và Quảng Đức.

Ban Mê Thuột là nơi đặt Bộ Tư Lệnh Sư Ðoàn 23 BB. Nơi đây toàn rừng cao su, không có chướng ngại thiên nhiên để giúp phòng thủ như ở Kontum hay Pleiku nên rất dễ bị tấn công. Lực lượng phòng thủ ở đây lại khá yếu. Nghĩa Quân (NQ) và Địa Phương Quân (ÐPQ) phần lớn là người Thượng, không được trang bị đầy đủ. Hầu hết trông chờ vào Trung Ðoàn 53, nhưng trung đoàn này phải bao một vùng lãnh thổ quá lớn gồm 2 tỉnh nên khó bảo vệ nổi. Do đó, không ai ngạc nhiên khi thấy Bắc Việt chọn Ban Mê Thuột để tấn công. Mặt khác, nếu chiếm được Ban Mê Thuột, họ sẽ khai thông được con đường Đông Trường Sơn từ Pleiku tới Phước Long qua Quận Đức Lập của Ban Mê Thuột.

BẮC VIỆT ĐIỀU QUÂN

Đại Tá Trịnh Tiếu, Trưởng Phòng 2 của Quân Đoàn 2 kể lại rằng nhờ hệ thống truyền tin điện tử, Quân Đoàn 2 VNCH đã mở được hầu hết các khóa mật mã của Bắc Việt đánh đi. Nhờ vậy, Quân Đoàn 2 đã khám phá ra Bắc Việt chuẩn bị đánh Ban Mê Thuột từ tháng 12 năm 1974. Để đánh Ban Mê Thuột, lúc đầu Bắc Việt huy động 4 sư đoàn: Sư Đoàn Sao Vàng ở Bình Định, Sư Đoàn F.10 ở Pleiku, Sư Đoàn 320 ở Kontum, và Sư Đoàn 986 đang đóng ở vùng Tam Biên. Ngoài ra, Bắc Việt còn xử dụng thêm Trung Đoàn 25 biệt lập.

Trước hết, Bắc Việt ra lệnh cho Sư Đoàn 986 đang đóng ở vùng Tam Biên kéo về phía tây Quận Thanh An ở phía tây Pleiku để thay cho Sư Đoàn F.10 tiến về phía tây-nam Ban Mê Thuột. Đại Úy Trác Ngọc Anh, sĩ quan không-báo của Quân Đoàn 2, đã nói với chúng tôi rằng vào cuối tháng 1 năm 1975, khi máy bay L-19 chở anh đang bay thám thính trên con đường từ vùng Tam Biên về Thanh An thì anh phát hiện ra một đoàn quân xa độ 100 chiếc đang chạy từ Tam Biên theo hướng Nam về phía Pleiku.

Một lúc sau khi nghe báo cáo, cơ quan quân báo của Hoa Kỳ đã nói vào máy cho biết đích danh đó là các xe chuyển quân của Sư Đoàn 968 của Bắc Việt. Quân Đoàn 2 đã xin Bộ Tổng Tham Mưu huy động các phi cơ A-37 của Sư Đoàn 2 và Sư Đoàn 6 Không Quân (KQ) đến oanh kích. Cuộc oanh kích kéo dài từ 9 giờ sáng đến quá trưa, nhưng vẫn còn thấy một số xe đang chạy. Bộ Tổng Tham Mưu phải điều động thêm Sư Đoàn 1 KQ ở Đà Nẵng vào trợ chiến.

Cuộc oanh kích kéo dài đến 4 giờ chiều thì chấm dứt. Một máy bay C-47 của Bộ Tổng Tham Mưu đến chụp hình và thấy khói bay ngụt trời, nhiều tiếng nổ từ dưới đất phát ra, vô số xe bị bắn cháy nằm rải rác trên đường. Sau chiến công này Trung Úy Trác Ngọc Anh được vinh thăng Đại Úy.

Bị thiệt hại nặng trong vụ oanh kích đó, Sư Đoàn 968 không còn khả năng chiến đấu như lúc đầu nữa. Bộ Chỉ Huy Tây Nguyên điện về Hà Nội cầu cứu. Hà Nội ra lệnh rút gấp Sư Đoàn 316 đang đóng ở vùng biên giới Lào-Việt ở phía Tây Nghệ Tĩnh, đưa vào Cao Nguyên Trung Phần thay thế cho Sư Đoàn 968.

Sư Đoàn 316 là một sư đoàn cơ động nhẹ, chỉ có 2 trung đoàn, nên khi đi qua Thừa Thiên đã được tăng cường thêm một trung đoàn của một sư đoàn Bắc Việt đóng phía Tây đèo An Khê. Sư đoàn này cắt Quốc Lộ 19 nối liền Bình Định và Pleiku để chận đường tiếp viện của Sư Đoàn 2 Bộ Binh VNCH và làm nghi binh.

Sư Đoàn F.10 từ Pleiku tiến về phía Tây Ban Mê Thuột, bao vây Quận Đức Lập, cắt Quốc Lộ 14 nối liền Ban Mê Thuột với Đức Lập. Sư Đoàn 320 từ Kontum di chuyển về phía Bắc Ban Mê Thuột, đóng cách Quốc Lộ 14 về phía Tây 5km để chận Quốc Lộ 14 từ Pleiku đến Ban Mê Thuột. Một tiểu đoàn của sư đoàn này đã băng qua Quốc Lộ 14, khúc cầu 210 và tiến về phía Đông, đóng chốt trên đường nối liền tỉnh Phú Bổn với quận Thuần Mẫn ở phía Đông Bắc Ban Mê Thuột.

Trung Đoàn 25 Bắc Việt tiến về phía Đông Ban Mê Thuột, chận Quốc Lộ 21 nối liền tỉnh Khánh Hòa với Ban Mê Thuột, khúc đèo Chư Cúc, giữa Quận Khánh Dương của Khánh Hòa và Quận Phước An của Ban Mê Thuột. Tàn quân của Sư Đoàn 986 (khoảng hơn 1 trung đoàn) tiến về phía Tây Pleiku, có nhiệm vụ gây rối để cầm chân hai trung đoàn của Sư Đoàn 23 BB lại mặt trận Pleiku.

Sư Đoàn 316 mới từ Bắc vào sẽ làm mũi nhọn đánh vào thành phố Ban Mê Thuột để thăm dò. Sợ Sư Đoàn 316 thiếu kinh nghiệm, không nắm vững địa hình địa vật, không hoàn thành nhiệm vụ, Hà Nội chỉ thị cho một tiểu đoàn của Trung Đoàn 95B hướng dẫn sư doàn này.

Riêng về Sư Đoàn 2 Sao Vàng, Phòng 2 của Quân Đoàn 2 VNCH không tìm thấy dấu vết ở đâu. Sau này, khi đọc cuốn Sư Đoàn 3 Sao Vàng của Việt Cộng, chúng tôi mới khám phá ra Sư Đoàn 2 Sao Vàng đã bị tiêu diệt trong trận Kontum năm 1972, số còn lại đã tăng cường cho Sư Đoàn 3 Sao Vàng ở Bình Định.

Qua các khóa mật mã mở được, Quân Đoàn 2 VNCH cũng biết đích xác ngày giờ tướng Văn Tiến Dũng sẽ từ Bắc vào Nam theo đường mòn HCM, xuống đường Đông Trường Sơn để vào Ban Mê Thuột. Ngày Văn Tiến Dũng đi qua phía Tây Kontum, Quân Đoàn 2 đã cho thả một đại đội trinh sát xuống quãng đường này để phục kích Văn Tiến Dũng nhưng không gặp vì đường Đông Trường Sơn ở khúc đó có quá nhiều nhánh, không biết đoàn xe đi đường nào. Tóm lại, mọi ý đồ, cách điều quân và phối trí quân của địch đều được Quân Đoàn 2 đệ trình lên Thiếu Tướng Phạm Văn Phú, tư lệnh của quân đoàn.

CÁC TIN TÌNH BÁO DỒN DẬP

Đại Tá Phùng Văn Quang, Trung Đoàn Trưởng Trung Đoàn 45 thuộc Sư Đoàn 23 BB cho biết một tiểu đoàn của Trung Đoàn 45 đang hành quân trên Quốc Lộ 14 gần quận Thuần Mẫn thì một cán binh Bắc Việt ra xin đầu thú. Anh ta khai tên là Sinh, một sĩ quan truyền tin, có nhiệm vụ bắt đường dây điện thoại ngang qua Quốc Lộ 14 nối liền Bộ Tư Lệnh Sư Đoàn 32 Bắc Việt ở tây quốc lộ này với một đơn vị đang đóng ở quận Thuần Mẫn.

Khi điều tra thì khám phá ra anh ta chỉ là một thượng sĩ chứ không phải sĩ quan. Vì giữ nhiệm vụ truyền tin, anh ta biết khá nhiều về kế hoạch hành quân của Sư Đoàn 320 và các đơn vị phối hợp. Anh cho biết Sư Đoàn 320 đang đóng ở phía Bắc Quận Buôn Hô, cách Quốc Lộ 14 về phía Tây và đang chuẩn bị đánh Ban Mê Thuột. Khi tin này được báo về Quân Đoàn 2, tướng Phú ra lệnh cho Trung Đoàn 45 cho một tiểu đoàn hành quân lục soát 2 bên Quốc Lộ 14, từ Ban Mê Thuột đến Pleiku để phát hiện địch.

Trung Tá Quang nói ông đã cho lục soát nhưng không thấy gì. Sau này ông tiết lộ rằng tiểu đoàn đó chỉ lục soát mỗi bên Quốc Lộ 14 khoảng 1 km, trong khi Sư Đoàn 320 đóng xa quốc lộ đến 5 km nên không thể phát hiện địch. Cán binh Sinh đồng ý hướng dẫn trực thăng đến trên vùng Bộ Tư Lệnh Sư Đoàn 320 đang đóng. Đại Tá Quang nói rằng theo sự chỉ dẫn của Sinh ông đã nhìn thấy phía dưới các cơ sở chứng minh có địch đang đóng quân tại đó và đã báo cáo cho tướng Phú biết.

Mặc dầu có tin Bộ Tư lệnh Sư Đoàn 320 đã chuyển từ Kontum về phía Bắc Ban Mê Thuột, nhưng cơ quan truyền tin của Quân Đoàn 2 cho biết vẫn nhận được các tín hiệu truyền tin của sư đoàn này phát xuất từ một căn cứ ở Kontum. Căn cứ vào báo cáo này, tướng Phú cho rằng Sư Đoàn 320 vẫn còn tại Kontum và những lời khai của Sinh chỉ là một kế nghi binh của địch để đánh Pleiku. Về sau mới biết rằng Sư Đoàn 320 cho tiếp tục phát các tín hiệu truyền tin ở Kontum là để đánh lạc hướng. Trong thực tế, sư đoàn này đã chuyển về phía Bắc Ban Mê Thuột.

Đầu tháng 2/1975, Phòng 2 của Quân Đoàn 2 khám phá ra một thông báo của Bắc Việt về cuộc họp ngày 1 tháng 2/1975 của các tư lệnh Sư Đoàn 320, F.10 và 986 tại vùng phía Tây Đức Cơ để khai triển Chiến Dịch 275. Thông báo này do một người ký tên là Tuấn. Đây là một trong những bí danh của Văn Tiến Dũng.

Một nữ du kích hồi chánh ở Ban Mê Thuột cho biết Trung Đoàn 25 Bắc Việt đã được lệnh ăn Tết trước để chuyển quân về vùng Khánh Dương ở phía Đông Ban Mê Thuột và một số đơn vị thuộc Sư Đoàn F.10 đã có mặt xung quanh quận Đức Lập, phía Tây Nam Ban Mê Thuột. Các thợ rừng báo cáo họ thấy nhiều đơn vị Cộng Sản ở phía Tây Pleiku chuyển xuống Ban Mê Thuột, v.v… Những tin tức này cho thấy Bắc Việt đang chuẩn bị đánh Ban Mê Thuột.

TỔNG THỐNG THIỆU ĐÓN TẾT Ở PLEIKU

Khi ở trại cải-tạo Lam Sơn, Thanh Hóa, Đại Tá Trịnh Tiếu có cho chúng tôi biết vào ngày mồng 2 Tết, Tổng Thống Thiệu đến Pleiku. Tại phòng Hành quân của Không Quân ở phi trường Cù Hanh, Đại Tá Tiếu đã trình bày cho Tổng Thống Thiệu kế hoạch đánh Ban Mê Thuột của Bắc Việt. Tổng Thống chỉ thị tướng Phú đưa 2 trung đoàn của Sư Đoàn 23 BB về lại Ban Mê Thuột, nhưng sau đó Tướng Phú không thi hành vì cho rằng địch sẽ đánh Pleiku.

Khi Đại Tá Trịnh Tiếu đến Mỹ, chúng tôi yêu cầu ông viết lại chuyện này thì trong bài Thiếu Tướng Phạm Văn Phú và Quân Đoàn 2 đăng trên báo Saigon Nhỏ, ông viết rằng trước Tết 5 ngày, khi Tổng Thống Thiệu lên Quân Đoàn 2 ủy lạo chiến sĩ, chính Đại Tá Tiếu đã đích thân trình bày cho tổng thống kế hoạch nói trên của Bắc quân.

Sau khi thăm hỏi nhiều người liên hệ khác, chúng tôi thấy lời tường thuật của Trung Tá Ngô Văn Xuân, Trung Đoàn Trưởng Trung Đoàn 44 là đúng hơn cả. Trung Tá Xuân cho biết vào Tết Ất Mão năm 1975, Trung Đoàn 44 BB đang đóng ở Căn Cứ 801, cách tỉnh Pleiku khoảng 20km về hướng Tây Bắc, đã được Quân Đoàn 2 chỉ định tiếp đón Tổng Thống Thiệu đến ăn Tết.

Đúng 12 giờ trưa ngày mồng một Tết (11 tháng 2/1975), tổng thống từ Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn 2 đến Trung Tâm Hành Quân của Trung Đoàn 44 bằng trực thăng cùng với các Tướng Trần Văn Trung, Lê Nguyên Khang và Phạm Văn Phú. Tại đây, Trung Tá Điều Ngọc Chuy, Trưởng Phòng 2 Sư Đoàn 23 đã trình bày về tình hình chung của các khu vực trách nhiệm đang do Sư Đoàn 23 trấn giữ, đặc biệt nhấn mạnh đến chi tiết về cung từ của một cán binh Cộng Sản thuộc Sư Đoàn 320 ra đầu thú cho biết rõ các chi tiết địch đang chuẩn bị đánh Ban Mê Thuột.

Tổng Thống Thiệu có vẽ đăm chiêu rồi quay lại hỏi tướng Phú thì tướng Phú nhận định rằng có thể Bắc Việt đưa ra một kế trá hàng nhằm đánh lạc hướng chú ý của phía Việt Nam Cộng Hòa. Theo tướng Phú, Pleiku là điểm, Ban Mê Thuột chỉ là diện, bởi vì Pleiku có cơ sở đầu não là Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn 2. Nếu tiêu diệt được cứ điểm này thì Bắc Việt sẽ dễ dàng làm chủ được toàn bộ khu vực cao nguyên và tỏa xuống khu vực duyên hải.

Tổng Thống Thiệu suy nghĩ trong giây lát, rồi ra lệnh cho Tướng Phú đưa toàn bộ Sư Đoàn 23 về Ban Mê Thuột. Tổng thống nói địa thế Pleiku là khu vực trống trải, bao gồm nhiều đồi thấp và trọc, có tầm quan sát rộng, địch không bao giờ dám đương đầu trên khoảng trống như vậy. Tổng thống hứa sẽ cho thêm một liên đoàn Biệt Động Quân để làm một lực lượng trừ bị. Tướng Phú tuân lệnh.

Sau khi nghe thuyết trình, Tổng Thống Thiệu không đi Kontum như đã dự định mà đến Ban Mê Thuột và Quảng Đức để thăm và ủy lạo các chiến sĩ.

BẤT TUÂN THƯỢNG LỆNH

Đại Tá Trịnh Tiếu cho biết ngày 15 tháng 2/1975, tướng Phú đã mở một cuộc họp tại Quân Đoàn 2 để kiểm điểm tình hình trong Quân Khu 2, có lãnh sự Mỹ ở Nha Trang lên tham dự. Đại Tá Trịnh Tiếu đã trình bày thêm các tài liệu cho biết Bắc quân sẽ đánh Ban Mê Thuột, nhưng tướng Phú cứ chần chờ, không chịu ra lệnh chuyển quân.

Trung Tá Ngô Văn Xuân cho biết ngày 17 tháng 2/1975, Tướng Phú mới triệu tập phiên họp để đặt kế hoạch chuyển quân về Ban Mê Thuột. Theo kế hoạch này, Bộ Tư Lệnh Sư Đoàn 23 sẽ di chuyển bằng đường bộ, khi qua khu đèo Tử Sĩ, Trung Đoàn 45 sẽ đi theo tháp tùng. Trung Đoàn 44 đợi một Liên đoàn Biệt động quân đến thay thế trong vòng 3 ngày và sẽ đi sau.

Trong bài viết Tướng Phạm Văn Phú và Quân Đoàn 2, Đại Tá Trịnh Tiếu ghi rằng ngày 1 tháng 3/1975, tướng Phú mới ra lệnh chuyển quân, sau khi hỏi lại nhiều người, chúng tôi được biết ngày chuyển quân là ngày 17 tháng 2/1975 như Trung tá Ngô Văn Xuân ghi lại là đúng. Tám giờ sáng ngày 18 tháng 2/1975, đoàn quân tập trung tại căn cứ Hàm Rồng để khởi hành, nhưng đến 11 giờ Tướng Phú ra lệnh hủy bỏ việc chuyển quân. Ông nói địch sẽ đánh Pleiku và địch chuyển quân quanh Ban Mê Thuột là đẻ nghi binh mà thôi. Lệnh của tướng Phú đã làm cả Quân Đoàn 2 ngạc nhiên.

NHỮNG NGÀY QUÂN BẮC VIỆT CHUẨN BỊ TẤN CÔNG

Ngày 1 tháng 3/1975, Sư Đoàn 3 Sao Vàng chận đèo Mang Yang trên Quốc Lộ 19 nối liền Pleiku với Qui Nhơn và gây áp lực mạnh ở phía Đông Pleiku. Điều này càng làm cho tướng Phú tin hơn nữa rằng địch sẽ đánh Pleiku. Tướng Phú xin thêm viện binh để giữ mặt này. Liên Đoàn 44 Biệt động quân được gởi đến tăng viện Pleiku. Tướng Phú liền ra lệnh Thiết Đoàn 2 do Đại tá Ngyễn Văn Đồng chỉ huy phối hợp với liên đoàn Biệt Động Quân này để trấn giữ phía Đông Pleiku.

Năm 1989, khi gặp Đại Tá Đồng ở Saigon, ông cho chúng tôi biết mặt trận này khá nặng, vì Bắc quân rất đông, ẩn nắp trong các hóc núi pháo kích ra dữ dội, nên mặc dù có lệnh phá chốt, Thiết Đoàn 2 cũng không yểm trợ cho Liên Đoàn 4 BĐQ thực hiện việc phá chốt. Đại Tá Nguyễn Văn Đồng cũng kể lại từng chi tiết việc ông chỉ huy đoàn quân tháo lui trên Liên Tỉnh Lộ 7B và sau đó ông bị bắt gần Củng Sơn. Cũng trong ngày 1 tháng 3/1975, Sư Đoàn 968 tấn công chiếm 2 đồn ở phía tây Thanh An và áp sát vào Quận Thanh An. Điều này càng làm cho Tướng Phú tin địch sẽ đánh Pleiku.

Ngày 2 tháng 3/1975, Chi Trưởng CIA ở Quân Khu 2 tại Nha Trang đã lên Ban Mê Thuột báo cho Đại Tá Nguyễn Trọng Luật phải đề phòng. Đại Tá Luật thông báo cho Quân Đoàn 2 thì ở đây cho biết đã nhận được công điện của CIA vào buổi sáng. Tướng Phú liền ra lệnh cho Trung Đoàn 53 rút một tiểu đoàn đang hành quân tại Quảng Đức về phòng thủ Ban Mê Thuột và đưa một liên đoàn Biệt động quân từ Kontum đến thaỵ Cũng trong ngaỳ này, tình báo của phía Cảnh Sát báo cáo phát hiện một đơn vị Bắc Việt lảng vãng ở rừng cao su phía đông Ban Mê Thuột, gần Quốc Lộ 21.

Ngày 4 tháng 3/1975, Sư Đoàn 3 Sao Vàng cắt đứt Quốc Lộ 19 từ Qui Nhơn đến Pleiku, ở khúc Bình Khê và Suối Đôi. Hai Trung Đoàn 41 và 42 của Sư Đoàn 22 BB được lệnh khai thông nhưng không tiến lên nổi. Ngày 5 tháng 3/1975, Trung Đoàn 25 của Bắc Việt án ngữ chốt quốc lộ 21 ở đèo Chu Cúc ở giữa Khánh Dương và Quận Phước An, phía đông Ban Mê Thuột. Một đoàn xe quân sự của quân đội VNCH di chuyển qua đèo Chu Cúc đã bị Bắc Việt phục kích và bắn cháy, nhiều binh sĩ bị bắt.

Trưa 5 tháng 3/1975, Sư Đoàn 320 CSBV cho một tiểu đoàn chận đánh một đoàn quân xa của Trung Đoàn 45 gồm 14 chiếc di chuyển trên Quốc Lộ 14, khúc phía bắc quận Thuần Mẫn. Đoàn xe này có kéo theo một khẩu đại bác 105-ly. Từ Tết đến hôm đó, việc di chuyển trên Quốc Lộ 14 từ Ban Mê Thuột đến Pleiku vẫn an toàn và hàng ngày có từ 60-80 xe quân sự lưu thông trên khoảng đường này. Được tin này, tướng Phú ra lệnh cho Trung Đoàn 53 đưa một tiểu đoàn hành quân lục soát hai bên Quốc Lộ 14 để tìm các dấu vết của Sư Đoàn 320 Bắc Việt, nhưng không phát hiện được gì.

Ngày 7 tháng 3/1975, Bắc Việt chiếm cứ điểm Chư Xê phía bắc Buôn Hô và cắt đứt Quốc Lộ 14, rồi sau đó pháo kích vào Bộ Tư lệnh Quân Đoàn 2 tại phi trường Cù Hanh ở Pleiku và mở những trận đánh lớn ở Bình Định để cầm chân Sư Đoàn 22 BB và đánh lạc hướng. Tướng Phú đã lấy máy bay đi quan sát mặt trận Bình Định.

Đại Tá Phùng Văn Quang có kể lại khi tin tình báo về việc địch tập trung xung quanh Ban Mê Thuột ngày càng dồn dập, tướng Phú đã gọi ông vào và nói:

- Anh quen thuộc địa hình Ban Mê Thuột, anh bay về đó xem tình hình ra sao.

Đại Tá Phùng Văn Quang đã bay một vòng và phát hiện rất nhiều dấu vết xe tăng Bắc Việt đã chạy qua khu vực Buôn Hô, cách Ban Mê Thuột khoảng 30 km. Ông cho trực thăng đáp xuông thì quân báo của địa phương cho biết các thợ rừng và dân chúng thông báo rằng họ thấy rất nhiều bộ đội Việt Cộng đi qua vùng này.

Ngày 8 tháng 3/1975, Sư Đoàn 320 Bắc Việt đánh chiếm quận Thuần Mẫn. Tại đây chỉ có một tiểu đoàn Địa Phương Quân trấn đóng nên họ không cầm cự được lâu và đã thất thủ. Quốc Lộ 14 bị cắt thêm ở khúc quận Thuần Mẫn. Đêm 8 tháng 3/1975, Sư Đoàn F.10 bắt đầu tấn công Quận Đức Lập. Căn cứ Núi lửa và căn cứ 23 bảo vệ Đức Lập bị tràn ngập.

Khoảng 8 giờ sáng ngày 9 tháng 3/1975, tướng Phú và Bộ Tham mưu Quân Đoàn 2 đã bay về Ban Mê Thuột họp với Chuẩn Tướng Lê Trung Tường (tư lệnh Sư Đoàn 23 BB), Đại Tá Võ Thế Quang (tư lệnh phó sư đoàn), Đại Tá Nguyễn Trọng Luật (tỉnh trưởng Ban Mê Thuột), Đại Tá Phạm Văn Nghìn (tỉnh trưởng Quảng Đức), và Trung Tá Võ Ân (trung đoàn trưởng Trung Đoàn 53). Sau khi thấy tình hình một tiểu đoàn của Trung Đoàn 45 đang chiến đấu với Sư Đoàn F.10 Bắc Việt, tướng Phú cho rằng tình hình Đức Lập không thể cứu vãn được nên không tăng viện thêm.

Điều đáng ngạc nhiên là cho đến giờ phút đó, khi mọi tin tức quân báo và tình hình thực tế xác định dịch chuẩn bị đánh Ban Mê Thuột, tướng Phú vẫn cho rằng địch sẽ đánh Pleiku. Ông lập lại nhận định của ông là Bắc Việt chỉ bao vây Ban Mê Thuột để làm kế nghi binh rồi bất thần tấn công vào Pleiku. Nhưng do sự thúc đẩy của Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn, tướng Phú chỉ thị cho Đại Tá Lê Khắc Lý, Tham Mưu Trưởng của Quân đoàn xin Bộ Tổng Tham Mưu cho trực thăng chuyển Liên Đoàn 21 BĐQ (đang đóng tại Kontum) thả xuống Buôn Hô, cách thành phố Ban Mê Thuột 30 km về phía Bắc, đề phòng khi Bắc quân tấn công vào Ban Mê Thuột, có thể tiến về cứu viện. Cuộc chuyên quân khởi sự từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều thì chấm dứt.

Thấy tình thế nguy ngập, Đại Tá Nguyễn Trọng Luật đã lấy một chiếc máy bay cho vợ con ông và vợ con của một vài viên chức cao cấp trong tỉnh di tản về Saigon. Các giới chức trách nhiệm phòng thủ Ban Mê Thuột đều biết trong vòng vài ngày tới địch sẽ tấn công Ban Mê Thuột, nhưng họ không làm gì được, vì tướng Phú không chịu thay đổi ý kiến.

Lúc 11 giờ trưa, tướng Phú đến thăm Tiểu Khu Ban Mê Thuột và chỉ thị cho Đại Tá Vũ Thế Quang và Đại Tá Nguyễn Trọng Luật phối trí quân phòng thủ các vị trí quan trọng và các kho tiếp liệu. Năm giờ chiều ông bay về Pleiku.

Mặc dù đã có chỉ thị của tướng Phú, Đại Tá Vũ Thế Quang không biết lấy đâu ra quân để phòng thủ. Trong thị xã và vòng đai thành phố lúc đó chỉ còn 2 tiểu đoàn của Trung Đoàn 45, một giữ ở ngã ba Dak Sak và một đóng ở căn cứ B.50 ở gần phi trường Phụng Dực, cùng với hai chi đội thiết giáp và một đại đội pháo binh. Số còn lại là hai tiểu đoàn Địa Phương Quân và Nghĩa Quân phân tán mỏng để bảo vệ các kho trong thành phố. Cảnh Sát Dã Chiến được phân chia bố trí ở các cao ốc. Tướng Phú hứa sẽ cho thêm một chi đoàn thiết giáp và cho phép rút 2 tiểu đoàn Địa Phương Quân ở Bản Đôn về bảo vệ thị xã.

Tối 9 tháng 3/1975, quận Đức Lập thất thủ. Sư Đoàn F.10 làm chủ tình hình về phía tây nam Ban Mê Thuột và đang tiến về thành phố. Vòng vây Ban Mê Thuột bắt đầu xiết chặt.

CUỘC TẤN CÔNG MỞ MÀN

Khoảng 2 giờ sáng ngày 10 tháng 3/1975, quân Bắc Việt bắt đầu tấn công vào thành phố. Họ xử dụng xe tăng và trọng pháo đủ loại và tiến về từ mọi phía. Trung Đoàn 174 Bắc Việt theo Quốc Lộ 14 từ hướng Đức Lập tiến vào trước tiên, sau đó Trung Đoàn 149 đánh từ phía Nam lên, Trung Đoàn 95B từ ngả Buôn Hô đánh xuống, còn Trung Đoàn 148 từ lối Bản Đôn vào.

Đại Tá Phùng Văn Quang kể lại rằng khi nghe tin địch tấn công vào Ban Mê Thuột, ông đã điện đàm với tướng Phú để xin chỉ thị. Ông cho biết các binh sĩ của ông rất nóng lòng, muốn được di giải cứu Ban Mê Thuột, vì vợ con họ đang ở tại dó. Nhưng Tướng Phú đã trả lời với ông rằng nếu đem quân đi cứu Ban Mê Thuột, Bắc Việt sẽ tấn công Pleiku.

Khi tiến công vào thành phố, Bắc quân nhắm vào hậu cứ Sư Đoàn 23, Bộ Chỉ Huy Tiểu Khu, kho đạn Mai Hắc Đế và căn cứ B.50. Đến 8 giờ sáng, họ dùng chiến xa T-54 đánh chiếm kho đạn Mai Hắc Đế của Bộ Chỉ Huy 5 Tiếp Vận. Đại Tá Quang chỉ thị Đại Tá Luật điều động hai đại đội và 4 thiết vận xa M-113 ra chốt ở Ngã Sáu để chận địch. Các oanh tạc cơ được phái đến yểm trợ.

Lúc 11 giờ Bắc quân tấn công Bộ Chỉ Huy Tiểu Khu. Đại Tá Luật trao quyền lại cho sĩ quan tiểu khu phó và di chuyển qua Bộ Tư Lệnh Sư Đoàn 23. Lúc 3 giờ chiều, Đại Tá Quang không còn liên lạc được với tiểu khu. Khoảng 5 giờ, Đại Tá Quang bắt liên lạc được với Liên Đoàn 21 BĐQ đang ở phía Buôn Hô tiến vào thành phố. Ông liền ra lệnh cho Trung Tá Lê Quý Dậu cho Tiểu Đoàn 72 chiếm lại tiểu khu và Tiểu Đoàn 96 yểm trợ lấy lại kho đạn Mai Hắc Đế.

Suốt đêm mồng 10 tháng 3, Địa Phương Quân, Nghĩa quân và Cảnh Sát Dã Chiến quần thảo với bộ đội Bắc Việt trong thành phố để tranh từng tấc đất. Phía Bắc Việt không nắm vững địa hình nên không tiến nhanh được. Bảy giờ sáng ngày 11 tháng 3/1975, Bắc Việt tấn công vào Bộ Tư Lệnh Sư Đoàn 23 BB, nhưng lực lượng phòng thủ vẫn còn cầm cự được.

Đến 10 giờ, một phi đội A-37 trợ chiến đã thả bom lạc, trúng một góc hầm Bộ Tư Lệnh, hệ thống truyề tin bị hỏng, không còn liên lạc được với các đơn vị chung quanh nữa. Cả Đại tá Quang lẫn Đại Tá Luật bỏ Bộ Tư Lệnh, di chuyển qua sau lưng chùa Khải Hoàn để chạy qua căn cứ B.50, nhưng bị bắn dữ quá, phải tạt vào rừng cao su và bị bắt sau đó.

Chỉ có căn cứ B.50 ở gần phi trường Phụng Dực là cầm cự được lâu nhất. Đây là một căn cứ có chu vi trên 1 km, trước đây là một trại Lực Lượng Đặc Biệt của Mỹ nên công sự được xây cất rất kiên cố, có tất cả 11 hầm đủ sức chịu đựng được đạn 130-ly, xung quanh có xếp bao cát cao làm thành những ụ chiến đấu cá nhân. Ở xa xa là một vòng đai hàng rào kẽm gai nhiều lớp bao bọc.

Căn cứ này được dùng làm hậu cứ của Trung Đoàn 53. Nhờ các công sự vững chắc, Trung Tá Võ Ân chỉ có một tiểu đoàn mà đã chống trả rất anh dũng các đợt tấn công bằng xe tăng và đại pháo của địch. Cuộc cầm cự kéo dài đến ngày 18 tháng 3/1975 thì phải mở đường máu chạy về hướng Lạc Thiện, sau khi có lệnh rút khỏi Cao nguyên. Tướng Phú và Bộ Tham mưu đã lên máy bay đi tìm và bắt được liên lạc, nhưng số tàn quân ở cạnh Trung Tá Ân lúc đó chỉ còn 20 binh sĩ mà thôi.

Mãi đến sáng ngày 12 tháng 3/1975, khi Tổng Thống Thiệu trực tiếp ra lệnh cho Tướng Phú phải đem 2 trung đoàn của Sư Đoàn 23 về giải cứu Ban Mê Thuột, tướng Phú mới tuân lệnh hành quân.

VIỆT NHÀ TRƯỚC, VIỆT NƯỚC SAU

Khi quân Bắc Việt khởi đầu tấn công Ban Mê Thuột, Đại Tá Vũ Thế Quang, Tư Lệnh Phó Sư Đoàn 23 liền điện đàm mgay với Chuẩn Tướng Lê Trung Tường để xin viện binh. Tướng Tường trả lời rằng không thể có viện binh vì tướng Phú còn tập trung quân để đối phó tại Pleiku. Tướng Phú chỉ ra lệnh cho Liên Đoàn 21 BĐQ do Trung Tá Lê Quý Dậu chỉ huy từ Buôn Hô tiến vào thành phố thôi.

Liên Đoàn 21 đã vào được thành phố và lập được một số chiến công. Nhưng khi cuộc giao chiến đang tiếp tục thì đùng một cái, Chuẩn Tướng Lê Trung Tường ra lệnh cho Trung Tá Dậu điều động Liên Đoàn 21 phối hợp với Địa Phương Quân còn lại rút về vây quanh sân bay L.19 trong thành phố để ông phái trực thăng đến đón 21 người trong gia đình của ông đang kẹt tại sân bay này.
Quốc Lộ 19, trên đường đi Pleiku. (HÌNH ẢNH: sưu tầm)



Mặc dù có sự yểm trợ của cả Địa Phương Quân lẫn Liên Đoàn 21 BĐQ, trực thăng của tướng Tường phái đến cũng không đáp xuống được vì quân Bắc Việt pháo kích dữ quá. Cuối cùng tướng Tường đã ra lệnh lấy một thiết vận xa M-113 chở toàn bộ gia đình của ông tới Trung Tâm Huấn Luyện cách thị xã 3 km để trực thăng đến đón. Khi trực thăng bốc được gia đình Chuẩn Tướng Lê Trung Tường đi rồi thì Bắc quân đã chiếm gần như toàn bộ thành phố Ban Mê Thuột.

Liên Đoàn 21 tiến về sân bay Phụng Dực để phối hợp tác chiến với một tiểu đoàn của Trung Đoàn 45 ở căn cứ B.50 thì bị chận đánh phải lui ra khỏi vòng đai thành phố và bị vây ở Đạt Lý. Đại Tá Trịnh Tiếu nói rằng tướng Phú biết những chuyện tướng Lê Trung Tường đã làm nói trên, nhưng ông nói ông thông cảm với tướng Tường, giống như trường hợp của ông tại Huế trong trận chiến Tết Mậu Thân.

KẾ HOẠCH TÁI CHIẾM BAN MÊ THUỘT

Ngày 12 tháng 3/1975, sau khi có lệnh trực tiếp của Tổng Thống Thiệu là tái chiếm lại Ban Mê Thuột, một cuộc họp đã được tổ chức tại Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn để hoạch định kế hoạch tái chiếm. Theo kế hoạch này, Trung Đoàn 45 BB được bốc ngay trong ngày 12 tháng 3/1975 từ đèo Tử Sĩ đổ xuống Phước An, phía Đông Ban Mê Thuột. Trung đoàn này sẽ lần theo Quốc Lộ 21 tiến về Ban Mê Thuột cho đến khi chạm địch thì ngưng lại và chờ lệnh. Liên Đoàn 7 BĐQ sẽ được chuyển từ Saigon ra thay Trung Đoàn 44 ở căn cứ 801.

Sau khi bàn giao, Trung Đoàn 44 di chuyển đến căn cứ Hàm Rồng đợi máy bay đến bốc thả xuống Phước An tiếp theo. Việc chuyển quân của Trung Đoàn 45 không có gì trở ngại, nhưng Đại Tá Phùng Văn Quang nói với chúng tôi rằng khi từ Phước An tiến về Ban Mê Thuột thì một số binh sĩ của ông đã bỏ ngũ đi tìm gia đình của họ ở Ban Mê Thuột.

Ngày 13 tháng 3/1975, 50 chiếc trực thăng đủ loại đã đến đưa Trung Đoàn 44 tới Phước An, nhưng chỉ mới di chuyển được Tiểu Đoàn 3, Đại Đội Trinh Sát và Bộ Chỉ Huy của trung đoàn thì có lệnh ngưng lại. Tiểu Đoàn 1 và Tiểu Đoàn 2 bị bỏ lại ở Hàm Rồng. Lực lượng của 2 Trung Đoàn 44 và 45 khi tiến về thành phố thì bị chận lại ở vòng đai thành phố. Ở phía sau, Trung Đoàn 25 Bắc Việt từ Chư Cúc đánh lên chi khu Phước An, nơi đặt Bộ Chỉ Huy Hành Quân của Sư Đoàn 23.

Ngày 14 tháng 3/1975, trong chuyến bay từ Khánh Dương đến Phước An, máy bay của tướng Lê Trung Tường bị bắn, ông chỉ bị xây xát đôi chút, nhưng ông lấy cớ này xin từ chức tư lệnh Sư Đoàn 23. Ngày 15 tháng 3/1975, tướng Phú cử Đại Tá Lê Hữu Đức đến thay thế.

Ngày 16 tháng 3/1975, lực lượng còn lại của Sư Đoàn 23 BB được lệnh tập trung về Phước An và được trực thăng bốc về Nha Trang vì đã có lệnh của Tổng Thống Thiệu rút khỏi Cao Nguyên.

Một số sĩ quan cao cấp trong Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn 2 kể lại rằng trong suốt thời gian chưa bốc được gia đình ra khỏi Ban Mê Thuột, Chuẩn Tướng Lê Trung Tường không màng gì tới các đơn vị thuộc quyền cũng như tình hình mặt trận. Các đơn vị thuộc Sư Đoàn 23 giống như rắn không đầu, không biết phải làm gì nữa. Mãi cho đến khi mang được gia đình tới nơi bình yên, tướng Tường mới lo việc hành quân.

Trước khi kết thúc bài Thiếu Tướng Phạm Văn Phú và Quân Đoàn 2, Đại Tá Trịnh Tiếu có nhận xét về Tướng Phú như sau:

“Thiếu Tướng Nguyễn Tăn Toàn đã thành công tại Quân Đoàn 2 [trong trận chiến mùa hè năm 1972] vì biết nghe lời khuyên của Đại Tướng Cao Văn Viên, khôn khéo hợp tác chặt chẽ với John Paul Vann trong kế hoạch bảo vệ Kontum. Tướng Phạm Văn Phú làm tư lệnh Quân Đoàn 2 không có cố vấn Hoa Kỳ nữa. Ông chỉ làm việc với vài người thân tín của ông. Ông không tin tưởng vào Bộ Tổng Tham Mưu Quân Đoàn. Ông không thi hành lệnh Tổng Thống Thiệu đưa Sư Đoàn 23 về giữ Ban Mê Thuột. Đến khi Ban Mê Thuột bị mất, ông rơi vào “mê hồn trận.” Sau đó, ông lại thi hành một cách mù quáng lệnh bỏ Kontum, Pleiku và đưa đoàn quân vào tử lộ một cách đau thương. Hàng chục ngàn quân đã bỏ xác một cách oan uổng trên Liên Tỉnh Lộ 7B.”

Lữ Giang

HẾT

Posted by: caoduy Nov 22 2009, 04:58 PM

Một ngày trước khi tướng Phú tuyên bố Ban Mê Thuột thất thủ, hôm 12 tháng 3 năm 1975 Hạ Viện Hoa Kỳ biểu quyết cắt 300 triệu mỹ kim quân viện bổ túc cho Việt Nam Cộng Hòa (VNCH) do Tổng Thống Ford đệ trình Quốc Hội. Đại sữ Mỹ Martin cũng thông báo cho Tổng Thống Thiệu biết quân viện năm tới từ tháng 6 sẽ không được chuẩn chi, như thế quân đội VNCH chỉ còn đủ đạn dược để đánh trận trong vòng ba hoặc bốn tháng.

Tại Pleiku Liên Đoàn 4 Biệt Động Quân (BĐQ) chưa thể giải tỏa được Quốc Lộ 19. Sư Đoàn 22 gần Qui nhơn chiến đấu dữ dội với Sư Đoàn 3 Sao Vàng của Bắc Việt. Phi trường Cù Hanh bị pháo kích vớ thiệt hại là 3 phi cơ A-37 bị phá hủy. Sư Đoàn 10 Bắc Việt chiếm Ban Mê Thuột và đang tiến về tuyến Phước An. Tại đây lực lượng phòng thủ của Việt Nam Cộng Hòa chỉ còn 700 người và 4 khẩu đại bác 105-ly.

Ngày 11 tháng 3 năm 1975, Tổng Thống Thiệu họp hội đồng tướng lãnh gồm các tướng Trần Thiện Khiêm, Cao Văn Viên, và Đặng Văn Quang để trình bày kế hoạch tái phối trí lực lượng. Với tình hình vũ khí đạn dược như hiện nay, Việt Nam Cộng Hòa không thể nào giữ vững cả bốn quân khu, mà chỉ có đủ lực lượng để giữ Quân Khu 3, Quân Khu 4, và một phần duyên hải thuộc Quân Khu 2. Tại Quân Khu 1 sẽ chỉ giữ Huế và Đà Nẵng, và sẽ rút bỏ cao nguyên về giữ đồng bằng. Bỏ những vùng xương xẩu để về giữ những vùng mầu mỡ. hội đồng tướng lãnh đồng ý, không ai phản đối.

Đã choáng váng vì bị mất Ban Mê Thuột, nay lại tá hỏa tam tinh vì đồng minh bỏ rơi, Tổng Thống Thiệu mất tinh thần, đưa ra kế hoạch táo bạo liều lĩnh vô cùng tai hại trong một phiên họp tại Cam Ranh ngày 14 tháng 3. Trong phiên họp này có Thủ Tướng Trần Thiện Khiêm, Tổng Tham Mưu Trưởng Cao Văn Viên, Trung Tướng Đặng Văn Quang (phụ tá an ninh) và Thiếu Tướng Phạm Văn Phú (tư lệnh Quân Đoàn 2). Sau phiên họp tướng Phú kể lại cho Phạm Huấn, và người ký giả chiến trường này đã ghi lại trong quyển Cuộc Trịêt Thoái cao nguyên 1975 như sau.

Ông Thiệu cho biết Quốc Hội Mỹ cắt giảm quân viện khiến Việt Nam Cộng Hòa thiếu thốn đạn dược tiếp liệu. Mỹ hủy bỏ cam kết yểm trợ bằng không lực khi Bắc Việt vi phạm Hiệp định Paris. Lãnh thổ phòng thủ quá rộng lớn, quân đội thiếu thốn đạn dược, tiếp liệu, lực lượng Bắc Việt năm nay lại quá mạnh. Ông cho biết Tướng Phú phải đem hết chủ lực quân, chiến xa, pháo binh của quân đoàn về phòng thủ vùng duyên hải, nghĩa là rút bỏ Pleiku, Kontum..

Sau khi nghe thế tướng Phú bèn xin cho toàn bộ quân đoàn ở lại chiến đấu vì ông đã thoáng nhìn thấy sự sụp đổ miền Nam sẽ diễn ra do kế hoạch tái phối trí của ông Thiệu.

- Thưa Tổng thống, cho tôi được tử thủ Pleiku, giữ cao nguyên.

Tướng Thiệu hỏi:

- Tử thủ? Với quân số, đạn dược hiện có, liệu anh chiến đấu được bao nhiêu ngày với Cộng Sản?

- Thưa Tổng thống từ 40 đến 60 ngày.

- Rồi sao nữa?

Tướng Phú khựng lại, đưa mắt nhìn tướng Viên cầu cứu, nhưng tướng Viên quay đi chỗ khác. Tướng Phú đáp:

- Tôi sẽ chiến đấu đến cùng, cho đến khi không còn được tiếp tế súng đạn, lương thực nữa.

Và tướng Phú vẫn liều lĩnh nói với giọng hơi lớn:

- Thưa tTổng thống, thưa quí vị tướng lãnh, nếu rút khỏi cao nguyên năm nay, thì một cuộc tấn công khác của Cộng Sản, có thể vào năm tới, sẽ làm mất duyên hải và mất nước. Tôi và các chiến sĩ của tôi có chết ở cao nguyên bây giờ cũng không khác gì chết ở Sài Gòn trong năm tới.”

Thiệu bác bỏ ý kiến Phú, ông nói đây là kế hoạch chung của hội đồng tướng lãnh mà ông đã bàn thảo.

- Tôi ra lệnh cho anh mang chủ lực quân, chiến xa, đại bác, máy bay về phòng thủ vùng duyên hải, và tổ chức hành quân tái chiếm Ban Mê Thuột. Lệnh này, từ cấp tỉnh trưởng kiêm tiểu khu trưởng trở xuống không được biết.

- Thưa tổng thống…

- Có nghĩa là các lực lượng Địa Phương Quân vẫn ở lại chiến đấu. Các cơ sở hành chánh thuộc ba tỉnh Pleiku, Kontum, và Phú Bổn vẫn tiếp tục làm việc cùng với tỉnh trưởng, quận trưởng như thường lệ. Quyết định mang tất cả chủ lực quân chiến xa, pháo binh, máy bay của Quân Đoàn 2 khỏi Pleiku, Kontum. Tôi đã thảo luận với các tướng lãnh. Đây cũng là một quyết định chung của hội đồng tướng lãnh, như quyết định hôm qua cho tướng Trưởng ngoài Quân Đoàn 1.
Căn cứ quân sự và phi trường tại Tuy Hòa. (HÌNH ẢNH: Vaughn Banting)

Phòng họp im phăng phắc, không có một phản ứng, chống đối nào. Bỗng tướng Phú hỏi ôngThiệu một câu gần như lạc đề:

- Thưa Tổng Thống, nếu chủ lực quân, thiết giáp, pháo binh rút đi làm sao Địa Phương Quân chống đỡ nổi khi Cộng Sản đánh? Hơn 100 ngàn dân thuộc hai tỉnh Pleiku và Kontum và gia đình anh em binh sĩ sẽ ra sao?

- Thì cho Cộng Sản số dân đó! Với tình hình nặng nề hiện tại, mình phải lo phòng thủ, giữ được vùng dân cư đông đúc, mầu mỡ, hơn là bị kẹt quá nhiều quân trên Vùng cao nguyên.”

Kế hoạch đã được coi như hợp thức hoá và lệnh triệt thoái được ban hành, các tướng lãnh không ai phản đối. Kế đó họ bàn việc lựa chọn đường rút quân. Tướng Viên cho biết Quốc Lộ 21 không thể xử dụng được vì đường 14 giữa Pleiku và Ban Mê Thuột đã bị cắt. Quân đội miền Bắc hiện có ba hoặc bốn sư đoàn chính qui tại chiến trường Ban Mê Thuột, cho nên không thể xử dụng đường 21 về Nha Trang.

Nếu di chuyển bằng đường 19 nối liền Pleiku và Qui Nhơn cũng sẽ khó thành công vì đèo An Khê đã bị cắt ở hai phía đông-tây. Các đơn vị Bắc Việt đóng chốt nhiều nơi. Trước đây Pháp đã từng bị Việt Minh phục kích đánh tan tác trên đoạn đường đèo này. Ngoài đường số 7B không còn đường nào khác. Tướng Phú đề nghị chọn đường số 7B, kế hoạch được chấp thuận. Ông Thiệu dặn tướng Phú phải giữ bí mật, không được cho các tỉnh trưởng biết, chỉ có quân chủ lực của quân đoàn rút đi, lực lượng địa phương sẽ phải ở lại chiến đấu. Như vậy về cơ bản kế hoạch chỉ là sự lừa dối lẫn nhau, một kế hoạch bất nhân, tàn nhẫn.

Chiều 14 tháng 3 Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn triệu tập các sĩ quan cao cấp để thông báo lệnh rút bỏ cao nguyên. Tuy nhiên không có giấy tờ lệnh hành quân cấp quân đoàn, cuộc hành quân tổ chức vội vã không được chặt chẽ.

Tướng Phú ra lệnh cho Lữ Đoàn 2 Kỵ Binh rút từ đèo Mang Yang về tăng phái cho Liên Đoàn 23 BĐQ và Công Binh để sửa chữa cầu cống, giữ an ninh trên Liên Tỉnh Lộ 7B. Dưới thời ông Diệm, Cheo Reo được tách ra khỏi Pleiku để thành lập tỉnh Phú Bổn, dân số có 95 ngàn người với 70% là đồng bào Thượng.

Liên Tỉnh Lộ 7B từ ngã ba Mỹ Thạnh tới Tuy Hòa trước đây là một con đường trải đá, có ba cầu chánh là Phú Thiện (50 mét), Le Bac (600 mét) và Cà Lúi (40 mét). Đoạn cuối trên Liên Tỉnh Lộ 7B trong địa phận Tuy Hòa, ở quận Củng Sơn, không an toàn cho sự lưu thông.

Ngày 16 tháng 3 năm 1975, đoàn xe bắt đầu rời thị xã Pleiku. Tướng Phú và Bộ Tư Lệnh lên trực thăng bay về Nha Trang, bỏ lại Chuẩn Tướng Phạm Duy Tất lo đôn đốc mọi việc. Đoàn quân di tản được chia ra thành bốn phần, mỗi phần có 250 xe. Theo tướng Hoàng Lạc ghi lại trong quyển Những Sự Thật Chưa Hề Nhắc Tới thì tổng cộng có 1,200 xe cộ di chuyển. Theo Phạm Huấn viết thì có tất cả 4,000 quân xa đủ loại.

Ngày 16 tháng 3, đoàn quân xa di chuyển êm xuôi. Nhưng đến ngày thứ hai, 17 tháng 3, thì dân chúng ùa theo nên cuộc di tản trở nên hỗn loạn và phức tạp. Tướng Phú ra lệnh ngưng lui binh tại Phú Bổn và lập phòng tuyến tại Hậu Bổn.

Các biến cố dồn dập sau đó đều vượt khả năng điều hành của giới chức thẩm quyền. Quân nhân tại Phú Bổn bị ảnh hưởng giây chuyền cũng đều hoảng hốt gia nhập cuộc di tản. Ngày 18 tháng 3, Liên Đoàn 7 BĐQ đang cùng với Thiết Giáp tấn công các chốt Bắc Việt thì bỗng nhiên xui xẻo bị Không Quân oanh tạc lầm, làm cho nhiều binh sĩ bị thương vong. Lúc đó pháo binh Bắc Việt bắn vào phi trường gây kinh hoàng cho đoàn người di tản. Tối đến họ lại pháo kích vào thị xã làm cho nhiều thường dân vô tội bị chết oan uổng.

Ngày 16 tháng 3 năm 1975, Sư Đoàn 320 Bắc Việt được lệnh cấp tốc phải đuổi theo đánh phá đoàn xe triệt thoái. Đến ngày 18 tháng 3, đại đơn vị Cộng Sản đánh vào Phú Bổn rồi sau đó tiếp tục tấn công xuống Củng Sơn. Họ lấy được nhiều đạc bác và xe tăng của quân đội VNCH để tiếp tục mở cuộc truy kích.

Nhận được báo cáo về tình hình nguy khốn, tướng Phú ra lệnh bỏ Hậu Bổn để rút về Tuy Hoà. Cuộc chạm súng tại Hậu Bổn kéo dài tới sáng hôm sau thì đoàn quân di chuyển được 20 km. Lúc đó các đơn vị Bắc Việt đã tràn vào quận Phú Túc. Liên Đoàn 7 BĐQ lại tạo nỗ lực chiếm lại quận Phú Túc. Sau khi ra khỏi Phú Túc, nhiều binh sĩ tan hàng, các sĩ quan cũng không giữ được trật tự 100%. Trong cuộc lui binh thê thảm này có rất nhiều lính chết, dân chết, chẳng khác nào một địa ngục trần gian, một hành lang máu dài hàng trăm cây số.

Công Binh lập hai cầu nổi tại Le bac và Đồng Cam. Đoàn xe di chuyển đến sông Ba thì bị cát lún, phải mất ba ngày để trực thăng chở vĩ sắt lót đường. Lúc đó chỉ có một chiếc xe bị kẹt giữa cầu nổi mà khiến cả đoàn quân tắc nghẽn. Tuy nhiên, dẫu gặp nhiều khó khăn nhưng đoàn xe đầu tiên cũng về được tới Tuy Hòa.

Các đơn vị Cộng Sản từ Thuần Mẫn đổ xuống tiếp tục thiết lập các chốt cản đường. Một tiểu đoàn Địa Phương Quân và một tiểu đoàn Biệt Động Quân được giao nhiệm vụ nhổ chốt. Ngày 22 tháng 3, hai tiểu đoàn Biệt Động Quân ở lại đoạn hậu đã đánh tan một trung đoàn Bắc Việt, gây thiệt hại nặng cho đối phương nên họ phải rút lui.

Lúc đó, các lực lượng Bắc Việt từng tham chiến trong trận Ban Mê Thuột được lệnh di chuyển gấp theo Tỉnh Lộ 287 để đổ xuống Liên Tỉnh Lộ 7B. Tướng Cẩm báo cáo với tướng Phú. Tướng Phú ra lệnh tan hàng. Tướng Cẩm sau đó cùng bộ tham mưu bay trực thăng về Tuy Hòa. Những người còn lại rút về hướng đông.

Ở phía tây, xe tăng Bắc Việt đang tiến tới, hướng bắc là Pleiku, hướng nam cũng có các đơn vị Bắc Việt đóng chống. ai len lỏi theo sông Ba thì về được Tuy Hòa. Trong ngày 26 tháng 3, Tiểu Đoàn 34 BĐQ đã thanh toán các chốt sau cùng tại xã Mỹ Thạnh Tòng. Trong số 1,200 xe lúc bắt đầu khởi hành từ Pleiku thì bây giờ đến Tuy Hòa chỉ còn lại 300 chiếc mà thôi.

Cuộc lui binh của các lực lượng Việt Nam Cộng Hòa tại Quân Đoàn 2 được xem như một cuộc lui binh thảm nhất trong suốt cuộc chiến. Liên Tỉnh Lộ 7B từ đó về sau được mệnh danh là “hành lang máu.” Đó là một con đường dài 300 km với những nước mắt, máu xương, và thịt người tung toé trong 9 ngày đêm.

Trọng Ðạt

Posted by: caoduy Nov 24 2009, 04:44 PM

Để tìm hiểu thêm biến cố Ban Mê Thuột, một biến cố dưa dến mất toàn bộ miền Nam Việt Nam, chúng tôi đã cố gắng phỏng vấn nhiều nhân vật liên hệ trực tiếp việc chỉ huy mặt trận này. Hôm nay chúng tôi xin dăng lời tường thuật của Trung Tá Ngô Văn Xuân, Trung Ðoàn Trưởng Trung Ðoàn 44 của Sư Ðoàn 23 Bộ Binh (BB), người được lệnh đưa Trung Ðoàn 44 về giải cứu Ban Mê Thuột sau khi thị xã này bị Việt Cộng xâm chiếm.

Trung Tá Ngô Văn Xuân xuất thân khóa 17 trường Võ Bị Quốc Gia Đà Lạt đã từng giữ các chức vụ sau đây: Ðại đội trưởng Ðại Ðội Tinh Sát thuộc Trung Ðoàn 11 của Sư Ðoàn 7 Bộ Binh, tiểu đoàn trưởng Tiểu Ðoàn 2 thuộc Trung Ðoàn 44 của Sư Ðoàn 23 Bộ Binh, trưởng phòng hành quân của Sư Ðoàn 23 và cuối cùng là trung đoàn trưởng của Trung Ðoàn 44.

Trong chiến đấu, ông đã ba lần bị thương và sau khi Việt Cộng chiếm miền Nam, ông bị đi cải tạo 13 năm. Trung Tá Xuân dến Hoa Kỳ theo danh sách Hạ vào tháng 4 năm 1992 và hiện dang cư ngụ tại vùng Bắc Cali. Theo lời yêu cầu của chúng tôi, ông đã ghi lại một số biến cố mà ông biết liên quan đến mặt trận Ban Mê Thuột vào năm 1975. Chúng tôi hy vọng rằng bài này sẽ góp phần hữu ích vào việc tìm hiểu lý do đưa dến sự thất thủ Ban Mê Thuột.

Mới đó mà cũng hơn 20 năm trôi qua. Những nắm xương tàn của hàng vạn sinh linh giờ đây cũng đã trở thành cát bụi. Những suối máu của họ cũng đã kiệt khô, tô thêm màu mỡ cho mảnh dất quê hương. Những người đã một thời theo vận thời cuộc, nhảy ra nắm chính quyền hay xưng hùng xưng bá, thực hiện những mưu đồ chính trị, khuynh loát… giờ đây cũng đã lần lượt nằm xuống. Cái khoảnh khắc huy hoàng của họ mà đôi khi họ cứ tưởng như sẽ miên viễn trường tồn, thực chất chỉ là một dốm lửa rơm trong kiếp nhan sinh dằng dặc. Trong lịch sử dân tộc ta, có lẽ không có giai đoạn nào xót xa, dau tủi cho bằng những diễn biến trong ngót nửa thế kỷ vừa qua.

Cuộc chiến tranh chống thực dân giành độc lập vừa kết thúc thì lập tức một cuộc chiến khác lại nổ ra. Dưới cặp mắt của các chính trị gia hay các nhà sử học, cuộc chiến thứ hai này được gán cho nhiều cái tên khác nhau, nào là chiến tranh giải phóng dân tộc, chiến tranh nổi dậy, chiến tranh chống xâm lăng, chiến tranh tự vệ, chiến tranh ý thức hệ. Nhưng trong ký ức những người bình thường, hình ảnh chết chóc đau thương của những người nằm xuống đều gây xúc cảm nơi những người liên hệ xa gần như thân nhân ruột thịt, bà con, bạn hữu, làng xóm… hay nới rộng ra, nơi đồng bào của chính họ.

Đã có lúc những người Cộng Sản Việt Nam xưng tụng cuộc chiến ấy như một thành tích lẫy lừng nhất trong lịch sử. Thậm chí còn đem những thành tích dó ra so sánh với cả những chiến công khác của cha ông như chiến công diệt Minh, trừ Nguyên trong lịch sử. Rất may, cơn sốt nhiệt cuồng rồ dại ấy chẳng kéo dài được bao lâu. Thời gian đã chỉ cho họ những bài học khôn ngoan hơn. Giờ dây, một số người thức tỉnh dần dần nhận ra, hoặc đã nhận ra từ lâu giờ đây mới dám nói, tính chất vô nghĩa của những thành tích đó.

Về phía những người Quốc Gia, một số hồi ký, ký sự cũng gợi lại những kỷ niệm của một thời binh lửa ngút trời trên quê hương. Cuộc chiến ấy đã được nhìn từ nhiều góc độ khác nhau, trực tiếp có, gián tiếp có, xa có, gần có, thực có, giả có… Hy vọng rằng phương thuốc thời gian sẽ chữa lành cho cả dân tộc ta vết thương dau, nhức nhối đã kéo dài trong tâm thức của mọi con dân Việt Nam trong gần nửa thế kỷ qua.

Bài viết này của một chứng nhân trong cuộc chiến tàn khốc vừa qua, chỉ nhằm ghi lại đôi điều mắt thấy tai nghe dể làm sáng tỏ thêm một số bí ẩn của lịch sử. Cảm hứng gợi ra cho bài viết này bắt nguồn từ khi đọc những hồi ký là hai cuốn sách Đại Thắng Mùa Xuân của Văn Tiến Dũng và cuốn Tướng Phạm Văn Phú và Những Trận Ðánh từ Điện Biên Phủ 1954 đến Ban Mê Thuột 1975 của Phạm Huấn, trong dó có rất nhiều diều cần được hiệu đính hay nói thêm.

THỰC TRẠNG SAU HIỆP ÐỊNH NGƯNG CHIẾN

Mặt trận Cao nguyên chưa bao giờ ngưng tiếng súng kể từ ngày Hiệp Ðịnh Paris được ký kết vào ngày 27 tháng 1 năm 1973 và có hiệu lực ngày 28 tháng 2/1973. Người viết bài này, lúc dó là Trưởng Phòng Hành Quân Sư Ðoàn 23 Bộ Binh. Sự khác biệt , nếu có, trước và sau ngày chấm dứt cuộc chiến là chỗ này: Trước hiệp định, tên của các cuộc hành quân là Biên Trấn 1, 2, 3, v.v. Sau khi đình chiến các tên này được đổi thành Hòa Bình 1, 2, 3, v.v.

Mức độ ác liệt của chiến tranh có giảm di đôi chút, nhưng sự thương vong thì chẳng ngày nào không có. Đối diện với tuyến phòng thủ của Việt Nam Cộng Hòa (VNCH) là những cán binh Cộng Sản. Lúc đầu họ còn di chuyển lén lút, về sau bớt lén lút dần, thậm chí có khi họ còn nói với qua xin 1, 2 điếu thuốc hay xin cho nghe một bản nhạc vàng! Những đơn vị địch khác không nằm trên tuyến thì luôn tìm mọi các xâm nhập như đóng chốt trên các trục giao thông, lấn chiếm các khu vực hẻo lánh. Còn các đơn vị trừ bị của Việt Nam Cộng Hòa thì lo phá chốt, tái chiếm các vùng bị địch xâm nhập.

Cuộc chiến tranh nửa nạc nửa mỡ này thực sự trở nên khó chịu hơn, khi sự ràng buộc bởi Hiệp Ðịnh ngày càng trở nên rõ ràng. Ở tiền tuyến, đạn được và tiếp liệu bị cắt giảm không thương tiếc. Những tính toán theo kiểu con buôn được dem ra áp dụng. Mỗi loại vũ khí đều có “cấp khoản.” Số đạn được phép xử dụng trước biến đổi hàng tháng, sau xuống hàng tuần.
Phi trường Phục Dực, nơi đóng quân của Bộ Chỉ Huy Trung Ðoàn 53 Bộ Binh tại Ban Mê Thuột.
(HÌNH ẢNH: Mike Loughran)

Ví dụ mỗi khẩu pháo 105 ly của tiểu đoàn Pháo Binh sau Hiệp Ðịnh Paris chỉ có quyền áp dụng cho cả hai phía Quốc Cộng, đặc biệt “bắn” 8 quả đạn một ngày. Ðến giai dọan trước khi các trận Ðánh Cao Nguyên thì giảm xuống còn 3 quả một ngày. Dần dần đến đạn súng nhỏ, xăng, dầu.

Nhìn về hậu phương, những bất ổn về chính trị xảy ra hàng ngày. Những cuộc biểu tình của hàng chục đoàn thể, phong trào đòi đủ thứ quyền. Trong bối cảnh như vậy, chẳng cần phải là một chính trị gia có trình độ cao siêu gì, cũng có thể nhìn ra một hậu quả chẳng mấy tốt dẹp cho một tương lai gần.

Tôi còn nhớ tháng 10/1973, một phái đoàn của Tòa Đại Sứ Mỹ đến thăm Bộ Tư Lệnh Sư Ðoàn 23 tại Ban Mê Thuột. Sau khi nghe thuyết trình về địch tình, về tình hình tiếp liệu của đơn vị, viên đại tá trưởng phái đoàn đã nhắn nhủ, “Quí vị sẽ phải đối dầu với Việt Cộng trong một tình hình khó khăn hơn về tiếp liệu trong tương lai. Những viện trợ về tiếp liệu sẽ ngày càng giảm nhiều hơn, và vì vậy, chúng tôi yêu cầu quí vị nên nghiên cứu những phương thức điều hành thích hợp để đối phó khi cần, kể cả những lúc chúng tôi không thể chuyên chở sang cho quí vị đúng thời hạn.” Những đề nghị của Sư Ðoàn chỉ tóm gọn trong vấn đề tiếp liệu, và viên trưởng phái đoàn cũng chỉ ghi nhận trong tinh thần…rất ngoại giao.

Kể từ năm 1972 trở di, mùa hè nào trên Cao nguyên cũng đều là “mùa hè đỏ lửa” cả. Các cuộc hành quân, đánh phá được ngụy trang dưới những hình thức hay tên gọi khác nhau cho phù hợp với tình hình chính trị mới. Những người lính chiến của Quân Lực VNCH thực sự chưa có một ngày nào hít thở không khí hòa bình do các nhà chính trị đã ký kết với nhau sau hơn bốn năm bàn thảo, cãi cọ bàn vuông bàn tròn.

TỔNG THỐNG THIỆU ĂN TẾT Ở CAO NGUYÊN

Tháng 7/1974, tôi rời Phòng 3 Sư Ðoàn ra dảm nhiệm chức vụ Trung Ðoàn Trưởng Trung Ðoàn 44 Bộ Binh, thay thế Trung Tá Nguyễn Hữu Lữ. Như thường lệ, hàng năm mỗi độ xuân về, Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu lại đi thăm một số đơn vị dang tác chiến và dùng cơm với các đơn vị này. Tết Ất Mão năm ấy, đơn vị của tôi được Quân Ðoàn chỉ định là đơn vị đón tiếp tổng thống. Trung đoàn của tôi có trách nhiệm phòng thủ trên tuyến vòng đai, các tỉnh lỵ Pleiku khoảng 20 km hướng Tây Bắc. Bộ Chỉ Huy đóng tại căn cứ 801.

Hai tiểu đoàn tác chiến án ngữ trên phòng tuyến, một tiểu đoàn trừ bị cùng với một chi đoàn chiến xa M-48 tại căn cứ. Các biện pháp an toàn tối-đa đã được hoạch định để tránh các sự rủi ro, nguy hiểm cho bữa cơm đầu năm của đơn vị có tổng thống tới tham dự. Bởi đây là một căn cứ hành quân đã chiến, không có hầm hố kiên cố mà lại luôn nằm trong tầm pháo các loại của địch, nên các tin tức liên quan tới bữa cơm được giữ kín cho tới lúc quan khách đến.

Đúng 12 giờ trưa, sau khi rời Bộ Tư Lệnh Quân Khu 2, chiếc trực thăng chở quan khách đáp tại căn cứ của chúng tôi. Tướng Lê Trung Tường, Tư Lệnh Sư Ðoàn 23, và tôi ra đón. Thành phần phái đoàn gồm Tổng Thống Thiệu, các vị sĩ quan cấp tướng: Trung, Khang, Phú, các tùy viên và cận vệ. Tôi đưa các vị quan khách vào phòng họp hành quân của trung đoàn. Mở đầu là phần thuyết trình của Trung Tá Điều Ngọc Chuy, Trưởng Phòng 2 Sư Ðoàn 23 về tình hình chung của các khu vực có trách nhiệm đang do sư đoàn trấn giữ.

Đặc biệt trong cuộc thuyết trình này, Trung Tá Chuy có nhấn mạnh dến chi tiết về cung từ của một tù binh Cộng Sản Bắc Việt (CSBV) thuộc Sư Ðoàn 320 do Trung Ðoàn 45 Bộ Binh bắt được. Tù binh này nguyên là một hạ sĩ quan truyền tin, tên là Sính, khi ra đầu thú đã khai là sĩ quan.

Thực sự quân hàm của anh ta chỉ là thượng sĩ. Có điều đặc biệt là với chức vụ truyền tin, anh ta biết khá nhiều về các kế hoạch hành quân của đơn vị anh và một số đơn vị phối hợp. Anh ta quả quyết là Mặt Trận B3 của Cộng Sản Bắc Việt sẽ tấn công thị xã Ban Mê Thuột. Kế hoạch hành quân bao gồm 4 sư đoàn Bắc Việt mà anh ta biết chắc đó là các Sư Ðoàn F10 và Sư Ðoàn 968 chính thống thuộc Mặt trận B3, Sư Ðoàn 320 và một sư đoàn khác từ Lào kéo sang không biết rõ phiên hiệu (sau này mới biết dó là Sư Ðoàn 316).

Ngoài ra, cùng tham gia trận chiến còn có một trung đoàn chiến xa, hai trung đoàn pháo binh, một trung đoàn đặc công. Thậm chí đến cả kế hoạch tấn công vào thị xã Ban Mê Thuột, anh cũng phác họa ra khá chính xác, từ hướng tấn công đến các mục tiêu ưu tiên phải tấn chiếm, v.v.

Đến phần thuyết trình của tôi, tôi cũng nêu bật sự kiện điều quân hiện đang diễn ra giữa hai Sư Ðoàn 320 và Công Trường 9 Cộng Sản từ chiến trường Phước Long kéo lên. Tôi còn nhớ rất rõ nét đăm chiêu của Tổng Thống Thiệu và những chỉ thị của ông. Ông quay lại hỏi ý kiến Tướng Phú thì Tướng Phú nhận định rằng có thể Việt Cộng đưa ra một kế trá hàng nhằm đánh lạc hướng chú ý của ta.

Theo ông, Pleiku là điểm, Ban Mê Thuột chỉ là diện, bởi vì Pleiku có cơ sở đầu não là Bô Tư Lệnh Quân Ðoàn 2. Nếu địch tiêu diệt được cứ điểm này họ sẽ dễ dàng làm chủ được toàn bộ khu vực cao nguyên hoặc tỏa xuống khu vực duyên hải, nối liền với hai vùng biên giới, để tạo cho việc tiếp liệu dễ dàng từ miền Bắc. Tổng Thống Thiệu suy nghĩ trong giây lát, rồi ra lệnh cho Tướng Phú lúc đó đứng kế bên:

- Anh Phú cho toàn bộ Sư Ðoàn 23 trở về Ban Mê Thuột, tăng cường cho anh Tường một chi đoàn chiến xa M-48. Dù sao, địa thế Pleiku cũng là khu vực trống trải, bao gồm nhiều đồi thấp và trọc, có tầm quan sát rộng, bây giờ lại là mùa khô, anh có thể sử dụng tối đã phi pháo và chiến xa để đánh chiến xa và bộ binh địch, nếu họ dám đưa quân ra đương đầu với anh trên khoảng trống. Ngoài ra, tôi sẽ tăng cường cho anh thêm một liên đoàn Biệt Ðộng Quân dể làm lực lượng trừ bị.

Tướng Phú trả lời:

- Vâng, tôi sẽ thi hành theo kế hoạch của tổng thống chỉ thị.

Sau đó Tổng Thống Thiệu quay qua Tướng Lê Trung Tường và nói:

- Khi anh trở về Ban Mê Thuột, phải tổ chức ngay lại hệ thống phòng thủ vòng đai thị xã và lập kế hoạch chống xe tăng địch. Ngoài ra, anh cũng phải tổ chức các cuộc hành quân vùng sát biên giới thuộc quận Đức Lập. Để tránh các rắc rối về ngoại giao với Cam Bốt, chỉ nên tung các toán hoạt động viễn thám qua vùng biên giới mà thôi. Nếu phát hiện địch thì dùng phi pháo mà tiêu diệt.

Sau phần thuyết trình, tôi hướng dẫn phái đoàn lên tham dự bữa cơm thân mật được tổ chức ngoài trời, gồm khoảng gần 100 binh sĩ, hạ sĩ quan, sĩ quan thuộc hai đơn vị Tiểu Ðoàn 3/44 và Chi Ðoàn 2 chiến xa M-48. Trong bữa cơm, tổng thống có phàn nàn về các cuộc biểu tình đánh phá của các đoàn thể chính trị hiện dang diễn ra hàng ngày tại Saigon. Ông đặc biệt nhấn mạnh đến phong trào tố tham nhũng của linh mục Trần Hữu Thanh đang làm suy giảm uy tín của các cấp lãnh dạo đất nước.

Tôi còn nhớ ông nói ông ao ước giá mà có được những vị linh mục chống Cộng cương quyết kiểu như cha sở khu Hải Yến và một vị cha sở nào dó ở Tây Ninh mà tôi quên tên, thì đỡ biết mấy. Sau bữa cơm, tông thống đi thăm một vòng chu vi phòng thủ, nói chuyện thân mật với các binh sĩ trong các hầm hố cá nhân. Phái đoàn lên trực thăng rời khỏi khu vực trách nhiệm của chúng tôi vào lúc 2 giờ chiều cùng ngày. Hôm đó là ngày mồng một Tết Âm Lịch, nhằm ngày 1 tháng 2/1975.

CHUẨN BỊ TRỞ VỀ

Khi chiếc trực thăng chở tổng thống đi rồi, Tướng Tường, tư lệnh Sư Ðoàn còn ở lại họp cùng Bộ Chỉ Huy Trung Ðoàn 44 để chuẩn bị kế hoạch thay quân và rút quân khỏi khu vực trách nhiệm của trung đoàn. Tưởng cũng nên nhắc lại việc phối trí lực lượng của Sư Ðoàn 23 lúc đó như sau:
# Bộ Tư lệnh Sư Ðoàn 23 Hành quân đóng ở Hàm Rồng.
# Trung Ðoàn 44 đóng tại căn cứ 801, phía tây-bắc cách Pleiku 20 km.
# Trung Ðoàn 45 hành quân khu vực đèo Tử Sĩ nằm giữa Buôn Hô và Hàm Rồng, dọc theo hai bên Quốc Lộ 14.
# Trung Ðoàn 53 có một tiểu đoàn dang hành quân vùng Đức Lập, trong vùng tiếp giáp giữa tỉnh Quảng Đức và tỉnh Darlac. Bộ Chỉ Huy Trung Ðoàn này và 2 tiểu đoàn còn lại đóng tại phi trường Phụng Dực, Ban Mê Thuột, là lực lượng trừ bị của sư đoàn.

Tin trở về lại Ban Mê Thuột thực ra không gây nên những phấn khởi lớn đối với các quân nhân thuộc Trung Ðoàn 44, bởi vì đã số binh sĩ của trung đoàn có gia đình và thân nhân ở Phan Thiết. Những tin này chắc chắn là nỗi vui mừng lớn cho Trung Ðoàn 45, một đơn vị thường trú từ ngày thành lập ở Ban Mê Thuột.
Các binh sĩ VNCH đang tu bổ hệ thống giao thông hào ở mặt trận trung phần cao nguyên.
(HÌNH ẢNH: Carl Mydans)



Những cuộc hành quân liên tục trong suốt thời gian từ năm 1972 đến hôm dó trên lãnh thổ các tỉnh Pleiku, Phú Bổn và Kontum đã làm cho nỗi nhớ nhà của các binh sĩ trung đoàn này thêm khắc khoải, nhất là vào thời gian này, khi cái hương vị Tết vẫn còn thoang thoảng bay.

Nhưng mãi tới ngày 17 tháng 2/75, tôi mới có lệnh về họp tại Bộ Tư Lệnh Sư Ðoàn để nhận chi tiết kế hoạch di chuyển. Theo kế hoạch này, Bộ Tư Lệnh Sư Ðoàn sẽ đi bằng xe từ Hàm Rồng, khi ngang qua đèo Tử Sĩ, Trung Ðoàn 45 sẽ tháp tùng theo. Trung đoàn của tôi sẽ được một Liên Ðoàn Biệt Ðộng Quân thay thế. Theo ước tính, liên đoàn này sẽ đến khoảng 3 ngày sau. Sau khi bàn giao khu vực trách nhiệm, trung đoàn của tôi cũng sẽ tiếp tục trở về Ban Mê Thuột cùng với một chi đoàn chiến xa M-48 của Thiết Ðoàn 20.

Cuộc họp hành quân kéo dài không lâu. Khi rời phòng họp, tôi chợt nhìn thấy những sự tất bật, rộn ràng của mọi người trong khuôn viên Bộ Tư Lệnh. Thấy những khuôn mặt rực rỡ niềm vui về cuộc trở về sắp tới, những câu nói đùa giỡn, những nụ cười. Tôi cũng cảm thấy lòng mình rộn ràng. Gia đình tôi với vợ và 4 cháu cũng đang ở Ban Mê Thuột. Hơn một năm rồi, tôi có ghé về thăm nhà đôi lần, mỗi lần không quá một tiếng đồng hồ. Kể từ 6 giờ sáng ngày 18 tháng 2/1975, đơn vị tôi được đặt trở lại hệ thống chỉ huy trực tiếp của Bộ Tư Lệnh Quân Ðoàn 2. Cũng từ lúc ấy, Bộ Tư Lệnh Sư Ðoàn 23 tháo gỡ hệ thống truyền tin.

Tám giờ sáng ngày 18, đoàn xe vận chuyển đã có măt đầy đủ tại doanh trại Hàm Rồng. Công việc chất hàng khá gọn lẹ. Đến 10 giờ sáng, qua hệ thống truyền tin vô tuyến, tôi được biết đoàn xe đã sẵn sàng di chuyển.

Tướng Tường lên trực thăng chỉ huy, bay vào trung đoàn của tôi dể dặn dò các chi tiết cuối cùng trước khi lên đường, lúc dó là 10 giờ 15. Chúng tôi đang ngồi họp tại Trung Tâm Hành Quân của trung đoàn thì có điện thoại của Tướng Phú yêu cầu Tướng Tường trở về gặp ông gấp tại Bộ Tư Lệnh Quân Ðoàn 2. Tôi đưa Tướng Tường ra trực thăng giã từ.

Mười một giờ, đoàn xe vẫn không nhúc nhích. Ðến 11 giờ 15, Trung Tâm Hành Quân của Quân Ðoàn ra lệnh Trung Ðoàn 44 trở về hệ thống chỉ huy trực tiếp của Sư Ðoàn 23. Tôi quay điện thoại gặp Thiếu Tá Phạm Văn Cẩm, Trưởng Phòng 3 Sư Ðoàn. Tiếng Cẩm càu nhàu, “Lệnh di chuyển hủy bỏ rồi, niên trưởng ơi! Ai trở về nhà nấy, làm ăn như thường lệ.” Bất giác tôi buông một câu chửi thề và tự hỏi: Thế là thế nào?

Mười hai giờ trưa, Tướng Tường gọi điện thoại cho tôi biết, Tướng Phú giữ nguyên lập luận của mình, cho rằng Pleiku là điểm, Ban Mê Thuột chỉ là diện. Sự tái phối trí lực lượng do vậy là không cần thiết.

Nói cho ngay, mỗi vị tư lệnh có những phán đoán riêng tư của mình. Khi có được những dữ kiện tình báo chính xác, vị chỉ huy có thể đề ra những đối pháp khẳng định không do dự. Ở đây, những tin tức thu lượm được giá trị không cao bao nhiêu, nếu như không muốn nói là còn cần phải kiểm tra và phối kiểm từ nhiều nguồn khác nhau, nên vấn đề xây dựng các quyết định lại càng khó khăn hơn.

Lại nữa, Tướng Phú mới tới nhậm chức chưa bao lâu, thời gian chưa đủ để ông có thể cảm nhận tình hình một cách sắc bén hơn. Nếu cho tôi quyền nhận xét, tôi thấy Tướng Toàn có nhiều quyền biến hơn. Về phương diện thuần túy quân sự, Tướng Toàn đảm lược, cơ mưu và có những quyết định táo bạo hơn. Tôi vẫn tin là nếu Tướng Toàn còn ở lại chức vụ Tư Lệnh Quân Ðoàn 2, những chỉ thị của Tổng Thống Thiệu sẽ được thực thi một cách đúng đắn.

Dĩ nhiên trận đánh Ban Mê Thuột sẽ vẫn xảy ra, nhưng trận Ban Mê Thuột không phải là trận dánh bất ngờ như Tướng Hoàng Minh Thảo đã tưởng tượng, những hoảng loạn sẽ không xảy ra, và biết đâu, kế hoạch rút quân tự sát theo liên tỉnh lộ 7 sẽ không còn cần thiết nữa?

MỘT CHUYẾN ÐI TUYỆT VỌNG

Bốn giờ sáng ngày 10 tháng 3/1975 trận đánh Ban Mê Thuột mở màn. Thiếu Tá Cẩm điện thoại cho tôi biết ngay sau dó. Không bao lâu, mọi đường dây liên lạc với Ban Mê Thuột không còn. Nửa đêm về sáng, trên Cao Nguyên thời tiết thường se lạnh, sương trắng bao phủ đầy trời. Tôi ngồi trong hầm chỉ huy, chăm chú nhìn các chi tiết địch tình ghi trên bản đồ. Chú em cận vệ bưng ra một ly cà phê. Ban Mê Thuột sẽ mất, tôi tự nghĩ như thế. Điều suy nghĩ này bắt nguồn từ những dữ kiện tôi có được sau hơn một năm làm trưởng phòng 3 Sư Ðoàn 23, mà tỉnh Darlac nằm trong lãnh thổ kiểm soát và hành quân của sư đoàn.

Những đơn vị Địa Phương Quân hầu như đa số là người Thượng, khả năng tác chiến rất kém vì thiếu huấn luyện. Họ được trang bị thô sơ và có ý thức kỷ luật quân đội rất kém. Về địa thế, Ban Mê Thuột khác hẳn Kontum. Ban Mê Thuột không có những chướng ngại thiên nhiên để dựa vào, hạn chế bớt khả năng xâm nhập của chiến xa hoặc bộ binh địch. Ngoài ra, với hàng trăm đồn điền cà phê tươi tốt, địch có che dấu, ngụy trang cho cả quân đoàn của họ một cách an toàn. Rõ ràng nơi dây là nơi lý tưởng cho các cuộc tiến quân áp sát của địch.

Với một lãnh thổ rộng hơn tỉnh Kontum rất nhiều, lại do các đồn bót của Địa Phương Quân nằm rải rác trấn giữ, quân số thực tế của các đơn vị này luôn thấp hơn nhiều so với tên trên số lương. Ban Mê Thuột trở thành một căn cứ không còn vòng đai phòng thủ theo đúng nghĩa quân sự. Thành ra, việc thất thủ Ban Mê Thuột không phải là điều đáng hãnh diện như những lời tự khoe khoang của các tướng lãnh Việt Cộng qua các hồi ký của họ.

Sự chờ đợi bao giờ cũng làm thời gian trôi chậm lại. Mãi gần 7 giờ sáng mặt trời mới thật sự xua tan được mây mù. Tôi gọi điện thoại cho Thiếu Tá Cẩm để tìm hiểu thêm tình hình. Chẳng có gì khả quan hơn. Cẩm nói với tôi phải chờ thời tiết khá hơn rồi sẽ cùng Tướng Lê Trung Tường bay lên quan sát tình hình. Gần 9 giờ sáng, chiếc trực thăng chỉ huy của Tướng Tường mới cất cánh được. Hình như tôi đã uống tới ly cà phê thứ 3 hay thứ 4 gì đó.

Suốt ngày hôm dó, trực thăng chỉ huy của Tướng Tường bay trên vùng trời Ban Mê Thuột. Mãi tới 7 giờ tối tôi mới nói chuyện được với Thiếu Tá Cẩm qua điện thoại. Tiếng Cẩm xúc động, “Ban Mê Thuột bị tràn ngập rồi, không còn liên lạc được gì với Đại Tá Quang, tư lệnh phó nữa. Tướng Tường đang ở Bộ Tư Lệnh Quân Ðoàn 2, họp bàn về lệnh lập kế hoạch giải tỏa.”

Ngay trong thời điểm ấy, tôi không tin là có thể làm gì hơn cho kế hoạch này. Nguyên tắc quân sự cơ bản: “Phòng thủ 1 chống 3, tấn công 3 chọi 1.” Vậy cứ cho là đang có 2 sư đoàn địch chiếm cứ trận địa, làm sao kiếm ra tối thiểu 5 sư đoàn để tái chiếm? Ưu thế hỏa lực không còn, các đơn vị tổng trừ bị hầu như bị cầm chân gần hết tại chiến trường hỏa tuyến, lực lượng nào dể tiếp cứu đây?

Sáng ngày 11, tôi được trực thăng đón ra Bộ Tư Lệnh Sư Ðoàn họp hành quân. Kế hoạch hành quân do Thiếu Tá Cẩm, Trưởng Phòng 3 Sư Ðoàn trình bày gồm hai giai đoạn: Thứ nhất, ngày 12, Trung Ðoàn 45 được trực thăng bốc đi từ đèo Tử Sĩ, đổ xuống Quận Phước An, di chuyển về thị xã từ hướng Ðông, đến chạm tuyến chờ lệnh. Thứ nhì, buổi sáng cùng ngày, Liên Ðoàn 7 Biệt Ðộng Quân được không vận từ Saigon sẽ đến thay thế Trung Ðoàn 44 ra tập trung tại căn cứ Hàm Rồng và sẵn sàng di chuyển về Ban Mê Thuột bằng trực thăng. Sáng ngày 13, Trung Ðoàn 44 sẽ được không vận xuống Phước An, lần theo Quốc Lộ 21, song song với Trung Ðoàn 45, tiến vào thị xã.

Họp hành xong, tôi trở về ngay căn cứ 801 để chờ đơn vị bạn. Mai tới gần 3 giờ chiều, đoàn xe chở Liên Ðoàn 7 Biệt Ðộng Quân mới tới nơi. Người bước vào căn cứ đầu tiên là Đại Tá Nguyễn Kim Tây. Cuộc bàn giao vị trí cũng kéo dài tới gần 5 giờ chiều mới hoàn tất. Trung Ðoàn 44 lên xe trực chỉ hướng Hà Rồng.

Trung Ðoàn 44 sẵn sàng tại bãi đáp lúc 7 giờ sáng ngày 13 tháng 3/1975. Số lượng trực thăng dự trù dể di chuyển toàn bộ trung đoàn gồm khoảng 50 chiếc đủ loại, trong đó có 8 chiếc Chinook, 30 chiếc Huey và phần còn lại là trực thăng vũ trang. Kế hoạch dự trù di chuyển làm 2 đợt. Đợt đầu gồm Tiểu Ðoàn 3/44 của Đại Úy Trần Hữu Lưu, Đại Ðội 44 Trinh Sát của Đại Úy Mạnh, và Bộ Chỉ Huy Trung Ðoàn 44. Quân số tổng cộng khoảng gần 600 người. Đợt thứ nhì gồm hai Tiểu Ðoàn 1/44 của Thiếu Tá Nguyễn Xuân Hoè và Tiểu Ðoàn 2/44 của Đại Úy Nguyễn Văn Pho, Bộ Chỉ Huy nhẹ do Trung Tá Vũ Mạnh Cường, Trung Ðoàn phó chỉ huy.

Chuyến không vận đầu tiên cất cánh lúc 9 giờ, đáp xuống khu vực rừng trống trước cửa Chi Khu Phước An lúc 10 giờ 15. Tôi vào găp Tướng Lê Trung Tường tại Bộ Chỉ Huy Khu nhận lệnh. Tôi ra lệnh cho Đại úy Lưu đưa tiểu đoàn đi theo hướng Bắc của Quốc Lộ 21 tiến lên ngang tuyến của Trung Ðoàn 45 thì dừng lại chờ đợi. Đại Ðội 44 Trinh Sát được giữ lại để bảo vệ Bộ Tư Lệnh Sư Ðoàn. Đoàn trực thăng cất cánh trở lại Hàm Rồng để chở tiếp đợt còn lại.

Đến 2 giờ chiều, vẫn không có tin tức gì của đợt không vận thứ hai. Tôi trở vào Chi khu, nơi Bộ Tư Lệnh Sư Ðoàn đang tạm dặt tại dây, để hỏi tin tức. Trung Tâm Hành Quân của Sư Ðoàn cũng chẳng biết gì hơn. Bốn giờ chiều, Trung Tâm Hành Quân của sư đoàn cho biết cuộc không vận bị hủy bỏ, số trực thăng ấy đã được sử dụng để chuyên chở các nhân viên Bộ Tư Lệnh Quân Ðoàn trở về Nha Trang. Hai tiểu đoàn của tôi sẽ nhận lệnh trực tiếp của Quân Ðoàn.

Sau này tôi mới được biết hai tiểu đoàn còn lại của tôi đã đi theo đoàn quân triệt thoái theo Liên Tỉnh Lộ 7 và bị tan rã hoàn toàn. Trung Tá Trung Ðoàn phó Vũ Mạnh Cường bị bắt làm tù binh, sau này bị đem về nhốt và chết cháy trong conex tại trại giam Hàm Tân. Đại Úy Pho, Tiểu Ðoàn Trưởng Tiểu Ðoàn 2/44, đã tự sát trước khi bị bắt.

Ngày 14 tháng 3/1975, chúng tôi kiểm điểm lại và thấy như sau: Liên Ðoàn 21 Biệt Ðộng Quân sau khi vào được thị xã Ban Mê Thuột, tiến đến khu vực phi trường L19 trong thị xã, đã bị dánh bật ra ngoài vòng đai, hiện đang bị vây hãm tại Đạt Lu. Bộ Chỉ Huy Trung Ðoàn 45 và Tiểu Ðoàn 3/44 đang bị cầm chân ngoài vòng đai thị xã. Lực lượng pháo binh yểm trợ trực tiếp (và duy nhất) là trung đội pháo binh diện địa đang đặt tại Chi khu Phước An chỉ có 2 khẩu đại bác 105 ly. Lực lượng không quân yểm trợ, đánh phá các căn cứ tập trung của địch, trong và ngoài vòng đai thị xã đang bị khốn đốn vì hỏa tiễn tầm nhiệt cầm tay SA-7 của quân Bắc Việt, lần dầu tiên được sử dụng rộng rãi trên chiến trường Tây Nguyên.

Buổi sáng ngày 14 tháng 3/1975, trong chuyến bay từ Khánh Dương lên Phước An, trực thăng của Tướng Lê Trung Tường bị trúng đạn phòng không 12.7 ly của Cộng Sản. Tướng Tường và viên phi công bị thương nhẹ, phải vào bệnh viện Nha Trang điều trị.

Sáng ngày 15 tháng 3/1975, Đại Tá Phùng Văn Quang, Trung Ðoàn Trưởng Trung Ðoàn 45 và tôi, được tin sư đoàn có vị tư lệnh mới, đó là Đại Tá Lê Hữu Đức. Cùng ngày, Đại Tá Đức ra lệnh hai chúng tôi cho đơn vị di chuyển lui về hướng đồi Chư Cúc lập tuyến phòng thủ tại đây. Năm giờ chiều cùng ngày, trong khi chờ đợi trực thăng của vị tân tư lệnh đáp xuống đỉnh đồi Chư Cúc dể họp thì đoàn chiến xa Bắc Việt tràn tới dưới chân đồi.

Tiếng Đại Úy Mạnh, Đại Ðội Trưởng Đại Ðội 44 Trinh Sát, reo lên trong máy, “Báo cáo Bá Hòa, chúng tôi đã thiêu sống một con cua.” Những tiếng súng nỗ ròn ra cách xa hướng chân đồi non cây số, quện trong khói đen và trắng của chiếc thiết giáp địch bốc cháy thực sự không còn gây cho tôi một ấn tượng hứng khởi nào nữa. Tiếng Đại Tá tân tư lệnh nói trong máy cho biết không thể đáp xuống được và yêu cầu Đại Tá Quang cùng tôi phối hợp phòng thủ chờ lệnh. Tôi còn nhớ hình như Đại Tá Quang có buông một tiếng chửi thề và leo lên xe Jeep chạy nhanh xuống chân đồi trở về đơn vị.
Hình chụp từ trên cao nhìn xuống Bộ Tư Lệnh Quân Ðoàn 2 của Việt Nam Cộng Hòa tại Pleiku [1]. (HÌNH ẢNH: Mike Loughran)



Tôi và Đại Úy Phan Công Minh, sĩ quan hành quân của trung đoàn, lặng lẽ đi bộ theo sau. Vừa ra khỏi khúc quanh trên đỉnh đồi, chúng tôi nghe tiếng xích sắt của xe thiết giáp địch xình xịt bên tai. Cả hai anh em không có chọn lựa nào khác là chui qua vòng rào kẽm gai giăng quanh căn cứ, trượt theo sườn giốc xuống chân đồi, nơi có cắm đầy những tấm bảng gỗ ngổn ngang, trên có hàng chữ: “Khu tử địa, cấm vào.”

Dưới chân dồi là môt lạch nước nhỏ, hai bên có trồng chuối. Tôi và Minh ngồi im lặng dưới tầu lá chuối, ngâm chân vào giòng nước lạnh. Trong suốt 15 năm quân ngũ, chưa bao giờ tôi thấy tuyệt vọng như thế, kể cả khi còn là môt Đại Úy Tiểu Ðoàn Phó Tiểu Ðoàn 2/11 ở Sư Ðoàn 7, khi bị vây hãm 3 ngày 2 đêm ở khu vực bến xe Mỹ Tho, đơn vị chỉ gồm hơn 50 người, trong đó có tới hơn phân nửa là chết và bị thương, đạn dược cạn kiệt và đói khát. Lúc dó, tôi vẫn thấy địch sẽ thất bại và chúng tôi sẽ được giải cứu. Bây giờ đây thì không. Tôi không nhìn thấy một cơ may nào để có thể giải cứu Ban Mê Thuột. Ngày 16 tháng 3/75 tôi và Minh tìm lại được đơn vị, được trực thăng bốc về Khánh Dương.

MỘT VÀI CẢM NGHĨ VỀ KẾ HOẠCH TÁI CHIẾM

Tôi được lệnh đưa đơn vị trở về Vũng Tàu qua điện thoại từ Trung Tâm Hành Quân Bộ Tổng Tham Mưu. Khi đơn vị gom lại được tại Trung Tâm Huấn Luyện Lam Sơn, Vũng Tàu, tổn thất nhân mạng hầu như không bao nhiêu, nhưng số binh sĩ bỏ ngũ thì khá nhiều. Phần lớn số binh sĩ này là người sinh trưởng tại các tỉnh duyên hải, thành ra lợi dụng trong lúc di chuyển bằng đủ mọi thứ phương tiện, họ đã đi theo đoàn người di tản để trở về gia đình. Cuộc chiến tranh nhập nhằng đã vắt kiệt sức chịu đựng của người lính chiến Việt Nam.

Kể từ ngày Việt Cộng rêu rao cái gọi là chiến dịch Đồng Khởi năm 1960 tại Bến Tre cho dến năm 1975, trong 15 năm ấy những ngươi lính Việt Nam có giờ phút nào được hưởng giây phút tạm gọi là thanh bình? Cuộc chiến không có hậu phương, ngay cả trong thời gian nghỉ phép ngắn ngủi, họ cũng vẫn có thể bị bắt cóc trên các chuyến xe để trở về nhà, hoặc trúng mìn trên đường di chuyển từ tiền phương trở về hậu cứ lấy giấy phép, và sau cùng, họ cũng vẫn có thể trúng đạn pháo kích khi đang ngủ trên giường cùng vợ con! Cái chết như là điều gì rất thường trực, lúc nào cũng có thể xuất hiện và mang họ đi, thậm chí mang luôn cả thân nhân ruột thịt của chính họ.

Trong khi ngoài chiến trường xương rơi, máu đổ thì nhìn về phía sau lưng, những trò chính trị nhố nhăng cùng một số chính khách hoạt đầu, tứ thời sống bằng cái miệng hò hét hoan hô đả đảo, bôi nhọ, tranh chấp nhau, những luận điệu phản chiến vô trách nhiệm. Rồi bà nọ ông kia mua quan bán chức, sống phè phỡn trên nỗi thống khổ và sự hy sinh vô bờ bến của những người cầm súng.

Giờ đây, trên radio, trên báo chí, trên những tin tức tác động tâm lý của địch, họ đã thấy gì? Họ thấy sự đổ vỡ của các mặt giới tuyến, thấy sự rút chạy (mà phát ngôn viên quân sự đặt cho nó một cái tên mới là “di tản chiến thuật”) tán loạn từ khắp mọi nơi. Trong tình thế như vậy mà đòi hỏi nơi binh sĩ một tinh thần vì nước quên mình, có lẽ chỉ những cấp chỉ huy có đầu óc hài hước cỡ Charlot mới dám làm.

Những ngày trong lao tù Cộng Sản, tôi có dịp gặp hầu hết những cấp chỉ huy có liên hệ ít nhiều tới chiến trường Tây Nguyên năm 1975, như Đại Tá Vũ Thế Quang (Tư Lệnh Phó Sư Ðoàn 23 Bộ Binh), Đại Tá Phùng Văn Quang (Trung Ðoàn Trưởng Trung Ðoàn 45), Đại Tá Võ Ân (Trung Ðoàn Trưởng Trung Ðoàn 53), Trung Tá Lê Quí Dậu (Liên Ðoàn Trưởng Liên Ðoàn 21 Biệt Ðộng Quân), Đại Úy Xuân (Trưởng Phòng 2 Tiểu Khu Darlac). Qua các câu chuyện trao dổi, tôi chưa bao giờ nghe thấy ai tin tưởng vào một cơ quan có thể tái chiếm Ban Mê Thuột với những kế hoạch đã được đưa ra thi hành vào lúc ấy.

Ngô Văn Xuân

HẾT

» [1] NGUYÊN LẬP GHI CHÚ: Một đọc giả cho biết đây có thể là Bộ Tư Lệnh Quân Ðoàn 2 của Quân Lực VNCH tại Pleiku. Quý vị nào biết rõ, hay nhận dạng được hai building trong tấm hình trên, xin vui lòng cho biết.

Posted by: Tulip Dec 22 2009, 08:40 PM

Dân tộc Gia Lai

Tên gọi khác
Giơ-rai, Chơ rai, Tơ Buăn, Hơbau, Hdrung, Chor

Nhóm ngôn ngữ
Malayô - Pôlinêxia

Dân số
240.000 người.

Cư trú
Cư trú tập trung ở tỉnh Gia Lai, một bộ phận ở tỉnh Kon Tum và phía Bắc tỉnh Đắc Lắc.

Đặc điểm kinh tế
Người Gia Rai sống chủ yếu bằng nghề trồng trọt nương rẫy, lúa tẻ là cây lương thực chính. Công cụ canh tác của người Gia Rai giản đơn, chủ yếu là con dao chặt cây, phát rừng, cái cuốc xới đất và cây gậy chọc lỗ khi tra hạt giống. Chăn nuôi trâu, bò, lợn, chó, gà phát triển. Xưa kia, người Gia Rai có đàn ngựa khá đông. Người Gia Rai còn nuôi cả voi. Đàn ông thạo đan lát các loại gùi, giỏ, đàn bà giỏi dệt khố váy, mền đắp, vải may áo cho gia đình. Săn bắn, hái lượm, đánh cá là những hoạt động kinh tế phụ khác có ý nghĩa đáng kể đối với đời sống của họ xưa và nay.

Tổ chức cộng đồng
Người Gia Rai sống thành từng làng (plơi hay bôn). Trong làng ông trưởng làng cùng các bô lão có uy tín lớn và giữ vai trò điều hành mọi sinh hoạt tập thể, ai nấy đều nghe và làm theo. Mỗi làng có nhà rông cao vút.

Hôn nhân gia đình
Dân tộc Gia Rai theo truyền thống mẫu hệ, phụ nữ tự do lựa chọn người yêu và chủ động việc hôn nhân. Sau lễ cưới, chàng trai về ở nhà vợ, không được thừa kế tài sản. Trái lại, con gái lấy chồng lần lượt tách khỏi cha mẹ ra ở riêng, được phân chia một phần tài sản. Con cái đều theo họ mẹ. Ngoài xã hội, đàn ông đóng vai trò quan trọng hơn, nhưng trong nhà phụ nữ có ưu thế hơn. Ngày xưa, có tục những người cùng dòng họ (theo phía mẹ), khi chết chôn chung một hố, nay tục này đã giảm.

Văn hóa
Nói đến dân tộc Gia Rai phải kể đến những trường ca, truyện cổ nổi tiếng như "Đăm Di đi săn", "Xinh Nhã"... Dân tộc Gia Rai cũng độc đáo trong nghệ thuật chơi chiêng, cồng, cạnh đó là đàn Trưng, đàn Tưng-nưng, đàm Krông-pút. Những nhạc cụ truyền thống này gắn liền với đời sống tinh thần của đồng bào. Người Gia Rai hầu như hát múa từ tuổi nhi đồng cho đến khi già yếu, không còn đủ sức nữa, mới chịu đứng ngoài những cuộc nhảy múa nhân dịp lễ hội tổ chức trong làng hay trong gia đình.

Nhà cửa
Có nơi ở nhà dài, có nơi làm nhà nhỏ, nhưng đều chung tập quán ở nhà sàn, đều theo truyền thống mở cửa chính nhìn về hướng Bắc

Trang phục
Có nét riêng trong phong cách tạo hình và trang trí. Mặc dù hoa văn trang trí cụ thể các nhóm khác nhau nhưng có thông số chung của tộc người.

+ Trang phục nam
Thường nhật, nam đội khăn, theo lối quấn nhiều vòng trên đầu rồi buông sang một bên tai, hoặc quấn gọn ghẽ như khăn xếp của người Kinh. Khăn màu chàm. Nhìn chung nam giới Gia Rai đóng khố. Khố này thường ngắn hơn khố ngày hội, là loại vải trắng có kẻ sọc. Ngày lễ họ mang khố màu chàm (dài 410 cm x 29 cm), khố loại này được trang trí hoa văn màu trắng, đỏ thành các đường viền ở mép khố, đặc biệt hai đầu với các tua trên nền chàm. Có nhóm ở trần, có nhóm mang áo (loại cộc tay và loại dài tay màu chàm, khoét cổ chui đầu). Loại ngắn tay thường có đường viền chỉ màu trắng bên sườn. Loại dài tay giống phong cách áo dài nam Ê-đê hay Mnông.

+ Trang phục nữ
Phụ nữ để tóc dài búi sau gáy hoặc quấn gọn trên đỉnh đầu. Aáo là loại áo ngắn, chui đầu, phổ biến là kiểu chui đầu cổ "hình thuyền", riêng nhóm Gia Rai Mthur lại có kiểu cổ thấp hình chữ V và các loại cổ phổ biến. Trên nền chàm áo được trang trí các sọc hoa văn theo bố cục ngang thân áo ở cổ, vai, ống tay, giữa ngực, gấu áo và hai cổ tay áo. Đó là các sọc màu đỏ xen trắng và vàng trên nền chàm hoặc màu xanh nhạt diệp và màu chàm. Váy là loại váy hở quấn vào thân (kích thước trên dưới 140 cm x 100 cm). Phong cách trang trí trên váy cũng thiên về lối bố cục ngang với các đường sọc màu (như áo là chính). Có nhóm ở Plây-cu với nguyên tắc trên nhưng được mở rộng thành các mảng hoa văn ở giữa thân váy, nửa thân dưới áo và hai ống tay. Trang sức có vòng cổ, vòng tay.

Posted by: caoduy Jan 12 2010, 08:32 PM

Còn khoảng hơn tháng là Tết lại về, nhiều nhà khá giả trong thành phố đã chuẩn bị sơn nhà, dọn dẹp trước sau, chuẩn bị những chậu kiểng, tiả cành, bón thêm phân cho mấy cây bông Thược Dược. Mấy chậu Cúc bắt đầu trổ nụ nho nhỏ. Nhà nào cũng có vài chậu. Chăm sóc cây kiểng cũng có nhiều thú. Mỗi buổi sáng, những cụ già tay cầm tách trà nóng, tay khẩy nhẹ vào cành bông, ngắt chiếc lá chưa kịp vàng, như sợ lây sang những lá khác. Dân chúng đếm từng ngày, mong tới tết. Những tiệm buôn, chuẩn bị mua thêm hàng. Xe đi Qui Nhơn tăng thêm chuyến, xe từ Sài Gòn chạy thẳng lên Plei Ku. Không khí nhộn nhịp, mọi người quên hẳn tin tức từ giới Quân Sự, chiến trận có thể xảy ra ngay trong thành phố. Họ nghe quen những tin này, chẳng ai thèm để ý. Suốt ngày, suốt tháng, suốt năm, lúc nào cũng thấy lính, đủ mọi Binh Chủng, nhiều nhất vẫn là Biệt Động Quân. Họ nhìn bảng xanh, đỏ, tím, biết ngay là tiểu đoàn nào. Bảng Xanh, 22, bảng đỏ,11, bảng tím 23. Thiết Giáp, Lữ Đoàn 2, cũng là cơ hữu.

Thật sự, ba tiểu đoàn bđq thay phiên hành quân vòng đai hơn hai tháng, hết Hàm Rồng, Thanh An, An Khê, lại Quốc Lộ 14, 19, Mang Giang. Tin tức Việt Cộng điều quân khắp nơi, từ Tân Cảnh, Dakto, An lão, Ban mê Thuột, Đèo Mang Giang, xuống tận Qui Nhơn, dọc theo hướng Bắc, Phù Củ, Bồng Sơn ,Tam Quan, mật khu An Lão, chạy thẳng lên Kontum. Họp hành quân, nghe phòng Hai thuyết trình trận điạ, phòng Ba, kế hoạch hành quân, nếu Việt Cộng tấn công vào Pleiku. Chủ lực chống đỡ Pleiku vẫn là BĐQ và Thiết Giáp và các tiểu đoàn Điạ phương Quân. Plei Ku luôn có Sư Đoàn Hai Không Quân, nằm ngay cạnh Quân Đoàn, và phi trường, nhiều phi cơ chiến đấu lên xuống dễ dàng. Nếu cần, phi trường Holloway cuả Mỹ sẵn sàng lâm chiến. Xa hơn nữa, Nha Trang, hơn nưả giờ bay, với nhiều phi cơ chiến đấu cuả Quân Lực VNCH. Tất cả chỉ chờ lệnh Quân Đoàn, tổng hành dinh ngay tại Pleiku.Tất cả những đường tiến sát vào thành phố đều có xe M113 án ngữ.

Càng gần Tết, tiểu đoàn tôi càng về gần thành phố. Chỉ còn vài ngày nưã là Tết. Tiểu đoàn 11, ứng chiến Plei Ku. Thật ra chỉ đại đội 4, do Lạn, cùng khoá tôi làm Đại Đội Trưởng, ứng chiến Tiểu Khu, nằm ngay trong phố, phòng thủ kho đạn. Ba đại đội, và đại đội chỉ huy ở Biển Hồ, ứng chiến tại chỗ. Hai đơn vị đạn, năm ngày ăn, khi có lệnh, tâp họp trong vòng nưả giờ là di chuyển. Tiểu đoàn có sẵn đoàn quân xa cùng ứng chiến. Không khí tuy khẩn trương nhưng đám Sĩ Quan trẻ tụi tôi cũng đi tứ tán. Nếu có tin gì, tiểu đoàn thể nào cũng cho xe chở về Biển Hồ, đón xe ngay tại bến xe lam, gần nhà thờ Pleiku.



Hơn ba năm tham chiến, đi cũng nhiều nơi, nhưng khi Tết về, tôi thâý nhớ nhà. Nhớ ngày còn đi học, nhớ khi còn nhỏ, tôi luôn đi quanh hàng xóm, kiếm tiền lì xì. Má tôi mua cho con heo đựng tiền. Tôi muốn mua cái mũ nồi, mấy năm chưa mua được. Tiền bỏ heo chưa được nửa ngày lại moi ra cho vào đám bầu, cua , tôm , cá. Có lẽ vì vậy, khi vào lính, tôi chọn BĐQ. Quanh năm suốt tháng, chiếc mũ nồi ước mơ thuở nhỏ ở trên đầu. Giờ này, hằng năm, ba tôi gói bánh chưng. Ba tôi gói rất vuông và đẹp, sau đó, luộc bánh. Cái thú canh nồi bánh chưng, ba tôi luôn để tôi coi bánh ban ngày. Về đêm, ba tôi canh lửa, châm nước, lưả đều, bánh mới dền. Tôi thích nhất chiếc bánh nậm, chiếc bánh gói cuối cùng, khi thịt nhiều, khi đậu nhiều, khi thì gạo chiếm hết nưả. Lúc nào bánh nậm cũng ngon, vì cả năm mới ăn lại bánh chưng Tết.

Tiểu đoàn ở Biển Hồ, gia đình binh sĩ nhộn nhịp đón Xuân. Mấy khi vợ chồng, con cái đoàn tụ cạnh nồi bánh chưng, xoong thịt gà kho, hũ dưa hành, củ kiệu, vài lít rượu ngon, con có bộ quần áo mới. Tất cả chỉ chờ Giao Thưà, và Tết đến.

Tôi lái xe jeep, ra phố, uống cà phê, chơi Billard, mua tờ báo, rồi về. Làm ban ba tiểu đoàn, tối đến tôi ngủ tại hậu cứ. Thiếu Tá Huân, nhà tại phố nên cũng tới lui. Phần canh gác, thường vụ tiểu đoàn sắp xếp. Từ hậu cứ đi hơn sáu trăm thước là tới khu gia binh. Mọi người đều vui, chờ Xuân mới.
***
Khoảng 10 giờ sáng ngày 30, năm Mậu Thân, vưà ra khỏi quán cà phê, Tôi tính lái một vòng coi chợ Tết rồi về Biển Hồ. Tay cầm chiếc chià khoá, tôi chợt khựng lại. Một cô gái tóc ngang vai, áo sơ mi màu, chễm chệ ngồi trên xe, chiếc xe của tôi không thể lầm được. Nhưng một thoáng thôi, tôi nhận ra Phượng. Cô ta đang soi chiếc gương chiếu hậu, lấy tay sửa lọn tóc, cũng vừa nhận ra tôi. Tôi làm bộ hỏi:
- Sao em dám ngồi lên xe, không sợ lộn xe ư.

Phượng cười :
- Làm sao lộn đuợc, số 117989, xe của anh chứ của ai nữa. Mà có nhầm xe, em cười trừ là xong ngay.
- Em đi đâu giờ này, anh tưởng em về Saigon ăn tết rồì chứ!
- Em ở lại ăn tết với anh. Phượng cười thật tươi.
- Em có nói lộn không, nói lại đi.
- Thật mà, em tìm anh hai ba buổi rồi. Em vòng mấy quán cà phê anh hay tới, không gặp. Thấy ai mang bảng đỏ, em đều hỏi, họ nói giỡn, anh về Dalat cưới vợ rồi. Họ nghĩ em và anh chắc thân nhau lắm.
- Thân quá đi chứ. Tôi tỉnh bơ .
- Không dám đâu. Cách đây một bữa, thấy xe anh, em ghé vào tiệm bánh. Tiệm đông, phải chờ. Khi ra khỏi tiệm, anh đi mất tiêu, tức muốn chết. Hôm nay, em chờ bằng cách này chắc ăn nhất. Bây giờ anh đi đâu? Phượng hỏi.
- Anh tính lái một vòng rồi về hậu cứ. Giao thưà ở tại trại.
- Anh chở giùm em lên chợ mới một chút, rồi em nói chuyện này cho nghe.

Tôi và Phượng quen nhau gần môt năm. Tôi nhớ, một lần lái xe lên Phượng Hoàng, thấy Phượng vừa đi vưà nhìn như muốn tìm xe quá giang. Tay Phượng xách một giỏ thật nặng, tay trái còn lủng lẳng chiếc thau nhôm, thấy tôi, Phượng gọi to: "anh Lương, cho em đi nhờ một chút". Một thoáng ngạc nhiên, tôi dừng xe. Phượng biết tôi muốn hỏi làm sao Phượng biết tên tôi, liến thoắng một hơi:
- "Em thấy anh nhiều lần ở Phượng Hoàng. Em nhớ nhất, đêm 19 tháng 6, anh ngồi một bàn BĐQ. Có con Kim, thêm hai cô ở ngoài, có vẻ nữ sinh, thật đẹp. Em ngạc nhiên nhất vì một cô, giọng Bắc, lên ca bài "Bây giờ tháng mấy", để riêng tặng anh Lương và các anh BĐQ. Cô ta ca thật hay. Bữa đó, em đang ngồi bàn danh dự với Đại Tá Tự."
- "Ông ta lại biết anh", tôi nói, "Đại Tá Tự là anh rể của bạn anh tên Trần Dân Chủ "(Chủ sau này bị bắt làm tù binh, hay tử trận, tôi không gặp, khi trở lại Pleiku năm 1974).
- Em tò mò, hỏi anh Tự, "anh chỉ anh Lương cho em". Anh Tự vưà chỉ vưà nói: "thằng Trung úy, đồ rằn đang ngồi nghe cô bé ca đó". Em hỏi anh biết cô đó tên gì không, anh chịu. Đêm đó , em hỏi Kim, Kim nói hình như tên Mậu. "Mày thấy nó đẹp không, đẹp, ăn nói có duyên và vui nữa."

Tôi dừng xe ngay sát cổng Phượng Hoàng. Phượng cám ơn rồi xuống xe, nhưng chợt khựng lại, hỏi tôi:
- Anh có bận không, em muốn mời anh đi uống Cà Phê.

Tôi vui vẻ gật đầu.
- Vậy anh chờ em chút, em cất mấy thứ này.

Tôi dặn với, 5 phút thôi nghe, anh không chờ lâu đâu. Thật đúng 5 phút, Phượng chạy ra, một chiếc áo sơ mi mới, cổ áo may thật khéo, chiếc quần Jean ka ki trắng vưà vặn. Phượng thật xinh. Phượng lên xe,
- Anh làm em không kịp thở, anh không gallant chút nào, nhưng em thích vậy, đàn ông phải có cá tính chứ.
_ Thôi để nhận lỗi, anh mời em cà phê vậy - Tôi cười.
- Không , chỉ nhờ anh chở tới quán nào anh thích là được.
- Vây mình đi quán Văn trên chợ mới nghe.

Vừa lái, vừa hỏi,
- Quê em ở đâu?
- Em ở Sài Gòn. Đường Trần Quí Cáp, hướng đường xe lửa hay rạp Nam Quang, anh rành vậy.
- Anh ở đó mà. Em thử hỏi chỗ nào , anh trả lời cho.
- Thật nghe, anh biết quán cơm tấm gần chợ Đũi không?
- Gần xe chè và xe nước mía, chợ Đũi trên đường Lê văn Duyệt chứ. Tôi vặn lại,

Phượng cười thật to. Tới quán Văn, tôi và Phượng chọn chiếc bàn nhỏ, ngay góc nhà.
- Anh uống gì? Cà phê sữa nóng. Còn em, cho em ly chanh Rhum, em uống Rhum Deoda nghe.
- Em làm lâu chưa? Tôi hỏi Phượng.
- Được 4 tháng rồi, sao anh không biết.
- Trời làm sao anh biết được. Mà biết làm gì chứ.
- Nói vậy thôi, em thấy anh mấy lần rồi. Một lần anh nhẩy với con Thanh. Một lần anh nhẩy với cô nào đẹp lắm, không phải bọn em.

Tôi biết Mậu, nhưng làm bộ nói,
- Nhẩy với Thanh thì có. Đâu có ai nưã mà đẹp.
- Anh nói dối, Nhưng thôi, không phải chuyện em.

Ly cà phê và ly chanh rhum mang ra. Phượng khuấy ly cà phê của tôi, vưà hỏi,
- Sao anh đi lính dữ vậy?
- Lính nào hiền. Tôi làm bộ ngơ ngác.
- Lính bộ binh hiền, lính bđq dữ. Anh hiền hay dữ, ai biết. Phượng đanh đá trả lời.

Câu chuyện cứ dần dà thêm chi tiết. Phương kể,
- Em học Hưng Đạo, thi tú tài rớt, gặp con bạn ở Pleiku về, rủ lên đây. Em mới tập thêm, con bạn em dậy. Em không thích công việc này lắm, chừng vài năm, em về Saigon lại. Em nói dối má em, đứng bán tiệm cho gia đinh ngườì quen.

Phượng có vẻ tin tôi nên nhiều khi không dấu diếm.
- Anh biết không, nếu đông khách, hàng tuần cũng khá lắm. Em để dành, mở trương mục tiết kiệm, em không xài nhiều đâu.

Tôi biết nhiều về mấy vũ nữ. Nhiều cô xài không đếm, tới khi Phượng Hoàng cấm quân là đói dài dài. Trung úy Quảng, quản lý Phượng Hoàng là bạn tôi, nên tôi ra vào hội quán thường xuyên. Các cô ở ngay sau toà nhà lớn, tôi biết mặt và quen gần hết. Tổng cộng hơn 10 cô, đa số đều trẻ, trang lưá tôi. Có chị Hà lớn , làm tài pán, biết tôi khi mới ra trường. Phượng hỏi tôi có bồ chưa.
- Anh có hỏi em có bồ đâu mà em hỏi anh. Tôi trả lời.
- Tại anh không hỏi.
-Vậy em có bồ chưa?
-Có rồi. Hai người, chủ tiệm vàng, và một ông lính.
- Lính gì?
- Bđq.

Tôi biết Phượng nói gì, nhưng tảng lờ im lặng.
- Anh có đi nhẩy nhiều không?
- Tiền đâu mà đi nhiều.
- Em thích câu trả lời cuả anh, nhiêù ông trả lời loanh quanh. Anh cứ tới sớm, em ra ngồi nói chuyện với anh, khi nào em có khách thì anh về. Anh biết không, nhiều bữa em ngôì cả giờ. Em có ông thương gia khá lắm, nhiều khi ngồi có hai giờ, ông ta trả em luôn 15 ticket. Buồn cười ghê anh, ông ta cứ đòi em làm bé. Ông ta cho tiền tháng, và mua nhà cho em nưã.
- Em trả lời ông ta ra sao?
- Em nói làm lớn thôi, không làm nhỏ ai hết. Ông rủ em đi ăn, em luôn rủ thêm mấy con bạn, ông ta rầu lắm. Nhưng không dám nói.
- Em có quyền ghê hé.
- Bây giờ thì có, nhưng không biết được bao lâu.
- Em thích có uy với ông ấy không?
- Em thích tiền của ông ấy, em thích có uy với anh.

Phượng trả lời tỉnh bơ.
- Em thất vọng rồi, đâu dễ có uy với anh đâu em.
- Anh cứ chờ xem. Thôi, em phải về, nhớ nghe, khi nào rảnh, ghé em ngay nghe.
- Anh không hưá.
- Xí. Mai mốt đừng năn nỉ nghe. Phượng nói.
- Không bao giờ. Tôi trả lời.

Tình cảm của tôi và Phượng cứ như vậy, không gần, không xa. Tôi coi Phượng như cô em. Còn Phượng cứ lưng chừng, luôn chia xẻ tin tức, đủ mọi truyện riêng tư với tôi.

Mỗi lần ghé Phượng Hoàng, Phượng luôn tìm cách ngồi bàn với tôi dù có khách. Có bữa Phượng thấy tôi trong phòng nhảy, Phượng đang ngồi với hai ba ông khách, Phượng chạy tới tôi, dúi tay tôi mấy trăm,
- Anh qua phòng ăn gì đi. Khoảng 11 giờ, anh chở em đi ăn bún nhà xác nghe (quán bún gần bệnh viện dân y).

Tôi không lấy tiền. Phượng nói,
- Ông khách bưã em nói với anh vưà cho em đó. Anh cứ tiêu đi, hết cũng được.

Phượng vụt chạy. Tiền rớt xuống sàn, tôi đành phải lượm đút túi. Tôi không phải dạng thích xài tiền đàn bà đưa, và suốt cả đời tôi, cho tới giờ không thay đổi (có vợ tôi làm chứng). Cũng vì phải chờ để trả tiền Phượng, tôi bực lắm. Phượng tuy ngồi với khách, nhưng cứ ngó về phía tôi, chỉ ngón tay ra phía nhà ăn, ý nói tôi đi ăn đi. Cuối cùng, tôi qua nhà hàng bên cạnh, kêu ly cà phê, bực dọc ngồi chờ. Đang ngồi quay lưng về phòng nhảy, hai bàn tay chợt bịt mắt tôi,
- Em biết anh chờ em mà.
- Thôi cô ơi, lần đầu và lần cuối đấy. Tuy bực nhưng đành phải cười.
- Lần cuối của hôm nay. Mình đi ăn bún nghe. Phượng thông minh trả lớì.

Phượng vụt chạy. Phượng thay chiếc Jean và mặc Pull. Tôi và Phượng ra chỗ đậu xe. Xe dừng gần quán bún, quán này nhiều người thích. Cô phụ quán, người Huế, xinh xắn. Cô còn đi học, chỉ phụ bà cụ buổi chiều tối. Phượng liến thoắng kêu, hai tô. Hai tô bún trông thật ngon miệng, thêm diã rau thơm. Phượng vưà ăn vưà hít hà,
- Cay ghê, để em gắp ớt riêng ra cho anh. Thấy anh ăn bún sao tội nghiệp quá, cay mới ngon.

Ăn xong, trả tiền, tính lái xe đưa Phượng về, Phượng năn nỉ,
- Anh chở em một vòng tới ngã ba Thiết Giáp rồi về.

Tôi đành phải chạy một vòng trước khi trả Phượng về Hội Quán. Vưà lái xe vưà nói đủ chuyện.
- Xong đây anh về đâu?
- Về Biển Hồ chứ về đâu nưã.
- Trời, em tưởng anh còn đi nưã chứ.
- Khuya rồi, anh về ngủ, em ngủ ngon nghe.
- Mình ngồi trên xe nói chuyện cũng được. Phượng nói.
- Thôi cô ơi, vào nhà đi.
- Anh đi cho em thấy rồi em mới vào. Phượng bước xuống xe.

Tôi lái thật nhanh về hướng Biển Hồ. Đại khái, tôi và Phượng thân, nhưng rất chừng mực. Trong giới Ca ve, kiếm một người còn ngây thơ , học trò như vậy rất khó. Đa số, chỉ tính tới tiền. Phượng đủ yếu tố để thành công, đẹp, nhảy khá, ăn nói có duyên. Phượng bắt đầu,
- Anh nghĩ gì mà thẫn thờ vậy. Tối nay anh đưa em đi Chùa, cúng Giao Thừa nghe. Anh đưa sớm, sau Giao Thừa, anh về nhà em, xông nhà. Rồi em cúng, hai đứa mình ăn tết. Ngày mồng ba, em mới lên Phượng Hoàng. Em ở nhà, tối đón em. Như vâỵ là em và anh có 3 ngày, tha hồ ăn tết.

Tôi im lặng, thường thì tôi và Mậu hay đi chùa đêm giao thưà. Hôm nay Phượng hỏi, không biết trả lời ra sao. Cũng hơn 10 ngày, tôi và Mậu không gặp nhau, chỉ nhận được thư tay. Mậu gởi cho một sĩ quan Mậu biết quen tôi. Phượng rất tâm lý,
- Anh sợ cô nữ sinh hoa khôi của anh phải không. Phượng đưa tay cho tôi đòi nghéo tay.
- Anh phải ứng chiến mà.
- Thì anh chạy tới lui, không có gì, lại về nhà em. Em thì nấu thức ăn. Em mua đủ thứ rồi, có cả gà nấu đông, chân giò nấu măng, bánh chưng chứ không phải bánh tét đâu. Em chuẩn bị từ lâu, hôm nay mới gặp anh.

Tôi buồn cười, ai bầy em nấu món Bắc đấy.
-Con Kim. Anh rành Con Kim quá mà. Nó thấy em đi với anh. Nó nói anh dễ thương. Nó coi anh như anh nó.
- Anh biết Kim lâu lắm rồi. Tôi ậm ự.

Xe tới chợ mới. Phượng nói,
- Anh có muốn vào chợ với em không? Anh chờ, phải nửa giờ đó nha, đừng bỏ em lại nghe. Anh muốn mua thêm gì không, em mua cho anh mấy tờ báo Xuân rồi, mua Cà Phê, đủ cả.

Tôi ngồi chờ. Chợ 30, tấp nập, chỉ còn vài tiếng đồng hồ nữa là xuân mới - Xuân 1968, Mậu Thân. Phượng từ trong chợ ra, xách một giỏ đầy, khá nặng. Tôi xuống xe, lững thững đi về phía Phượng, hứng chiếc giỏ trên tay Phượng. Phượng cười vui, đi với anh hồi hộp thấy mồ, chỉ sợ đi bộ về không à. Em mua gì nhiều thế, mỗi thứ một chút mà nặng ghê.

Tôi liếc thấy hộp mứt gừng.
-Em thích gừng hả?
-Mua cho anh đấy.
- Sao em biết anh thích gừng.
- Bí mật, anh cũng lạ, ớt thì không ăn mà thích gừng.
- Bây giờ, anh bỏ em ở nhà. Anh về hậu cứ, coi xem có gì thay đổi không. Nếu không có gì khác, khoảng 10 giờ tối, anh đón em. Tôi lái xe về nhà Phượng, dặn Phượng,
- Đúng giờ đó nha. Em mặc áo dài, em mới may hai cái, đẹp lắm. Phượng hớn hở.

Tới nhà Phượng, xuống dốc ngay gần Quân Cụ, phụ Phượng mang giỏ vào, tiện tay mang luôn thùng gỗ , đựng đạn súng cối, lúc nào cũng có sẵn hai bộ đồ, kem bót đánh răng.
***
Tại Khe Sanh Tôi chạy thẳng về Biển Hồ, hỏi sĩ quan trực, tiểu đoàn - vẫn ứng chiến, trực gác, không có lệnh mới. Loanh quanh tới 5 giờ chiều, tôi lái xe ra Plei Ku. Chạy ngang Diệp Kính, gặp Lạn, ĐĐT ĐĐ4 lái ngược chiều, hai đưá dừng xe. Tôi hỏi Lạn,
- Đại Đội mày đóng chỗ nào?
- Đóng ngay gần chùa, và trường Thiếu Sinh Quân.
- Tao mới ra đây. Tính loanh quanh, tối đưa em Phượng đi chùa, cúng Giao Thưà. Mày có chỗ ăn tết chưa, nếu không thì về nhà Phượng ăn tết cho vui. Tôi trả lời.

Mỗi lần gặp mày, mày gọi một tên mới. Tao chẳng biết ai vào ai. Còn em Mậu ra sao rồi? Lạn cười.
- Thì vẫn như vậy.
- Tao có chai rượu, mày có nhà nào uống không. Tết nhớ nhà, hai đứa uống, nói chuyện cho vui. Lạn chỉ chai Martel, hỏi tôi.

Tôi nghĩ, bây giờ mới hơn 5 giờ, uống tới 7 giờ cũng đươc. Dư thời giờ đón Phượng. Tôi vui vẻ,
- Tao có chìa khóa nhà thằng Đệ. Chủ phòng tắm hơi đó. Mấy bữa, gặp tao, nó mừng quá, giao chià khóa cho tao, dặn dò: "Mày đi đâu thì đi, thỉnh thoảng ghé nhà tao coi giùm, tao đi tới mồng mười mới ra." Gạo, đường, cà phê, thịt hộp, đủ cả, nếu mày ngủ lại càng tốt.

Tôi với Lạn, lái xe tới nhà thằng Đệ. Tôi mở cửa. Lạn có sẵn đồ nhắm. hai đưá cởi áo lính, mặc may ô cho thoải mái. Trước khi uống, tôi hỏi Lạn,
- Ai coi đại đội cho mày,
- Thằng Lũy, tao dặn nó rồi.

Vừa uống, vưà nói chuyện, quên cả thời giờ. Hai đứa ít khi uống, nên hết chai là say. Lạn nằm trên nền xi măng ngủ. Còn tôi, nguyên cả giầy, leo lên chiếc giuờng, ngủ say sưa. Cuộc đời, sau này suy nghĩ lại, tôi vẫn tin, mỗi cuộc đời, mỗi phút, mỗi giây đều có số, đều đã được sắp sẵn. Bữa uống rượu hôm nay ngoài dự tính, nhưng hâụ quả thật khôn lường.

Lạn gọi tôi, Lương, pháo gì, giống súng nổ quá, pháo gì nổ, có tiếng gió rít, có tiếng pháo binh, có tiếng M16 và đại liên nưã. Tôi chưa hoàn toàn tỉnh, hỏi Lạn, mấy giờ rồi, hỏi gì nưã, hơn mười hai giờ khuya rồi, nghe hơn mườì hai giờ. Tôi tỉnh hẳn, chết, sao mày không kêu tao, giờ này thì còn đón ai nưã. Tao cũng mới tỉnh khi tiếng đạn réo trên đầu -

Tôi vừa nghe tiếng nổ, vừa nghĩ tớí Phượng, tự trách mình, nếu đừng uống rượu thì đâu tới nỗi này. Lạn nói,
- Đúng là súng nổ rồi, không còn lầm lẫn gì nưã, tao phải đi về đại đội, không về, có gì thì chết.
- Bây giờ, biết ngoài đường ra sao mà mày đi. Lỡ ra, không Việt Cộng, thì cũng bị đơn vị khác bắn chết. Tôi nói,

Tôi lắng nghe tiếng súng để định hướng. Pháo binh mình bắn về hướng Thanh An, Hàm Rồng.
- Quân mày ở hướng Thiết giáp và chùa, chắc không đến nỗi nào. Tao dặn thằng Lũy kỹ lắm, có gì cứ cầm chừng chờ tao, mà giờ này chắc không đơn vị nào di chuyển đâu, trừ thiêt giáp. Tao có mật khẩu đèn xe, và bán tiểu đội ngay đường xuống chùa, tụi nó sẽ chặn mọi xe khi súng nổ, trang bị M 72, và M 79 nhiều bằng cả trung đội. Lan tiếp.

Cuối cùng, Lạn cương quyết,
- Tao lái xe chạy thí mạng, chết thì cũng chịu.

Tôi biết không thể cản được. Tôi nói:
- Cũng may, hướng xe mày không qua Dinh ông Tướng, giờ này đoạn đó kéo kẽm gai hết rồi. Thôi mày đi cẩn thận, sáng liên lạc tao. Nếu gọi được tiểu đoàn, nói với Đại úy Dếnh, tao ở ngoài phố, sáng sẽ tìm về đơn vị. Tao ở đây, mai tìm tiểu đoàn vậy.

Lạn choàng vội chiếc áo, lấy cây súng Colt, mở cưả chạy ra xe, cưả mở. Cả hai đưá thấy hoả châu, sáng rực bâù trời, tiếng xe rít trên đường. Tôi thầm cầu nguyện Lạn về tới chỗ đóng quân an toàn.

Còn mình tôi, đóng cửa, đầu rối mù. Cũng may chỗ tôi đang nằm, gần Dinh Tướng Tư lệnh, tương đối an toàn. Tôi cầu mong Lạn về tới đơn vị, nghĩ vơ vẩn, chắc Phượng giận tôi lắm, nhưng giờ này,cô bé biết rồi, cô ta biết tôi phải theo tiểu đoàn, chắc không bao giờ Phượng ngờ, giờ này, tôi ở đây, chỉ cách nhà Phượng 7 phút xe. Hướng nhà Phượng, chó sủa liên hồi, tiếng chó như rền vang, hướng Quân Cụ, xóm lò heo, và hướng suối cạn, dưới chân nhà Phượng. Nằm trên giường, nguyên cả giầy, tắt đèn, chỉ mong trời sáng. Nghĩ tới đơn vị, không biết Việt Cộng tấn công hướng nào, không biết tiểu đoàn có gom đủ lính để đi hành quân không. Kinh nghiệm nhiều lần, khi có súng nổ, lính sẽ về tiểu đoàn. Số sĩ quan độc thân, ngủ tại đơn vị hơn 2/3, trừ trường hợp như tôi hôm nay.

Tôi cứ vơ vẩn nghĩ. Nếu không uống rượu, đi với Phượng cũng hơn 12 giờ, rồi còn ăn uống như Phượng nói, về tới đơn vị cũng phải hơn một giờ khuya. Tôi nhúm bếp, nấu chút nước sôi, pha miếng trà, ly cà phê sưã, ngồi dưạ trên chiếc salon, vưà uống, vừa nghe tiếng đạn rít trên đầu. Tôi suy tính, đi hướng nào để về tiểu đoàn. Trong đầu tôi, như đang vẽ bản đồ hành quân. Hơn 4 giờ sáng rồi, thỉnh thoảng có tiếng xe GMC chạy. Nhìn ra cưả, trời còn tối quá, khoảng hơn 5 giờ mới đi được. Tôi nhắm mắt, nằm im lặng. Nhìn quanh nhà, không biết thằng Đệ để chiếc Radio ở chỗ nào, muốn nghe tin tức, đành chịu. Tôi thiếp đi khoảng nửa giờ, giật mình khi tiếng súng nhỏ nổ, hướng Bưu Điện, 5 giờ 45. Rưả mặt, và tắm, nước lành lạnh, tôi tỉnh hẳn. Đeo cây súng colt, giây ba chạc, bước ra cửa. Bây giờ mới thấm thiá, lính không đơn vị, không đồng đội, không truyền tin, như người đi lạc.

Tôi nhìn chiếc xe Jeep, bánh trước xẹp, không buồn để ý, taị sao. Tôi đi theo sát cửa nhà, từng nhà, từng nhà, đa số đóng cửa. Một vài nhà, cửa mở, không người. Không khí chiến tranh thật sự đã vào thành phố. Đi vài nhà, laị dừng để quan sát. Quãng đường ngắn, đi mất hơn 20 phút, rẽ phải, ngược phiá dinh Tướng và Phượng Hoàng. Nhắm thẳng rạp Diệp Kính. Tôi thầm cám ơn trời, không có gì, phố xá vắng tanh, các đơn vị vẫn án binh bất động. Cứ đi từng nhà, tôi không sợ bị bạn bắn lầm, sợ Viêt Cộng núp đâu đó, thì không còn chỗ đỡ. Tới bến xe Lam, thường. Lính mọi đơn vị hay chờ tại đây để đón xe đi Quân Đoàn, Quân Y Viện, Phi trường, và C2, LLĐB.

Tôi đi hơn 200 thước thì nhìn thấy đoàn xe GMC chở BĐQ, lính bảng đỏ, tiểu đoàn tôi, thật mừng. Thiếu tá Huân, dừng chiếc xe Jeep:
- Lên xe đi ông tướng. Tôi tưởng cậu đào ngũ rồi chứ.

Tôi cười, ngượng ngùng. Chợt hỏi truyền tin,
- Có nghe Alpha 4 gọi không mày.
- Có, Alpha 4 nói với Đại úy Dếnh, là alpha sẽ về tiểu đoàn khi trời sáng.

Nghe tin Lạn, tôi yên tâm, giờ này đánh đấm cỡ nào cũng không ngán. Đoàn xe vừa tới ngã ba Diệp Kính, một chiếc Jeep ngược chiều, dừng khi thấy xe thiếu tá Huân và tôi. Tôi và thiếu tá Huân xuống xe, xe quân đoàn chở một Trung Tá, một Thiêú Tá, một Đaị úy và một truyền tin. Trung tá quân đoàn bắt tay Thiếu Tá Huân và tôi, nói sơ tình hình và giao một phóng đồ. Ông ta nói:
- Quân thiếu tá sẽ đổ ngay đây, đi dọc theo Dinh thiếu tướng, ngang dinh gần Phượng Hoàng, bắt đầu khai triển đột hình, đánh ngược xuống khu Hoàng Diệu, Khu Quân Cụ, lò heo, nhưng không vượt qua suối cạn. Khu đó tôi giao cho bộ binh và thiết giáp.

Ông Đại úy giao tôi phong bì đặc lệnh truyền tin, còn nguyên dấu nổi màu đỏ, hàng chữ tối mât màu đen. Ông Trung tá hỏi,
- Thiếu tá và trung úy có gì hỏi không?

Thiếu tá Huân trả lời không. Ông Đaị uý nói với tôi,
- Truyền tin theo đặc lệnh mới từ giờ này, cho tới khi có lệnh mới.

Xe quân đoàn vưà chạy, thiếu tá Huân cho lệnh xuống xe. Rải quân, an ninh, mời ĐĐT họp. Các đại đội trưởng tới ngồi gần thiếu tá Huân, ngồi ngay bên hè trường tiểu học:
BĐQ tại Hạ Lào - Đđ 3, 2 đi đầu, bộ chỉ huy tiểu đoàn, đại đội chỉ huy, đại đội 1, sau cùng. Nhắc các Alpha, áp dụng tam tam, chiếm, lục soát từng nhà, tránh đi ào ào qua. Tụi VC laị ở đằng sau đánh tới, Thanh toán đâu, giữ tới đó. Chúng ta đi theo hướng Phượng Hoàng, khi nào thấy nhà nghỉ Chính Phủ trên đồi, báo cáo. Tôi sẽ cho lệnh rẽ trái. Chiến trận có thể xảy ra khi chúng ta tới bến xe chợ mới, khu quán cơm Ba Cò. Thiếu úy Thông phát bản đồ, thiếu úy Huấn đổi đặc lệnh truyền tin mới, thử máy. Nhớ, coi chừng bắn lầm dân chúng. Giới hạn tối đa khi bắn M 79, cối 60. Có ai không hình dung ra địa thế không? Các ông họp trung đội trưởng. Sau 15 phút, hành quân bắt đầu.

Khi ngồi chờ, tôi chợt nhớ tới Phượng. Không biết Phượng có an toàn không? Tin tức tôi có, Việt Cộng từ phiá Hàm Rồng, theo đồn điền trà, ém quân, tối tiến vào thành phố, theo thung lũng và suối cạn phiá lò heo để chiếm mấy cơ sở dọc theo tuyến từ đồi pháo binh, xuống tới ty Bưu Điện. Như vậy, đêm qua, tôi cách không xa hướng hành quân của VC. Tôi thầm nghĩ, nếu đêm qua, tôi đi với Phượng, có lẽ kẹt trong gọng kềm của VC, vì chắc chắn VC sẽ chiếm toàn khu suối dưới chân đồi, gần nhà Phượng. Một mình Phượng ở căn nhà nhỏ dù sao đỡ hơn có tôi.

Đại Đội 3 và 2 báo cáo xuất phát. Đội hình đi thật thưa. Đường phố vắng tanh, nhiều nhà thấy bóng dáng BDQ, rất mừng. Một vài cánh cửa hé mở, vài khuôn mặt tươi cười chào chúng tôi. Mấy quán cà phê dọc theo rạp Diệp Kính, đối diện nhà thờ thường ngày đã mở cửa, giờ này còn đóng. Cổng nhà thờ trang hoàng thật đẹp đón xuân, không một bóng ngườì. Một vài chiếc GMC chạy thật nhanh về hướng Thiết Giáp. Tiếng súng nhỏ nổ nhiều. Tôi tỉnh táo, không như đêm qua. Niềm tự tin trở lại, tôi buồn buồn nhìn khu phố. Khu này là trung tâm sinh hoạt của Pleiku. Ngang qua tiệm chè Diệp Kính, cửa đóng, tôi nhớ tới Mậu. Không biết khu Phan Đình Phùng nơi Mậu ở có sao không? Hai năm vừa qua, tôi đón Mậu đi chùa, năm nay, lại khác.

Tôi và Mậu vẫn thân, rất thân. Nhưng đôi khi như hôm qua, Phượng làm tôi quên Mậu. Nhiều khi tôi cũng không hiểu mình muốn gì. Tôi ít lệ thuộc trong tình cảm lắm. Mậu hay trách tôi như vậy.
- Em thấy anh khó hiểu quá, như có ai mới vậy.
- Tại em nghĩ vơ vẩn chứ anh có gì khác đâu. Dại gì xa em thì còn kiếm ra ai hơn nữa. Tôi cười.

Được cái Mậu rất dễ tha thứ, bao giờ Mậu cũng vui vẻ liền. Thường thì sau mỗi lần như vậy, tôi và Mậu đi nhẩ. Mấy cô Phượng Hoàng quen tôi hay nói đùa, cho cả hai người nghe,
- Anh Lương quên tụi em rồi nghe.
- Sao không nghe anh trả lời. Ghé tai tôi, Mậu cười.
- Trả lời sao?
- Trả lời là chưa quên ai hết.

Trong mấy cô, có Kim, bắc kỳ, rất bạo, cố tình nắm tay tôi kéo lại
- Người yêu anh Lương đẹp quá, hèn nào.

Mậu không bao giờ giận hờn khi có đông người, Mậu nói vui theo,
- Em chỉ mượn của mấy chị thôi.
- Thôi tha anh đó. Cả bọn cùng cười,
- Anh Lương, bữa chị này mặc đồ rằn, anh phải cho em một bộ đó. Thanh gọi.

Tôi và Mậu vào phòng nhảy. Tôi nhẩy không hay. Mậu khá hơn tôi một chút. Hai đứa lại thích nhẩy. Tôi luôn coi nhẩy là môn giải trí dễ thương và lịch sự nhất. Tất nhiên, không kể những người, coi nhẩy như một phương tiện khác.

Đại đội 2 và 3 đã tới ngã ba Ba Cò, bến xe cũ. Nhà vẫn đóng cửa, quán cơm, càphê, trạm xe đi liên tỉnh không bóng người. Thiếu Tá Huân dặn dò,
- Cậu rành khu này, nhớ nhắc tụi nó cẩn thận, đánh trong thành phố khác hẳn, không ào ạt, không súng lớn.

Tôi thấy thấp thoáng từng toán nhỏ bđq tiến theo đường, biến mất sau mấy căn nhà mái tôn. Tiểu đoàn cũng phải tự phòng thủ, theo từng toán nhỏ. Thiếu tá Huân, tôi và 3 máy C25, thêm mấy lính theo để bảo vệ. Tôi đề nghị,
- Mình dừng cạnh chổ bán vé xe để theo dõi các đơn vị.

Đại úy Dếnh, đang chỉ huy Bộ chỉ huy, tổ chức phòng thủ. Hơn một giờ, hai đại đội vẫn lục soát từng nhà, bung rộng hướng lục soát. Vùng này nhà san sát, nhưng càng ra xa, nhà thưa thớt, cho tới khi chỉ thấy đồi thấp, không có cây lớn. Thiếu tá Huân nói nhỏ:
- Chắc tụi nó xâm nhập chưa nhiều vì ngoài vòng đai thành phố có thiết vận xa M113, mà đường xâm nhập thì trống trải . Có lẽ đêm nay, tụi nó sẽ tăng cường thêm.

Tiếng súng AK réo trên đầu, tiếng súng Carbine BDQ trả lại dòn dã (BDQ chỉ trang bị M16 khoảng tháng 5, 1968, Mậu Thân 2). ĐĐ2 và 3 báo loáng thoáng thấy bóng VC tại những vị trí gần nhà, nhưng cũng gần đường. Có lẽ VC chấp nhận đánh ngoài thành phố hơn là nằm cạnh nhà, vì bọn nó sợ lạc đồng đội. Thiếu tá Huân cho tôi làm việc với máy ĐĐ nhiều hơn với máy Liên Đoàn và Quân Đoàn. Dân chúng khi thấy chúng tôi lục soát và giữ từng cụm nhà, bắt đầu chạy ngược lại với chúng tôi. Họ mừng rỡ vì sợ nằm trong vòng kiểm soát của VC. Thấy một người khoảng trung niên chạy với vợ và đứa con gái, tôi kêu anh ta, cho ngồi xuống góc mấy bức tường để hỏi tình hình. Tôi hỏi,
- Anh thấy nhiều VC không? Bọn nó mặc đồ gì? Tụi nó có vào nhà không?
- Em thấy ít. Ka ki xám, nhiều đứa đồ đen. Buổi tối, khi mới tới, vào nhà lục soát, nhưng mờ sáng ra ngoài. Anh ta lễ phép
- Nó mang nhiều đạn không? Có súng lớn không?
- Không nhiều. AK và súng trường, lựu đạn cán gỗ nữa (lựu đạn chầy).

Tiếng súng trao đổi, nhiều hơn. Tiếng alpha 3 gọi tôi:
- Alpha 12 hả, một súng trường bá đỏ và một tên VC mặc aó đỏ. Nó đang ngó giớn dác, lính tôi cho một băng, gần lắm 12 ơi.

Tôi nói vớí thiếu tá Huân,
- ĐĐ 3 thu một súng, bắn chết một em.

Tiếng lựu đạn nổ, tiếp theo một tràng súng, máy báo cáo,
- Một em tính chém vè ra ngoài lãnh nguyên một băng.

Tôi nhắc hai alpha, đỊa thế sẽ cao và thưa nhà khi họ tiến về hướng đồi pháo binh và truờng Trung Học, nhưng càng đông nhà khi đi theo hướng về thành phố. Tôi chợt nhớ khi mới quen Mậu, đi hành quân về, tôi hay lái xe theo hướng trước mặt để lên trường trung học. Thiếu tá Huân nói,
- Tụi nó không thể di chuyển đi đâu được vì ra ngoài, toàn đồng trống. Nói với mấy alpha, coi chừng về chiều và xẩm tối, chắc chắn nó phải đánh mạnh để chờ tụi ngoài vào thêm.

Đánh trong thành phố rất khó khăn, vì dân chúng, tiếp tục chạy ngược để tránh hai lằn đạn. Tiếng súng càng ngày càng nhiều. Hai bên thật sự tiếp chiến, tiếng súng nổ nhiều. Khi đđ 2 xuống thung lũng, có cả tiếng M79. Ngườì truyền tin đưa ống liên hợp cho tôi.
- Alpha 2 gọi. Báo cáo cho 54, lượm 3 AK, hai em VC áo đỏ.
- Mình có sao không?
- Một áo vàng nhẹ.

Tôi chuyển lời cho thiếu tá Huân. Khoảng ba giờ chiều, sau hơn 4 giờ lục soát và tiến quân, đoàn đã tịch thu được 7 súng, một colt. Tụi tôi 3 bị thương, đánh thành phố thường kết quả không nhiều vì địa thế rất khó, lính tránh làm hư hại nhà cửa hay bắn lầm dân. Nhìn địa thế thành phố, tôi nói với thiếu tá Huân,
- Mình còn xa khu lò heo và khu ĐĐ Quân Cụ lắm, Cứ đà này, phải chiều mai, mới tới trung tâm Bưu Điện, ngã ba Hoàng Diệu và Dinh Thiếu Tuớng.

Gần chiều, lệnh cho các đại đội phòng thủ, dựa vào địa thế để canh gác, tuy không thành tuyến tròn nhưng theo từng cụm nhỏ. Tiểu đoàn nằm trong vòng đai của bốn đại đội, không đào hố, dựa vào nhà cửa, các bức tường, và cây lớn để đóng quân. Qua máy Quân Đoàn, tôi biết Thiết Giáp trúng mánh, buổỉ chiều khoảng 3 giờ, máy bay L19 thấy VC núp duới đồn điền trà hướng Hàm Rồng, báo cho Thiết Giáp. Các Thiết Vận Xa, cứ vậy mà xả, 30 và 50. Lính sư đoàn 23 tùng thiết cứ theo lượm súng, và đếm xác. Tịch thu hơn 70 súng, đếm hơn 40 xác. Tụi tôi cũng nhờ vậy mà không đụng nhiều, VC không thể đưa quân thêm vào thành phố. Địa thế của PleiKu rất khó xâm nhập, ra khỏi thành phố, toàn đồi thấp, không cây lớn, tầm mắt nhìn rất xa. Chỉ cần một Chi Đoàn M113 với bộ binh tùng thiết là có thể bảo vệ vòng đai thành phố.

Suốt cả ngày, quên luôn hôm nay là mồng một tết, đa số dân chúng di tản lên tới các nơi không có tiếng súng. Tôi nằm ngay cạnh một gốc cây lớn với hai máy truyền tin và người lính bảo vệ. Thiếu Tá Huân, Đại úy Dếnh, nằm cách vài thước. Lính rất lanh, họ tản vào mấy nhà, nấu nhờ cơm, xẩm tối là có cơm nóng, thức ăn nhiều vì mang theo khi dời Biển Hồ. Thành phố không điện, nằm trong bóng đêm, tôi nghĩ đủ thứ. Đài phát thanh nói VC tấn công hầu hết các tỉnh. Sau bản tin là nhạc hành quân rộn ràng. Dalạt và Lâm Đồng cũng bị tấn công. Tôi lo lắng, không biết nhà tôi có sao không? Dòng suy nghĩ lan man. Chỉ cách hơn một cây số, hướng chợ mới, đường Phan Đình Phùng, nhà Mậu, không nghe tiếng súng. Hơn hai cây số, hướng về đại đội Quân cụ, Lò Heo, nhà Phượng, nằm gần suối cạn, rất đông dân, cả ngày nghe đủ loại súng lớn nhỏ. Không biết Phượng có chạy ra khỏi chưa? Tôi quấn chiếc poncho Line, gối đầu trên chiếc ba lô, không ngủ. Buổi tối, không khí im lặng, nhiều khi nghe hàng loạt đạn Carbine lẫn tiếng AK, chó sủa nhiều hướng đồi pháo binh. Tôi thiếp được hơn một giờ, tiếng máy truyền tin sè sè, liên lạc đầu giờ. Tôi nghe hai truyền tin hỏi tin tức nhau, cười khúc khích.
Liên Lạc Vô Tuyến Sáng ngày mồng hai, mở đầu bằng hàng loạt AK và carbine, tiếng súng liên tục. Đại đội hai báo, VC tấn công mạnh, nhưng không vượt qua được con đường ranh, và dãy nhà bên kia đường. Tôi kêu máy gần lại chỗ thiếu tá Huân để dễ nhận lệnh. Trời sáng hẳn, các đơn vị lại bắt đầu lục soát, tiểu đoàn cho lệnh lục soát về hướng trung tâm thành phố. Hai đại đội tiến nhanh. Tiểu đoàn và hai đại đội còn lại thế chỗ. VC thất bại vì không đưa thêm quân vào thành phố được vì bị thiết giáp làm thịt từ ngoài. Đơn vị chúng tôi trở nên nhẹ nhàng, đụng nhẹ, chỉ từ từ tiêu diệt tụi VC vào từ đêm 30 thôi.

Cả hơn nửa thành phố, dân chúng đã trở về, tuy nhiên họ chỉ ở trong nhà. Nhiều người mang bánh, mứt cho lính. Tới hai giờ chiều, đại đội một, ba, đã tiến tới Bưu Điện, và làm chủ khu lò heo, lục soát khu suối cạn. Tại đây đại đội một đụng khá nặng với VC, súng nổ hơn nửa giờ. Đếm được 9 xác, bắt được hai tên bị thương, giao cho phòng Hai Quân Đoàn chở đi.

Thiếu tá Huân, tôi cùng mấy truyền tin và bộ chỉ huy đứng sát ty Bưu Điện và mấy toà nhà lớn, vừa quan sát vừa điều động hai ĐĐ bung rộng ra, nằm tại chỗ. Thỉnh thoảng từ trong dãy nhà sát ĐĐ Quân Vận, một vài VC bỏ nơi ẩn trốn, chạy vụt xuống chân đồi, hàng loạt súng bắn theo. Cứ thế mà cũng được 4 em, lấy 4 súng.

Nhìn dãy nhà san sát, tôi chợt buồn cười, chỉ cách khoảng 500 thước, khuất một ngã ba, là trở về nhà thằng bạn. Tôi và Lạn uống rượu đêm 30. Lính tới đâu, dân theo tới đó. Họ chạy loanh quanh, chỗ nào không nghe tiếng súng, hoặc có bóng dáng BĐQ, là họ chạy tớ. Nhiều người núp ngay bên hè những tiệm buôn lớn, coi đánh nhau. Từ phía Phượng Hoàng và dinh Tướng Tư lệnh, một nhóm 6, 7 người đi về hướng chúng tôi. Tôi chợt chăm chú vào một cô gái, aó sơ mi tay dài, chiếc quần tây xám, mang chiếc giỏ, và một chiếc sắc trên vai, theo toán người về hướng tôi và hai máy truyền tin. Cô ta dừng lại, rồi bất chợt chạy thật nhanh, vừa kêu tên tôi. Phượng.

Tôi nhận ra Phượng, ra dấu cho Phượng tới sát thềm ty Bưu điện, cạnh thiếu tá Huân. Phượng mừng khi biết chắc là tôi. Phượng vừa thở, vừa chùi nước mắt.
- Trời ơi, từ qua tới nay, em cứ nghĩ tới anh. Không biết anh có sao không?
- Em chào Thiếu tá rồi mình đứng nói chuyện. Tôi chỉ Thiêú tá Huân.
- Em để xắc xuống đây nghe. Phượng cúi đầu chào.

Thiếu tá Huân rất dễ tính, ông kêu hai máy tới cạnh ông. Mấy người lính tò mò, nhìn Phượng. Phượng ngồi ngay trên hè xi măng, vừa nói,
- Giờ này, mới chắc anh còn sống. Đêm 30, em chờ anh tới 9 giờ không thấy, em giận anh quá trời. Định bụng nếu anh tới em cũng không đi nữa. Em nấu thức ăn, trái cây, sắp trên bàn thờ, quần áo ủi sẵn, sợ anh về, chờ lại nhăn. Anh biết không, cũng may anh không về. Khoảng 10:30 tối, em tức anh, ngủ không được, chắc anh đưa cô bạn anh đi, quên cả em, chợt tiếng đập cửa nhà bên cạnh, chưa kịp phân biệt tiếng gì, thì tới cánh cửa nhà. Em sợ điếng hồn, giờ này ai kêu cửa làm gì. Thêm một nhát dộng ngay cánh cửa, em lật đật kéo then. Trời đất, 3 thằng VC, mang súng vào nhà, còn hai thằng ở ngoài. Vừa vào là lục khắp nhà. Một tên bắt em ngồi ngay cạnh giường, nó xoi cả gầm giường, cả nhà tắm. Chợt thấy bộ đồ rằn treo trong cánh tủ, tụi nó xúm lại hỏi,
- Chồng mày đâu?
- Em không có chồng. Em run lập cập,
- Mày nói dối. Ai mặc đồ này? Nó ở đâu?
- Anh của em. Dạ em không biết. Nghe anh ấy nói, đi đánh giặc rồi.
- Mày ăn nói kiểu đó, ông đánh gẫy răng đấy. Ai là giặc? Một thằng nắm tóc em,
- Em im lặng, cầu trời anh đừng về nhà em. Cả xóm nhà nào cũng nghe gõ cửa, lẫn trong tiếng súng. Khoảng hơn nửa giờ, ba tên đó hỏi em đủ thứ. Em trả lời cho qua. Chợt một tên ở ngoài vào nói nhỏ. Cả 3 tên đi ra, sau khi cấm em không được ra ngoài.
- Em đóng cửa, thắp nhang trên bàn thờ rồi lên giường nằm. Em nhớ anh, giờ này anh làm gì, ở đâu? Thật may mắn, nếu không, nó bắt anh hay bắn anh rồi.

Tôi im lặng nghe Phượng, khuôn mặt mệt mỏi, nhưng dáng dấp rất cân đối, hèn nào Phượng được rất nhiều khách kêu ngồi bàn. Phượng thấy tôi chăm chú nhìn,
- Tóc em chải không kỹ phải không?
- Đâu có, em lúc nào cũng xinh xắn.
- Thôi cám ơn, để dành cho cô nữ sinh của anh đi. Sao không thấy lính đâu hết anh. Phượng nhìn chung quanh,
- Đông lắm nhưng rải khắp nơi.
- Giờ này duới nhà em, lính cũng đông lắm. Đụng cũng nặng phía suối cạn.
- Bây giờ em đi đâu?
- Nếu không kẹt mấy cái giỏ này, em theo tiểu đoàn làm lính luôn. Em không biết đi đâu. Nếu không gặp anh, em đi theo cô gái mới quen, ngủ nhờ nhà bà con cô ta vài ngày. Cô ta bằng lòng rồi, và cho địa chỉ rồi. Phượng chợt hỏi,
- Anh ăn gì? Ai nấu ăn cho anh. Em vào nhà kia, nấu nhờ cơm nghe? Em nài gạo và thức ăn, rồi trả tiền chắc họ cũng bằng lòng.

Từ lúc Phượng tới, chỉ có tiếng súng xa xa thôi. Thiếu tá Huân cho lệnh thu hẹp vòng đai, chuẩn bị phòng thủ đêm. Tôi để Phượng ngồi tạm chỗ cũ, đi tới mấy căn phố gần, đề nghị, tiểu đoàn phòng thủ tại đó, tránh tầm nhìn từ bên kia phố. TIểu đội bảo vệ tới trước, chia ra lục soát kỹ, rồi làm thành vòng đai. Hai người lính chuyên theo tôi cũng đã có chỗ ngủ đêm cho 3 người, gần thiếu tá Huân, Đại úy Dếnh, truyền tin, ban hai. Tôi chỉ hướng cho cây đại liên, dặn thường vụ canh gác, đổi mật khẩu ban đêm, rồi kêu Phượng tới.
- Anh có chìa khóa nhà thằng bạn thân. Đêm qua anh uống rượu sau khi chia tay em, định khoảng 8 giờ tối xuống đón em. Nhưng anh và thằng bạn say, ngủ quên, nên lỗi hẹn, mà còn sống. Em thấy số anh cao chứ không chết rồi.

Phượng ôm chầm lấy tôi, quên cả mấy người lính và thiếu tá Huân bên cạnh. Thiếu tá Huân thì biết tôi rồi. Nhiều khi cuối tháng, không có tiền, tôi tới nhà ông, bao giờ cũng vậy, ông kêu chị Huân, em, Lương nó tới thăm em kià. Chị vui vẻ hỏi, em muốn bao nhiêu? Chị cho em mượn 1000 thôi. Sao ít vậy? Thôi vậy đủ rồi. Chị Huân có hai em gái cùng ở chung nhà. Chị luôn nói vui, sau này, ai mà lấy cậu, chắc đói quanh năm. Lấy vợ thì khác chứ chị. Chị cười.

Mà thật vậy, từ khi lấy vợ, cuộc đời tôi thay đổi hẳn. Sau này, lần cuối cùng tôi gặp thiếu tá Huân khi anh làm Quận Trưởng tại Qui Nhơn. (Viết tới đây, tôi nhớ bài đăng trên BĐQ khi anh Huân chết năm vưà rồi. Tất nhiên, nếu không phải là thiếu tá Huân, tôi không thể nào nói chuyện với Phượng khi tiếng súng còn nổ, ngay trên chiến trường).
- Nhà bạn anh cách đây chưa quá 400 thước, ngay ngã ba, em vừa đi ngang. Em thấy chiếc xe jeep của anh, bánh xẹp lép nằm ngay con hẻm. Em theo con hẻm, nhà thứ tư bên trái, số 7. Em cứ vào ở đó, gạo, mắm, đường, cà phê, sữa hộp, nước máy, nhà tắm đầy đủ. Ở bao lâu cũng được. Hai vợ chồng nó nói ngày 10 sẽ ra, nhưng kiểu này thì không biết bao giờ mới ra lại. Anh dặn hờ, nếu anh phải đi xa bất ngờ, nó ra, em nói tên anh, nó sẽ để em ở bao lâu cũng được.

Phượng ngây thơ, em xin Thiếu tá ở đây được không? Ở chỗ nào. Anh ngủ dưới gốc cây kia kìa, càng vui, giống cắm trại hướng đạo quá..
- Thôi cô ơi, đừng tưởng tượng, Thiếu tá cho nói chuyện như vậy là quá rồi. Tôi chợt hỏi, em có tiền không? Phượng nói nhỏ, chỉ túi xách, em có nhiều lắm, xài vài tháng không hết, anh cần tiền không?
- Không, tụi anh có tiếp tế rồi, mà cũng sắp lãnh lương. Thôi, trời sắp tối rồi, em đi đi. Khi nào yên ổn, rảnh, anh sẽ tới. Nếu em đi xa, để chià khóa trong hộp thư, anh sẽ lấy. Nhớ viết vài chữ, cho anh biết.
- Anh phải hứa, em mới đi. Khi nào rảnh phải ghé em.
- Thời gian nào cho người đẹp của anh. À quên, nhưng anh phải công bằng. Cứ đi đi. Tôi cười, nói đùa.

Phượng tới lễ phép chào Thiếu tá Huân. Thiếu tá Huân hỏi.
- Bây giờ cô đi đâu?
- Cháu đi tới nhà bạn anh Lương. cháu có chià khoá rồi, chúc Thiếu tá và các anh lính luôn bình an. Phượng bịn rịn, nhìn tôi.
- Để anh cho lính mang giùm giỏ cho em. Tôi cười khuyến khích.
- Chú mang giùm cô này hai chiếc giỏ, tới ngã ba đằng trước kia. Đưa cô ta vào nhà, rồi trở lại. Toi nôi vớì Hoành. Hoành vui vẻ gật đầu.
- Em đi nghe anh. Mai, anh còn ở đây không? Em mang cơm tới cho anh và Thiếu tá ăn luôn. Phượng kêu khẽ.
- Em cứ lo cho em đi. Ngày mai, làm sao biết anh sẽ ở đâu?

Tiểu đoàn sau đêm đó, di chuyển về sân vận động. Hai ngày sau, gắn huy chương, nhận lênh ra phi trường Holloway để đi hành quân vùng khác. Tôi chỉ gặp Phượng vài lần, mỗi lần chừng một giờ. Phượng ở nhà bạn tôi. Khi tới thăm, tôi chở theo hai thùng cơm sấy, một thùng thịt và cá hộp, chục hộp sữa và mấy ký đường. Tôi ngạc nhiên, Phượng, Kim, Thanh, ba cô làm ở Phượng Hoàng cùng ở chung. Phượng ríu rít,
- Kim ơi! Anh Lương tới, mang nhiều đồ ăn cho mình nữa.

Kim đang nấu cơm, Thanh và Phượng lau nhà. Kim mừng:
- Anh ăn cơm với tụi em luôn. Hôm qua, con Phượng ra phố, gặp hai đứa em, rủ về ở chung. Nó nói nhà bạn anh. Tụi em nói chuyện về anh cả ngày. Tính ngày mai, mang quà bánh đi tìm tiểu đoàn anh.

Phượng nhìn tôi, cảm động, cứ xớ rớ. Tôi biết nếu không có hai cô bạn, Phượng sẽ không cho tôi đi, ngồi nói chuyện cả giờ. Giòng đời đẩy đưa, tôi phải theo tiểu đoàn. Hơn nửa tháng sau, tôi nhận thư Phượng khi đang hành quân Dalat. Thư dài. Thư như gói trọn cả chuỗi ngày Phượng và tôi biết nhau, gần và xa, đậm đà nhưng luôn cách trở.

Posted by: caoduy Jan 12 2010, 08:43 PM

Tôi trình diện TĐ 21 BĐQ ở Biển Hồ, Pleiku. Thời gian vừa đủ để làm quen mặt lính trong trung đội thì Tiểu đoàn hành quân Lâm Đồng, sau đó Phan Thiết. Dù đã được huấn luyện và chuẩn bị tinh thần rất kỹ ngay từ ngày đầu tiên bước chân vào cổng trường Võ Bị Đà Lạt, tôi cũng không khỏi bỡ ngỡ với lối sống thật khác biệt và hành quân liên tục như những ngày này. Một hai đêm trước đây, tụi tôi còn ở Lâm Đồng, ngay trên quốc lộ 20, gần sông Đại Ngã, hôm nay đã ở Phan Thiết. Hành quân ở vùng này rất khó chịu vì oi bức. Tiểu đoàn tôi đi khắp vùng Ma Lâm, Thiện Giáo, Khu Tam Giác Sắt và mật khu Lê Hồng Phong. Thời tiết nóng, nhưng cũng nhiều khi ngang qua những vùng lúa xanh mướt, mãng cầu nổi tiếng, mía lau ngọt thơm và đặc biệt đào lộn hột, màu hồng thật dễ thương, nhưng ăn vô thì khan cổ, khó chịu.

Mỗi lần hành quân khoảng 10 ngày, về thành phố vài ngày - Những ngày không hành quân tôi thường tới quán càphê gần phi trường. Cô chủ còn độ tuổi học sinh, mặt dễ thương, giọng Nam ngọt ngào. Mỗi lần vào quán, tôi thường ngồi bàn gần cửa. Cô thường ngồi nói chuyện với tôi, nhất là những khi quán vắng khách. Cô dành cho tôi tình cảm hơi khác với những khách hàng hay lui tới như tôi - Ly cà phê sữa, hơi nhiều sữa, không thuốc lá, bình trà mới thật nóng, cái ly nhỏ lau khô cẩn thận. Không biết tại sao, các bản nhạc cô chọn thường rất hợp với tôi. Tôi nói với cô tôi thích nhiều cà phê, ít sữa, nhưng bao giờ cô cũng làm ngược lại. Cô nói: em thấy Thiếu úy cần nhiều sữa hơn thì phải - Đại khái những câu chuyện vô thưởng vô phạt nhưng cũng vui vui. Nhiều khi phải nhắc mấy lần, cô mới miễn cưỡng đứng lên tiếp người khách mới vào. Tôi đùa :
- Cô bé đừng mang họa cho tôi đấy, tôi còn yêu đời lắm. Đừng làm cho người ta tưởng lầm, có ngày tôi ăn lựu đạn.
- Sao anh cứ gọi là cô bé hoài, em lớn rồi! Cô bé nhăn mặt.
- Vậy thôi gọi tên được chưa?

Cô ta ngúc ngoắc lọn tóc óng mượt gật đầu. Từ đó tôi gọi Kim mỗi khi tôi tới quán. Tôi thích thú vì có chỗ ghé sau mỗi lần hành quân, thỉnh thoảng còn có vài trái mãng cầu thật to, chín cây. Kim nói :
- Anh mang về, mãng cầu nhà em đấy!
- Khi nào anh ghé thăm nhà em được không? Tôi hỏi Kim.
- Lúc nào cũng được. Kim cười vui vẻ.

Hôm ấy về đơn vị, Tiểu đoàn nhận lệnh chuẩn bị ra phi trường ngay ban đêm, về Pleiku. Vậy là tôi rời Phan Thiết trong âm thầm, không kịp chào từ giã Kim. Thôi nhé! Giã biệt
- Em có nhớ, lần anh thấy em nhìn anh với ánh mắt thật khác thường, anh đã nói: Đừng bao giờ dại dột yêu lính tác chiến, nhất là lính BĐQ.
- Anh đi bất ngờ như anh tới. Cuộc đời lính tác chiến nay đây, mai đó. Thoảng qua như làn gió, tình cảm trao nhau chưa kịp đậm đà
- Thôi! Chúc em luôn vui, yêu đời, nếu có dịp nào, anh sẽ ghé thăm em.
-/-
Về Pleiku, ngày hôm sau, kiểm tra trực gác xong, mượn chiếc xe Jeep của Trung úy Châu ĐĐT, ra thăm thành phố. Gần ba tháng rồi, mang tiếng ở Pleiku mà chưa bao giờ ra khỏi Biển Hồ. Tôi lái một vòng gần khắp thành phố, cuối cùng dừng xe bên lề đường ngay trung tâm, mua tờ báo, vừa ngồi ngắm thiên hạ, vừa đọc báo. Buổi chiều, thành phố nhiều người qua lại. Loáng thoáng đủ loại xe, một vài cặp tình nhân thong thả đi bộ trên vỉa hè. Một người lính BĐQ, tay dắt bé gái, lững thững theo sau cô vợ trẻ, thấy vui vui và hạnh phúc. Bên kia đường một anh Pilot, hông lủng lẳng khẩu Rulo, bên cạnh một người đẹp. Thành phố Lính, đúng như mọi người gọi, chỉ thấy lính và lính. Ngồi trên xe, dưới bóng một tàng cây lớn, nhìn bao quát nhiều con đường, những căn phố nằm san sát trên đường Hoàng Diệu, chạy thẳng tới tận ngã ba Thiết Giáp, về Quy Nhơn. Trước mặt tôi, con đường rẽ phải xuống Chùa, rẽ trái lên ngã ba Diệp Kính và dốc Phượng Hoàng. Đang lơ đãng tận hưởng khoảnh khắc thanh bình, an nhàn, tôi bỗng chăm chú nhìn hai cô gái, áo dài trắng, vừa cười giỡn, vừa liến thoắng nói chuyện. Hai nét mặt chợt nghiêm khi thấy tôi đang nhìn. Chờ hai người đi sát gần, tôi mỉm cười, chào cầu tài. Hai cô cau mặt nhìn nhau như thầm hỏi: không biết ông Thiếu úy BĐQ chào ai.

Tôi cảm thấy mình vô duyên, có quen biết gì đâu mà chào. Nếu không phải vì nụ cười vừa kiêu ngạo, vừa khuyến khích trên khuôn mặt đẹp, cặp mắt to, chắc không bao giờ tôi đủ can đảm theo chân cô bé vào buổi chiều nóng khô, không chút gió, buổi chiều cuối hè. Những cây Phượng thật cao dọc theo đường phố chỉ còn hoa rải rác, họa hoằn lắm mới có một cành hoa rơi nhẹ xuống mặt đường. Dù chỉ nhìn thoáng qua thôi, tôi cũng nhận ra cô gái có mái tóc thề vừa chấm bờ vai, khuôn mặt thoang thoảng nụ cười nghịch ngợm, kiêu sa. Có một cái gì thật cuốn hút và gần gũi. Hai cô gái vẫn tiếp tục đi và tôi vẫn nghe vang tiếng cười. Tôi nhủ thầm: Gớm chuyện gì mà vui thế - Hai cô coi khách qua đường như không có, bản tính cố hữu của những cô gái đẹp và biết mình đẹp. Cô gái, vâng, chính cô gái tôi thầm chọn ngoái đầu nhìn lại như tìm kiếm người nào. Cô thấy tôi vẫn ngồi trên xe, cô cười thật nhanh và quay lại tiếp tục đi - Tôi thẫn thờ, nụ cười như mời gọi làm tôi khó xử. Hai tà áo dài sắp sửa rẽ sang trái lên dốc Diệp Kính, tôi vẫn cứ nhìn theo. Làm gì bây giờ, đi bộ theo sau thì kỳ lắm - Cuối cùng, như không cưỡng nổi, tôi nổ máy và chiếc xe như bị nam châm cuốn, cứ rề rề theo sau hai tà áo trắng. Ý tưởng được quen và nói chuyện với hai cô gái làm tôi phấn chấn hẳn lên.
Cô gái quay mặt lại, một thoáng ngạc nhiên khi thấy chiếc xe đã gần sau lưng. Cặp mắt ánh nét vui, nụ cười ngạo nghễ như thầm nói: "Tôi biết thế nào ông cũng phải theo tôi"- Có lẽ cũng đã nhiều người trước tôi như vậy. Chỉ còn vài bước nữa là tôi chạy ngang hai cô. Cô gái nói nhỏ với người bạn, rồi cả hai bước vội vã băng ngang sân nhà thờ, mất hút. Tôi muốn bỏ xe đi theo, nhưng e ngại. Đối với những người như hai cô này, sinh ra để làm khó những anh chàng si tình, phải lui một bước vậy. Đừng dại dột làm chiếc bóng, sẽ chẳng bao giờ gần được chiếc hình đâu. Tôi dừng lại tiệm tạp hóa, mua một gói kẹo, định bụng đem về cho người lính giúp nấu ăn, giờ này chắc cậu ta cũng đang chờ tôi về ăn cơm.

Tiểu đoàn khi không hành quân, ở hậu cứ, những người có gia đình ra trại gia binh, còn những người độc thân nằm trong trại. Tôi, hai người truyền tin, người lính ô đô, đều độc thân nên tụi tôi ăn cơm chung, nói chuyện gẫu như một gia đình nho nhỏ. Đêm đó, tôi nằm trên võng cứ vẩn vơ nghĩ về cô gái, nhất là nụ cười và đôi môi đỏ của cô .... tôi thiêm thiếp chìm vào giấc ngủ, tai còn mơ màng nghe tiếng ai đó ca:
Em đến thăm anh một chiều mưa, mưa dầm dề đường trơn ướt tiêu điều - Em đến thăm anh người em gái .... tà áo hương nồng.... mắt duyên trìu mến, sưởi ấm lòng anh .......

Sáng hôm sau, đang nhâm nhi ly và phê với mấy thằng bạn cùng khóa, cùng về Tiểu đoàn một lần, đang nói chuyện về những ngày dạo phố, đánh billard tại Hồng Ngọc, ăn chè ở đường Minh Mạng ĐàLạt, truyền tin mời đi họp - Thôi tan hàng Tự Thắng.

Tiểu đoàn nhận lệnh hành quân 10 ngày. Tôi tập họp trung đội, ban lệnh chuẩn bị, một ngày cơm nóng, ba ngày cơm sấy, hai đơn vị đạn. Xe tới, đi mở đường đèo An Khê, chạy ngang qua dốc Diệp Kính, trước khi rẽ theo quốc lộ 19 - Tôi cứ nhìn hai bên đường, biết đâu chẳng thấy tà áo trắng, làm gì có - Trở về thực tế, tôi chăm chú nhìn vào bản đồ, hết giờ mơ mộng. Đường đi An Khê không xa lắm, xuống xe chuẩn bị đóng quân đêm. Ngày hôm sau giữ đường. Hành quân mở và giữ đường rất nhàm chán, nhưng nếu lơ là thì bị phục kích ngay. Tôi luôn luôn cho lục soát kỹ hai bên đường, vào sâu trong rừng ít nhất 100 thước. Nhiều đơn vị ỷ y, tới là rải quân, tụi VC sẽ điều động từ xa tấn công, rất nguy hiểm. Vào buổi sáng, sau nhiều ngày mở đường, VC biết quy luật, lại càng phải cẩn thận. Tôi dặn dò binh sĩ lục soát kỹ, canh gác kỹ - Khi hành quân tôi rất cẩn thận, lúc súng nổ hăng máu thì liều lĩnh, nhưng khi về hậu cứ thì hơi khó kiếm. Không hành quân, tôi nhất định phải ra phố: cà phê, billard, nếu có tiền thì vào phòng nhảy, nếu không thì kiếm đào mang theo, chỉ phải mua hai chai nước thôi, tính tôi ham vui nên luôn luôn thích không khí vũ trường.

Buổi chiều ngày thứ mười, mặt trời sắp ngả sau mấy cây thật lớn, có lệnh sẵn sàng, khi có xe tới thì lên xe. Tôi ban lệnh miệng cho trung đội, khi người lính cuối cùng lên xe, đoàn xe hướng về Pleiku. Tôi rất vui, gọi máy cho Trung úy Châu: Ngày mai Trung úy cho tôi mượn xe nghe! Trung úy Châu cười dễ dãi - Ông ta có vợ con, những ngày không hành quân, chỉ loanh quanh ở nhà, mọi công việc ở hậu cứ đã có tôi, bù lại, ông luôn giao xe cho tôi - Ông cũng tâm lý lắm, hết tiền thì có năn nỉ tôi cũng không ra khỏi trại.

Trưa hôm sau, cũng vẫn bổn cũ soạn lại, đang nằm tòn teng trên võng, đọc mấy tờ báo, nghe radio thì tài xế đem xe tới:
-Trung úy Châu nói Thiếu úy cứ lái xe đi, tới tối cũng được, xăng đổ đầy rồi. Thiếu úy có cần tôi theo xe không? Anh ta còn hỏi.
- Thôi, anh ở nhà đi. Ngày mai nhớ ghé mang xe trả Trung úy.

Lái một vòng thật lớn tại Pleiku, xuống ngã ba Thiết Giáp, lên khu Chợ Mới, chạy lên đồi Pháo Binh, ngang qua trường trung học. Mùa hè, trường đóng cửa, cuối cùng trở lại đường Hoàng Diệu. Đậu xe, đi bộ dọc theo phố, chẳng biết bắt đầu từ đoạn nào, phố vắng người. Ngang mấy tiệm tạp hóa, tiệm may, tiệm phở và chè Diệp Kính, tôi nhìn vào quán, chiếc bàn gần cửa có bóng ai ngồi quay mặt vào trong, chiếc áo dài trắng hơi lạ, hai cánh tay gần vai có khuyết và luồn giây màu đỏ. Tà áo trắng làm tôi chăm chú, sao giống cô bé tôi gặp bữa nào vậy. Trở lại một lần nữa, khi biết chắc chính cô bé đã làm tôi mơ mộng suốt ngày đang ngồi một mình, tôi bước vào quán, đi thẳng tới bàn cô, đột ngột hỏi :
- Xin lỗi cô, tôi có thể ngồi chỗ này không?

Ánh mắt cô nhìn sang các bàn trống bên cạnh như thầm nói: "Sao ông rắc rối vậy? Bàn trống thiếu gì sao không ngồi!" Cô trả lời:
- Tôi không phải là chủ, thiếu úy hỏi chị kia kià.

Nói rồi cô chỉ ngay người ngồi ở quầy tính tiền. Tôi tảng lờ như không nghe, kéo ghế ngồi đối diện. Cô bé nhìn lên trần nhà, cố dấu nụ cười. Chắc cô ngạc nhiên, tôi hơi lỳ lợm. Tôi hỏi tiếp:
- Cô kêu gì chưa, tôi mời cô ly chè được không?

Cô gái không dấu nụ cười ngạc nhiên, chắc cô thầm nghĩ: "Sao lại có người tự nhiên như vậy nhỉ! Không quen, không biết mà lại làm ra vẻ thân thiết ". Cô trả lời chậm rải:
- Cám ơn, tôi kêu rồi. Tôi chờ anh tôi thôi!

Tôi hơi thất vọng nhưng định bụng nếu anh cô tới thì cứ như người xa lạ (tất nhiên là xa lạ). Hai ly chè lạnh mang ra, nhìn hai ly chè cùng loại, tôi nói:
- Cô cũng thích chè Sâm bổ lượng? Vậy là mình giống nhau nhỉ!

Chờ thật lâu không thấy ai tới. Tôi nhìn cô bé, thấy cô vẫn ngồi thản nhiên ăn từng miếng nhỏ. Nhìn thái độ của tôi, cô ta như đọc được ý nghĩ, nên mỉm cười nói:
- Tôi không muốn ông ngồi chung bàn nên nói vậy thôi chứ có chờ ai đâu!

Nghe vậy, tôi như được tăng thêm hy vọng nên mạnh bạo lên tiếng:
- Tôi lại thích được ngồi cùng bàn và được quen với cô nữa! -
- Quen tôi? Cô bé cười, hỏi gặng lại.

Tôi mừng vì cô ta bắt đầu trả lời. Chỉ cần trả lời là được, có nhiều hy vọng tiến tới ....
Chỉ sợ mấy cô lạnh lùng. Tôi gợi chuyện tiếp:
- Xin lỗi cô tên gì cho tôi biết để dễ gọi!

Không trả lời, có lẽ đây là câu hỏi ... khó - Mới gặp nhau đây, làm gì đã cho biết tên được - Tuy không trả lời nhưng cô cũng không vội vã, cô vẫn thư thả ăn từng miếng nhỏ. Chiếc muỗng chạm nhẹ vào thành ly tạo nên những tiếng lanh canh nghe êm tai. Tôi nhận ra cô gái không muốn ăn nhanh, cố kéo dài thời gian - Tiếc rằng câu chuyện của tôi và cô bị ngắt quãng, nên tôi cũng chỉ biết ngồi nhìn cô ta mà thôi. Cuối cùng hai ly đá lạnh mang ra, cô cầm chiếc ví nhỏ lên. Thấy vậy tôi nhanh hơn đi trước tới quầy trả tiền. Khi cô bé đưa tiền cho người chủ, chị ta thảng thốt:
- Chết, chị xin lỗi. Chị tưởng em đi chung với Thiếu úy đây nên nhận tiền lỡ rồi! Hay để chị trả lại nghe!
- Thôi ! lần sau cô trả cũng được. Tôi cười.

Cô bé miễn cưỡng cám ơn rồi ra khỏi quán.

Tôi ra trước, nán lại chờ để cùng đi với cô. Nhưng cô bé khôn ngoan đã rẽ ngay vào hàng vải. Tôi lững thững một mình, thấy tiêng tiếc một dịp làm quen đang thuận tiện, nhưng tôi tự an ủi: Thôi ! Vậy cũng đủ rồi, còn có dịp khác nữa mà! Tôi về Biển Hồ mà lòng phơi phới. Một ngày của đời lính độc thân, nếu không có hành quân và nếu không có một bóng hồng để tâm sự thì đúng là dài lê thê.

Chiều đến, có lệnh họp hành quân. Tiểu đoàn hành quân Kon Tum, chỉ hai chữ Kon Tum thôi cũng đã hứa hẹn hành quân dài ngày và nguy hiểm. Đoàn xe theo quốc lộ 14 đi Kon Tum, bốn mươi cây số, nhưng phải mất hơn hai giờ xe, vì lý do an ninh. Lệnh tiếp tục đi Tri Đạo, Tân Cảnh. Đêm đó đóng quân tại một trường học bỏ hoang, sáng hôm sau vào rừng, đi ngược lên phía Bắc. Đi đã mấy ngày, rừng rậm, cây lớn. Khoảng ba giờ chiều đã phải dừng quân, đóng quân sớm để đào hố phòng thủ cũng như bố trí các toán tiền đồn, canh gác.

Ngày kế tiếp, trung đội tôi đi đầu đội hình, tôi đi thứ năm, sau tôi là hai truyền tin và bảo vệ sát theo - Khoảng xế trưa, vượt một khoảng tranh lớn, kế tiếp một trảng tranh nhỏ, vừa vào cánh rừng thì thấy lố nhố Việt cộng, quần áo xám tro, chính quy Bắc việt - Tôi vừa la: "phục kích", thì hàng loạt đạn quét về phía đội hình. Tụi tôi dạt sang một bên, cố tìm những cây để che đạn. Hai người truyền tin theo chân tôi, kèm theo ba người lính kế tiếp nữa - Đạn bắn như mưa. Tôi thật sự hoảng hốt, cầm ống liên hợp máy báo cáo. Mấy trung đội phía sau cũng ào hàng ngang lên. Một loạt đạn quét ngang mặt đất, tôi trúng đạn. Cạnh đó hai người lính nữa cũng trúng đạn. Tôi bị ngã nằm xuống nhưng vẫn cố đưa tay ngoắc mấy người lính kế cận, ra dấu hiệu bắn tối đa và chuyển qua hàng ngang - Đạn đủ loại nổ dòn, trên trời, chiếc L.19 nhào qua lại rồi rời khoảng trời cho pháo binh yểm trợ. Tiếng pháo binh bắt đầu nổ, Súng đôi bên vẫn tiếp tục nổ, tiếng máy truyền tin trao đổi, trung đội tôi vẫn nằm tại chỗ nhả đạn liên hồi, quyết không để cho VC xung phong. Hơn nửa giờ sau, tiếng súng bắt đầu thưa dần. Y tá chuyển tôi và những người bị thương ra gần trảng tranh chờ tản thương - Mấy thằng bạn biết tôi bị thương gọi máy hỏi thăm tới tấp - Vết thương trúng chân trái, chiếc giày MAP đã được cởi ra để bên cạnh, chỉ còn một chiếc. Tiếng máy bay trực thăng tới gần, chúng tôi sáu người được cõng chạy ra hai chiếc máy bay. Cả súng đạn, cả ba lô và chiếc giày bị lủng ngang mắt cá đều được đưa theo tôi.

Trực thăng đưa tôi về bệnh viện Hai Dã Chiến. Vết thương trúng chân không đến nỗi tệ, được bó bột tới đầu gối. Còn năm người lính trung đội tôi thì hai người bị nặng, ba người khác nhẹ ...

Nằm bệnh viện, ngày nào cũng có quà ủy lạo, kem đánh răng, sữa hộp, kẹo bánh, giấy viết thư, khăn mặt v...v.. Tôi chia bớt cho mấy người cũ, ít ủy lạo hơn. Tôi chợt nghĩ đến người đẹp Pleiku, giờ này mà gặp mặt thì vui biết mấy. Tôi ao ước được gặp lại khuôn mặt trái xoan, nụ cười xinh và mái tóc của cô nữ sinh. Tôi nhớ giọng Bắc ngọt ngào, cách trả lời thông minh của cô bé. Nằm bệnh viện Hai Dã Chiến mười ngày, có lệnh chuyển về Pleiku - Tôi chia phần quà còn lại cho mọi người, quần áo, ba lô, đôi giày lủng theo tôi nằm ngay ngắn dười chân băng ca, gia tài tôi chỉ có vậy - Máy bay tới, tôi bắt đầu từ giã mọi người. Ai cũng chúc tôi mau lành, gặp lại gia đình v...v... Tình chiến hữu làm tôi cảm động. Trực thăng đáp xuống ngay Quân Y Viện Pleiku. Tôi được đưa về Ngoại Thương Hai. Trung sĩ Sơn, y tá trực đưa tôi về phòng bệnh dành cho sĩ quan, vừa đi vừa nói với tôi:
- Thiếu úy nằm một mình. Tháng trước bốn giường đầy hết. Ngày mai bác sĩ sẽ khám vết thương. Nếu cần gì Thiếu úy cứ mở cửa phòng gọi tôi.

Tôi nhìn quanh. Phòng có bốn giường, sạch sẽ. Tôi lựa nằm giường gần cửa sổ. Chỉ một chút xíu sau, đợt khách đầu tiên tới thăm tôi. Họ là những người bị thương trước, có người đã nằm ở đây cả năm, đủ loại thương tật. Họ cởi mở, vui vẻ làm tôi cũng vui lây. Tình lính thật chân thành và nồng nhiệt. Một người lên tiếng:
- Thiếu úy muốn mua gì kêu tụi em. Tụi em xuống Câu Lạc Bộ hay ra Pleiku mua cho!

Nằm bệnh viện Pleiku được bốn ngày, tôi đã quen quen, nên thường đẩy xe lăn ra phòng Hạ Sĩ Quan và Binh Sĩ đánh cờ, uống cà phê, tán dóc. Bác sĩ nói vết thương của tôi phải bốn tháng mới lành hẳn - Bốn tháng! Biết làm gì cho hết! Chiều nay thứ bảy, đang ngồi trên xe lăn xem chơi Domino, Trung sĩ Sơn gọi:
- Thiếu úy về phòng đi. Phái đoàn học sinh ủy lạo tới!

Tôi lăn xe về phòng. Chưa tới cửa phòng thì từ ngoài hành lang, một toán học sinh ùa vào, nói cười vui vẻ. Hình như họ đã quen với không khí bệnh viện và đã vào thăm nhiều lần. Một cậu học sinh đi đầu, tới người thứ hai, tôi nhận ra cô bé. Cùng lúc đó, cô bé cũng nhận ra tôi, dù màu áo xanh bệnh viện làm hơi lạ đi - Cô đứng lại, trố mắt, thảng thốt kêu lên:
- Ô! Anh. À Thiếu úy làm sao vậy? Thiếu úy bị thương hả?

Cô bé vừa nói vừa nhìn vào chiếc chân bó bột, hai hàng nước mắt tự nhiên chảy trên gò má. Nhìn dòng nước mắt của cô, tôi thật cảm động và sung sướng. Qua phút sửng sốt ban đầu, cô bé đã lấy lại bình tĩnh, cô nói:
- Để em đẩy xe anh vào phòng nhá! Anh nằm phòng sĩ quan hả!

Hai tay cô đẩy chiếc xe thành thạo, trở về phòng của tôi, theo hướng ngược chiều với toán học sinh đang mang đầy quà bánh bước vào. Cả toán ai cũng nhìn tôi với cô bé, tôi chợt nghe có tiếng gọi nhìn lên:
- Màu! Ai vậy?

Tôi nhận ra cô bạn của Màu, cô cũng chợt nhận ra tôi. Một chút sững sờ, cô im lặng cúi đầu chào và hỏi nhỏ:
- Thiếu úy bị thương hả? Thiếu úy có đau lắm không?

Tôi ngỏ lời cám ơn cô và tiếp:
- Mấy ngày đầu cũng đau lắm, nhưng bây giờ thì hết rồi.

Quay sang Màu, thấy nước mắt còn đọng trên mi mắt, cô ta nói:
- Ồ! Sao Màu lại khóc? Đáng lẽ phải cười chứ vì anh ấy vẫn được bình an mà!

Quay sang tôi cô ta nói:
- Thiếu úy biết không, ngày nào Màu cũng kể cho em nghe Màu gặp Thiếu úy trong quán chè. Màu nói chưa bao giờ gặp ai kỳ như Thiếu úy. Tôi hỏi:
- Thế dễ thương hay dễ ghét?
- Màu nói "Dễ thương". Cô ta trả lời thật mau.
- Thôi Trâm ơi! Mày im lặng cho tao nhờ chút đi! Nói xong Màu quay chiếc xe lăn, với tay mở cửa kéo tôi vào phòng.
- Anh nằm một mình hả?

Tôi gật đầu, bước ra khỏi xe lăn. Màu đưa tay đỡ tôi. Tôi lò cò về giường. Tôi nói với Màu:
- Em chịu khó ngồi đây chút nhé! Phòng không có ghế. Màu ghé ngồi lên cạnh giường, đưa mắt tò mò nhìn quanh phòng. Có lẽ thấy tôi nằm một mình một phòng nên hỏi:
- Anh ngủ ở đây có ....sợ không?
- Sợ gì? Tôi hỏi lại.

Màu im lặng, mắt liếc đọc bảng định bệnh của tôi treo ở đầu giường rồi hỏi:
- Anh bị thương ở Kon Tum hả? Gia đình có ai thăm chưa? Anh có muốn gửi thư cho .... vợ anh không? Anh viết vài dòng chiều em mang gởi cho. Hay anh muốn em đánh điện tín cho mau!

Nghe Màu hỏi, tôi biết Màu cũng tò mò, muốn hỏi khéo về đời tư của tôi. Tôi lại không muốn để Màu biết dễ dàng như bản lý lịch của một Thiếu úy ra trường Võ Bị, trăm phần trăm độc thân, tôi trả lời dứt khoát:
- Anh không muốn ba má anh lo lắng. Má anh sẽ đôn đáo đi thăm. Anh độc thân thì biết gửi thư cho ai bây giờ. Em muốn nhận thư anh không?
- Lần nào em thăm các anh thương bệnh binh em cũng nghe câu: "Anh còn độc thân". Ai nghe cũng thảm não hết. Em không nhận thư anh đâu! Màu vênh váo trả lời.

Câu chuyện cứ tiếp tục. Màu hỏi tôi. Tôi kể từng đoạn một, đời học sinh, đời sinh viên ở Sài Gòn, đời sinh viên Võ Bị. Màu nghe, thỉnh thoảng cũng hé cho tôi biết chút xíu về gia đình Màu. Màu có hai em, gái kế và chót là em trai. Đầu năm học tới, Màu bắt đầu vào Đệ Nhị. Tôi hỏi Màu chọn gì, Toán hay Vạn Vật? Màu nói:
- Em chẳng biết chọn gì. Em dốt Toán, lại lười nữa. Anh chọn cho em đi!
- Đẹp như em thì học gì chẳng được! Tôi nói.
- Anh nói dễ thương ghê đi ! Lần đầu tiên nghe người khen em đẹp đấy ! Màu cười dễ dãi.
- Lần đầu tiên anh khen một người đẹp đấy ! Tôi đáp lại.
- Em không tin!

Câu chuyện dẫn tới Đà Lạt. Màu hỏi tôi:
- Đà Lạt đẹp lắm phải không anh? Mấy cô Đà Lạt đẹp nổi tiếng ghê lắm. Em có ông chú, bạn thư tín với một cô ở Đà Lạt. Cô gửi hình, thấy mà mê luôn. Em thích phong cảnh Đà Lạt nữa. Có mấy thác nước. Nghe nói hồ Than Thở, vườn Bích Câu, thác Prenn mơ mộng lắm phải không anh. Thế nào em cũng phải lên Đà Lạt mới được! Tôi nói nhỏ:
- Người ta nói đừng bao giờ lên Đà Lạt một mình. Thành phố của những cặp tình nhân, những đôi vợ chồng mới cưới hưởng tuần trăng mật. Em đi Đà Lạt một mình buồn lắm... Hay em chờ anh được nghỉ phép, anh làm hướng đạo cho em.
- Thôi đi! Em với anh đâu đã quen. Anh khôn quá đi. À quên! Anh có nhiều bạn gái không?
- Ngay cả một người cũng không có. Tôi trả lời chắc nịch:
- Ai tin. Mấy ông sĩ quan Đà Lạt nhiều cô thích lắm.

Tôi chuyển hướng câu chuyện:
- Gái Pleiku đẹp ghê đi!
- Anh nịnh đầm lắm, em bất ngờ luôn đó. Pleiku chắc ....không thích anh đâu .... Màu tiếp luôn giọng đùa cợt:

Câu chuyện chợt ngừng khi cánh cửa phòng bật mở. Toán học sinh, có cả cô bạn của Màu ùa vào. Cô bạn đưa hai gói quà cho Màu nói:
- Màu! Tặng chiến sĩ của lòng em đi!
- Mày đưa đi ! Màu chanh chua.

Một giọng con trai nói lớn:
- Màu phải hát nữa. Thiếu úy biết không, Màu ca hay nhất trường đấy.

Màu nhăn nhó, cuối cùng cầm hai gói quà đến trước mặt tôi nhỏ nhẹ:
- Thay mặt học sinh trường Trung học Pleiku, em và các bạn chúc anh mau lành bệnh và sớm về gặp người yêu.

Tôi thắc mắc :
- Sao lại hai gói? Có gì lạ không?
- Thiếu úy đặc biệt mà. Cô bạn Màu liến thoắng.

Tôi cầm hai gói quà, nhìn Màu, nói đùa, nhưng thật chậm để mọi người cùng nghe:
- Tôi nhận quà, nhận lời chúc đầu, trả lại em lời chúc thứ hai.
- Tại sao? Tại sao? Mọi người cùng nhao nhao lên hỏi.
- Tại tôi chưa có người yêu mà! Tôi vui vui.
- Thiếu úy sẽ có. Ai đó nói tiếp.
- Thiếu úy có duyên lắm đấy. Chưa bao giờ Màu ngồi với ai được nửa giờ. Trâm, bạn Màu thêm vào.

Cả toán lại rời phòng và dặn Màu :
- Tụi tôi đi thăm Ngoại thương Một và Nội Thương Một rồi trở lại. Màu cứ ở đây nghe!

Câu chuyện giữa tôi và Màu càng lâu càng vui. Màu bớt e ngại và nói chuyện một cách rất vui vẻ, thông minh và hóm hỉnh. Chợt Màu nhìn xuống ngón tay áp út của tôi đang đeo chiếc nhẫn Đà Lạt nhận hột màu đỏ. Tôi làm bộ lấy tay che. Màu càng tò mò, Màu năn nỉ:
- Nhẫn đẹp ghê. Anh cho em xem đi.
- Không được. Lần tới em đến thăm, anh cho xem và kể cả tiểu sử chiếc nhẫn nữa. Tôi ỡm ờ, bí mật.
- Hay ghê hé! Tiểu sử có dài không anh?
- Dài lắm!

Gần hai giờ đồng hồ trôi qua. Sợ Màu khát nước, tôi nhờ Màu:
- Em ra phòng ngoài, tới giường số 5, mượn cho anh bình nước và ly.

Màu nhanh nhẹn đi, chút xíu sau mang vào hai ly nước. Màu hỏi ngay:
- Lính cùng đơn vị anh hả? Lần tới em không làm dùm anh nữa đâu. Họ ghép em với anh, như em là người yêu anh vậy.

Nghe thế, tôi nói thật nhỏ:
- Họ nói đúng đấy!
- Anh nói lại đi!!! Màu kêu.

Tôi không bao giờ có dịp nói lại. Vì kể từ ngày hôm đó, tôi và Màu yêu nhau.

Bỗng có tiếng Trâm kêu ngoài cửa phòng:
- Màu ơi về thôi! Xe chỉ còn thiếu mình mày.

Màu đứng dậy thảng thốt:
- Chết, em phải về. Anh nhớ giữ gìn sức khoẻ nha! Em sẽ trở lại thăm anh.
- Mai nhé! Tôi hăm hở.
- Không được đâu!
- Thế bao giờ?

Màu không trả lời. Tôi nhờ Màu đưa cặp nạng. Màu biết ý cản tôi:
- Thôi! Anh ngồi đây đi. Em ra một mình cũng được.

Tôi nhất định không chịu. Cuối cùng chiều ý tôi, Màu dịu dàng đi bên cạnh. Cả toán học sinh trên xe vỗ tay khi thấy tôi và Màu xuất hiện. Màu vừa đi vừa châm chọc:
- Sao anh không giống lính chút nào vậy? Lính gì mà trắng trẻo. Môi lại đỏ như con gái. Anh biết không, bữa gặp anh ở quán chè, em về nói với Trâm, ông Thiếu úy đó sao thấy "sữa" quá.

Chợt như nhớ ra, Màu hỏi:
- Anh cần gì không để em mua vào?
- Đừng mang gì cả. Em thấy đó, giường của anh đầy quà bánh, để chỗ nào nữa! Sợ Màu buồn, tôi cắt nghĩa thêm.
- Anh không hút thuốc phải không ? Anh thật đặc biệt. Em thấy ai cũng hút thuốc, nhất là mấy anh lính.
- Màu thích anh hút thuốc hay không?
- Ơ kià! Sao anh lại hỏi em? Làm như em có quyền lắm đấy.
- Em có quyền ngay từ khi lần đầu tiên anh gặp em dưới phố.
- Anh nịnh ghê. Nếu vậy thì em không muốn anh hút thuốc, được không?
- Được chứ! Em về, mỗi ngày viết một lá thư. Cuối tuần thăm, mang vào cho anh.
- Em không viết thư đâu. Viết thư dở lắm, sợ anh liệng đi không kịp. Hơn nữa, vài bữa khi tin anh bị thương tới tai mọi người, anh thiếu gì thư đọc.
- Một ngày rất gần thôi, em sẽ thấy em lầm. Chẳng ai thăm anh cả, chỉ mình em thăm thôi. Đến khi đó em lại cấm: "không ai được thăm anh đâu nhé!"
- Lần tới anh phải cho em xem chiếc nhẫn của anh và kể tiểu sử như anh hứa. Anh nợ em đấy. Màu im lặng suy nghĩ, cuối cùng nhắc tôi.
- Anh hứa, nếu em muốn. Chiếc nhẫn sẽ vào tay em.
- Không, em sợ lắm.

Tay vịn vào chiếc thang lên xe. Mắt nhìn tôi, em nói vừa đủ mình tôi nghe:
- Thôi em về. Anh vào đi.

Trong ánh mắt thật đẹp của Màu, tôi đã đọc được tất cả những gì nàng muốn nói ra.

Chiếc GMC từ từ lăn bánh. Cả toán học sinh vẫy tay chào. Tôi đứng nhìn theo. Hai cô bạn ngồi cạnh ghé tai nói gì với Màu. Chỉ thấy Màu đấm thùm thụp trên lưng hai người.

Tôi vẫn đứng cho tới khi chiếc xe khuất sau hàng dương ngoài cổng bệnh viện, mới tập tễnh đôi nạng đi vào. Trời về chiều, ánh nắng vàng chiếu nhè nhẹ vào mặt tôi, vui vui và ấm áp ....

Posted by: caoduy Feb 10 2010, 06:47 PM

Người sống cũng sống không yên. Người chết cũng chết không yên. Và thành phố Kontum cũng sẽ thành nghĩa địa nếu chúng tôi thua trận. Trận tử chiến trong nghĩa địa gần như quyết định số phận thành phố sương mù này.

Tân Cảnh, bản doanh của Sư Đoàn 22 đã thất thủ. Gió hú trên đỉnh cây, sương sa trên đỉnh núi, Tân cảnh phủ một mầu tang. Anh em đau lòng trước những mất máu của quân bạn. Hàng ngày, Chi Đoàn mở đường lên Võ Định để tiếp ứng những cánh quân còn lại của Sư Đoàn 22 và Lữ Đoàn Dù. Trung tá Dù Nguyễn Đình Bảo vắng mặt Anh không trở lại. Anh vĩnh viễn nằm lại Charlie cùng với xác thân anh em Dù Tiểu đoàn 11...

Đoạn đường trách nhiệm ngày càng rút lại, hôm nay tới Ngô Trang, ngày mai tới Ngã Ba Vườn Thơm. Bắc quân bám theo bước lùi của quân ta để tiến dần về Kontum. Uy hiếp và chiếm Kontum không còn là ý đồ, mà là mục tiêu quyết định của Bắc quân. Kontum căng ra từng buồng phổi. Kontum căng ra từng hơi thở. Trận thư hùng đẫm máu đang thành hình trong từng bước di quân, cả Nam quân lẫn Bắc quân. "Cổ lai chinh chiến kỷ nhân hồi". Cái giá bảo vệ Kontum đã quyết định trong đầu tư lệnh Sư Đoàn 23 Lý Tòng Bá và những người chiến binh dưới quyền đủ mọi binh chủng.

Vị trí các cánh chuyển quân của địch đã buộc đội hình phòng thủ của Chi Đoàn phải thích ứng theo. Lúc đầu, Chi Đoàn đóng chốt tại mặt Tây Bắc thành Dak Pha, rồi chuyển qua khu nhà đổ nát cũ của cố vấn Mỹ, nơi đã bị phá huỷ trong trận Mậu Thân, và cuối cùng, các vết xích sắt lại lăn qua doanh trại cũ của Chi Đội Cơ Giới V.100 của Tiểu Khu, nằm về phía Bắc của Bộ Tư Lệnh Sư Đoàn, bên cạnh nghĩa trang, sát con lộ dẫn đi Tân Cảnh. Đến vị trí được chỉ định sau cùng này, khi mấy đứa con đã về đầy đủ, tôi bốc máy:

- Gia đình Tài Lực cần họp mặt Cần gặp Alpha và Bravo! Nghe rõ!
- Alpha rõ 5!
- Bravo rõ 5!

Trong buổi họp khẩn của bộ tham mưu Chi Đoàn, cánh Alpha gồm 6 chiến xa án ngữ mặt Bắc và kiểm soát con lộ từ Tân Cảnh về Kontum. Cánh Bravo gồm 10 chiến xa giữ mặt phía Tây, ẩn nấp trong các căn nhà đổ nát. Chiến xa nằm chìm sâu dưới các ụ đất do xe ủi đất ủi với một bờ thành bảo vệ xe. Các cấu trúc này lẫn lộn trong các vách nhà đổ nát nên vị trí các chiến xa được dấu kín, khó mà bị địch phát giác từ xa. Ngoài những ụ ngầm, doanh trại của Chi Đội V. 100 còn có những ụ lộ thiên bao bọc bằng những thùng phuy đầy cát với 2 lớp bao cát xếp bên ngoài tương đối khá an toàn cho chiến xa.

Khi tất cả chiến xa đã nằm trong vị trí chuẩn bị và sẳn sàng chiến đấu sau lệnh của Sư Đoàn ban ra sáng ngày 14/4/1972, tôi và các sĩ quan thay nhau thăm từng ụ chiến xa, coi lại nhiên liệu, đạn dược, viếng từng xa đoàn. Tin tức cho biết Bắc quân đang tiến gần về Kontum. Ngày đêm, tinh thần mọi người căng thẳng, chờ đợi một trận đánh kinh hồn, không thắng là khắp vị trí tác chiến sẽ thành tử địa, không thắng thì Kontum sẽ tan tành vào tay địch, không có đường lui. Tôi nhìn sau vào các nẻo đường mà địch có thể tấn kích ban ngày, tôi nhìn như xé màn đêm các vị trí khả nghi mà địch có thể tập kích ban đêm, ngày hay đêm gì thì tất cả gia đình Thiết Kỵ và Sư Đoàn 23 cũng phải một là giữ cho được Kontum, hai là phục hận Tân Cảnh, cho Charlie, cho quân bạn.

Đêm lạnh và yên lặng Gần sáng, khi cây xanh còn mơ ngủ, bỗng chim muông thức giấc xạt xào và giật mình vỗ cánh hoảng hốt bay ở hướng phòng thủ của Trung Đoàn 44 Bộ Bịnh Trận chiến bắt đầu. Bắc quân tiến dần vào vị trí tấn công với sự yểm trợ của chiến xa T54. Lệnh báo động tác chiến ban ra. Các máy âm thoại mở thường trực để nhận lệnh:

- Bravo sẵn sàng khai hoả tối đa và chính xác khi địch xuất hiện trong tầm hiệu quả!
- Bravo nhận rõ 5!
- Alpha cho con cái cải cách qua khu trại cưa, sau những đống gỗ!
- Alpha nhận rõ 5!

Những đứa con đã dàn đội hình theo chỉ thi. Sau lưng chúng tôi là tuyến phòng thủ của Trung Đoàn 45BB, phía ngoài khu nghĩa địa, gần bờ suối, đối diện sườn đồi trước mặt Từng phân đội một, từng xa đội một, mìn chiếu sáng và claymore được gài 2,3 lớp ở những vị trí chỉ định và hoả lực quân phòng thủ sẽ đổ lửa vào các mục tiêu.

Theo dõi máy, thì ra Trung Đoàn 44BB bị tấn công trước, vô cùng dữ dội tại Vườn Thơm. Tuyến phòng thủ này là một con lộ đất chạy dài từ Quốc Lộ 14 từ Kontum đi Tân Cảnh thọc xuống tới tỉnh lộ đi Polei Kleng. Một cánh quân khác của địch chuyển quân theo Quốc Lộ 14 tiến xuống khu đất phía Tây Bắc thuôc vị trí phòng thủ của Chi Đoàn. Tôi nhận được báo cáo nóng hổi của chiến xa nằm ngoài cùng cánh Alpha:

- Trình thẩm quyền, có tiếng động cơ xe di chuyển. Địch đã qua khỏi cống nước dưới con dốc và đang ép dần về hướng Nam đối diện Bravo!

Đêm Cao Nguyên sương mù, mưa lất phất, mắt thường khó phát giác mục tiêu trong khỏang xa 100 đến 200 thước. Bắc quân đã di chuyển nương theo màn đêm và màn sương mưa. Những hạt sương, những hạt mưa, những cơn gió núi sắt se ướp vào da thịt người chiến binh, phủ ướt đầu súng lạnh và vách sắt chiến xa lạnh lùng, mắt đăm đăm hướng súng về phía địch. Người lính đã phải vận dụng cả mắt, tai, mũi để nhận ra bóng địch, để nghe âm thanh di chuyển của chiến xa địch, để ngửi mùi xăng dịch hầu có thể biết trước địch và khai hoả trước địch.

Đầu tôi căng cứng khi tiếng máy của T54 càng lúc càng rõ dần vào khu vực trách nhiệm Tôi bỗng nổi giận: "Tụi mày tưởng có T54 là tụi mày ngon! Rồi ai ngon cho biết!" Tay tôi run run chụp ống liên hợp:

- 1,2,3! Đây Tài Lực! Bắn chính xác khi tank địch cách 200 mét, đạn xuyên phá siêu tốc C124. Tất cả nhận rõ.

- Nhận rõ! Alpha!

Tôi xoay nhìn về hướng cánh Bravo khi bất chợt hàng loạt mìn chiếu sáng vọt lên và nhận ra là bộ binh địch đang hàng hàng tiến vào khoảng giữa trường học và khu nhà đổ nát. Tiếng Trung uý Chinh, Chi đội trưởng Chi Đội 2 hét lớn trong máy:
- 1 và 2! Bắn!

Không gian đang như nghẹt thở theo từng vết xích lăn của T54 bỗng rùng mình trong biển lửa, trong một thứ âm thanh kinh người phủ chụp về hướng địch quân. Mười khẩu đại bác 76 ly 2, mười khẩu đại liên 12 ly 7 và 10 khẩu đại liên 7 ly 62 sau lệnh "Bắn!" của Chinh đã cùng lúc khạc đạn. Những tia lửa đạn đan chéo nhau chụp phủ lên đầu đich. Tiền binh địch bị lưới lửa quét giạt lui lại với vô số thân người gục ngã tại chỗ. Thành phần còn sống vội vã rút lui và núp sau các gò mối, cùng lúc các T54 địch tiến lên theo đội hình hàng dọc, đại bác trong vị thế bắn cầu vong.

Bên cánh Bravo, đại bác nổ liên tục Chợt hai tiếng nổ lớn cùng lúc với hai cột lửa phụt lên cao về hướng địch, tôi nghe Thiếu uý Đức hét trong máy:

- Trúng rồi! Hai con cua nướng T54! Mấy con khác còn chạy lòng vòng!

Chiến xa địch sau một phút hỗn loạn, nhận ra khu vực chiến xa chúng ta, chúng lấy lại đội hình tấn công và chuyển hướng bọc ra sau lưng vị trí của Chi Đoạn Đại liên 12 ly 8 và đại bác 100 ly của T54 ào ạt bắn vào hướng phòng thủ của Chi Đoàn 1/8. Hoả lực phản kích của địch cũng dữ dội không kém, không gian như muốn vỡ ra từng mảnh. Chỉ mới là những phút giây đọ sức đầu tiên, Bắc quân đâu bỏ cuộc dễ dàng. Trong lúc chiến xa địch ép ra Quốc Lộ 14 để tiến sâu vào thành phố thì bộ binh địch lợi dụng trời mưa bò sát vào gần vị trí chiến xa ta để xử dụng B40 và B41 trong lúc đạn vẫn nổ vang trời. Khi những thân người hối hả bò lết tiến dần vào vị trí giăng mắc đầy mìn claymore, chạm giây căng, mìn claymore nổ nơi nào thì đại bác chống biển người C120 nổ chụp vào nơi đó. Cánh Bravo đã bẻ gẫy âm mưu "thí một mạng, đổi lấy một chiến xa địch" .

Địa bàn cánh Alpha gồm một Phân Đội chỉ huy và một Chi Đội 3, tất cả được lệnh im lặng chờ đich. Các nòng súng vẫn còn ướt lạnh và câm nín. Gió vẫn vô tình thổi những hạt mưa bay, mây thấp lững lờ trôi, đội hình bộ binh tùng thiết địch chuyển dịch thận trọng và câm nin. Có lẽ họ có một chút an tâm khi không đụng sức chống trả trên đường tiến quân, họ không ngờ họ bắt đầu lọt dần vào vòng đai hoả lực của vùng trách nhiệm Alpha. Tôi cầm sẳn ống liên hợp trên tay tự lúc nào. Tôi chờ cái phút giây phải đến. Tôi bóp ống liên hợp:

- 3! Bắn!

Sáu khẩu đại bác gần như khai hoả cùng một lúc, các khẩu đại bác nổ quyện vào nhau thành một thứ âm thanh kinh khiếp, kỳ dị chụp lửa lưới vào mục tiêu. Chiến xa địch dẫn đầu trúng đạn, hai cột lửa màu cam phụt lên cao, các chiến xa còn lại và quân bộ chiến tùng thiết bị tấn công bất ngờ phải tháo lui và chạy tán loạn, đội hình bị vợ Bắc quân lui về bên kia bờ suối và khuất mất trong rừng cây.

Trời sáng dần. Những vệt nắng xuyên mây, chọc thủng màn sương mỏng đang tan dần trên chiến địa khi tiếng súng hai bên bỗng ngưng tiếng như 44 BB khi Bắc quân rút lui sau một đêm quần thảo mà không chọc thủng phòng tuyến nghỉ xả hơi sau hiệp thử lửa ban đầu. Tiếng súng cũng im tiếng trên vùng trách nhiệm của Trung Đoàn địch Khi đang sửa soạn kiểm soát lại vị trí và sắp xếp đạn được cho các khẩu đại liên và đại bác, Chi Đoàn bỗng nhận được chỉ thị của "mặt trời":

- Gia đình Tài Lực dzu lu cải cách khỏi vị trí, tăng cường cho 44, củng cố lại hệ thống phòng thủ! Nghe rõ

- Tài Lực nghe rõ 5!

Thế là Chi Đoàn di chuyển. Đại Đội 44 Trinh Sát cho mấy đứa con xuống tận đầu dốc để hướng dẫn chiến xa vào vị trí đơn vị bạn, cùng lúc Trung Đoàn 53BB nhận nhiệm vụ lục soát khu vực giao tranh đêm hôm qua. Dưới sự hướng dẫn của Bộ Binh, chiến xa rời vị trí, vượt cống nước dưới chân dốc, ép trái tiến vào khu Vườn Thơm. Thiếu tá Ngô Minh Xuân, Trung đoàn phó Trung Đoàn 44 cho biết tình hình địch và bạn Yêu cầu của ông là Chi Đoàn mở rộng đội hình để yễm trợ cho cả 3 Tiểu Đoàn tu sửa lại hệ thống hầm hố phòng thủ.

Tất cả chiến xa chuyển vị trí ra phía sau những giao thông hào của Bộ Binh được nguỵ trang và bảo vệ bằng lưới chống B40. Đây là loại lưới théo đan vào nhau, có thể căng rộng, thu hẹp, cuôn tròn lại dễ dạng Khi đạn B40 hay B41 đụng vào lưới, ổ mắt cáo của lưới mở ra, thân đạn vừa lọt vào thì mắt lưới thu hẹp lại giữ chặc cánh đuôi đạn để đạn không phóng được vào mục tiêu. Lưới được căng bằng 4 cọc sắt dài 3m2, đóng sâu xuống đất khoảng 0m80. Sự có mặt của chiến xa trên các vị trí của 44 chỉ là tạm thời. Buổi chiều, trước khi trời tối, sau khi 44 hoàn tất xong việc tu bổ các vị trí phòng thủ, tiếp tế và tản thương. Chi Đoàn rút về lại các vị trí hoạch định Khi xích sắt chiến xa lăn xích qua các đơn vị Bộ Binh, chúng tôi vẫy tay chào nhau, và sự dựa lưng thân thiết đó đã giữ phòng tuyến của chúng tôi vững hơn.

Chiến trường yên tĩnh không được bao lâu, vết thương của trận giao tranh ban đầu còn đau nhức, địch thay đổi chiến thuật bằng pháo., pháo dồn dập, pháo khắp các vị trí trong thành phố, pháo vào Bộ Tư Lệnh Sư Đoạn Kontum tê liệt sau 2 ngày mưa pháo.


Đêm 17 rạng 18 tháng 4/1972, lợi dụng trời tối và sương mù, địch tấn công tuyến phòng thủ của Trung Đoàn 45BB nằm về phía Nam con suối, cặp theo nghĩa địa thành phó về phía Bắc trại cưa. Bắc quân tập trung hoả lực trực xạ từ bên sườn đồi đối diện, đại bác 75 ly không giật của địch phá huỷ vị trí súng cộng đồng, hầm hố của lực lượng phòng thủ, Bộ Binh rút lui vào sau nghĩa địa sau nhiều giờ giao tranh với số thương vong cao. Vì đây là kháng tuyến chính bảo vệ thành phố nên việc vỡ phòng tuyến này làm Bộ Tư Lệnh Sư Đoàn lo âu. Đại tá Lý Tòng Bá, Tư Lệnh Sư Đoàn, lên máy khiển trách Trung tá Phùng Văn Quang, Trung đoàn trưởng Trung Đoàn 45BB.

Đến hừng sáng, tiếng súng giao tranh giữa địch và bạn tại khu nghĩa địa vẫn còn dữ dội như hồi đệm Súng nổ mọi hướng. Tôi ngồi trong xe chỉ huy theo dõi sát tình hình giao tranh các nơi qua hệ thống truyền tin "không - lục". Gương mặt người hạ sĩ quan hiệu thính viên cũng căng thẳng như thượng cấp, bỗng anh trao nhanh ống liên hợp cho tôi:

- Trình Alpha! Tiếp chuyện cùng Quốc Bảo!
- Trình Quốc Bảo! Tài Lực nghe!
- Lệnh cho toàn bộ gia đình Tài Lực bằng mọi giá phải đẩy lui địch khỏi khu vực nghĩa địa, chiếm lại vị trí phòng thủ của Trung Đoàn 45!

Lệnh Quốc Bảo ban ra như thép. Tôi nhận lệnh và trả lời như cái máy:

- Trình Quốc Bảo. Nhận rõ!

Địa hình và tình hình thực tế quả là gay go. Sau khi 2 Tiểu đoàn Bộ Binh của Trung đoàn 45 bỏ vị trí lui về khu nghĩa địa, Bắc quân tràn ngập khu vực và bố phòng các vị trí Bộ Binh bỏ lại. Từ vị trí nơi các gò mả đến các hệ thống hầm hố bị địch chiếm là một khoảng trống 200 mét xa, Bộ Binh không có chỗ ẩn nấp khi tiến quân, không dễ dàng tái chiếm các vị trí đã mất trước hoả lực địch tác xạ từ các vị trí hầm hố và từ sườn đồi bên kia bờ suối. Làm sao phá thế phòng ngự của địch trước cái lệnh như đinh đóng của Quốc Bảo. Tôi suy nghĩ chớp nhoáng và gọi hai sĩ quan Chi Đội Trưởng cùng bò lên tuyến đầu để quan sát địa thế, ước lượng mục tiêu. Chúng tôi núp và bàn bạc công chuyện sau gò mả xây, nơi đặt Bộ Chỉ Huy TD3/45, sau đó bò về vị trí Chi Đoàn đêu quyết định kế hoạch tấn công.

Tôi phóng ống dòm vào trận địa mà gia đình chúng tôi sắp phải lao vào. Đó là khu nghĩa địa với nhiều mồ mả, có cái xây khá cao nên không thể dàn hàng ngang tấn công chớp nhoáng được. Tiến quân, chiến xa phải chạy chậm, len lách nên trở thành mục tiêu cho 75 ly không giật của địch từ bên kia bờ suối bắn trực xạ qua. Sau khi bàn thảo và liên lạc pháo yểm, gia đình Tài Lực xông vào trận ngay tức khắc. Chi Đội 2 và 3 lách mình len giữa các gò mả từ từ tiến lên, vừa qua khỏi khu nghĩa địa, không có thời giờ chấn chỉnh đội hình, tất cả chiến xa gầm lên, lao ngay vào tuyến địch, đạn bắn như mưa. Chi Đội 1 phóng chiến xa sát cạnh sườn trái chận chiến xa địch đánh ngang hông, cùng lúc, sĩ quan tiền sát pháo binh lập hoả tập, pháo binh rót TỌT ào ạt vào lưng đồi trước mặt để khoá họng mấy khẩu 75 ly không giật của địch, đồng thời không cho địch tiếp ứng. Trận đánh diễn ra như trong xi nê. Cùng với chiến xa chỉ huy, 2 Chi Đội đầu chỉa 10 nòng đại bác trực xạ vào khu vực giao thông hào cùng lúc, đại liên 50 trải dài khắp kháng tuyến địch, pháo binh TỌT tới tấp vào quả đồi trước mặt. Một trận thư hùng tuyệt đẹp.

Nhưng khi vết xích của 10 chiến xa vừa lăn tới khu đất trống thì pháo binh bỗng ngưng bắn, ngay lập tức, từ bên kia quả đồi, địch tập trung súng chống chiến xa bắn xối xả vào hai Chi Đội đang tiến quân, vài chiến xa bị trúng đạn bất ngờ nên khựng lại. Tình thế vô cùng nguy cấp. Tiền sát pháo binh hét inh ỏi trong máy:

- Tiếp tục TỌT gấp! Tại sao giữa chừng lại ngưng cho tụi nó ăn phở. Bao nhiêu phở cho hết vào! Tô lớn tô nhỏ gì cũng đổ hết vào đầu tụi nó ngay bây giờ! Gấp! Nghe rõ!
Trong lúc các chiến xa khựng lại, từ giao thông hào, địch hàng loạt nhô lên, đứng thẳng người phóng B40, B41 tới tấp vào đội hình ChiĐoạn. Trước tình thế nguy cấp sinh tử này, để tiếp hơi với Tiền Sát Pháo Binh, để cứu Chi Đoàn, anh em và cứu cá nhân mình, tôi chụp máy tiếp lời tiền sát pháo binh:

- Trình Quốc Bảo! Xin tối đa pháo binh gấp!

Và liền sau đó, tôi điều động một Chi Đội trừ bị phóng lên tác xạ tối đa vào vị trí súng chống chiến xa bên kia bờ suối. Pháo binh tiếp tục nổ lại, tất cả Chi Đoàn cùng với hoả tập pháo binh phóng tới, tập trung hoả lực vào kháng tuyến địch. Ngay lúc đó, qua hệ thống chỉ huy của Chi Đoàn, tiếng Đại Tá Tư Lệnh Sư Đoàn Lý Tòng Bá thét lớn như thể ông đang đứng giữa đoàn chiến xa lâm trận:

- Tràn lên! Cán lên đầu tụi nó, đừng cho nó ngóc đầu dậy! Quốc Bảo luôn luôn ở cạnh các em!

Lệnh vừa ban ra, sau lưng như có một sức đẩy vạn năng, tức tốc tôi ra lệnh 6 chiến xa còn lại dàn hàng ngang lao vào tuyến địch, vừa chạy vừa tác xạ. Còn cách mục tiêu 50 mét, thêm một chiến xa trúng đạn, 5 chiếc còn lại tiếp tục ủi thẳng vào các hầm hố của địch. Ta và địch cận chiến lẫn lộn nhau, một trận chiến đẫm máu, tàn bạo chưa từng có giữa 5 chiến xa và 2 tiểu đoàn Bắc quân, đại bác, đại liên, lựu đạn nổ tứ phía, không gian, thời gian quyện vào nhau biến mất trong khói lửa. Bên trái tôi, chiến xa của Trung sĩ nhất Báo quay ngang, hạ nòng đại bác xuống giao thông hào vừa chạy vừa bắn, xe chỉ huy bám sát yểm trợ và tăng cường hoả lực cho xe đầu. Khi pháo binh bao trùm ngọn đồi bên kia suối bằng đạn nổ chụp thì Chi Đội trừ bị cũng chuyển hướng tấn công. Bất chợt, từ một vị trí bên trái giao thông hào, một khẩu đại liên địch bắn thẳng vào xe chỉ huy. Tôi nghe một tiếng "chát" trên đầu, chiếc nón sắt quay ngang 1/4 vòng, chẳng cần biết chuyện gì xẩy ra cho cái nón sắt, tôi xoay người đẩy nguyên một thùng đại liên 50 vào vị trí đại liên địch, tiếp theo là một quả lựu đạn. Một tiếng nổ lớn, một đám khói mù, thây người tung lên, tiếng súng địch tắt.

Mấy phút sau đó, bộ binh của SD23 tiến lện Trận đánh cận chiến diễn ra ác liệt giữa ban ngày giữa bộ binh địch và bộ binh SD23. Họ đã xử dụng tuyệt vời lưỡi lê và lựu đạn, đánh giạt quân thù ra khỏi vị trí, đánh dìm quân thù xuống các hố chôn. Đến gần trưa, chiến xa và bộ binh đã quét sạch kháng tuyến địch.

Xác địch bỏ lại ngổn ngang, số còn sống bỏ xác đồng đội lại chiến trường và đào thoạt Được chiến xa yễm trợ, một tiểu đoàn Bộ Binh vượt qua bên kia suối, chiếm giữ đỉnh đồi trước mặt.

Khi tình hình đã lắng dịu, quân ta làm chủ trận địa, tôi bước ra khỏi pháo tháp vươn vai, đảo mắt nhìn cảnh chiến trường đổ nát. Mùi khói súng còn vương trong gió, nhưng chính nó lại làm tôi lâng lâng khi biết địch đã bị đánh văng khỏi trân địa, duy chỉ có cái nón sắt trên đầu còn nặng. Tôi giở cái cái nón sắt, để xuống thành chiến xa và bỗng trố mắt nhìn. Cái nón sắt dễ thương này bị thủng một lỗ, và nhờ nó quay tròn một phần tư vòng khi chạm đạn, đạn đạo lệch hướng nên đạn đại liên địch chỉ hôn lên trán tôi một đường dài ran rát đỏ au. Hú hồn. Tôi đã thoát chết trong một kẽ tóc, đường tơ. Cái nón sắt vẫn còn trên đầu tôi, nó không thể là "cái nón sắt bên bờ lau sậy này" của một chiến binh vô danh chết trận trong một bài hát muộn phiền thê lương nào đó mà tôi không nhớ tên. Dù thắng trận và hoàn thành lệnh của Quốc Bảo, tim tôi cũng chùng xuống xót xa trước sự tổn thất khá cao của gia đình Tài Lực:

- 6 chiến xa bị hư hại nặng.
-18 anh em hy sinh, trong đó có 3 sĩ quan.
- 30 bị thương, trong đó có 4 sĩ quan.

Tiễn anh em bị thương lên máy bay trực thăng, vĩnh biệt những anh em đã chết, tôi lặng yên trên pháo tháp. Nhìn lại trận địa, cuộc ác chiến từ đêm qua đến xế chiều hôm nay, nó như một cơ mơ, một cơn ác mộng. Đại tá Tư Lênh Sư Đoàn liên lạc:

- Quốc Bảo gởi lời khen tới tất cả các em! Các em đánh tuyệt đẹp!

Tôi cám ơn thượng cấp. Tôi cám ơn sự có mặt thường xuyên của Quốc Bảo trên hệ thống truyền tin suốt thời gian anh em quần thảo với Bắc quân, và sự quan tâm, gần gũi đó của thượng cấp là một trong những yếu tố quan trọng đóng góp vào chiến thắng của Chi Đoàn.

Nhìn khắp lượt mấy đứa con bị thương trong gia đình. Tài Lực, nghĩ đến những trận đánh kế tiếp, tôi cho lệnh chuyển những chiến xa bị hư hỏng, trúng đạn bất khiển dụng, kéo về vị trí Chi Đội V.100 để toán Quân Cụ Cấp 2 và phân đội sửa chữa của Chi Đoàn phục hồi khả năng hoạt động của các chiến xa.

Ngọn đồi trước mắt tôi, quân bạn đã cắm cờ và trấn giữ, nhưng các cánh quân của địch vẫn còn dày đặc núi rừng Cao Nguyên. Tôi vẫn còn nguyên giữa vùng lửa đạn trong những ngày sắp tới. Cơn mưa đi qua, cơn gió thổi qua, nhưng cuộc chiến đấu này vẫn còn trong mịt mờ lửa khói. Vài loạt súng xa vang vọng khắp núi đồi.

Posted by: caoduy Feb 19 2010, 09:43 AM

Đọc Để Thương Để Nhớ ..

Tất cả tên của những người lính VNCH và ba câu chuyện trong bài đều là tên thật, chuyện thật.

Trong bài thơ "Dưới chân đồi Chu Pao" của nhà thơ Lâm Hảo Dũng, viết về trận đánh trên Quốc Lộ 14 dẫn vào Kontum trong Mùa Hè Đỏ Lửa 1972, có hai câu:


"Chu Pao ai oán hờn trong gió

Mỗi chiếc khăn tang một tấc đường"

Chỉ hai câu thơ này thôi cũng đủ nói lên sự tổn thất to lớn của những người lính cũ thi hành sứ mạng bảo quốc an dân.

Những người lính cũ? Họ là ai?

Họ là Lưu Trọng Kiệt, Lê Hằng Minh, Nguyễn Đình Bảo, Lương Quế Vượng, Mã Thành Cương, Lê Văn Khoắng, Nguyễn Viết Thanh, Nguyễn Viết Cần, Hoàng Ưng, Cao Hoàng Tuấn, Nguyễn Bá Tòng, Đỗ Cao Trí, Nguyễn Mạnh Dũng, Dương Hữu Trí, Mai Gia Thược... đã nằm xuống trên những chiến trường miền Nam hay trong các trại tù cải tạo điểm đầy trên quê hương sau ngày tàn cuộc chiến. Họ là những người lính cho nổ lựu đạn tự sát, người sĩ quan Cảnh Sát đã tuẩn tiết dưới chân tượng Thủy Quân Lục Chiến, là Nguyễn Khoa Nam, Lê Văn Hưng, Trần Văn Hai... Họ là Nguyễn Hữu Luyện, Lê Tuấn Ngô, Nguyễn Trung Chính, Nguyễn Tấn Sang, Huỳnh Văn Của, Trần Văn Nam, Nguyễn Văn Cầu... ngày nay đã xa cố quốc nhưng lòng vẫn luôn nhớ về các đồng đội ngày xưa. Họ chỉ là một con số rất nhỏ, trong số bao nhiêu người lính Việt Nam Cộng Hòa, đã từng hy sinh trọn thời thanh niên chiến đấu để bảo vệ tự do, để cho người dân miền Nam được hưởng 21 năm tự do ngắn ngủi.

Bao nhiêu người lính VNCH đã nằm xuống để đổi lấy từng hơi thở tự do cho người dân. Họ và đồng đội đã hứng chịu bao gian nan khốn khổ cho hậu phương được những ngày bình yên. Mưa gió tầm tã miền tuyến lửa Đông Hà, nắng cháy rát mặt nơi Cao Nguyên, đất sình đen vùng Đồng Tháp dính nặng đôi giày sô không làm cho người lính sờn lòng. Họ vẫn luôn giữ vững tay súng bảo vệ từng phần đất tự do. Họ là những người lính Không Quân, Hải Quân. Họ là những người lính mũ đỏ, mũ xanh, mũ nâu... Họ là những người lính "bùn lầy còn pha sắc áo xanh" của Sư Đoàn 1, Sư Đoàn 5, Sư Đoàn 18, Sư Đoàn 21, Sư Đoàn 22, Sư Đoàn 25... Họ là những người lính Thiết Giáp, Pháo Binh, Truyền Tin, Quân Cảnh, Biệt Kích, Nha Kỹ Thuật, Biệt Đội Người Nhái, Công Binh, Nữ Quân Nhân, Quân Y... Họ là những người lính dân quê của Địa Phương Quân, Nghĩa Quân. Còn nhiều nữa, họ còn là những thương phế binh Nguyễn Văn Nhạn, Bùi Văn Bon... với tấm thân tàn phế, vẫn còn lê lết chuỗi ngày tàn trong một tương lai đầy ảm đạm.


Tướng Douglas MacArthur đã nói: "Old soldiers never die, they just fade away." Nhưng riêng với chúng ta, người lính Việt Nam Cộng Hòa không bao giờ bị phai nhạt và không thể bị phai nhạt. Vì họ là cha, là mẹ, là anh, là chị, là em, là bạn bè, là người láng giềng cùng xóm. Họ chính là chúng ta.

Vì vậy Nhớ Người Lính Cũ là điều chúng ta đã làm và phải làm hằng ngày, không phải chỉ qua một vài bài viết. Số báo nhỏ nhoi này chỉ là một nhắc nhở đến mọi người về nguồn cội của chúng ta, những người đang chịu ơn các vị anh hùng đó.

*****


Người sĩ quan Quân Lực VNCH đó là một người lính dân quê, từng là Tiểu đoàn trưởng của một tiểu đoàn xuất sắc nhất của Sư Đoàn 7 Bộ Binh. Trong một trận đánh vào đầu năm 1968 ông bị trúng thương nặng nhưng vẫn cố gắng chỉ huy binh sĩ cho đến khi tàn trận. Vết thương thập tử nhất sanh trên ngực buộc ông phải nằm trong phòng Hồi Sinh gần một tuần lễ. Sau một thời gian dưỡng thương ông được đưa trở lại nắm đơn vị cũ. Vết thương vẫn không bao giờ hoàn toàn lành lặn, thỉnh thoảng vẫn rỉ máu, và nhiều lần ông phải dùng thuốc cầm máu. Ông đã có thể từ chối thượng lệnh nhưng tinh thần trách nhiệm của người lính VNCH với đồng đội đã buộc ông chấp nhận không một lời kêu ca. Một thời gian sau ông được thăng cấp và chuyển đi nhận nhiệm vụ mới. Ngày ông rời đơn vị, trong buổi lễ bàn giao, nhiều người lính đã rơi nước mắt từ giã vị chỉ huy cũ. Ông là lính tác chiến trọn đời binh nghiệp nhưng ông phải hứng chịu nhiều bất công, và ông đã cắn răng không than van chỉ vì "còn nhiều người lính khổ hơn mình."


Được giải ngũ vào đầu năm 1975, một người mà trọn đời binh nghiệp là lính tác chiến, tưởng đã có thể sống một đời yên ổn bên gia đình sau bao năm chinh chiến thì biến cố 30/4/1975 ập đến. Ông được mời di tản nhưng chỉ có chổ cho một mình ông và ông đã từ chối vì không thể bỏ lại vợ con.


Sau khi trình diện học tập cải tạo ông bị đưa ra miền Bắc như nhiều sĩ quan khác của Quân Lực VNCH. Trước khi đưa mọi người lên xe lửa ra Bắc, bọn người thắng trận đã ra lệnh tịch thu tất cả những gì họ xem là có thể giúp tù cải tạo trong việc đào thoát, trốn trại. Thuốc men của ông mang theo để dùng cho vết thương cũ bị tịch thu dù đã có lý do chánh đáng.


Trong trại tại vùng Hoàng Liên Sơn, người tù cải tạo phải chịu những hành hạ lao lực. Mỗi ngày người tù phải kéo gổ từ dưới sông về trại trong những ngày rét buốc. Sức khoẻ của ông ngày càng suy yếu vì lao lực quá độ. Một ngày kia ông vấp ngã, bị thân cây đè và vết thương cũ vỡ ra. Ông xin ban quản giáo trại cho lại số thuốc men đã bị tịch thu. Họ từ chối. Sau nhiều lần nài nỉ của ông và các bạn cùng trại, ông được phát cho vài viên APC (một loại aspirin của quân đội cũ). Vài ngày sau ông chết đi. Thi hài ông được bó bằng tấm chăn vãi dù đã theo ông suốt cuộc đời chinh chiến và đem chôn ở một ngọn đồi gần trại.


Một điều tàn nhẫn cuối cùng, gia đình của ông không được thông báo về cái chết của ông, và giấy báo tử được Trưởng trại ký 18 tháng sau ngày ông mất. Mười sáu năm sau ngày ông mất, di cốt của ông đã được gia đình đem về an táng tại quê nhà.

*****


Người lính già kể câu chuyện này thuộc một gia đình nông dân ở gần Phụng Hiệp. Thời trai trẻ, chỉ được học hành ít ỏi nhưng ông vui sống đời cày cấy bên thửa ruộng, con trâu như bao nhiêu người dân miền Nam chất phác khác. Lệnh Tổng động viên được ban ra, ông và người anh lớn sang Vĩnh Long đăng lính Nghĩa Quân, phục vụ dưới quyền của một người anh họ đang là Thiếu tá Quận trưởng của một quận tại đây.


Hai anh em ông tham gia vào mọi cuộc hành quân tuần tiểu, công tác bình định trong quận và được tiếng là gan dạ, dũng cảm. Trong một trận Việt Cộng tấn công vào quận lỵ, hai người đã đẫy lui nhiều cuộc xung phong và bảo vệ cho người anh họ Quận trưởng khi địch chen vào được phòng tuyến quận đường.

Chiến tranh chấm dứt hai anh em trở về làng cũ. Dù chỉ là những người lính thường, không chức tước nhưng tại quê hương cả hai đều bị trả thù tàn khốc. Con cái bị cấm đến trường học, vợ bị cấm buôn bán tại chợ. Gia đình túng quẩn chỉ còn trông cậy vào mấy công ruộng nhà. Nhưng đám người chiến thắng vẫn không để yên cho họ. Hai người bị kêu trình diện mỗi đêm tại trụ sở công an.

"Tụi nó không làm gì mình hết, chỉ bắt mình ngồi đó độ mươi, mười lăm phút hay một vài tiếng đồng hồ rồi cho về. Vừa đến nhà nằm xuống, chưa kịp ngủ thì nó lại xuống gọi lên. Có đêm tụi nó làm như vậy vài lần. Ngày lễ của tụi nó thì mình phải lên ngồi cả ngày ở đó. Riết rồi không còn sức lực làm lụng gì được. Bị hành hà quá đến nỗi chú nói: "Mấy ông có muốn bắn muốn giết tụi tui thì cứ làm chớ đày đọa làm chi như vầy". Nhưng tụi nó cũng không tha. Ruộng vườn cứ bán dần mà sống. Buồn quá, nhìn vợ con nheo nhóc mà không làm gì được chú chỉ còn biết mượn rượu giải sầu đến khi vướng phải bệnh ghiền lúc nào cũng không biết. Thấy anh em chú thân tàn ma dại, không làm gì được nữa tụi nó mới chịu tha."

"Cuộc đời của thằng lính thua trận như vậy đó con ơi!" Người lính già nấc lên, nước mắt chảy ra, nói với người cháu trong một cơn tỉnh ngắn. Mắt đứa cháu cũng cay xè, ươn ướt.

*****


Có một gia đình, cả hai vợ chồng đều là sĩ quan Quân Lực VNCH. Sau ngày 30/4/1975 cả hai người đều phải đi học tập cải tạo như bao nhiêu người lính khác của quân đội bại trận. Người chổng trình diện đi trước, người vợ chờ đi sau. Trong khi chờ đợi chị xin những người chiến thắng cho được ở lại để chăm sóc ba đứa con còn nhỏ vì không có người gởi gấm. Thật ra vào thời điểm lúc đó cũng chưa chắc đã người dám nhận. Lời khẩn cầu bị bác bỏ ngay, không được chấp nhận. Cũng vì "Với chánh sách khoan hồng của cách mạng chị chỉ đi học tập vài ngày rồi về thì có gì mà lo." Cả bốn mẹ con phải nhập trại vào Thành Ông Năm ở Hóc Môn.

Trại này được chia làm hai phía: bên dành cho những người lính VNCH nam, bên dành cho các nữ quân nhân VNCH, ngăn cách nhau bằng một hàng rào kẽm gai. Khẩu phần ăn dù đã ít ỏi nhưng chỉ được phát cho người mẹ vì các con không phải là thành viên chánh thức của trại. Biết được hoàn cảnh thương tâm đó, nhiều người bên trại nam đã cố gắng ném các vắt cơm nhỏ qua để nuôi các cháu nhỏ. Về sau được tin là người mẹ qua đời vì lao lực, và các cháu cũng không biết trôi giạt về đâu. Người cha vẫn biệt vô âm tín.

Người kể chuyện này là một trong những người đã từng ném vắt cơm tình nghĩa nuôi các cháu.


Bé Dương

Posted by: caoduy Apr 2 2010, 07:46 AM

cựu đại tá Phạm Bá Hoa
Cuộc Rút Quân Trên Đường Số 7
Ngày 17 Tháng 3 Năm 1975
(và những hệ lụy sau đó)

Dẫn chuyện.

Sau khi tỉnh Phước Long vào tay quân cộng sản ngày 7/1/1975, thủ phủ Ban Mê Thuột và tỉnh Darlac thất thủ ngày 11/3/1975, tình hình chiến sự Quân Đoàn II/Quân Khu II trở nên sôi động. Xin nhớ là Thỏa Hiệp Ngưng Bắn đã ký tại Paris ngày 27/1/1975 và hạ tuần tháng 3/1975 là có hiệu lực. Do vậy mà bầu không khí chính trị cũng sôi động không kém tình hình quân sự.
Lúc bấy giờ các vị lãnh đạo quốc gia và lãnh đạo quân đi liên quan đến những phản ứng sau đó, là:

- Tổng Thống: Nguyễn Văn Thiệu (Trung Tướng).
- Thủ Tướng: Trần Thiện Khiêm (Đại Tướng).
- Tổng Tham Mưu Trưởng: Đại Tướng Cao Văn Viên.
- Tham Mưu Trưởng B Tổng Tham Mưu, kiêm Tổng Cục Trưởng Tổng Cục Tiếp Vận: Trung Tướng Đồng Văn Khuyên. Ông được phép đưa thân phụ sang Tokyo chữa bệnh ung thư, nên không có mặt từ lúc đầu cuc rút quân. Đại Tá Phạm Kỳ Loan, Tổng Cục Phó, xử lý thường vụ chức vụ Tổng Cục Trưởng.
- Tư Lệnh Quân Đoàn II/Quân Khu II: Thiếu Tướng Phạm Văn Phú.
- Chỉ Huy Trưởng B Chỉ Huy 2 Tiếp Vận (Qui Nhơn): Đại Tá Bửu Khương.
- Tham Mưu Trưởng Quân Đoàn II, Đại Tá Lê Khắc Lý.
Lúc bấy giờ tôi là Tham Mưu Trưởng Tổng Cục Tiếp Vận.

Vào chuyện.

Ngày 14/3/1975, một buổi họp quan trọng tại Cam Ranh dưới quyền chủ tọa của Tổng Thống, nhưng người bạn tôi ở Phủ Thủ Tướng không rõ nôi dung mà chỉ áng chừng là vạch kế hoạch phản công chiếm lại Ban Mê Thuột. Rất tiếc là Trung Tướng Đồng Văn Khuyên chưa về, nên tôi với Đại Tá Phạm Kỳ Loan không biết gì hơn.

Ngày 15/3/1975, ngay đầu giờ buổi làm chiều, điện thoại reo:

- Đại Tá Hoa tôi nghe -

- Có ai ngồi gần anh không? -

- Dạ không, thưa Đại Tướng -

Đó là Đại Tướng Cao Văn Viên. Ông tiếp:

- Tuyệt đối là anh không cho ai biết lệnh này ngoài những sĩ quan trách nhiệm thi hành -

- Vâng, tôi rõ thưa Đại Tướng -

- Tổng Cục Tiếp Vận có bao nhiêu phi cơ vận tải C.130 khả dụng? -

- Thông thường thì sử dụng 2 hoặc 3 chiếc, nhưng trường hợp tối cần thiết có thể sử dụng được 8 hoặc 9 chiếc. Nhưng tôi sẽ hỏi bên Không Quân và sẽ trình lại Đại Tướng con số chính xác hơn, thưa Đại Tướng -

- Thôi được. Điều cần thiết là anh phải sử dụng tối đa vì đây là nhu cầu khẩn cấp. Anh liên lạc ngay với Quân Đoàn II, xem họ cần bao nhiêu chiếc thì cho họ bấy nhiêu, còn sử dụng vào công tác gì thì tùy họ. Nhiệm vụ kể từ ngày maị Anh rõ chưả -

- Thưa Đại Tướng, tôi rõ -

- Phần anh, anh chuyển các quân dụng đắt tiền ra khỏi Pleiku và muốn đem về đâu thì tùy anh-

- Vâng. Tôi thi hành, thưa Đại Tướng -

Tôi thuật lại cho Đại Tá Loan nghe, và cả Đại Tá Loan lẫn tôi, đều không suy đoán được là chuyện gì sắp xảy ra mà chúng tôi không được phép biết. Nếu chuẩn bị đánh nhau với quân cộng sản thì tại sao không để quân dụng lại mà thay thế số tổn thất? Nếu không đánh nhau,..... mà không đánh nhau là thế nàỏ Thật không hiểu nỗi!

Tổ chức mt quân đi, phải có hai yếu tố chính, là "con người và quân dụng". Quân dụng do ngành Tiếp Vận quản trị. Những gì trang bị cho mỗi quân nhân từ đỉnh đầu xuống đến gót chân, từ dinh dưỡng đến điều trị khi bị thương hay đau yếu, vấn đề mai táng và nghĩa trang, rồi doanh trại, phương tiện di chuyển, rồi súng đạn, xe tăng thiết giáp, đại bác hỏa tiển,...... đều là nhiệm vụ của ngành Tiếp Vận.

Ấy vậy mà Tiếp Vận lại không được quyền biết đến kế hoạch hành quân, ít nhất là đối với lệnh vừa rồi của Đại Tướng Tổng Tham Mưu Trưởng Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa !

Trong quân đi, chỉ có Trung Tướng Đỗ Cao Trí và Trung Tướng Ngô Quang Trưởng, là hai vị Tư Lệnh đại đơn vị đặt Tiếp vận vào đúng vị trí của ngành này mà thôị Điển hình là Trung Tướng Đỗ Cao Trí, Tư Lệnh Quân Đoàn III, đầu năm 1970, khi soạn kế hoạch hành quân sang lãnh thổ Cambodia tấn công các kho dự trữ tiếp vận của quân cng sản sát biên giới Việt Nam, sau khi quyết định ngày N, Trung Tướng Trí nêu câu hỏi với Trung Tá Trương Bảy (sau này là Chuẩn Tướng Cảnh Sát) Chỉ Huy Trưởng B Chỉ Huy 3 Tiếp Vận:

- Theo kế hoạch hành quân như đã trình bày, Tiếp Vận có chuẩn bị kịp không? Nếu không, Quân Đoàn sẽ lùi ngày lại".

Khi vị Tư Lệnh hỏi như vậy, cho dù chuẩn bị gấp rút cách mấy cũng phải thực hiện cho xong chớ đâu thể xin lùi ngày được. Đằng nào cũng phải vất vả, nhưng vất vả mà được biết đến vẫn vui lòng hơn.

Trước khi lên Pleiku nhận chức Tư Lệnh Quân Đoàn II, Thiếu Tướng Phạm Văn Phú điện thoại tôi:

- Anh Hoa à, tôi sắp sửa lên Quân Đoàn II, anh cho tôi mượn Trung Úy Thiêm một tuần để nó lên đó chọn hướng đặt bàn giấy giùm tôi nghe anh-

- Vâng. Tôi sẽ nói với anh Thiêm và Thiếu Tướng cứ liên lạc trực tiếp với anh ấy về những chi tiết cần thiết -

Lúc bấy giờ tôi là Cục Trưởng Cục Mãi Dịch (đồn trú ở Sài Gòn), và trong đơn vị tôi có Trung Úy Nguyễn Xuân Thiêm được nhiều người cho là giỏi tướng số tử vi và chữ ký. Và sau 5 ngày công tác riêng cho Thiếu Tướng Phú ở PleiKu trở về, Trung úy Thiêm nói với tôi:

- Thưa Đại Tá, tôi thấy vận số của Thiếu Tướng Phú hết rồi, nhiều lắm cũng chỉ tính bằng tháng chớ không tính bằng năm đâu -

- Anh có nói gì với Thiếu Tướng Phú không?-


- Dạ không. Vì sợ ổng mất tinh thần. Với lại có nói ra cũng không có cách gì giải được, thà không nói vẫn hơn -

- Nghî như anh cũng phải -

(Năm 1990, tôi được biết Trung Úy Nguyễn Xuân Thiêm định cư tại Australia ) Tôi nhớ, có một hôm Trung Tướng Đồng Văn Khuyên nói với tôi rằng, "Thiếu Tướng Phú tuổi con rắn, nên Tổng Thống cử lên Quân Đoàn II vì rắn thích hợp với núi rừng".

Trở lại lệnh của Đại Tướng Tổng Tham Mưu Trưởng. Tôi gọi lên PleiKu liên lạc với Đại Tá Lê Khắc Lý, Tham Mưu Trưởng Quân Đoàn II:

- Tôi Hoa đây anh Lý. Tôi được lệnh cấp C.130 cho anh nhưng không được biết là Quân Đoàn sử dụng vào công tác gì. Vậy anh có thể cho tôi biết để tôi tiện sắp xếp phi cơ theo đúng nhu cầu của anh không ? Vì chắc anh cũng biết là số phi cơ khả dụng của chúng tôi giới hạn lắm -

- Anh cứ đưa lên đây cho tôi, còn sử dụng vào công tác gì thì không thể nói được đâu- Lời của Đại Tá Lý.

- Đành vậỵ Nhưng anh cần bao nhiêu chiếc? Cần vào lúc nàỏ Và chuyển vận từ đâu tới đâủ

- Anh có bao nhiêu chiếc thì đưa lên tôi bấy nhiêu, và kể từ sáng mai (16/3/1975). Không trình có thể là từ Plei Ku đến Nha Trang hoặc Sàigòn -

- Vậy thì như thế nàỵ Sáng mai tôi cho lên anh 2 chiếc, trong khi 2 chiếc kế tiếp túc trực tại phi trường Tân Sơn Nhất và anh cần là cất cánh ngay, vì một lúc anh đâu sử dụng được 4 chiếc. Được không? -

- Được. 8 giờ sáng mai anh cho có mặt tại phi trường Cù Hanh nghe -

- Xong. Mình thỏa thuận như vậy nhé -

Tôi trình Đại Tá Loan là vẫn không biết được gì thêm ở Quân Đoàn IỊ Đại Tá Loan hỏi Chuẩn Tướng Trần Đình Thọ, Trưởng Phòng 3/B Tổng Tham Mưu, Chuẩn Tướng Thọ cũng không tiết l điều gì. Bên Không Quân xác nhận là có thể sử dụng tối đa 9 chiếc C.130, nhưng sau khi sử dụng như vậy thì các nhu cầu tiếp theo không thể thực hiện được ít nhất là mt tuần vì phải tu bổ lạị B Chỉ Huy Không Chiến, cơ quan điều đng phi cơ, đồng ý về thỏa thuận giữa tôi với Đại Tá Lý, nghĩa là 2 chiếc C130 cất cánh lên Pleiku thì 2 chiếc kế tiếp túc trực tại căn cứ Tân Sơn Nhất.

Sáng ngày 16/3/1975, B Chỉ Huy Không Chiến điện thoại tôi:

- Trình Đại Tá, trưởng phi cơ C.130 đang trên không phận phi trường Cù Hanh (Plei Ku), cho biết là không thể nào đáp xuống phi trường được, vì người ta đông không thể tưởng tượng nỗị Chẳng biết là chuyện gì xảy ra vì không liên lạc được dưới đất. Và hai chiếc C.130 đang chờ lệnh Đại Tá đó -

- Anh chuyển đến Trưởng phi cơ, hãy chờ tôi vài phút để tôi liên lạc với Quân Đoàn xem tình hình ra sao đã -

Gọi Quân Đoàn II và tôi nói chuyện với Đại Tá Lý:

- Phi cơ tôi đang trên không phận của anh đó, nhưng không thể đáp được. Nếu anh muốn họ đáp xuống thì anh phải giải toả sân bay giùm đi vì nếu chậm quá thì họ sẽ về lại Sài Gòn đó. Mà chuyện gì xảy ra vậy Anh? -

- Tại vì người ta tranh nhau chờ lên phi cơ mới có chuyện tràn ngập đường băng như vậỵ Để tôi cho Quân Cảnh giải toả, anh bảo phi cơ đáp xuống cho tôi đi -

- Thì phi hành đoàn đang chờ đường băng trống là đáp xuống, trừ khi anh không giải toả nỗị Anh nhớ ưu tiên cho Trung Tá Thời, Liên Đoàn Trưởng Yểm Trợ Tiếp Vận của tôi ở PleiKu, chở mt số kiện hàng quan trọng xuống Qui Nhơn hoặc Nha Trang à nghe -

Tôi lại nhờ B Chỉ Huy Không Chiến chuyển đến phi hành đoàn C.130. Và sau đó, phi cơ đáp xuống được tuy rất khó khăn vì đông nghẹt người là người hai bên đường băng. Để rồi một hình ảnh hỗn loạn chưa từng thấy -theo lời thuật của Trưởng phi cơ- là cả một rừng người chen lấn xô đẩy, thậm chí đạp lên nhau để tranh lên phi cơ, và hết sức khó khăn đến độ nguy hiểm, phi hành đoàn mới cho phi cơ cất cánh được.

Hóa ra là B Tư Lệnh Quân Đoàn chuyển xuống Nha Trang. Tôi trình ngay cho Đại Tá Loan vì ước tính là sắp đánh nhau với quân cộng sản rồị Ước tính này không phải là vô căn cứ, bởi vì cng sản đã chiếm thủ phủ Cao Nguyên, bây giờ chúng tấn công vào B Tư Lệnh Quân Đoàn II cũng là điều có thể xảy ra lắm chớ. Nhưng chúng tôi nhầm ...

Vì sáng ngày 17/3/1975, trong lúc 2 chiếc C.130 trên không phận Plei Ku thì điện thoại nhà tôi reo, hôm nay là chủ nhật nên tôi đi làm muộn:

- Đại Tá Hoa tôi nghe -

- B Chỉ Huy Không Chiến đây Đại Tá. Trưởng phi cơ cho biết là toàn thị xã Plei Ku hôm nay không có mt bóng sinh vật nào cả, và bây giờ phi hành đoàn xin phép về lại căn cứ -

- Anh hỏi lại phi hành đoàn giùm tôi, nếu sự thực hoàn toàn đúng như vậy thì tôi đồng ý phi cơ quay về. Xin nhớ, đây là trách nhiệm rất quan trọng nghe anh -

Tôi điện thoại qua nhà Đại Tá Phạm Kỳ Loan, và ngay sau đó Đại Tá Loan liên lạc Chuẩn Tướng Trần Đình Thọ (Trưởng Phòng 3/B Tổng Tham Mưu) nhưng Chuẩn Tướng Thọ vẫn không nhỏ được một giọt thông tin nào về tình hình đó cả. Tôi và Đại Tá Loan tức lắm, nhưng chúng tôi không có cách nào khác vì Trung Tướng Khuyên đi Tokyo chưa về. Có vẻ như chúng tôi bị coi như là những sî quan không đáng tin cậy thì phải, ít nhất cũng là không được tin cậy trong cuc hành quân này, dù rằng Đại Tá Loan đang là cấp chỉ huy cao nhất của ngành Tiếp Vận với gần 100.000 quân nhân công chức chuyên ngành và quản trị một khối lượng dụng cụ chiến tranh trên dưới 7 tỉ mỹ kim!

Tất cả các hệ thống liên lạc truyền tin bằng vô tuyến lẫn hữu tuyến của quân đi, cũng như hệ thống liên lạc bên hành chánh, đều không liên lạc được với bất cứ cơ quan đơn vị nào ở PleiKu cả. Đại Tá Bửu Khương (ở Qui nhơn) cũng không có tin tức gì khá hơn trong khi đoàn quân xa hơn 100 chiếc của Liên Đoàn 2 Vận Tải vẫn còn kẹt trên PleiKu vì quốc l 19 nối liền Qui Nhơn - Plei Ku bị quân cng sản chiếm giữ nhiều chặng. Một tình hình không thể hiểu nỗi ít nhất là đối với ngành Tiếp Vận chúng tôị Không biết tại sao lúc ấy chúng tôi không nghĩ đến giả thuyết nào khác, chẳng hạn như Quân Đoàn II vờ rút quân ra ngoài để thành phố bỏ ngỏ cho quân cộng sản tiến vào, và bất thình lình quật lại tấn công chúng ngay trong thành phố.

Còn về giả thuyết rút bỏ Cao Nguyên thì nhất thiết không thể có trong tư tưởng của bất cứ sĩ quan nào chớ chẳng riêng gì chúng tôị Cho dù một giả thuyết như vậy thôi cũng không có trong hàng sĩ quan cấp dưới, nhưng nó lại là một kế hoạch thật sự của hàng sĩ quan cấp Tướng lãnh đạo đất nước 20.000.000 dân, trong đó có một quân đi hơn 1.000.000 người!

Cả hai chúng tôi -Đại Tá Loan và tôi- không thông báo tình hình tệ hại đó cho bộ tham mưu Tổng Cục Tiếp Vận biết, trong khi chúng tôi hết sức lo lắng cho tất cả quân nhân nói chung và số phận của anh em trong ngành Tiếp Vận ở Plei Ku và Kon Tum nói riêng, vì chúng tôi không có bất cứ một thông tin nào về tình hình đó, kể cả nguồn cung cấp chính xác nhất là vị Tướng Trưởng Phòng 3 ngang hàng với cơ quan chúng tôi, và vị Tổng Tham Mưu Trưởng cấp trên của chúng tôi cũng vậỵ

Chiều 18/3/1975, điện thoại reo:

- Đại Tá Hoa tôi nghe -

- Khương đây anh Hoa- Đó là Đại Tá Bửu Khương, Chỉ Huy Trưởng B Chỉ Huy 2 Tiếp Vận, đồn trú tại Qui Nhơn.

- Anh có tin gì về anh em mình trên Plei Ku chưả -

- Liên Đoàn 2 Vận Tải mới liên lạc vô tuyến với đoàn xe bị kẹt trên Plei Ku rồi anh. Đoàn xe này đang cùng với hằng ngàn quân xa và dân xa rút bỏ Plei Ku và Kon Tum, đang di chuyển trên đường liên tỉnh số 7 để xuống Tuy Hòạ Toàn bộ lực lượng gồm nhiều đơn vị chiến đấu, cùng với Pháo Binh, Thiết Giáp, bị sa lầy sau khi vượt qua Cheo Reọ Phần thì đường hư cầu sập làm nhiều chiến xa M.48 và đại bác 175 cơ động lật xuống hố, phần thì các đơn vị cộng sản tấn công nhiều mặt, đã gây tổn thất nặng cho cả quân đi lẫn dân sự nhưng chưa thấy phản ứng của Quân Đoàn.


Anh em mất tinh thần lắm anh ơi! -

- Được rồị Bảo vệ đoàn quân và khi nào xuống đến Tuy Hoà, chắc chắn là trách nhiệm của Quân Đoàn. Bây giờ anh nên chuẩn bị tổ chức nhiều toán do một sî quan của Bộ Chỉ Huy Tiếp Vận chỉ huy và đặt tại Tuy Hoà, mỗi toán phụ trách một công tác, để khi đoàn quân xuống đến Tuy Hòa thì cấp phát ngay cho bất cứ đơn vị nào mà không cần theo thủ tục tiếp liệu thông thường, chỉ cần viết tay và ký nhận là đủ. Hàng mang theo cấp phát là: Lương khô đủ ăn 3 ngày, 1 bộ quần áo trận, đổ đầy xăng dầu cho xe chạy bánh và xe chạy xích. Toán Quân Y thì cấp thuốc cho các bệnh thông thường và cấp cứu đầu tiên. Anh thấy được không? -

- Được anh. Để tôi lo -

- Anh nói Liên Đoàn 2 Vận Tải ráng giữ liên lạc và khi có bất cứ tin tức gì về đoàn quân này thì anh cho tôi biết ngay nghe anh Khương-

Sở dĩ có đoàn xe hằng trăm chiếc bị kẹt ở Plei Ku, là vì sau khi Phước Long mất, Trung Tướng Đồng Văn Khuyên ra lệnh cho tôi thực hiện kế hoạch chuyển tiếp liệu loại 1 (lương thực thực phẩm), loại 3 (nhiên liệu), loại 5 (đạn dược chất nổ), lên Plei Ku dự trữ cho 20.000 quân phòng thủ trong 30 ngày mới bổ sung. Do vậy mà hằng ngày đoàn xe cả trăm chiếc đi đi về về giữa Qui Nhơn với Plei Ku để vận chuyển tiếp liệu từ Qui Nhơn lên Plei Kụ

Tôi sang văn phòng Đại Tá Loan, và sau đó tôi điện thoại lên Đại Tướng Tổng Tham Mưu Trưởng:

- Tôi Hoa đây anh Nguyện (Đại Tá Nguyễn Kỳ Nguyện, chánh văn phòng), anh cho tôi trình vấn đề gấp với Đại Tướng -

- Anh chờ tôi một chút -

- Tôi đâỵ Anh có chuyện gì vậỷ -

- Thưa Đại Tướng, tôi Hoa đây -

- Có việc gì vậỷ -

- Vài phút cách đây, Đại Tá Bửu Khương, Chỉ Huy Trưởng B Chỉ Huy 2 Tiếp Vận, cho tôi biết về đoàn quân rút bỏ Plei Ku và Kon Tum đang bị sa lầy ... (tôi thuật lại chi tiết mà tôi và Đại Tá Khương đã nói với nhau).

- Anh có chắc là đúng như vậy không? -

- Từ chổ đoàn xe bị kẹt đến Đại Tá Khương như thế nào thì tôi không dám chắc, nhưng từ Đại Tá Khương đến tôi là hoàn toàn chính xác, thưa Đại Tướng -

- Thôi được. Anh đừng nói với ai nữa nghe -

- Vâng -

Đại Tá Loan và tôi đều ngẩn ngơ về câu sau cùng của Đại Tướng Tổng Tham Mưu Trưởng. Chúng tôi ngẩn ngơ vì không hiểu tại sao tình hình đến như vậy mà vẫn muốn giấu kín chúng tôi nữa! Vài phút sau đó, Chuẩn Tướng Trần Đình Thọ điện thoại tôi:

- Cưng ơi (Chuẩn Tướng Thọ thường gọi tôi như vậy), cưng có liên lạc với đoàn xe trên đường số 7 hả? -

- Tôi không trực tiếp liên lạc nhưng Liên Đoàn 2 Vận Tải của chúng tôi đã liên lạc được với đoàn xe chở tiếp liệu lên PleiKu và bị kẹt trên đó, nay thì cùng trong đoàn quân sa lầy mà vừa rồi tôi đã trình Đại Tướng -

- Có. Đại Tướng mới gọi anh đâỵ Cưng cứ biết vậy thôi nghe -

Tôi có biết chút ít về đường liên tỉnh số 7 này, từ đoạn PleiKu vào đến Cheo Reo và xuống đến Cung Sơn. Vì cuối năm 1955 -lúc bấy giờ tôi đang là Thiếu Úy, Đại Đi Trưởng thuc Tiểu Đoàn Khinh Quân 510- toàn b Tiểu Đoàn chúng tôi cùng với Tiểu Đoàn Khinh Quân 507 và 527, di chuyển từ Vỉnh Long lên Cao Nguyên và đồn trú tại Cheo Reo, để thành lập Trung Đoàn 35 B Binh trong hệ thống tổ chức Sư Đoàn Khinh Chiến 12. B Tư Lệnh Sư Đoàn đồn trú tại PleiKụ Các Tiểu Đoàn được cấp phiên hiệu như sau: Tiểu Đoàn 507 thành Tiểu Đoàn 1/35, Tiểu Đoàn 510 chúng tôi thành Tiểu Đoàn 2/35, và Tiểu Đoàn 527 thành Tiểu Đoàn 3/35. Vì các đơn vị yểm trợ tiếp liệu và hành chánh tài chánh đồn trú ở Plei Ku, nên chúng tôi thường xuyên đi lại giữa Cheo Reo với PleiKu bằng đường liên tỉnh số 7 và một đoạn quốc lộ 14. Sở dĩ đoạn đường từ ngã ba quốc l 14 với liên tỉnh l 7 -tên địa phương là Mỹ Thạch vào đến Cheo Reo còn sử dụng được, là vì trong chiến tranh giữa thực dân Pháp với cộng sản 1945-1954 (lúc đó cộng sản núp dưới tên Việt Minh), Cheo Reo là cứ điểm quân sự của Pháp, nên đường này được tu bổ vì nó là "con đường huyết mạch" của cứ điểm.

Còn đoạn từ Cheo Reo xuống Cung Sơn và Tuy Hoà, quân đi Pháp không sử dụng nên không tu bổ gì cả. Khi Trung Đoàn chúng tôi đến Cheo Reo, thì xác những chiếc thiết giáp của Pháp còn ngổn ngang tại đó, còn chiếc cầu bắc ngang Sông Ba thì tồi tệ hơn bất cứ chiếc cầu tồi tệ nàọ Thuở ấy "rất là hoà bình", nên chúng tôi thường đi săn trên đường từ Cheo Reo xuống đến Cung Sơn, chỉ cần thận trọng một chút thì xe jeep vẫn bò qua chiếc cầu tồi tệ ấy được. Trên đoạn đường này, chiếc xe jeep của chúng tôi chỉ gọi là "bò" chớ không thể gọi là chạy được vì mặt đường giữa vùng rừng già heo hút này hầu như không còn gì để gọi là con đường nữạ

Giữa năm 1969, lúc ấy tôi là Đại Tá, tháp tùng Trung Tướng Nguyễn Văn Là, đến thăm các đơn vị tại Cheo Reo và các quận lân cận, con đường bên kia Sông Ba được tu bổ đôi chút. Và nếu đoạn đường tiếp nối xuống Cung Sơn để ra Tuy Hoà (tỉnh Phú Yên) không được tu bổ thường xuyên, mà Quân Đoàn II quyết định sử dụng cho đoàn quân hơn 10.000 người cùng với trên dưới 2.000 quân xa, dân xa, và chiến xa hạng nặng triệt thoái, quả là tạo được bất ngờ đối với địch, nhưng phải nói là quá liều lĩnh! Bất ngờ, nhưng con đường có sử dụng được hay không, lại là vấn đề trước mặt của Quân Đoàn II nói chung, và của bộ chỉ huy hành quân cuộc hành quân lui binh này nói riêng.

Chiều tối hôm sau thì Trung Tướng Đồng Văn Khuyên từ Tokyo (Nhật Bản) về đến. Sau khi nghe chúng tôi trình bày về tình hình từ ngày ông vắng mặt đến nay, ông nói sáng mai sẽ trình diện Tổng Thống với Đại Tướng (Tổng Tham Mưu Trưởng), chắc là sẽ có tin tức rõ ràng hơn.

Và đây là những tin tức đó:

"Sau khi mất Ban Mê Thuột, áp lực của quân cộng sản rất mạnh. Tổng Thống nhận định là không đủ khả năng bảo vệ toàn bộ Cao Nguyên trong khi Ban Mê rút bỏ Plei Ku, Kon Tum, Phú Bổn, để đem lực lượng về phản công lấy lại Ban Mê Thuột. Tổng Thống giao cho Thiếu Tướng Phạm Văn Phú, Tư Lệnh Quân Đoàn II, nhiệm vụ thực hiện cuc hành quân triệt thoái khỏi 3 tỉnh đó, nhưng phải giữ bí mật tối đa và bảo vệ toàn vẹn lực lượng (có lẽ vì bảo mật tối đa mà Tổng Cục Tiếp Vận chúng tôi không được cho biết gì cả). Thiếu Tướng Phú trình kế hoạch là rút theo đường liên tỉnh số 7, dù rằng con đường này không sử dụng từ lâu nhưng đạt được yếu tố bất ngờ đối với lực lượng cộng sản.

Thiếu Tướng Phú đề nghị Tổng Thống thăng cấp Chuẩn Tướng cho Đại Tá Phạm Duy Tất, và Chuẩn Tướng Tất sẽ là Chỉ Huy Trưởng cuc hành quân lui binh nàỵ Lời đề nghị được Tổng Thống chấp thuận tại chổ".

Lúc bấy giờ, Đại Tá Phạm Duy Tất đang là Chỉ Huy Trưởng Biệt Động Quân/Quân Đoàn IỊ

Hết giờ buổi chiều khá lâu, bộ tham mưu Tổng Cục Tiếp Vận chỉ còn nhân viên trực hoạt đng. Trung Tướng Khuyên gọi tôi lên văn phòng (ông ngồi ở văn phòng Tham Mưu Trưởng/Bộ Tổng Tham Mưu, trên tòa nhà chánh), và ông đưa tôi xem một xấp không ảnh (ảnh chụp từ trên phi cơ) đã được giải đoán đầy đủ. Toàn bộ xấp không ảnh cho thấy đoàn xe không phải theo một hình dài mà là một hình gần như tròn, vì khi phần đi đầu bị kẹt thì những chiếc sau cứ lấn qua bên trái hay bên phải với hy vọng tìm được lối đi, nhưng càng lấn vào rừng thì càng không lối thoát, và cứ như thế mà cả đoàn xe quá nhiều đó đã tạo nên dáng như vậỵ Ghi chú bên cạnh những khoanh tròn bằng ngòi bút của chuyên viên giải đoán không ảnh, có gần 800 xe đã bị thiêu hủỵ Nếu như giải đoán viên không ảnh chính xác hay ít ra cũng gần như vậy, thì chỉ mới 4 ngày dấn thân vào đường liên tỉnh số 7 mà số xe bị tổn thất trên dưới 1/3 trong tổng số xe các loại, quả là rất nặng. Trong số tổn thất đó có Tiểu Đoàn Pháo Binh 175 ly cơ đng và Trung Đoàn Chiến Xa hạng nặng M48". Đây là hai loại vũ khí mới được Hoa Kỳ viện trợ năm 1973 bằng cách các đơn vị pháo binh và xe tăng của họ chỉ rút người về nước và để toàn bộ chiến cụ đó lại cho quân đội chúng tạ

Những bài học chiến thuật trong trường Võ Bị cũng như trường Đại Học Quân Sự (hậu thân của Viện Nghiên Cứu Quân Sự Đông Dương của Pháp và là tiền thân của trường Chỉ Huy Tham Mưu Cao Cấp) đều thừa nhận rằng, trong các cuộc hành quân thì hành quân rút lui (hay triệt thoái, hay lui binh) là nhiều hiểm nguy hơn các cuộc hành quân khác, vì đơn vị "đưa lưng" về phía địch. Khi tấn công thì trước mặt là địch và sau lưng là hậu tuyến, còn trong rút lui thì trước mặt lại là hậu tuyến mà sau lưng trở thành tiền tuyến.

Nguy hiểm là vậỵ Nguyên tắc căn bản của bài học "lui binh" là phải có mt lực lượng hành quân giao tiếp để bảo đảm an toàn phía trước mặt (hậu tuyến), còn lực lượng lui binh thì tự bảo vệ phía sau lưng (tiền tuyến), ngoài ra phải được Không Quân quan sát và yểm trợ hỏa lực nữạ

Với cục hành quân giao tiếp chậm chạp từ Tuy Hòa lên, đoàn quân triệt thoái ngày càng tan tác trên đường lui binh vô cùng hỗn loạn vì bị quân Việt cộng liên tục phục kích, tập kích. Khi về đến Tuy Hoà thì tổn thất đến nỗi không còn khả năng thực hiện kế hoạch phản công chiếm lại Ban Mê Thuột được nữạ Số dân thường bị chết dọc đường nhiều không kém số thương vong của quân đị Chết vì súng đạn, chết vì xe cộ tranh giành lối đi mà gây tai nạn bừa bãi, chết vì tranh nhau miếng ăn nước uống, chết vì cướp giật, ..v..v..

Rút bỏ 3 tỉnh Cao Nguyên là Plei Ku, Kon Tum, và Phú Bổn, những tưởng bảo toàn được lực lượng gồm một phần của Sư Đoàn 23 B Binh, các Liên Đoàn Biệt Động Quân, Pháo Binh, Thiết Giáp, Công Binh, Truyền Tin, và các ngành khác, để phản công chiếm lại thủ phủ Ban Mê Thuột, nhưng rồi toàn bộ Cao Nguyên miền Trung bỗng dưng rơi vào tay quân cộng sản mt cách nhẹ nhàng. Tôi nói "bỗng dưng", vì rút bỏ Plei Ku từ đêm thứ bảy 16 rạng ngày chủ nhật 17/3, mà đến 3 giờ 15 phút chiều thứ tư 20/3/75 tín hiệu của Truyền Tin tại B Tư Lệnh Quân Đoàn II mới ngưng hoạt động. Đại Tá Cục Trưởng Cục Truyền Tin nói với tôi như vậỵ Điều này có thể là lúc đó quân cộng sản mới tiến đến và phá hủy máy móc hoặc tắt máy, cũng có thể là quân cộng sản chưa chiếm nhưng vì máy phát điện hết nhiên liệu nên cả hệ thống đều ngưng hoạt động. Cho dù ở vào trường hợp nào đi nữa, thì rõ ràng là quân cng sản mà mình tưởng nó bao vây hay sắp sửa bao vây Plei Ku, nhưng thật ra chúng còn ở tận đâu đâu nên mãi 4 ngày sau -đó là thời gian sớm nhất- chúng mới vào chiếm B Tư Lệnh Quân Đoàn, trong khi những Sư Đoàn của chúng ở càng xa PleiKu về hướng Nam và Đông Nam thì khoảng cách càng gần với đoàn quân triệt thoái hơn, do dó mà thiệt hại của đoàn quân nặng nề chưa từng thấy trong hơn 20 năm chiến tranh!

Một thất bại vô cùng đau đớn cho những người cầm súng, nhất là những người cầm súng dưới quyền chỉ huy của vị Tư Lệnh đã từng xông pha trận mạc. Thiếu Tướng Phạm Văn Phú, khi còn là sĩ quan cấp Úy cấp Tá trong hàng ngũ quân đi Liên Hiệp Pháp lẫn trong quân lực Việt Nam Cộng Hòa, đã có tiếng là cấp chỉ huy can đãm, không lùi bước bất kể chiến trận gay go nghiêng ngã như thế nàọ Nay, với chức vụ Tư Lệnh Quân Đoàn II, liệu có phải là hơi quá tầm lãnh đạo chỉ huy của ông không? Hay là quyền lực hoặc khả năng của ông bị điều gì đó giới hạn? Thiếu Tướng Phạm Văn Phú đã tự tử ngay sau ngày 30/4/1975. Tôi đến chùa Vĩnh Nghiêm (Sài Gòn) vào ngày 2/5/1975 và chào tiễn biệt ông vào cõi vĩnh hằng giữa hoàn cảnh đau thương của đất nước, dân tộc!

Năm 1960, trong thời gian tôi học tại Trường Đại Học Quân Sự (hậu thân của Viện Nghiên Cứu Quân Sự của Quân Đi Viễn Chinh Pháp), tôi đọc được một tập tài liệu, có nhận định rằng: "Trong chiến tranh Việt Nam, ai chiếm giữ được Cao Nguyên miền Trung thì người dó sẽ nắm phần chiến thắng". Chắc chắn rằng, những vị Tướng của chúng ta đang nắm quyền lãnh đạo quốc gia và lãnh đạo quân đi đều biết tài liệu đó, nhưng có thể các vị bị chính trị đẩy Cao Nguyên ra khỏi tầm tay chăng?

Ngược dòng thời gian, thượng tuần tháng 5/1954, Điện Biên Phủ do 13.000 quân của Pháp trấn giữ, đã thất thủ làm rúng động toàn bộ quân viển chinh Pháp tại Đông Dương và rúng đng cả nước Pháp. Và hiển nhiên là sự thất trận này đã đưa nước Pháp đến tình trạng mất toàn bộ Đông Dương gồm Việt Nam, Cam Bốt, và Làọ Hơn 20 năm sau -tháng 3/1975- toàn bộ Cao Nguyên miền Trung vào tay quân cộng sản, làm rúng động toàn quân và toàn dân Việt Nam Cộng Hòạ Và liệu sự thất bại này có phải là nguyên nhân dẫn đến toàn bộ Việt Nam Cộng Hòa vào tay quân cộng sản từ ngày cuối tháng 4/1975 không? Dù gì đi nữa thì sự thể đã là như vậy rồi!

Tình trạng hỗn loạn bi đát trong cuộc hành quân lui binh trên đường liên tỉnh số 7, nếu chưa phải là nguyên nhân chính, cũng là khởi đầu cho sự hỗn loạn trong các cuộc hành quân lui binh của các Sư đoàn 1, 2, 3, 22, 23 B Binh, Nhẩy Dù, Thủy Quân Lục Chiến, Biệt Đng Quân, Hải Quân, Không Quân, dọc các tỉnh duyên hải từ Quảng Trị , Huế, Đà Nẳng, đến Quảng Nam, Quảng Tín, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Cam Ranh.

Trước ngày cuối tháng 3/1975, thì từ Quảng Trị đến Cam Ranh đều bỏ ngỏ. Tôi nói "bỏ ngỏ" vì không có Tiểu Khu nào hay Trung Đoàn, Sư Đoàn, Quân Đoàn nào, phòng thủ chống lại quân cng sản, hoặc nếu có chống trả như Sư Đoàn 3 B Binh tại sườn Tây Đà Nẳng cũng chỉ trong thời gian ngắn ngủi là rút lui, còn lại là rút đi trước khi quân cng sản đến!

Trong số những vị Tướng Tư Lệnh đại đơn vị thuc Quân Đoàn I và Quân Đoàn II rút khỏi khu trách nhiệm của những vị đó, tôi luôn tự hỏi về thái độ của Trung Tướng Ngô Quang Trưởng, Tư Lệnh Quân Đoàn I/Quân khu Ị Tôi được tiếp xúc với ông qua những công tác "chống đảo chánh" từ năm 1965 khi ông là Tư Lệnh Phó Sư Đoàn Nhẩy Dù. Chính vì hiểu ông mà tôi tự hỏi như vậỵ Bởi trong cuộc tấn công của quân cộng sản hồi Tết Mậu Thân đầu năm 1968, Huế và nhất là trong khuôn viên thành ni, nơi có bản doanh cùng một số đơn vị của Sư Đoàn 1 B Binh đồn trú, đã bị chúng chiếm giữ trong 3 tuần lễ. Lúc bấy giờ, Chuẩn Tướng Ngô Quang Trưởng (cấp bậc lúc ấy) là Tư Lệnh Sư Đoàn nàỵ

Cuộc phản công chiếm lại từng khu vực trong thành ni Huế rất cam go với tổn thất đáng kể, Chuẩn Tướng Trưởng đã chứng tỏ quyết tâm tiêu diệt quân cộng sản hay ít nhất cũng phải đánh bật chúng ra khỏi Huế trong thời gian ngắn nhất, khi ông đứng nghiêm chỉnh ở chân cột cờ với lễ phục và huy chương biểu tượng cho các chiến công của ông, Chuẩn Tướng Trưởng đã kêu gọi quyết tâm của quân sĩ dưới quyền ông hãy vì danh dự và trách nhiệm đối với tổ quốc dân tộc. Qua lời kêu gọi đầy trách nhiệm cùng với nhiệt tâm của ông, chính là quyết tâm của vị Tư Lệnh cùng quân sĩ chiến đấu, đã thúc đẩy cuc phản công của Sư Đoàn đến chiến thắng vẻ vang. Đành rằng trong cuộc hành quân phản công này, có sự chiến đấu yểm trợ của quân lực Hoa Kỳ, nhưng Sư Đoàn 1 Bộ Binh Việt Nam vẫn là lực lượng chính.

‘Mùa Hè Đỏ Lửa’ năm 1972, Trung Tướng Ngô Quang Trưởng (đã thăng cấp) đang là Tư Lệnh Quân Đoàn IV/Quân khu IV vùng đồng bằng Cửu Long, được Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu cử giữ chức Tư Lệnh Quân Đoàn I/Quân Khu I và tức tốc lên phi cơ ra Đà Nẳng nhận chức. Một vị Tướng như thế, tôi nghĩ, ông không thể để Đà Nẳng vào tay quân cộng sản gần như êm thắm như vậy! Xin nhớ, Trung Tướng Ngô Quang Trưởng gốc là binh chủng Nhẩy Dù, và binh chủng này là một trong những binh chủng rất lì với chiến trận.

Nhưng sự thể đã diễn ra như vậy, ắt phải có điều gì đằng sau quyết định rút bỏ thành phố cảng quan trọng của miền Trung. Và chỉ có Trung Tướng Ngô Quang Trưởng mới có thể hiểu đến tận cùng điều ấy mà thôị

Ngày 14/1/1995, tôi gặp anh Nguyễn Thành Trí trong chợ Hong Kong ở Houston, bạn tôị Anh là cựu Đại Tá, Tư Lệnh Phó Sư Đoàn Thủy Quân Lục Chiến, và Sư Đoàn này đặt dưới quyền sử dụng dài hạn của Quân Đoàn I từ sau trận chiến Mùa Hè Đỏ Lửa năm 1972.

Dưới đây là lời thuật của cựu Đại Tá Trí về những ngày cuối tháng 3/1975, trong lúc anh và b chỉ huy hành quân Sư Đoàn Thủy Quân Lục Chiến ở khu vực Non Nước, Đà Nẳng: ‘’Khoảng 5 giờ chiều ngày 28 tháng 3 năm 1975, quân cộng sản tấn công vào Sư Đoàn 3 B Binh ở sườn Tây Đà Nẳng, và chỉ vài giờ chống trả là Sư Đoàn rút lui, tạo khoảng trống bên sườn của Thủy Quân Lục Chiến, và các đơn vị co về bản doanh Sư Đoàn (Thủy Quân Lục Chiến). Thiêu Tướng Bùi Thế Lân, Tư Lệnh Sư Đoàn Thủy Quân Lục Chiến, đã rời khỏi Sư Đoàn và lên chiến hạm của Hải Quân (Việt Nam) từ lúc chiềụ Nhưng trước khi đi ông có đến gặp Trung Tuóng Ngô Quang Trưởng xin quyết định vì tình hình rất nghiêm trọng, nhưng Trung Tướng Trưởng không nói gì cả. Lúc này bên cạnh Thiếu Tướng Bùi Thế Lân có ông Tổng Lãnh Sự Hoa Kỳ tại Đà Nẳng, ông ta có mang theo máy vô tuyến cầm tay loại nhỏ và chốc chốc ông ta nói vị trí của ông với ai ở đâu đó tôi (tức cựu Đại Tá Trí) không rõ. Thiếu Tướng Bùi Thế Lân nói với tôi rằng: Ông Tổng Lãnh Sự khuyên ổng (tức Thiếu Tướng Lân) nên bảo toàn lực lượng, nhưng Thiếu Tướng Lân không nói điều này với Trung Tướng Trưởng.

‘’Khoảng nửa đêm 28 rạng 29/3/1975, có tiếng động cơ trực thăng xuống bãi đáp bên cạnh, sĩ quan trực chạy ra đón và hướng dẫn phái đoàn vào bộ chỉ huy hành quân Sư Đoàn Thủy Quân Lục Chiến, gồm các vị: Trung Tướng Ngô Quang Trưởng, Chuẩn Tướng Khánh (tôi không biết họ) Tư Lệnh Sư Đoàn 1 Không Quân (đồn trú tại Đà Nẳng), Đại Tá Phước (cũng không biết họ) Không Đoàn Trưởng Không Đoàn 51/Sư Đoàn 1 Không Quân, Đại Tá Nguyễn Hữu Duệ, Tỉnh/Thị Trưởng Thừa Thiên/Huế, và Đại Úy sĩ quan tùy viên của Trung Tướng Trưởng. Vào b chỉ huy, sau khi Trung Tướng Trưởng liên lạc với các đơn vị và được biết đã rút lui an toàn (tức bỏ Đà Nẳng), Trung Tướng Trưởng nói với các sĩ quan cùng đi theo ông:

- Bây giờ thì các anh hãy tự thoát, còn tôi, tôi đi theo Thủy Quân Lục Chiến- ‘’Trung Tướng Trưởng vừa nói xong thì gần như cùng một lúc, Chuẩn Tướng Khánh, Đại Tá Phước, Đại Tá Duệ, cùng chào Trung Tướng Trưởng và lên trực thăng cất cánh ngaỵ Khoảng 6 giờ sáng ngày 29/3/1975, sĩ quan vào trình tôi là chiến hạm đang tiến vào để đón các đơn vị Thủy Quân Lục Chiến. Tôi đến trình Trung Tướng Trưởng:

- Thưa Trung Tướng, tôi không biết do lệnh từ đâu mà chiến hạm đang chờ đón tôi và các đơn vị Thủy Quân Lục Chiến. Vậy Trung Tướng nên đi với chúng tôi ngay bây giờ, thưa Trung Tướng-

‘’Sau một lúc chần chừ như có ý không muốn rời Đà Nẳng, ông đứng dậy cùng đi với tôị Nhưng vì chiến hạm không vào sát bờ được, cũng không có tàu nhỏ để từ bờ ra chiến hạm, nên tất cả đều lội nước, và khi mực nước lên đến ngực cũng là lúc trèo lên tàụ Sau khi mọi người lên chiến hạm, lúc ấy tôi trông thấy Đại Tá Hường (Nguyễn Xuân Hường), Tư Lệnh Lữ Đoàn 1 Kỵ Binh đã có mặt trên tàụ

Chiến hạm lui ra khơi nhưng chưa chạy, có vẻ như chờ lệnh hay chờ ai đó.

‘’Vài tiếng đồng hồ sau, chiếc trực thăng chở các sĩ quan rời khỏi bộ chỉ huy hành quân Sư Đoàn Thủy Quân Lục Chiến lúc nửa đêm qua, đã quay trở lại, không rõ là do thời tiết xấu hay vì lý do gì đó, và cả ba vị là Chuẩn Tướng Khánh, Đại Tá Phước, với Đại Tá Duệ, cùng lội nước ra chiến hạm. Vẫn là chiến hạm đang có Trung Tướng Trưởng trên đó. Tôi thấy sự chia tay đêm qua sao mà thản nhiên quá, thản nhiên đến mức không có vẻ gì có chút tình cảm đọng lại trong giây phút chia tay đó làm tôi cảm thấy khó chịụ (lời của Phạm Bá Hoa: thuật chuyện đến đây đôi mắt anh Trí đỏ hoe, chực phát khóc! Rõ ràng là anh đang xúc động!)

Sau phút im lặng vì xúc đng, cựu Đại Tá Nguyễn Thành Trí thuật tiếp:

‘’Tôi nhờ ông Hạm Trưởng để 3 sĩ quan này ở phía trước hầu tránh cho Trung Tướng Ngô Quang Trưởng trông thấy e không đẹp lòng nhaụ Mãi đến quá trưa, chiến hạm mới rời vùng biển Đà Nẳng và trực chỉ Cam Ranh. Giữa chiến hạm với B Tư Lệnh Hải Quân giữ liên lạc vô tuyến chặt chẻ, nên khi chiến hạm vừa đến vịnh Cam Ranh thì nhận được công điện của Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệụ Theo đó thì Tổng Thống ra lệnh cho tất cả lên bờ, chỉ riêng Trung Tướng Trưởng vẫn ở trên chiến hạm và về Sài Gòn ngaỵ Tôi thắc mắc nếu muốn Trung Tướng Trưởng về Sài Gòn ngay thì tại sao Tổng Thống hay B Tổng Tham Mưu không cho phi cơ ra Cam Ranh đón mà lại bảo đi bằng tàủ Lúc đó Trung Tướng Trưởng nói là ông đi theo Thủy Quân Lục Chiến chớ không về Sài Gòn. Đến khi Thiếu Tướng Phạm Văn Phú, Tư Lệnh Quân Đoàn II một đại đơn vị hầu như đã tan rã sau cuc hành quân lui binh thảm bại, ông từ Nha Trang vào Cam Ranh khuyên Trung Tướng Trưởng nên về Sài Gòn theo lệnh Tổng Thống. Và Trung Tướng Ngô Quang Trưởng, Tư Lệnh Quân Đoàn I đã theo chiến hạm về Sài Gòn’’.

Đến đây là hết lời thuật của cựu Đại Tá Nguyễn Thành Trí, Tư Lệnh Phó Sư Đoàn Thủy Quân Lục Chiến.

Với lời thuật trên đây của cựu Đại Tá Trí, tôi nghĩ rằng: rất có thể là các vị Tư Lệnh tại Quân Đoàn I từ binh chủng Bộ Binh, Nhẩy Dù, Thủy Quân Lục Chiến, đến quân chủng Hải Quân, Không Quân, và cũng có thể ngay cả Trung Tướng Ngô Quang Trưởng, Tư Lệnh Quân Đoàn I, đã nhận được lời khuyên ‘bảo toàn lực lượng’ như Thiếu Tướng Bùi Thế Lân đã nhận của ông Tổng Lãnh Sự Hoa Kỳ tại Đà Nẳng cũng nên? Không chừng chiến hạm vào gần bờ để đón Thủy Quân Lục Chiến cũng từ ‘lời khuyên’ của ông Tổng Lãnh Sự nữa chăng! Vì rõ ràng là cựu Đại Tá Trí không hề biết lệnh xuất phát từ đâu mà. Và phải chăng với ‘lời khuyên’ đó đã dẫn đến các vị có quân có quyền trong tay lần lượt rời khỏi đơn vị hoặc chỉ huy đơn vị triệt thoáỉ Điều này tôi không rõ, nhưng có điều quí vị đều rõ là Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn I và Đà Nẳng vào tay quân cộng sản quá dễ như khi vào B Tư Lệnh Quân Đoàn II ở PleiKu vậy!

Tối ngày 6/9/2003, khi vợ chồng tôi dự tiệc cưới tại Washington DC, chúng tôi ngồi chung bàn với cựu Trung Tướng Ngô Quan Trưởng, và cựu Phó Đề Đốc Hồ Văn Kỳ Thoại, tôi có ý định hỏi Trung Tướng Trưởng về điều thắc mắc của tôi, nhưng vì cựu Phó Đề Đốc Thoại lại đưa vấn đề cuộc đảo chánh ngày 1/11/1963 hỏi tôi nên tôi mãi nóí chuyện với ông, để rồi cuối cùng không còn thì giờ xin lời tâm sự từ cựu Trung Tướng Ngô Quang Trưởng.

Bây giờ xin mời quí vị quay nhìn vào số lượng đồng bào chạy loạn được các loại tàu chở từ Huế và Đà Nẳng xuôi Nam và đưa ra đảo Phú Quốc tạm trú. Phú Quốc thuc tỉnh Kiên Giang mà tỉnh lỵ là Rạch Giá, nằm ngay cửa ngỏ vào vịnh Thái Lan. Số đồng bào chạy loạn này do Bộ Xã Hội phụ trách nuôi ăn trong khi chờ biện pháp giải quyết chung. Bộ Xã Hội yêu cầu Tổng Cục Tiếp Vận giúp họ tiếp tế mỗi ngày 20.000 phần cơm và phi cơ đưa ra Phú Quốc cung cấp cho đồng bàọ Trung Tướng Đồng Văn Khuyên bảo tôi lo giúp B Xã Hị Tôi điện thoại lên Trung Tâm Huấn Luyện Quang Trung, xin tiếp chuyện với Thiếu Tướng Trần Bá Di, Chỉ Huy Trưởng Trung Tâm này:

- Hoa đây Anh. Có việc này xin nhờ Anh và hi vọng Anh tiếp tay được- Xin lỗi quí vị, tôi xưng hô như vậy với Thiếu Tướng Trần Bá Di, vì chúng tôi thân nhau từ lâụ

- Việc gì mà coi bộ quan trọng vậy anh?

- Tại Phú Quốc hiện có khoảng 20.000 đồng bào của các tỉnh miền Trung chạy vào tạm trú, bên B Xã Hi nhờ quân đi nấu cơm , vắt lại từng vắt, và dùng phi cơ quân sự đưa ra Phú Quốc cho đồng bàọ Chuyện này là chuyện hằng ngày nghe Anh. Gạo thì B Xã Hi cung cấp. Anh liệu Trung Tâm có thể giúp được không?

- Được chớ. Chuyện chung mà. Nhưng chừng nào thì tụi tôi nấủ

- Ngay hôm naỵ để mai là chuyến tiếp tế đầu tiên do quân đi nhận giúp. Vậy Anh cho mượn gạo hôm nay nghe, và mai chúng tôi chở gạo đến Anh đủ một tuần, sau đó tính tiếp.

- Được. Tôi cho nấu ngaỵ Khi xong, tôi cho anh haỵ

- Xin cám ơn Anh -

- Cái gì mà anh cám ơn. Mỗi người mỗi đơn vị phải góp phần trách nhiệm của mình chớ anh -
Thế là từ hôm ấy, cơm vắt được đưa ra Phú Quốc bằng phi cơ phi cơ tiếp tế cho đồng bào tạm trú tại đó. Nhưng rồi tình hình ngày càng xấu thêm . . . . ./.

*****
Houston, cuối Đông 2003-2004
Bài viết này trích từ quyển Đôi Dòng Ghi Nhớ ấn hành năm 1994, 1995, 1998, và tôi đang chuẩn bị để nhà xuất bản ấn hành lần 4 vào mùa hè 2004 này, sau khi bổ túc do những điều mà cựu Đại Tướng Trần Thiện Khiêm và cựu Đại Tướng Cao Văn Viên cho biết thêm.

Posted by: caoduy Apr 24 2010, 07:18 AM

Huỳnh Quốc Phú còn một số bài, như:

Chuyện Người Phi Công

(Kể lại sau 33 năm không còn bay bổng)

Lời nói đầu:

Tôi không phải là một người lính bại trận. Những cấp chỉ huy và lãnh đạo của tôi đã làm cho tôi thành một kẻ chiến bại. Tôi rất yêu, tuy nhiên không cảm thấy thích thú khi kể về đời lính của mình, ngay cả kể với vợ con. Kể thế nào đây khi chồng của em mang tiếng là bỏ chạy. Ba của các con “on the losing side”. Tôi không cam tâm. 7 năm lính, 33 năm tỵ nạn, cứ tưởng rằng những hình ảnh đời lính đã chìm trong quyên lãng, nhưng không, nó vẫn nằm đó, ray rứt. Sau cùng, với số vốn văn chương còm cõi vì đã hao mòn sau hơn 30 năm cày 2 jobs và overtime trên mảnh đất quê hương thứ 2 này, tôi quyết định sẽ cởi ra hết những gì chất chứa trong lòng: Tôi không phải là một kẻ chiến bại.

Tháng 4 năm 1974, tôi được lệnh thuyên chuyển từ Cần Thơ ra Pleiku. Tôi là người sinh ra và lớn lên ở miền tây, tuy nhiên ra đi là một điều mừng rỡ, một phần vì thích phiêu lưu vùng đất lạ, một phần là tránh được những ông chỉ huy gìa nua, quan liêu và thích nịnh bợ của đơn vị ở Cần Thơ. Một điều không vui là mình phải bỏ lại những bóng hồng của đất Tây Đô, bỏ lại Liên là người tôi yêu nhất. Liên ơi, anh hẹn sẽ trở về...

Pleiku nằm trên cao nguyên của dãy Trường Sơn. Xứ của lính. Đi đâu cũng thấy lính. Những người lính từ những miền đất khác nhau đều có mặt ở đây cũng như tôi. Tôi cảm thấy mình hội nhập vào vùng đất mới một cách dễ dàng. Ra đến đây là đến tận cùng rồi, đâu còn phải sợ đổi ra chỗ nào xa xôi hơn nữa, ai cũng nghĩ vậy. “Em Pleiku má đỏ môi hồng, ở đây buổi chiều quanh năm mùa đông”. Bài hát này tôi đã nghe đến cả triệu lần, từ nhà, đến quán cà phê, đến đài phát thanh.v.v... Nghe đến phát ngấy, mà vẫn phải nghe. Tuy nhiên “Đi dăm bước, trở về chốn cũ” điều đó rất đúng và không thể có từ ngữ nào diễn tả hay hơn được vì thành phố Pleiku tương đối nhỏ. Dĩ nhiên, chuyện đầu tiên của những người lính xa nhà là mình phải đi xem thử em gái Pleiku có má đỏ môi hồng, đúng như những lời ca tụng trong bài hát hay không...

Đơn vị mới của tôi là Phi Đoàn Trực Thăng Chiến Thuật 229 đóng tại phi trường Cù Hanh. Danh hiệu của phi đoàn là Lạc Long. Một vài thằng trong đơn vị dí dỏm diễn nghĩa rằng Lạc Long là con rồng đi lạc. Vài thằng khác lại cho rằng Lạc Long là con rồng ăn đậu phọng thì mới đúng. Tôi thấy cả hai lối diễn nghĩa đều hay nên cũng dí dỏm cho rằng, vì con rồng ăn đậu phọng, phê quá, nên đi lạc!

Phi vụ đầu tiên của tôi tại vùng đất cao nguyên này là đi quan sát vòng đai phòng thủ của Quân Đoàn 2, trong đó bao gồm khu vực phòng thủ của phi trường Cù Hanh và tiểu khu Pleiku. Đó là một thông lệ để những hoa tiêu vừa mới thuyên chuyển tới từ những vùng chiến thuật khác làm quen với khu vực. Vùng trời Pleiku thật đẹp, địa hình cao nguyên khác hẳn với vùng đồng bằng. Nơi đây có núi, có rừng, có những đám mây vất vưởng trên những sườn đồi. Nói đúng ra đó là một bức tranh phong thủy, so với vùng đồng bằng thì chỉ thấy một mặt đất bằng phẳng với những sông ngòi chằng chịt và những ruộng lúa dài vô tận. Tôi nhớ hoài, Minh người trưởng phi cơ trong phi vụ đó, cũng là người bạn cùng khóa của tôi ở quân trường Thủ Đức, đã hướng dẫn tôi đi xem... Thượng tắm. Đó là những thác nước lộ thiên, nơi mà những người Thượng ở chung quanh Pleiku dùng làm nguồn nước cung cấp cho cả buôn và dùng để tắm. Hắn ta bay thật thấp để cho tôi có thể nhìn thật rõ. Thú thật thì tôi cũng chỉ thấy loáng thoáng một vài người đang tắm, họ thấy phi cơ bay thấp quá thì cứ đứng yên và quay mặt vào vách đá. Tuy nhiên để làm hài lòng Minh, tôi cũng tỏ vẻ thích thú nói là... “Thấy rồi, thấy rồi!”. Hắn ta khoái chí như là đã làm tròn bổn phận của một hướng dẫn viên yêu nghề.

Trận chiến vùng cao nguyên năm 1974 tương đối yên tĩnh. Những trận đụng độ lớn không có xảy ra. Địch ở nơi địch, ta ở nơi ta. Tuy nhiên sau này tôi mới biết đó là thời gian chuẩn bị cho một sự việc trọng đại sắp xảy ra. Những phi vụ đổ những toán Lôi Hổ vào vùng địch để lấy tin tức vẫn diễn ra đều đặn. Những phi vụ này thường làm cho thần kinh rất căng thẳng, tuy nhiên hầu hết là an toàn chạy trở ra. Một trong những phi vụ mà tôi nhớ mãi suốt đời là khi chúng tôi nhận lệnh đổ một toán sáu người lính Lôi Hổ. Địa điểm: vào khoảng mười cây số ở phía đông Tân Cảnh, ngay trung tâm hậu cần của Việt Cộng. Nhiệm vụ của họ là đặt mìn trên con đường tiếp vận của địch từ Tân Cảnh về Ba Tơ và hai mươi phút sau đó, chúng tôi sẽ đón họ lên ở cùng một địa điểm nơi mà họ đã được đổ xuống. Sau khi vị Thiếu Tá chỉ huy biệt đội Lôi Hổ thuyết trình xong, tôi và người phi công đi cùng nhìn nhau, ánh mắt rất căng thẳng. Mặc dù chúng tôi chẳng nói với nhau một lời, tuy nhiên chúng tôi biết rằng đây là một trò chơi đùa với tử thần. Thông thường, để có yếu tố bất ngờ, trực thăng sẽ đón những toán Lôi Hổ này trở về một vài ngày sau đó và ở tại một địa điểm khác. Tuy nhiên trong phi vụ này, hai mươi phút sau, chúng tôi phải trở lại đón họ lên, mà lại ở cùng một địa điểm đã đổ họ xuống. Vì thế, chúng tôi không còn lợi dụng được vào yếu tố bất ngờ nữa, Việt Cộng sẽ chuẩn bị súng ống chờ đợi. Quả nhiên, hai mươi phút sau chúng tôi trở lại, sáu người lính Lôi Hổ vừa chạy về phía phi cơ vừa bắn ngược về phía sau. Việt Cộng bắn ra tới tấp từ những lùm cây, từ những ngôi nhà cất ngụy trang dưới những tàng cây lớn và đồng thời từ một toán truy nã sát phía sau những người lính Lôi Hổ này. Tiếng đạn AK47 nổ chát chúa từ ba hướng nhắm vào chúng tôi. Trên cao, những chiếc trực thăng võ trang yểm trợ cho bãi đáp cũng bị đại liên phòng không của địch bắn theo ráo riết. Sau khi sáu người lính Lôi Hổ lên được phi cơ, chúng tôi cất cánh một cách vội vã về hướng không có Việt Cộng. Sức chịu đựng của động cơ đã được sử dụng tới mức tối đa, hầu giúp mọi người thoát ra ngoài vùng nguy hiểm càng nhanh càng tốt. Trên đường trở ra, hai khẩu đại liên M60 của phi cơ và sáu người lính Lôi Hổ vẫn tiếp tục bắn xối xả vào những lùm cây hai bên, cho đến khi phi cơ hoàn toàn xa tầm súng của Việt Cộng. May mắn là không có ai bị thương hoặc chết, tuy nhiên về đến bãi đáp B-15 ở Kontum, chúng tôi đếm được từ đầu đến đuôi phi cơ tất cả là sáu vết thủng của đạn. Đã nói mà, đạn tránh mình, chứ mình làm sao tránh được đạn.

Sáng ngày 10 tháng 3 năm 1975, tin thành phố Ban Mê Thuột bị mất trong đêm đã làm mọi người bàng hoàng. Hầu hết quân và dân đều không tưởng tượng rằng nó có thể mất vào tay Việt Cộng một cách dễ dàng và nhanh chóng như vậy. Cuộc chiến vùng cao nguyên bắt đầu bùng nổ từ đây. Tất cả những nỗ lực quân sự của Quân Đoàn 2 đều chú tâm về đó. Một cuộc di chuyển quân vĩ đại và cấp tốc được diễn ra. Hàng trăm chiếc trực thăng, trong đó có cả những đơn vị tăng phái từ những Sư Đoàn Không Quân 1, 3 và 4, đến để di chuyển Trung Đoàn 44 và 45 của Sư Đoàn 23 từ căn cứ Hàm Rồng về giải cứu Ban Mê Thuột. Hàm Rồng là một căn cứ ở phía nam Pleiku khoảng hai mươi cây số. Mặc dù đó là một căn cứ của bộ binh, tuy nhiên rất nhiều nhân viên phi hành trong Không Quân biết đến, bởi vì nơi đóng quân của Sư Đoàn 23 bộ binh này là một ngọn núi nhỏ, mà từ trên cao nhìn xuống, nó giống hệt như một bộ phận kín đáo và đẹp đẽ nhất của người đàn bà, đó là một tuyệt kỹ của thiên nhiên. Đối với những phi cơ cánh quạt, ngọn núi này rất quan trọng, vì đó là điểm xác định vị trí của mình trước khi đáp xuống phi trường Cù Hanh. Cho nên nhiều chàng dí dỏm chỉ ngọn núi đó nói rằng: nếu không thấy ...cái đó (của người đàn bà,) thì không thể nào đáp được...

Mặt trận Ban Mê Thuột rất gay cấn, số quân nhân hai Trung Đoàn 44 và 45 quyết tâm trở về lấy lại Ban Mê Thuột, bởi vì đó là nơi bản doanh của Sư Đoàn 23 của hai Trung Đoàn này trấn đóng. Mọi người nghĩ rằng nếu Việt Cộng chiếm, thì chỉ mất công đánh lấy lại như những lần khác. Tuy nhiên, hai ngày sau, phi trường Cù Hanh tại Pleiku bắt đầu bị địch pháo kích bằng hỏa tiễn 122 ly. Tình hình thật ra cũng chẳng có gì quá khẩn cấp, đánh giặc mà, ai cũng nghĩ rồi sẽ qua đi. Tuy nhiên lệnh Quân Đoàn 2 di tản chiến thuật, Sư Đoàn 6 Không Quân di tản về Nha Trang, tiếp theo đó những tin tức lan truyền tới tấp, lòng quân và dân bắt đầu hỗn loạn. Liên tỉnh lộ 7 nối liền Pleiku, Phú Bổn, Tuy Hòa dọc theo con sông Ba, sẽ là con đường rút quân của Quân Đoàn 2. Liên tỉnh lộ này đã bị bỏ hoang từ nhiều năm. Quân Đoàn 2 sử dụng con đường này với hy vọng là nhờ vào yếu tố bất ngờ, có thể Việt Cộng không truy kích kịp. Tuy nhiên đoạn đường này dài đến ba trăm cây số và đã bị hư hại nhiều theo năm tháng, nhất là những cây cầu bắt ngang sông Ba. Trước đó vài tháng, trong một phi vụ chở Thiếu Tướng Phú tư lệnh Quân Đoàn 2 từ Pleiku về Nha Trang, ông đã ra lệnh cho chúng tôi bay thật thấp dọc theo con đường này để ông quan sát và ông cũng đã quan sát con đường này rất nhiều lần trong những chuyến bay tương tự như vậy trước đó.

Đơn vị của chúng tôi di tản về Nha Trang. Tại đây tôi gặp lại Tùng, người bạn gái vừa mới quen tại Pleiku. Tùng là người Huế, làm y tá cho bệnh viện Pleiku. Nàng có một giọng nói êm ả của một người con gái đất thần kinh. Tội nghiệp thân gái dặm trường, bơ vơ giữa một rừng người di tản.

Tôi đã giúp đưa nàng về Sài Gòn. Sau đó chúng tôi có gặp lại nhau một tuần trước ngày mất nước. Nàng ngỏ lời xin đi theo khi đơn vị của tôi di tản xuống Cần Thơ. Tuy nhiên, vì không duyên số, nên chuyện đó không thành... Bi chừ em ra sao? Má vẫn còn đào? Cho anh gửi về em một chút tình vấn vương kỷ niệm...

Đơn vị của chúng tôi đóng ở Nha Trang vài ngày, thì được lệnh di chuyển xuống Phan Rang vì căn cứ Nha Trang quá chật hẹp. Hàng ngày phi đoàn của chúng tôi vẫn trở lên tiếp viện cho mặt trận Ban Mê Thuột và Tuy Hòa.

Tại mặt trận Ban Mê Thuột, sau khi trực thăng di chuyển hai Trung Đoàn 44 và 45 của Sư Đoàn 23 xuống Phước An để giải cứu Ban Mê Thuột, tuy nhiên không hiểu vì lý do gì mà tất cả những đơn vị chiến đấu đều đi thụt lùi về phía Khánh Dương. Sau này tôi mới biết là ông Thiệu đã ra lệnh rút lui mặc dù quân sĩ sẵn sàng chiến đấu. Trong một phi vụ bốc một toán dân và quân di tản ở trong rừng về, tôi đã chửi thề khi thấy một ông Đại Úy Biệt Động Quân ở trong đó. “Đ.M mấy cha đánh giặc gì mà cứ bỏ chạy?” Không ngờ vị Đại Úy này phản ứng một cách giận dữ: “Đ.M tụi này đang chiếm lại Ban Mê Thuột thì có lệnh rút lui”. Lúc đó tôi mới giật mình và linh cảm có một việc gì trọng đại sắp xảy ra. Cảnh hỗn loạn chết chóc làm hoang mang tất cả mọi người.

Trong một phi vụ khác, sau khi tôi bốc một số người chạy lạc trong rừng về phi trường Khánh Dương, một người đàn bà trong số những người đó không chịu xuống phi cơ. Người xạ thủ của tôi báo cáo là tại vì mình không bốc được con gái của bà ta nên bà ta không chịu xuống. Ông trời ơi! trong tình trạng hỗn loạn như vậy thì làm sao tôi có thể biết được người nào là con bà ấy đây. Thoạt đầu tôi giận dữ, la hét trên intercom, tuy nhiên tôi đã giữ được bình tĩnh vì tôi cảm thấy rằng đó là một sự mất mát lớn lao của một người mẹ. Tôi nói với người xạ thủ là bảo bà ấy xuống đi, mình sẽ đi đón con của bà ta. Tôi bay trở lại vị trí đã bốc người đàn bà trước đó, đón tất cả số người còn lại trở về phi trường Khánh Dương. Tôi nghĩ rằng trong đám người ấy chắc là có cô con gái của người đàn bà đó, cũng như tôi hy vọng là tôi đã làm tròn lời hứa với một người đàn bà, đúng hơn là một người mẹ vĩ đại. Ngoài ra cũng tại phi trường Khánh Dương, tôi đã nghe chuyện một người mẹ khác, tâm trí thất thần vì đã thất lạc sáu đứa con trong cuộc di tản, trong khi trên tay vẫn còn cầm một chai sữa.

Trở lại liên tỉnh lộ 7 từ Phú Bổn về Tuy Hòa, tình trạng hỗn loạn còn tệ hại hơn nhiều. Đoạn đường này đã bị hư hại nhiều nơi, đã làm cuộc di chuyển bị đình trệ. Cuộc hành trình của đoàn người di tản bắt đầu từ Pleiku và chỉ có một đơn vị thiết vận xa về đến Tuy Hòa chín ngày sau đó, phần còn lại của đoàn người vẫn còn kẹt lại. Việt Cộng đã quấy phá dọc đường, nhất là chúng đóng chốt ở trong đồn Đại Hàn cách Tuy Hòa hai mươi cây số, nơi mà trước kia những đơn vị Đại Hàn đã đồn trú. Biệt Động Quân với sự yểm trợ của Không Quân cố gắng đánh bật chúng ra, tuy nhiên sự di chuyển của đoàn người đều bị chậm hẳn lại. Ngày sau cùng, chúng tôi được lệnh của thượng cấp dùng trực thăng đón số người di tản. Với mục đích là đem quân và dân về Tuy Hòa càng nhiều càng tốt, mỗi trưởng phi cơ được toàn quyền hành động và tùy cơ ứng biến theo ý của mình.

Trên con đường di tản này, tôi đã chứng kiến những cảnh chết chóc khốn khổ tận cùng của người dân và người lính. Cướp bóc, đói khát, kiệt sức, kể cả một câu chuyện, một người cha đã bịt miệng đứa con nhỏ của mình cho đến chết chỉ vì sợ đứa bé khóc sẽ bị Việt Cộng khám phá ra chỗ ẩn núp của mình. Cũng trên con đường này, tôi đã khám phá ra rằng tôi là một người có trái tim, tôi đã đi cứu người, tôi cứu người vì tôi xúc động trước cảnh khổ đau của những người khác. Phải nói rằng với bảy năm trong quân ngũ, vào sinh ra tử và với một chiến thương bội tinh, những điều đó chẳng làm cho tôi hãnh diện, bởi vì đó là những việc tôi bị bắt buộc phải làm theo lệnh của thượng cấp. Đôi lúc tôi còn cố tình làm ra vẻ gan lỳ để chứng tỏ với đồng đội là mình không phải là kẻ hèn nhát, mặc dù cũng có những lúc run sợ. Tuy nhiên trong lần cứu những người di tản này, tôi đã tình nguyện làm, tôi cứu người không phải vì đó là một cái lệnh bắt buộc, cũng không phải để chứng tỏ mình là một anh hùng hảo hán, tôi cứu người vì tôi xót xa trước sự đau khổ tận cùng của đồng bào.

Tôi đã cứu người và bất chấp tất cả sự nguy hiểm của chính bản thân mình khi tôi xuống bốc một toán người lạc ở giữa rừng, nơi mà địa thế với những cây cao bao quanh. Tôi đã đem họ ra khỏi khu rừng ấy về đến Tuy Hòa. Tôi đã sử dụng quá độ sức chuyên chở của chiếc phi cơ, điều mà sách vở về kỹ thuật của Mỹ khuyên không nên làm như vậy. Tôi tưởng rằng tôi đã bị rớt xuống giữa rừng cùng với khoảng năm mươi người hành khách già trẻ bé lớn. Tuy nhiên cũng nhờ một sự nhiệm mầu, một ngọn gió đã nâng con tàu của tôi qua khỏi đầu ngọn cây. Bởi vì một vài em nhỏ bị đè bẹp ở dưới đám đông khi mọi người chen chúc nhau lên phi cơ, tôi vội vàng đáp ngay xuống một giòng suối gần đó để sắp xếp lại hành khách. Tôi đã đem những người này về đáp tại dinh ông tỉnh trưởng Phú Yên. Tôi tắt máy, bước xuống phi cơ và đứng nhìn số hành khách rời máy bay hầu như vô tận. Lúc ấy quả thật tôi đã cố tình đáp xuống dinh ông tỉnh trưởng Phú Yên thay vì xuống phi trường Tuy Hòa, với mục đích là để cho ông tỉnh trưởng Phú Yên thấy rõ tình trạng bi thảm của người dân và người lính, đồng thời cũng để nghỉ một lát hầu lấy lại bình tĩnh vì thấy mình vừa thoát chết.

Cũng trong ngày đó, chúng tôi tiếp tục đón những người di tản về Tuy Hòa. Tôi và những đồng đội của tôi trong đơn vị thừa hiểu rằng Việt Cộng đã trà trộn rất nhiều trong đoàn người này, tuy nhiên chúng tôi đã bất chấp những sự nguy hiểm trước mắt, vẫn xuống đón những người di tản về. Một người đàn ông mặc quần áo dân sự, tôi nghĩ đó là một người lính, khi vừa leo lên được phi cơ, anh ta đã vỗ vai và báo cho tôi biết rằng Việt Cộng đang ở dưới đất. Tôi biết nhưng tôi đã không bỏ chạy bởi vì tôi nghĩ rằng, nếu Việt Cộng bắn trong khi chúng tôi đang cứu người thì bọn họ quả thật là thất nhân tâm, tuy nhiên trong lúc cất cánh đã có một vài tiếng súng bắn vói theo. Thật tình mà nói cái anh Việt Cộng bắn vói theo đó cũng còn có lương tâm, bởi vì nếu như hắn cố tình bắn trong khi chiếc phi cơ còn đang ở cách mặt đất không đầy một thước, thì chúng tôi và tất cả những hành khách trên phi cơ đều không thể nào thoát được sự nguy hiểm.

Cũng trong chuyến này, trên đường trở về Tuy Hòa, để được nghỉ tay, tôi giao cần lái lại cho Thành, người hoa tiêu phụ. Tôi có bảo anh ta là xuống đón thêm một ít người nữa ở một vị trí khác cho thật đầy một chuyến. Không ngờ lần này một tên Việt Cộng lẫn lộn trong đám đông, đã bắn thật vào phi cơ làm một bà lão bị thương ở cánh tay và người cơ phi tên Đại của tôi bị thương ở bàn tay. Tôi chụp lấy cần lái từ tay Thành, rút một cuộn băng cứu thương từ trong túi áo mưu sinh đang mặc trên người đưa cho anh ta để cầm máu cho Đại và vội vàng bay thẳng về Tuy Hòa. Trong trường hợp bình thường, tôi đã ở lại bắn chết tên Việt Cộng vô lương tâm này bởi vì tôi đã nhận diện được hắn và lúc đó hắn ta đang ở trên một bãi cát giữa giòng sông. Với hai khẩu đại liên M60 trang bị trên phi cơ thì chắc chắn rằng hắn ta không thể nào thoát chết được. Tuy nhiên tôi rất là tức giận đã không làm được việc đó vì chiếc phi cơ đã chở quá nặng, không còn sức để xoay trở được, hơn nữa bà lão và người cơ phi bị thương cần được đem về Tuy Hòa để cứu cấp.

Trên đường trở về Tuy Hòa, trên tần số vô tuyến, tôi nhận được tin một chiếc trực thăng võ trang của chúng tôi cũng bị trúng đạn. Chiếc trực thăng này đang yểm trợ Biệt Động Quân, nơi mà đơn vị đang cố gắng đánh bật cái chốt của Việt Cộng ở trong đồn Đại Hàn ra. Họ cũng đang vội vã trở về Tuy Hòa vì người xạ thủ của chiếc đó bị trúng đạn rất nặng ở ngực.

Tại bệnh viện Tuy Hòa, lúc đó tôi là một người điên, đồng đội của tôi đã đổ máu, tuy nhiên tôi đã cảm động trước sự tận tình cứu chữa của một vị Trung Úy bác sĩ Quân Y tại đây, nhờ vậy tình trạng thương tích của Đại và người xạ thủ của chiếc trực thăng võ trang tạm thời ổn định, sau đó chúng tôi đã mang cả hai về hậu cứ. Nghe nói vị bác sĩ này cũng có thân nhân trong đoàn người di tản từ Pleiku về. Thành thật cám ơn bác sĩ, lúc hoạn nạn mới biết tình huynh đệ chi binh. Bầu trời Tuy Hòa nắng ấm, tuy nhiên, đối với tôi lúc đó là một địa ngục trần gian trong đó bao gồm những sự chết chóc, máu đổ thịt rơi. Ai đã gây nên cảnh tượng tang thương như thế này?

Chúng tôi đã mang một số lớn những người di tản này về đến Tuy Hòa, tuy nhiên số người thất lạc ở trong rừng cũng như những người không theo kịp đoàn người còn rất đông. Tôi tiếc rằng, sự đóng góp vào việc cứu đoàn người này của chúng tôi vẫn chưa thật sự hoàn tất mặc dù mình đã tận lực. Ngoài ra tình hình chiến sự thay đổi quá nhanh, chúng tôi không thể làm gì hơn được nữa. Lúc ấy tôi chỉ cầu mong rằng, có một đấng thiêng liêng nào đó với một phép lạ nhiệm mầu, để biến hóa cho mọi người trở lại một cuộc sống bình thường như là không có chuyện gì xảy ra...

San José, CA. Jan, 2008.

Lời nói cuối:

Văn chương luộm thuộm,

Chính tả trật lất,

Hiền nội ê đầu vì phải ê...đít (edit)...Cảm tạ nàng...

Lạc Long Huỳnh Quốc Phú

Posted by: caoduy Apr 27 2010, 04:30 PM

Đại Tá Trịnh Tiếu

Không phải mãi hai ngày sau người Mỹ mới biết lý do đằng sau vụ di tản rút quân bỏ miền Trung. Vào buổi tối ngày 17.3.1975, tại bữa cơm đãi một số Viên Chức cao cấp Mỹ và Việt Nam tại nhà ông Thomas Polgar, Trưởng CIA, ở Sài Gòn, Tướng Ðặng Văn Quang Cố Vấn An Ninh của Tổng Thống Thiệu, đã lật trang sử khi giải thích quyết định của ông Thiệu. Rất giống người Nga tiêu diệt đội quân của Nã Phá Luân vào năm 1812 bằng cách bỏ đất để câu giờ hầu chấn chỉnh tổ chức quật ngược thế cờ, Tướng Quang cho rằng quyết định của ông Thiệu đi theo chiến lược đó sẽ đánh bại quân Bắc Việt. Tướng Quang nói ‘’Có thể mùa mưa sẽ giúp chúng tôi như thể Ðại Tướng mùa Đông đã giúp người Nga’’.

Tại Cao Nguyên Trung Phần, dân chúng không chờ giải thích. Họ thấy rõ quá rồi nên tự lo lấy.Khi quân Bắc Việt pháo kích Kontum, con đường dẫn xuống Pleiku tràn ngập dân di tản chạy trốn pháo kích. Trong khi các Ðơn Vị Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa bắt đầu rời các vị trí ở Pleiku và các phi cơ vận tải bay lên bay xuống phi trường suốt ngày đêm, người dân biết ngay đến lúc chạy theo Quân Ðội.

Vào đêm Chủ Nhật, một đoàn xe vận tải dài thòng âm thầm rời khỏi Pleiku từng cái một đèn sáng choang. Phóng viên Nguyễn Tư nghĩ nó ‘’giống như một đoàn xe đi chơi cuối tuần trở về nhà’’. Phía sau, những tiếng nổ lớn phát ra từ các kho đạn bị phá và bầu trời đen nghịt khói từ các bồn xăng đốt cháy.

Trong khi đoàn xe tiến về hướng Nam tung lên những đám bụi đỏ mờ mịt, từng đoàn người dân đi bộ dài như rắn bò hai bên Ðường Quốc Lộ song song với đoàn quân xa. Một vị Nữ Tu Công Giáo nhớ lại ‘’trẻ thơ và trẻ em được chất lên xe bò và người kéo đi. Mọi người đều hoảng hốt. Người ta cố thuê mướn xe bằng mọi giá’’. Trong ba ngày 16, 17, 18, tháng ba, cuộc di tản di chuyển êm thắm khỏi Pleiku và giữa các đoàn quân xa là hàng trăm dân sự đi theo cuộc di tản. Và cũng từ đó bắt đầu một đoàn công voa di tản đầy máu và nước mắt.

Ði được nửa đường tiến ra Duyên Hải, đoàn xe bị khựng lại để cho Công Binh Quân Ðoàn II cố làm xong chiếc cầu nổi ngang qua sông Ea Pa cách đèo Cheo Reo (Phú bổn) vài cây số. Tướng Phạm Văn Phú tiên liệu hai ngày sẽ sửa xong con Ðường số 7 nhưng mãi ba ngày vẫn chưa sửa xong cây cầu. Ðến chiều tối ngày 18.3, xe cộ và lính tráng đã đi được ba ngày và một đám dân tỵ nạn khổng lồ bị khựng lại dọc theo con đường và dồn cục tạm nghỉ ở chung quanh châu thành Tỉnh Phú Bổn. Cái châu thành nhỏ bé cheo leo này làm sao cung cấp đủ nhu cầu cho đoàn di tản này, nhiều người bỏ nhà ra đi chỉ có bộ đồ trên người.

Vì hoảng sợ, địch đe dọa phía sau, đói khát và có những băng lính không còn Cấp Chỉ Huy nữa sanh đạo tặc, đoàn người đòi cứ tiến đi không cần biết hậu quả ra sao. Trước tình thế hỗn quân hỗn quan này, các giới chức lãnh đạo không thể nào thuyết phục dân chúng và điều động xe cộ vũ khí thành một phòng tuyến phòng thủ. Và y như xảy ra khi quân Ðức bao vây khóa chặt Paris năm 1940, dân châu thành cũng chạy trốn, làm tắc nghẽn mọi con đường, Quân Ðội không thể nào di chuyển để bảo vệ họ trước kẻ địch. Tình hình đe dọa hỗn loạn. Cần phải có những bàn tay tổ chức. Nhưng Tướng Lê Duy Tất vẫn còn ở Pleiku với đoàn hậu vệ Biệt Ðộng Quân, trong khi Ðại Tá Lý bị kẹt ở giữa đoàn xe, đã phải bỏ xe đi bộ đến Bộ Chỉ Huy ở Cheo Reo.

Khi Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa bắt đầu di chuyển xuống Quốc Lộ số 7, Tướng cộng sản Văn tiến Dũng cũng đã bị đánh lừa theo kế hoạch của Tướng Phú. Trước khi khởi sự chiến dịch 275, Dũng đã chỉ vẽ nhiều lần cho tư lệnh sư đoàn 320 về những con Ðường Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa không thể nào dùng nó như là lối thoát sau cùng. Tuy nhiên, sau khi nghe tin Tây Phương nói dân chúng đang bỏ Pleiku, các chuyến bay từ Pleiku về Nha Trang tấp nập và Hà Nội đánh tín hiệu ngày 16.3 báo cho biết Bộ Tư Lệnh Quân Ðoàn II đã di tản về Nha Trang, Dũng mới bắt đầu nghĩ lại xem có con đường nào khác cho địch quân rút được không.

Ðến 4 giờ chiều cùng ngày, công điện của Hà Nội đến báo, tình báo Bắc Việt báo một đoàn xe dài từ Pleiku tiến về phía Nam xuống Ban Mê Thuột. Tin này làm cho Tướng cộng sản bối rối. Phải chăng Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa phản công hay là chạy trốn? Tình báo của Dũng cho ông ta câu trả lời ngay sau đó, đúng như tình hình diễn biến ở trên. Ðến lúc này bộ chỉ huy cộng sản mới dở bản đồ ra, chiếu đèn pin và dùng kiếng phóng đại dò tìm địch quân. Kiểm điểm lại, Tướng Dũng và Tướng Kim Tuấn, tư lệnh sư đoàn 320, mới biết bị Tướng Phú lừa ngay trước mắt, Tướng Dũng khiển trách Tướng Kim Tuấn, đồng thời phối trí các đơn vị di chuyển về tụ điểm Quốc Lộ 7 để tiêu diệt đoàn công voa di tản về Tuy Hòa.

Ðoàn xe Quân Dân miền Nam cầu mong sao cho thời gian chậm lại để đi kịp về miền biển không bị cộng sản tấn công. Nhưng không kịp nữa, khi màn đêm buông xuống ngày 18.3 lúc đoàn xe kẹt ở Cheo Reo, quân cộng sản bắt đầu pháo kích vào đám đông dân di tản. Họ hết còn bí mật nữa và kẻ thù ở trong tầm tay. Ðêm ngày 18.3, những đơn vị tiền phong của sư đoàn 302 đụng độ với đoàn xe Quân Ðoàn II ở Cheo Reo. Cùng lúc các đơn vị khác đụng độ với Ðoàn Quân hậu bị Liên Ðoàn 6 Biệt Ðộng Quân ở Thị Trấn Thành An ngã tư Quốc Lộ 14 và Quốc Lộ 7. Ðại Tá Lý đi bộ mãi rồi cũng tới Bộ Chỉ Huy Cheo Reo kịp lúc để giúp điều động Tiểu Ðoàn 23 Biệt Ðộng Quân vào vị trí phòng thủ chống các cuộc xung phong của quân Bắc Việt ở lối vào Thị Trấn phía Tây. Ðồng thời, pháo binh Bắc Việt rót vào. Ðoàn xe cái đầu ở Cheo Reo nhưng cái đuôi vẫn còn ở Pleiku. Việt cộng tha hồ pháo kích. Sáng hôm sau, xác chết và xác bị thương lính tráng và dân nằm la liệt trên Ðường Phố Cheo Reo (Phú Bổn) cùng với hàng trăm xe cộ bị phá hủy hoặc bỏ rơi. Một phi công trực thăng Không Quân Việt Nam báo cá ‘’Khi tôi bay thấp, tôi có thể nhìn thấy hàng trăm xác chết nằm rải rác dọc theo con đường cạnh các xe còn cháy’’.

Mặc dù lực lượng cộng sản đã chiếm được Phi Trường Phú Bổn, Tiểu Ðoàn 23 Biệt Ðộng Quân vẫn còn giữ được lối vào châu thành và cây cầu phía Nam sửa xong. Ðây là một cú cải tử hoàn sinh, Ðại Tá Lý và các Cấp Chỉ Huy của ông có cơ hội ra lệnh cho đoàn xe lên đường trở lại với 2.000 xe nổ máy ầm ầm lăn bánh. Nhưng đoàn xe di chuyển không bao lâu, Tướng Phú cho trực thăng đến đón Ðại Tá Lý ra khỏi Cheo Reo. Thế là đầu không còn ai Chỉ Huy chỉ có Tướng Tất Chỉ Huy ở phía sau. Từ ngày 19 trở đi, Chỉ Huy đầu đoàn công voa là những Ðơn Vị Trưởng cấp Tiểu Ðoàn, Ðại Ðội mạnh ai lấy ra lệnh.

Bất kể hỏa lực của cộng sản, trực thăng của Không Quân Việt Nam bắt đầu đáp xuống bốc những người Lính và dân bị thương dọc theo con đường. Khi những người di tản được trực thăng chở đến Phi Trường Tuy Hòa, họ kể những chuyện khủng khiếp xảy ra cho họ. Ngày 19.3, đầu đoàn xe đã đến Sông Côn chỉ còn cách Tuy Hòa 40 km. Nhưng ở đoạn đuôi nửa đường giữa Cheo Reo và Sông Côn, quân Bắc Việt lại đánh ngang hông đoàn xe, lần này ở khoảng Thị Trấn Phú Túc. Không Quân Việt Nam được gọi đến oanh kích chặn tiến quân của địch nhưng đã nhầm lẫn bỏ bom xuống Liên Ðoàn 7 Biệt Ðộng Quân (Làm tổn thất gần 1 Tiểu Ðoàn). Nhưng Liên Ðoàn này vẫn tiếp tục chiến đấu giữ cho con đường mở.

Ðoàn xe chạy qua Cheo Reo cho đến ngày 21.3 thì quân Bắc Việt chọc thủng các vị trí cố thủ của Tiểu Ðoàn 23 Biệt Ðộng Quân, vượt qua chiếm châu thành và cắt đứt con đường. Trong số khoảng 160.000 người của đoàn xe di tản, nhiều người dân bị cô lập với Lính của Ba Tiểu Ðoàn Biệt Ðộng Quân. Theo lệnh Tướng Phú, Tướng Tất, vẫn còn ở phía sau đoàn xe, phải bỏ mọi vũ khí và quân trang nặng để chạy khỏi Phú Bổn càng nhanh càng tốt. Hàng ngàn người chạy vào rừng. Lính tráng với vợ con bên cạnh bị rượt bắt và tấn công nhiều lần. Một số ít giơ cờ lên được trực thăng đáp xuống bốc. Nhưng đa số cầm chắc bị đói và bị bắt.

Những người may mắn, các bà mẹ trẻ dính máu, các cụ già và phụ nữ người mặc áo dính bùn, và những người lính gào khóc, chân không, bước xuống trực thăng trước khi các phóng viên bủa ra hỏi thăm tin tức tại phi đạo Tuy Hòa. Các trực thăng bắt đầu chở thực phẩm và nước cho đoàn xe vẫn còn dài thòng di chuyển như con rắn vì đã có nhiều người đói.

Trong khi ở đuôi đoàn xe bị tấn công dữ dội và Tướng Tất cùng các Ðơn Vị còn lại cố chống trả bọc hậu, các Ðơn Vị đầu đoàn xe đã tiến vào ranh giới Tuy Hòa, trên con Sông Ba, cách Thị Trấn 20 cây số. Chiếc cầu nổi mà Tướng Cao Văn Viên hứa cũng đến kịp lúc, nhưng không kịp với lực lượng cộng sản đã đắp mô các ngã đường nằm giữa Sông và Tuy Hòa. Chiếc cầu không thể nào chở xe nổi đến chỗ Bắc nên phải mượn 4 phi cơ C-47 của Quân Ðoàn IV chở từng khúc đến.

Ngày 22.3, đúng một tuần sau khi đoàn xe di tản đầy máu và nước mắt rời Pleiku, chiếc cầu được bắc xong, đầu đoàn xe vội vã vượt qua con sông quá nặng làm chiếc cầu phao lật, người trong xe cộ phải lội sông. Nhưng đến cuối ngày, đoàn xe vẫn tiếp tục vượt qua khi chiếc cầu được sửa lật lại. Ngay cả đến thời thiết cũng tiếp tay cho cộng sản để làm cho đoạn cuối đoàn xe đến Tuy Hòa chưa hết nạn.

Trời nắng đột nhiên trở thành mưa gió lạnh lẽo cho người di tản. Không những thời thiết thay đổi xấu gây ra bệnh tật mà nó còn làm cho phi cơ quân sự không bay lên yểm trợ, chống trả những cuộc tấn công dưới đất của việt cộng. Từ ngày 22.3, Liên Ðoàn 6 Biệt Ðộng Quân bị kẹt đánh trong một trận đánh bọc hậu vừa đánh vừa lui trước nỗ lực rượt theo rất rát của quân cộng sản. Liên Ðoàn Biệt Ðộng Quân đã thu góp xe tăng và pháo binh để bảo vệ con đường ở khúc quẹo thung lũng gần cầu nổi. Họ đánh câu giờ để cho người di tản và Lính kịp vượt qua sông.

Ðồng thời, những Ðơn Vị đi đầu đã vượt qua Sông Ba rồi phải phá mô việt cộng để tiến vào Tuy Hòa. Liên Ðoàn 7 Biệt Ðộng Quân chỉ còn ít quân sống sót đã gom góp được hơn chục thiết giáp M-113 vừa đánh vừa ủi các mô tiêu diệt các vị trí cộng sản. Ðến ngày 25.3, vị trí cuối cùng của quân Bắc Việt bị tiêu diệt nốt, Biệt Ðộng Quân bắt tay được với Lực Lượng Ðịa Phương Quân ở phía Ðông Tuy Hòa.

Ðoàn xe khập khễnh tiến vào Tuy Hòa như một đoàn xe ma. Xấp xỉ 60.000 người dân đến đích, hai phần ba hay hơn 100.000 người bị bỏ lại dọc đường, chết sống không ai biết. Về phía Quân Ðội, 20.000 quân tiếp vận và yểm trợ, chỉ còn 5.000 người đến nơi. Sáu Tiểu Ðoàn Biệt Ðộng Quân 7.000 người, chỉ còn 9.00 đến Bộ Tư Lệnh Tiền Phương của Quân Ðoàn II ở Nha Trang và đóng chốt bảo vệ Thành Phố. Một vị Tướng ở Bộ Tham Mưu đã buồn bã nói: ‘’70% lực lượng tác chiến của Quân Ðoàn II gồm Sư Ðoàn 23 Bộ Binh, Biệt Ðộng Quân, Pháo Binh, Thiết Giáp, Công Binh Chiến Ðấu và các Ðơn Vị Truyền Tin đã bị tan rã từ ngày 10 đến 25.3’’. Vì thế chuyện phản công tái chiếm Ban Mê Thuột không thể giao phó cho Quân Ðoàn II.

Canh bạc Tướng Phú chọn Quốc Lộ 7 có thể đã an toàn nếu các cầu nổi được bắc kịp thời và Tướng Viên đổ lỗi cho vị Tư Lệnh Quân Ðoàn II. Tướng Viên tin rằng Tướng Phú phải hoãn cuộc di tản ít ngày để cho các Kỹ Sư Công Binh kịp bắc cầu. Tướng Viên cũng tin rằng hoãn lại cho phép điều động sắp xếp kỹ hơn nhất là kiểm soát dân chúng. Theo một vị Tướng Mỹ thông thạo các Sĩ Quan cao cấp Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa, lỗi lầm không những ở kế hoạch di tản của Tướng Phú mà ở ngay chính Tướng Phú và lỗi lầm đầu tiên và quan trọng nhất là để mất Ban Mê Thuột. Một vị Tư Lệnh Quân Ðoàn cương quyết hơn không cần phải rút quân như vậy. Một Sĩ Quan Tùy Viên Mỹ tuyên bố: ‘’Một vị Tư Lệnh mạnh như Tướng Toàn (Trước đó là Tư Lệnh Quân Ðoàn II) có thể phản công tái chiếm Ban Mê Thuột, sử dụng toàn bộ Hải, Lục, Không Quân có trong tay đã có thể kềm hãm quân Bắc Việt, cố thủ thêm một năm nữa’’.

Nhưng ngày 25.3.1975,không còn cơ hội đó. Cuộc di tản tự làm cho mình thất bại đau đớn, như lời Tướng Viên mô tả, hoàn tất, gây một cơn ác mộng tâm lý và chính trị to lớn cho ông Thiệu, cho Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa và cho dân chúng Việt Nam Cộng Hòa. Một dư luận đồn thổi khắp nước và cả ở những viên chức dân sự và quân sự cao cấp nói rằng: Tổng Thống Thiệu và người Mỹ, trong một thỏa hiệp mật của Hiệp Định Paris, đã cố kết với nhau cho cộng sản chiếm một phần lớn lãnh thổ Nam Việt Nam. Tại sao Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa đã chiến đấu can trường suốt hai mươi năm không thua đột nhiên bị ra lệnh rút khỏi Cao Nguyên, bỏ Pleiku và Kontum không một tiếng súng giao tranh ?

Tinh thần đổ vỡ vì mất bốn Tỉnh trong ba tháng và Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa đã hy sinh nặng và vô ích không tái chiếm nổi Ban Mê Thuột đã làm cho dân chúng Nam Việt Nam hết còn tin tưởng Tổng Thống Thiệu có thể bảo vệ họ. Vậy ai khác có thể làm được? Phe đối lập ông Thiệu vô tổ chức, đứng ngoài chờ thời cơ và người Mỹ tiếp tục làm ngơ. Chỉ có ông Thiệu là người phải tìm ra cách nào để lấy lại tinh thần cho Việt Nam Cộng Hòa. Nhưng trước khi ông tìm ra hướng đi hợp tình thế thì tin xấu từ Quân Ðoàn I bay về. Cũng lại di tản và cuộc di tản Quân Ðoàn I bi thảm không kém để kết thúc ngày 30.4.1975.

Posted by: VanAnh May 12 2010, 09:42 AM

Thật bất ngờ, cái tên Cường đô la lại khiến cư dân mạng "sốt xình xịch" hơn cả những tên tuổi lớn trong làng giải trí như Mr. Đàm, Mai Phương Thúy.

Kết quả từ google khi search cái tên Cường Đô la là 3,130,000 là con số mơ ước của rất nhiều các ngôi sao nổi tiếng ở Việt Nam. Trong đó, đáng ngạc nhiên là ngôi sao đình đám, kiếm tiền thuộc hàng đỉnh, có số fan cũng thuộc hàng đỉnh tại làng nhạc trẻ như Đàm Vĩnh Hưng cũng chỉ có 2,470,000 (với riêng từ khóa "Đàm Vĩnh Hưng") hay như hoa hậu Mai Phương Thúy dăm ba bữa lại lên báo mà kết quả cũng chỉ là 1,140,000..

Sinh ra trong một gia đình quá mạnh về tài chính tại phố núi Pleiku, với Nguyễn Quốc Cường, mọi khoản chi tiêu đều được quy đổi thành USD. Ngay từ năm 11 tuổi, Cường đã được giới trẻ Pleiku gán cho một biệt danh mà ai nghe qua cũng phải nể, đó là “Cường Đô la”. Đây là một trong những cách lý giải về nick name của nhân vật này được cư dân mạng đưa ra.

Trong các diễn đàn, các trang mạng, cư dân mạng bàn tán, tìm hiểu và đồn thổi về Cường Đô la với cả những thông tin về thân thế, nguyên nhân giàu sang, các thú tiêu khiển, sở thích chơi siêu xe, đua tốc độ, và cả danh sách những người đẹp vây quanh…

Một trong những tiêu đề phổ biến được cộng đồng mạng đưa ra khi viết về Cường Đô la là: “Đại thiếu gia chơi xe và người đẹp bậc nhất Việt Nam”, “Dân chơi vô đối, dân chơi khét tiếng”, “Thiên hạ vô đối, gái đẹp đầy mình”, “Đại gia ăn chơi khét tiếng tại Sài Gòn” rồi so sánh bầu Đức và Cường Đô la và những người nghèo nhất Việt Nam, so sánh Cường Đô la với Công tử Bạc Liêu. Thân thế, gia cảnh của Cường Đô la cũng là một trong những chủ đề ưa thích của cư dân mạng và một số blogger "hot".

Về thú chơi xe và các thương hiệu xa xỉ của Cường Đô la, chúng tôi xin trích dẫn một đoạn trong các trang viết về nhân vật này: “Rolls Royce, Ferrari, Lamborghini… những thương hiệu xa xỉ nhất thế giới đều hiện diện trong biệt thự của Cường Đô la… Nói về số lượng xe của Cường Đô la thì đố ai đếm được, chỉ biết rằng đối với dòng xe thể thao ưa thích là Lamborghini và Ferrari thì Cường cũng đã sử dụng cả, trong đó có Lamborghini Gallardo SE, Lamborghini Gallardo, Ferrari 360 Spider, Ferrari F430, Ferrari F430 Spider…”. Thú chơi xe của Cường Đô la cũng được nhắc đến với những chiếc biển đẹp kiểu như tứ quý tám, tứ quý sáu hay những chiếc điện thoại có gắn kim cương gần trăm triệu.

Một thông tin khác cũng được cư dân mạng đặc biệt chú ý về nhân vật đại thiếu gia này là mối quan hệ với các người đẹp. Ngoài "Nhị Hà" theo cách gọi của họ (Hà Hồ và Hà Tăng) với những chứng cứ gần như chắc chắn nhất về tình cảm của đại thiếu gia và người đẹp, còn có những cái tên khác như Thùy Lâm, Minh Hằng…



Thậm chí, có vẻ để tăng thêm sự huyền bí về nhân vật đại thiếu gia giàu có này, thiên hạ còn cho rằng câu chuyện về Cường Đô la là một... “truyền thuyết”!

Một số bài báo chính thống thì chỉ đề cập đến một số sự kiện mà Cường Đô la tham dự, ví dụ như vụ Cường lĩnh ba năm án treo do tội “gây rối công cộng” và “đưa hối lộ” (trong vụ đua xe ô tô gây ồn ào dư luận xảy ra trên đường Điện Biên Phủ hồi tháng 5/2003); hay vụ đậu xe dưới biển cấm và bật nhạc ầm ĩ tháng 7/2004...

Rất nhiều thông tin về Cường Đô la được cư dân mạng bàn tán và các người đẹp cũng nhiều lần nhắc đến đại thiếu gia này với những câu chuyện tình cảm hay những nghi vấn tương tự. Tuy nhiên, có một sự thật là, từ khi được biết đến và trở thành một nhân vật cực "hot" với những thông tin trao đi đổi lại trong cộng đồng mạng đến nay, Cường Đô la không có bất kỳ một phát ngôn nào. Điều này càng làm người ta tò mò hơn về anh. Và câu chuyện về đại thiếu gia trẻ tuổi với cặp kính trắng, khuôn mặt rất hiền lành và hay cười này vẫn là một bí mật chưa thể biết hết.

Posted by: VanAnh May 12 2010, 11:35 AM

Cường dollar sinh năm 1982 (Nhâm Tuất), tên thật là Nguyễn Quốc Cường- một tay đua có hạng, một dân chơi đẳng cấp và một công tử luôn có nhiều gái đẹp vây quanh…

Gia cảnh Cường dollar

Với hàng ngàn héc ta rừng đã phải ngã xuống trong những năm 80, bà Nguyễn Thị Như Loan (còn gọi là Loan Méng) – mẹ của Quốc Cường đã tạo nên một cơ ngơi đồ sộ, một gia sản khổng lồ. Thời đó, cùng với ông Đoàn Nguyên Đức (tức bầu Đức nổi tiếng cá độ bóng đá và đại gia bất động sản, cao su sau này), bà Loan là một trong hai chủ buôn gỗ lớn nhất ở tỉnh Gia Lai.

Bà Loan là người sở hữu phần vốn góp khá lớn tại CTCP Quốc Cường Gia Lai, Quốc Cường Đà Nẵng, ĐTXD Thủy điện Quốc Cường, Phát triển nhà Hưng Thịnh… Riêng CTCP Quốc Cường Gia Lai còn có các công ty trực thuộc là XNTD Quốc Cường (100%); CT TNHH DT&PT nhà Quốc Cường (90%) và các dự án liên kết khác như Sài Gòn Xanh (39%, hợp tác với BIDV), The Mansion – Nguyễn Văn Linh (50%, hợp tác với Khang Việt), Giai Việt (50%, hợp tác Hoàng Anh Gia Lai)… Chưa kể các dự án độc lập khác như Khu dân cư P7, Q8, TP. HCM; Khu 6B Nguyễn Tri Phương-Nguyễn Văn Linh; Văn Phòng Nguyễn Thị Minh Khai… Thời hoàng kim (đầu năm 2007), ước tính tài sản theo giá thị trường của bà Loan lên tới khoảng 1-2 tỷ USD do giá cổ phiếu và bất động sản tăng chóng mặt. Trong số nữ “doanh nhân” tài ba và có tài sản lớn nhất Việt Nam không kém cạh gì bà Thái Hương (Ngân hàng Bắc Á), bà Nguyễn Thị Nga (SeAbank), Bà Dương Thị Bạch Diệp (hay còn gọi là Diệp Bạch Dương)… Đến nay, tuy thị trường chứng khoán và bất động sản giảm sút mạnh nhưng tài sản của Bà Loan vẫn còn khá lớn… Một số công ty, bà Loan đã giao quyền điều hành cho “quý tử” của mình.

Trong một gia đình như thế, Quốc Cường đã được cưng chiều hết mực, ngay từ bé đã tỏ ra là một công tử lắm tiền, sẵn sàng ném đô la vô tội vạ cho những cuộc chơi. Với Quốc Cường, mọi khoản chi tiêu đều được cậu quy đổi thành USD, ngay từ năm 11 tuổi, giới trẻ Pleiku đã gán cho Cường 1 cái biệt danh mà ai nghe qua cũng phải “nể”, đó là “Cường dollar”.



Tuy vậy, ở một thành phố nhỏ bé như Pleiku thì muốn được phung phí tiền bạc để mua vui thì quả thật đó là một điều không dễ dàng cho một cậu bé 15 tuổi. Và từ đây, Cường dollar đã bắt đầu rong ruổi những thú vui chết người trên “yên xe” ở lứa tuổi vị thành niên. Được sự nuông chiều của mẹ, 16 tuổi Cường dollar đã sở hữu 1 chiếc mô tô Yamaha đắt tiền. Nhắc đến Cường dollar trong những cuộc đua xe ở Phố núi, A.V, một trong những bạn bè cùng trang lứa Cường dollar, cho biết: “Trong 1 lần đua xe, đối thủ của Cường xin rút lui vì hết tiền, ngay lúc đó Cường móc bóp rút ngay 1 tờ 100USD đưa cho đối thủ mượn không cần trả để cuộc chơi có thể tiếp tục”. Chỉ bằng hành động như vậy, Cường dollar đã thể hiện sự ham mê tốc độ và khả năng “tiền bạc vô bờ bến” của mình.

Vào cấp 3, được gia đình “chạy”, Cường dollar cũng tìm được vị trí trong lớp chuyên Toán, 1 lớp khá giỏi của Trường PTTH chuyên Hùng Vương Gia Lai, tuy nhiên Cường dollar luôn là 1 học sinh kém nhất lớp. Học ở trường tuy không bằng ai nhưng ra đường, Cường dollar vẫn là một tay chơi khó ai theo kịp ở phố núi nhỏ bé.

Dường như mỗi người có một phần số, nhiều khi không thể chống lại được. Đùng một cái, biến cố cuộc đời lái người ta theo một hướng khác. Ngay từ năm 17 tuổi, Cường dollar đã sớm mất cha… Không biết “Nhâm biến vi Vương” như thế nào nhưng sau đó, Cường dollar đã làm “vua phố núi”…



Sinh năm Nhâm Tuất, Cường dollar cũng hay để chó trong xe

Những ngày còn học lớp 12, Cường dollar thường cầm lái 1 chiếc xe Matiz đến trường và về nhà. Dĩ nhiên sẽ có một tài xế thường xuyên ngồi sát bên và kiêm luôn nhiệm vụ đem xe về nhà khi Cường dollar vào lớp, đánh xe đến trường lúc tan học để cậu qúy tử lái về nhà cách đấy chừng 500m.



Sau ba năm Trung học, Cường dollar được gia đình tìm cách đưa sang Mỹ du học. Nhưng với học lực “trung bình”, sức khoẻ kém, cậu ta đã không vượt qua được các cuộc sát hạch. Australia (nơi Cường OZ học tập) đã trở thành lựa chọn cho sự học của Cường dollar. Với việc đi về thường xuyên như “cơm bữa”, Cường dollar đã chuyển hẳn vào Sài Gòn sống.



Du nhập lối sống Tây Phương, được sự chu cấp tuyệt đối của mẹ, cùng với máu mê tốc độ, Quốc Cường đã trở nên một tay chơi có hạng giữa Sài Gòn hoa lệ. Cùng với những chiếc xe hơi đắt tiền, những cuộc vui “trưởng giả”, xa hoa, Quốc Cường đã gieo mình vào nhiều “chuyến đua định mệnh” và đã nhiều lần bị công an giữ xe, bắt giam… nhưng vẫn không hề hấn gì…



Sau mỗi lần như thế này, tên tuổi và đẳng cấp của Cường dollar lại tăng thêm một bậc…

Cường dollar và những chiếu siêu xe

Rolls Royce, Ferrari, Lamborghini… những thương hiệu xa xỉ nhất thế giới đều hiện diện trong biệt thự của Cường dollar… Nói về số lượng xe của Cường dollar thì đố ai đếm được, chỉ biết rằng đối với dòng xe thể thao ưa thích là Lamborghini và Ferrari thì Cường đôla cũng đã sử dụng cả, trong đó có Lamborghini Gallardo SE, Lamborghini Gallardo, Ferrari 360 Spider, Ferrari F430, Ferrari F430 Spider…

Posted by: VanAnh May 12 2010, 11:42 AM

Posted by: VanAnh May 12 2010, 11:47 AM

Posted by: VanAnh May 12 2010, 11:53 AM

À, có chữ “Quốc Cường Gia Lai” được khắc trên táp lô(ảnh chụp đầu tháng 08/2008 tại Nha Trang)
Nhiều xe nên Cường dollar cũng thoáng tính… Có lần, Cường dollar còn cho một người bạn mượn chiếc xe Lamborghini đã lỗi mốt để test tốc độ và âm thanh của Lamborghini. Sau khi đã chọn lơ (lái xe) thiện chiến nhất của mình mà anh chàng tài xế này cũng không dám nhấn hết chân ga và thậm chí mụ mẫm cả người khi “rẽ phải” thành “rẽ trái”… thì cũng đủ biết thế nào rồi đấy…
Mặc dù chơi xe đã lâu nhưng 2 năm gần đây, Cường dollar mới quan tâm đến biển đẹp… Tuy nhiên, thời gian qua, Cường dollarr đã dính vào vụ rắc rối chuyện 1 xe 2 biển và 2 biển 1 xe…



Chuyện là thế này… Biển kiểm soát xe ô tô “tứ quý 8″ (81k-8888) từng được Công an Gia Lai cấp cho chiếc xe Bentley Flying (màu xanh) của Cường dollar. Sau đó, Cường dollar đã bán xe Bentley và đem hồ sơ sang tên cho người sở hữu mới (ở TP Hồ Chí Minh).




Xe siêu sang song hành cùng điện thoại siêu đắt GoldVish. Chiếc GoldVish Violent Numbers trong hình có vỏ bọc vàng và đính 190 viên kim cương trên bàn phím, giá trong khoảng 50 đến 60 ngàn USD!



… chiếc GoldVish, thương hiệu điện thoại của Thụy Sĩ đẳng cấp hơn rất nhiều. Đúng là điện thoại dành cho các triệu phú (giá từ 24 ngàn USD – 1,3 triệu USD)
Bằng dollar, Cường đã “phù phép” để Phòng CSGT Công an Gia Lai đã chuyển tên, ghi thu hồi biển số nhưng thực tế không thu biển mà cấp lại biển kiểm soát 81K-8888 cũ cho “đại gia” Nguyễn Quốc Cường để gắn lại trên chiếc xe mới tậu được loại Rolls-Royce màu trắng.



Không có gì là không thể: chiếc Rolls Royce mang biển kiểm soát “tứ quý 8″ của chiếc Chiếc Bentley Flying Spur cũ của “công tử phố núi”
Và khi CSGT đường bộ Công an TP Hồ Chí Minh kiểm tra tạm giữ xe ô tô 81K-8888 của Nguyễn Quốc Cường thì vụ việc trên mới bị phanh phui. Trước đó, chiếc Rolls Royce của Cường dollar cũng được giới chơi xe cho rằng đã sử dụ biển giả “tứ quý 6″…

Lắm xe là thế nhưng Cường dollar cũng kén chọn dân chơi xe… Điều này có thể thể hiện rõ việc Cường dollar chẳng thèm ngó ngàng gì đến Đại hội dân chơi xe năm 2007…

Năm nay chắc cũng không ngoại lệ, Cường dollar không thèm tham gia các Đại hội “rẻ rách” này. Thay vào đó, “đại gia” này vừa đánh tiếng với mấy “thiếu gia” khác tụ tập vào cuối năm nhân dịp một số bạn bè của anh về nước.

Posted by: AnAn May 14 2010, 07:18 AM

Bài Cúc Hoa

Đến với lễ hội cồng Đến với lễ hội cồng chiêng tại Gia Lai chiêng tại Gia Lai năm nay mới thấy năm nay mới thấy được sức lan tỏa và được sức lan tỏa và cộng cảm giữa các cộng cảm giữa các nền văn hóa cồng nền văn hóa cồng chiêng, không chỉ chiêng, không chỉ riêng các dân tộc riêng các dân tộc Tây Nguyên mà Tây Nguyên mà còn có nhiều nước còn có nhiều nước Đông Nam Á khác Đông Nam Á khác

Phố núi Pleiku thơ mộng trong những ngày giữa tháng 11 vừa qua đã hân hoan chào đón hàng vạn du khách, nghệ sĩ, nhà nghiên cứu trong và ngoài nước về tham dự Festival Cồng chiêng quốc tế 2009 - một bữa tiệc cồng chiêng tưng bừng, rộn rã và đầy màu sắc.

Tưng bừng khai hội

Lễ khai mạc hoành tráng của Festival Cồng chiêng quốc tế 2009 với chủ đề “Âm vang cồng chiêng và sức sống Tây Nguyên” đã làm thỏa lòng mong mỏi của hàng vạn người. Quảng trường 17/3 của thành phố Pleiku như được khoác lên chiếc áo mới rực rỡ, đầy sức sống nhờ chương trình trình diễn nghệ thuật cồng chiêng dài 70 phút, huy động 3.000 nghệ nhân, diễn viên trong nhiều đại cảnh, tái hiện trọn vẹn khung cảnh, thần thái, sức sống của đất và người Tây Nguyên. Thiên nhiên vừa hoang sơ, vừa hùng vĩ với những dòng suối khi cuồn cuộn tuôn chảy, lúc hiền hòa uốn lượn, rừng xanh bao la, gió ngàn lồng lộng… được các nghệ sĩ thể hiện trong diễn cảnh “Đến với cao nguyên” đầy mời gọi. Mười một dân tộc chủ nhân của Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên đã được UNESCO công nhận (Bahnar, Jrai, Ê đê, Mạ, Cơ ho, Chu Ru, Xơ Đăng, Giẻ Triêng, Brâu, Rơ Măm, M‘Nông) cùng nhau thể hiện đại cảnh Hòa tấu sức sống đại ngàn nhằm nói lên sức sống mạnh mẽ và tinh thần đoàn kết của đồng bào Tây Nguyên.

Đến với lễ hội cồng chiêng tại Gia Lai năm nay mới thấy được sức lan tỏa và cộng cảm giữa các nền văn hóa cồng chiêng, không chỉ riêng các dân tộc Tây Nguyên mà còn có nhiều nước Đông Nam Á khác như Lào, Campuchia, Myanmar, Philippines, Indonesia… Dàn cồng chiêng của mỗi nước có những đặc trưng riêng về chất liệu, hình dáng, âm sắc và lối chơi của các nghệ nhân. Nếu như ở các nước, dàn cồng chiêng thường được cố định và người nghệ sĩ ngồi yên trình diễn thì các dân tộc ở Tây Nguyên thường nhảy múa thành vòng tròn khi diễn tấu. Sau những màn trình diễn tập trung trong lễ khai mạc đêm 12/11, du khách có dịp thưởng thức nhiều tiết mục đặc sắc của các đoàn cồng chiêng trong và ngoài nước tại những địa điểm du lịch nổi tiếng của thành phú Pleiku như Khu Du lịch sinh thái Về Nguồn, Quảng trường 17/3, Công viên Đồng Xanh, Diên Hồng… Nhờ đó, mọi người được dịp hiểu thêm về cuộc sống sinh hoạt cộng đồng và thế giới tâm linh của các dân tộc. Tiếng cồng, tiếng chiêng đã gắn liền với vòng đời của mỗi con người, gắn liền với những thời khắc linh thiêng của cộng đồng trong các lễ hội mừng lúa mới, mừng chiến thắng…

Hương vị phố núi - chưa xa đã nhớ

Có lẽ, chưa bao giờ phố núi Pleiku đón một lượng du khách tấp nập như dịp này. Festival Cồng chiêng quốc tế 2009 chỉ diễn ra trong bốn ngày, từ 12 đến 15/11 với nhiều hoạt động khít khao nhưng nhiều người cũng tranh thủ thời gian, thoát ra khỏi không khí lễ hội náo nhiệt để khám phá chút hương vị của phố núi theo cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng.

Cho một chút tỉnh táo đầu ngày, nhiều người tranh thủ dậy sớm, cùng bạn bè nhâm nhi tách cà phê với hương vị đặc trưng của Tây Nguyên. Phố núi lúc sáu, bảy giờ sáng vẫn còn sương mù lãng đãng phủ khắp các con đường quanh co, nhiều đèo dốc. Cái lạnh se se khiến cảm giác ấm áp bên ly cà phê càng thêm đậm đà. Địa chỉ nổi tiếng nhất mà cả người dân địa phương lẫn du khách thường tìm tới là Cà phê Thu Hà trên đường Nguyễn Thái Học. Mới đặt chân đến quán này, nhiều người không hiểu vì sao một không gian giản dị lại đắt khách đến vậy. Tuy nhiên, phải kiên nhẫn ngồi xuống ghế, đợi trong chốc lát để có được một tách cà phê nho nhỏ, hớp vào một ngụm để cảm nhận hết sự đậm đà khó tả của những giọt đắng Tây Nguyên. Ngoài ra, du khách có thể tìm đến đường Wừu - con đường dốc tập trung nhiều quán cà phê lãng mạn, không gian thoáng mát. Ngoài những giọt cà phê đậm đà, những quán này thu hút du khách bởi lối bài trí thơ mộng, gần gũi với thiên nhiên, thể hiện sự chăm chút tỉ mỉ của chủ nhân, ngay cả trong cách đặt tên. Có những cái tên “không thể nào quên” như Cà phê Đùng Đình, Cà phê Chưa đặt tên…

Với những ai không thích la cà mà muốn có một bữa sáng cho “vững bụng” thì phở khô - đặc sản Gia Lai - là ưu tiên số một. Phở khô là tên gọi của người địa phương, nhưng với nhiều du khách, món ăn này là một sự kết hợp độc đáo giữa hủ tiếu nam vang và… phở bò. Sợi phở khô được làm từ bột gạo, khá mảnh và dai, được trụng sơ rồi trộn với thịt bằm, tỏi, hành phi và tốp mỡ. Tuy nhiên, tô phở sẽ hấp dẫn hơn nếu cho thêm ít tương pha ớt bằm (tương hột giã nhuyễn) để có chút vị mằn mặn và beo béo. Nước dùng đi kèm tuy không trong veo như món phở ở các địa phương khác nhưng có mùi thơm và vị ngọt đậm đà của thịt bò xắt mỏng. Một “thổ địa” tại đây đưa chúng tôi đến quán phở Hồng trên đường Nguyễn Văn Trỗi - nơi tô phở có giá 22 ngàn đồng, thuộc hàng đắt đỏ nhất tại Pleiku. Tuy đắt nhưng quán này lúc nào cũng tấp nập khách ra vào, nếu phải đứng đợi một lúc để “xí bàn” thì cũng là “chuyện thường ngày ở huyện”. Bù lại, được thưởng thức những sợi phở khô hương vị đậm đà, đựng trong những chiếc tô sứ trắng ngần cùng với đĩa giá trụng, rau thơm, ngò gai được nhặt rửa sạch sẽ cũng đủ làm dịu lòng những thực khách khó tính nhất.

Những ngày lễ hội bận rộn, nếu chưa có dịp thưởng thức hết các món ngon của phố núi, hãy đến bất cứ ngôi chợ nào ở Pleiku, du khách sẽ dễ dàng tìm thấy những túi măng khô để mang về nhà chế biến hoặc làm quà. Măng khô Pleiku là một nguyên liệu không thể thiếu khi nấu bún măng hoặc kho với thịt và trứng. Lên Pleiku những ngày gần Tết Nguyên đán, mua về vài túi măng khô, chuẩn bị cho nồi thịt kho tàu cúng ông bà trong ba ngày Tết hoặc biếu bà con, họ hàng cũng đượm nghĩa tình. Các dân tộc ở Tây Nguyên thường nhảy múa thành vòng tròn khi diễn tấu cồng chiêng


[Cập nhật]

11/11/2009

Những âm thanh mê hoặc của cồng chiêng từ đại ngàn Tây Nguyên sẽ ngân vang trong Festival cồng chiêng quốc tế 2009 tại Gia Lai (từ ngày 12-15.11).
Trên nhiều con phố của TP Pleiku từ nhiều tháng nay đã rộn ràng không khí lễ hội. Hệ thống đèn trang trí trị giá hơn 2 tỉ đồng khiến phố núi Pleiku càng huyền ảo khi về đêm. Chính quyền tỉnh Gia Lai đã chi gần 7 tỉ đồng để tu bổ, chỉnh trang đô thị Pleiku.

Dù còn một ngày nữa mới khai hội nhưng hàng ngàn du khách trong và ngoài nước đã có mặt tại Pleiku. Chỉ riêng khách mời và số nghệ nhân thuộc 58 đoàn cồng chiêng của Gia Lai cũng như của các tỉnh, thành trên cả nước đã xấp xỉ 3.000 người. Toàn bộ hơn 3.000 phòng của các cơ sở lưu trú đã được đặt từ hơn hai tháng trước. Nhu cầu đến Gia Lai bằng đường hàng không cũng tăng đột biến. Trước tình hình này, Vietnam Airlines đã quyết định tăng chuyến bay trong dịp lễ hội. Cụ thể, ngoài lịch bay thường xuyên, từ ngày 11, 12 và 15, 16.11, mỗi ngày sẽ có thêm 2 chuyến bay từ Hà Nội - Pleiku, TP.HCM - Pleiku và ngược lại.

Các đoàn khách quốc tế gồm Lào, Philippines, Indonesia, Campuchia, Myanmar - theo thông tin từ ban tổ chức - cũng đang trên đường di chuyển đến phố núi Pleiku. Lễ hội này cũng là dịp để cồng chiêng Tây Nguyên - nơi được nhiều nhà nghiên cứu xem là cái nôi cồng chiêng của nhân loại - cất tiếng với quan khách quốc tế. Lễ khai mạc dự kiến diễn ra vào 20 giờ ngày 12.11. Mọi công tác chuẩn bị đến giờ này đã tương đối chỉn chu. Ông Phan Xuân Vũ, Giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao - Du lịch Gia Lai, Thường trực ban tổ chức cho biết: “Công tác chuẩn bị, hậu cần đã sẵn sàng. 200 tình nguyện viên, trên 350 lái xe và nhân viên phục vụ được tập huấn kỹ càng để đón các đoàn khách”.

Hầu hết các đoàn cồng chiêng trong tỉnh đã có mặt tại Pleiku. Già Ksor Mơn, một thành viên của đội cồng chiêng huyện Ia Pa vui mừng: “Dù nhiều người bị mất mát trong đợt lũ dữ vừa qua nhưng đã bất chấp khó khăn đến đây dự lễ hội. Mình muốn nghe chiêng của các dân tộc khác nên cái chân cứ muốn đi”. Và ngoài trình diễn chiêng, hai loại hình nghệ thuật của người bản địa là chỉnh chiêng, tạc tượng cũng được thể hiện trong festival. Nay Phai, một nghệ nhân chỉnh chiêng nổi tiếng của Gia Lai cũng như toàn Tây Nguyên, cho biết rất háo hức khi đến tham dự lễ hội. Bên cạnh đó, Hội thảo khoa học về không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên được tổ chức cũng là dịp để các nhà quản lý, nghiên cứu hiến kế nhằm giữ gìn, phát huy giá trị văn hóa đặc sắc của loại hình nghệ thuật này.

Dịp này, Công ty CP du lịch dịch vụ văn hóa Gia Lai trưng bày chiếc chiêng đồng lớn nhất Việt Nam. Chiêng có đường kính 2,5m, nặng 700 kg do nghệ nhân đúc đồng Dương Ngọc Truyền ở làng Phước Kiều (H.Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam) thực hiện. Chiêng đặt tại Công viên văn hóa Đồng Xanh ở xã An Phú, TP Pleiku. Trung tâm sách Kỷ lục Việt Nam đã đồng ý trao giấy xác lập và Cúp lưu niệm kỷ lục chiếc chiêng đồng lớn nhất Việt Nam vào dịp festival này.

Posted by: AnAn May 14 2010, 07:47 AM

Sau nhiều chuyến thám sát lẻ tẻ với mong muốn tha thiết về một tour du lịch tìm hiểu miệng núi lửa - các kiến tạo núi lửa tuyệt đẹp ở Việt Nam, vừa qua tôi đã “hướng đạo” cùng đoàn làm phim tài liệu khoa học của VTV2 (Đài truyền hình Việt Nam) thực hiện bộ phim dài tập về các kỳ quan mang tên núi lửa (dự kiến phát trong tháng 10-2009). Xin chia sẻ ghi nhận từ các chuyến đi.
Với tôi, những ngọn núi lửa đang phun trào hoặc tạm ngủ yên luôn lãng mạn và gợi nhiều xúc cảm khám phá. Những miệng núi lửa, dấu tích núi lửa dọc dải đất Việt Nam còn là các ô cửa huyền diệu nhất để hiểu thêm lịch sử hình thành vùng đất mà nghìn đời cha ông ta và muôn đời con cháu tiếp sau đã, đang và sẽ sinh sống.

Các nhà khoa học trong và ngoài nước từ lâu đã chứng minh dọc dài nước Việt Nam, đặc biệt ở khu vực miền Trung và Tây nguyên, núi lửa từng hoạt động dữ dội, trong nhiều đợt, ở nhiều giai đoạn khác nhau. Nhiều tài liệu khoa học chính thống, cả trong tâm thức của đồng bào bản địa, đều có sự hiện diện của cái gọi là núi lửa.

Tuy nhiên, dường như việc nghiên cứu, tìm hiểu, quảng bá các kỳ quan dính dáng đến núi lửa (đang ngủ) ở nước ta vẫn còn là miền đất... bỏ trống. Trong khi những miệng núi lửa ở Tây nguyên đẹp đến bàng hoàng, các thành tạo của dòng dung nham tuôn trào từ thượng cổ đều xứng danh là những thắng cảnh tuyệt mỹ của quốc gia.

Ở Tây nguyên, Pleiku là thành phố nằm bên 15 ngọn núi lửa, có ngọn núi tên là Núi Lửa, có dòng Núi Hoa do nham thạch cháy bỏng tuôn ra giữa đất trời lộng lẫy như hoa, có Biển Hồ đẹp kỳ bí là những miệng núi lửa âm. Đắc Lắc có thác Gia Long đẹp đến nỗi ông Bảo Đại phải đem tên “tổ phụ” mình ra để đặt tên cho con nước ào lên giữa chất ngất các cột bazan núi lửa đã đông kết từ hàng triệu năm trước.

Rồi thắng cảnh quốc gia Ghềnh đá đĩa, vùng badan dạng cột Ba Làng An (Quảng Ngãi), năm miệng núi lửa khổng lồ ngoài đảo Lý Sơn (Quảng Ngãi), các ngọn thác nổi tiếng Dray Soap, Trinh Nữ... tất cả đều là những thành tạo do núi lửa.



Đứng ở mỗi góc trong khu vực Pleiku, ta đều nhìn thấy núi lửa Hàm Rồng có một hình dạng khác nhau. Có khi là hình thang (chóp nón cụt), có khi là hình tròn như phần bụng của lọ lục bình ai đó chôn một nửa dưới lòng đất

Đứng ở mỗi góc trong khu vực Pleiku, ta đều nhìn thấy núi lửa Hàm Rồng có một hình dạng

khác nhau. Có khi là hình thang (chóp nón cụt), có khi là hình tròn như phần bụng của lọ lục

bình ai đó chôn một nửa dưới lòng đất

Ở cửa ngõ quốc lộ chạy từ Buôn Ma Thuột sang Gia Lai, thành phố cao nguyên Pleiku đón chào bạn bằng núi Hàm Rồng với vàng rực hoa cúc quỳ. Từ điểm nhìn đó, bạn sẽ thấy rõ núi Hàm Rồng được tách làm đôi để hõm giữa cho dòng nham thạch phá vỡ miệng phễu tròn chảy ra, hình thành nên các vùng đất badan màu mỡ...

Núi Hàm Rồng (còn gọi là núi Chư Hơ Đông, núi Hòn Rồng) là miệng núi lửa nổi tiếng nhất Tây nguyên bởi nó cao hơn 1.000m so với mực nước biển, là đỉnh cao nhất khu vực Pleiku với cái miệng tròn xoe hình phễu khổng lồ. Bởi nữa: Hàm Rồng mang đầy đủ những đặc tính tiêu biểu của một miệng núi lửa dương (nổi trên mặt đất - để so sánh với các miệng núi lửa âm lõm sâu dưới lòng đất, thường là các lòng hồ, như Biển Hồ chẳng hạn).

Tôi, PGS.TSKH Trịnh Dánh, và đoàn làm phim khoa học của VTV2 (Truyền hình Việt Nam) đã bỏ mấy ngày trời để đi... vòng quanh Hàm Rồng, thưởng thức các điểm ngoạn mục nhất của ngọn núi lửa này. Ông Dánh, nguyên là giám đốc Bảo tàng địa chất Việt Nam, người nổi tiếng với đề tài cấp quốc gia về các công viên địa chất, khu bảo tồn địa chất đặc biệt của Việt Nam (trong đó nhấn mạnh đến các kỳ quan núi lửa), người đã lăn lộn tìm hiểu về địa chất khu vực Tây nguyên từ sau năm 1975.

Leo lên tòa nhà 12 tầng của Hoàng Anh Gia Lai, cao nhất Pleiku, thì Hàm Rồng mờ ảo trong sương khói với cái miệng phễu chảy dung nham chảy dài ra góc phải của ảnh (ảnh trên); nhưng đứng dưới quốc lộ phóng tầm mắt ngước lên thì Hàm Rồng sừng sững, mỗi ngôi nhà chỉ như cọng lá dưới chân nó


Leo lên tòa nhà 12 tầng của Hoàng Anh Gia Lai, cao nhất Pleiku, thì Hàm Rồng mờ ảo

trong sương khói với cái miệng phễu chảy dung nham chảy dài ra góc phải của ảnh (ảnh trên);

nhưng đứng dưới quốc lộ phóng tầm mắt ngước lên thì Hàm Rồng sừng sững, mỗi ngôi nhà

chỉ như cọng lá dưới chân nó

Khi núi lửa hoạt động, nham thạch “bức bối” phá tung bề mặt quả đất ra, hình thành nên cái lỗ rất tròn rồi từ đó phun ra. Với các miệng núi lửa dương, núi nhô lên mặt đất, nhưng lòng núi rỗng, hõm sâu xuống, hình thành nên những miệng phễu phía trong quả núi (miệng núi lửa) đang nhô lên. Miệng phễu hướng thẳng lên trời. Vì thế, ví dụ núi Hàm Rồng trông xa có hình dạng như hình thang, thật ra nó là hình chóp nón cụt mất phần ngọn. Điểm cụt của chóp nón đó chính là miệng phễu khổng lồ để dung nham tuôn ra...

Để hình dung được điều này, chúng ta lại phải vượt 30km về núi Chư Đăng Ya (huyện Chư Pả, tỉnh Gia Lai).

Đứng phía dưới núi Chư Đăng Ya (tiếng địa phương là ngọn núi có nhiều củ gừng mọc tự nhiên), núi rất tròn. Nhưng khi leo nửa ngày lên đến đỉnh, miệng núi sẽ mở ra một thung lũng tương đối lớn, bốn bề vách núi vuốt ngược lên, bạn nằm trong một cái lòng chảo tuyệt đẹp, cây lương thực do bà con xung quanh trồng vàng ươm, xanh ngát.

Nhưng thật ra không hẳn như thế, miệng núi tròn, rỗng trong bụng như cái lòng bát loa, song nó có một đường rãnh để thoát nước. Đó cũng chính là con đường để dung nham tuôn ra từ triệu năm trước, giống như một bát cháo nóng đã bị nghiêng rồi vỡ một góc miệng bát cho cháo chảy ra, hình thành các cánh đồng màu mỡ dưới kia.

Bà con từ dưới Phù Cát, Bình Định lên đây làm ăn, vì đất trong bụng núi lửa cực kỳ màu mỡ, cảm giác một vài trận mưa to nước sẽ tràn lên, lập tức miệng núi lửa Chư Đăng Ya biến thành một cái bát loa chứa nước tròn xoe



Bà con từ dưới Phù Cát, Bình Định lên đây làm ăn, vì đất trong bụng núi lửa cực kỳ

màu mỡ, cảm giác một vài trận mưa to nước sẽ tràn lên, lập tức miệng núi lửa Chư Đăng Ya

biến thành một cái bát loa chứa nước tròn xoe



Trong cái nắng vàng ươm mà chói gắt, chúng tôi leo lên đỉnh Chư Đăng Ya. Ở trên cao, nhìn nơi dòng dung nham thiêu đốt thế gian từng phun ra, rõ ràng là một lòng chảo.

Khỏi phải nói, bạn tôi, đạo diễn Nguyễn Hoàng Lâm, trưởng phòng phim tài liệu khoa học của VTV2 (giữa ảnh), sung sướng tới mức nào khi được tác nghiệp ở một kỳ quan chưa có sách sử (hay bất cứ bài báo, tấm ảnh nào) miêu tả như thế này.

PGS Trịnh Dánh “dẫn chương trình” về núi lửa cho VTV2 ngay trước “cửa thoát” của dòng dung nham, nơi ngọn núi bị xẻ làm hai phần hình tròn phía sau ảnh



PGS Trịnh Dánh “dẫn chương trình” về núi lửa cho VTV2 ngay trước

“cửa thoát” của dòng dung nham, nơi ngọn núi bị xẻ làm hai phần hình tròn phía sau ảnh

Cũng khỏi phải bàn, khó có nơi nào màu mỡ đến thế, khó có nơi nào mà luống khoai luống đỗ của bà con lại dựng lên giữa những thành quách thẳng đứng như thế này. Chú em quay phim từ Hà Nội vào cứ nhảy cẫng lên khi dùng ống kính góc rộng, “ăn” cảnh toàn (bao quát) tất cả cái chảo gang khổng lồ mang tên miệng núi lửa tròn xoe.



Chúng tôi đã đi rất nhiều khu vực núi lửa, không hiểu sao trong lòng núi lửa thường xuyên không có nắng, bóng râm cứ phủ vào đó một sắc màu bí ẩn. Vì thế ruộng rẫy của bà con “lên màu” rất dịu dàng. Ngồi mệt, lại lăn lóc cạnh những quả bom núi lửa tròn vo rất ngộ nghĩnh, cứ như có người khổng lồ nào đó đã nặn những viên bi lớn mà chưa kịp bỏ vào lò nung.

Ở Bảo tàng Địa chất Việt Nam (Hà Nội), PGS Trịnh Dánh và các đồng nghiệp đã sưu tầm được rất nhiều quả bom núi lửa mang về trưng bày. Khi khối dung nham nổ long trời lở đất túa ra không gian, nó bay tít trên chín tầng mây. Chịu một lực xoáy từ trong “tâm chấn” nên xoáy như viên đạn AK bắn ra khỏi nòng. Bây giờ rỡ đất đá ở miệng núi lửa ra, ông Dánh vẫn phát hiện các quả bom nhỏ găm trong khối nham thạch, như hạt lạc hình xoắn nằm trong nong bánh đúc đã triệu năm ròng.



Đặc biệt, văn liệu của người Pháp xưa kia, cũng như chuyên gia địa chất Việt Nam gần đây, đều cho biết núi lửa Hàm Rồng là miệng dương, còn Biển Hồ là miệng âm của bốn ngọn núi lửa. Nếu nhấc núi Hàm Rồng đặt vào biển Hồ thì nó vừa... khít (?). Ở Việt Nam chưa có hồ tự nhiên nào mà lại tròn đến thế.

Bức ảnh này chứa đựng chân lý của Biển Hồ “tròn”, chúng tôi có được sau khi đi gõ cửa một số nhà cao tầng trong khu vực để leo lên... ngắm cảnh, chụp ảnh nhờ.

Bức ảnh này chứa đựng chân lý của Biển Hồ “tròn”, chúng tôi có

được sau khi đi gõ cửa một số nhà cao tầng trong

khu vực để leo lên... ngắm cảnh, chụp ảnh nhờ.
Trong chiến tranh, nhiều máy bay đã vĩnh viễn nằm dưới bụng nước Biển Hồ, nước không bao giờ cạn, không bao giờ đầy, các thành vách xung quanh Biển Hồ rất tròn, rất cong đều, giống hệt cái “thành bát” của một “bát nước” (Biển Hồ) mà chúng ta mới chỉ “chan canh” lưng lưng...

Trong chiến tranh, nhiều máy bay đã vĩnh viễn nằm dưới bụng nước Biển Hồ,

nước không bao giờ cạn, không bao giờ đầy, các thành vách xung quanh Biển Hồ rất tròn,

rất cong đều, giống hệt cái “thành bát” của một “bát nước” (Biển Hồ)

mà chúng ta mới chỉ “chan canh” lưng lưng...



Rất tiếc ở khu vực không có điểm cao để chụp được những miệng núi lửa tròn xoe của Biển Hồ một cách “xúc cảm” hơn, nhưng đúng là nó rất tròn.

Ông Dánh tin nếu tát nước đi, Biển Hồ sẽ tròn bốn bề như “lòng chảo” Chư Đăng Ya, chỉ có điều cái miệng âm của nó sẽ là hun hút vô tận vào tít trong lòng đất (với các miệng dương, vì nhô lên mặt đất, nên trong quá trình phun trào nó đã gãy thành hình chóp nón cụt).

Posted by: caoduy Jun 7 2010, 06:59 AM

Tôi xin đưa các Bác trở lại vùng trời Pleiku trên con tàu UH-1 của năm 1971 xa xưa lắm rồi mà chúng ta vẫn tưởng rằng mình dã quên.

Như thế tôi đã là Hoa Tiêu chánh mới được có mấy tháng đếm chưa hết một bàn tay, cái lon Trung-úy thì hơi bạc một chút, với bạn bè tôi “đùa” là Hoa tiêu chánh “nhậm chức”, bắt chước các bậc “đàn anh” tôi tự cho mình được hưởng một chút “quan liêu quân phiệt” sáng ra coi “phi lệnh” rồi tôi nhâm nhi “cà phê cà pháo” nơi quán Thượng sĩ Giao cứ để mặc cho “Côpi lốt” đi “check” tàu với cơ phi xạ thủ để nếu có gì “Côpi lốt” sẽ báo cáo cho mình biết hoặc chính họ “kiện cáo” với ngoài phi đạo, nhưng sáng nay nhìn lên bảng “phi lệnh” tôi trực bay chiếc “Medivac” Pelican 31, thấy “Côpi lốt” là Thiếu úy Huyên “xà lỏn”, ông này với tôi cùng khóa bay huấn luyện bên Mỹ, rồi cùng về Pleiku, nhưng không hiểu vì lý do gì vắng mặt một thời gian mới về bay lại., ở trường bay tôi không hề được biết đến cái tên “xà lỏn” là “AET” là Thiếu sinh quân tiếng Tây gọi là “ Enfant de Troupe”, rất nhiều người “AET” kỵ cái tên “xà lỏn” nhưng ông Huyên này lại rất thích được gọi cái “nick name” đó, khi về dến Pleiku thì ông thuộc vào loại “COCC”, bởi đến ông Tư lệnh vùng lúc đó cũng là “AET”, ông Huyên “xà lỏn” mà không phải vắng mặt một thời gian thì bấy giờ ông không là huấn luyện viên thì ít nhất cũng là “trưởng phi cơ”. Khi thấy tên ông này trực bay với mình tôi phải “giả bộ” chăm chỉ cùng đi ra check tàu. Được làm hoa tiêu chánh có mà dễ đâu, phải làm vừa lòng xếp này xếp kia đủ cả ra đấy.


Bây giờ trời Pleiku dang chuyển sang Thu nắng không còn trắng sát mà đã ngả vàng đỏ lúc xế chiều và bầu trời hay bị sương mù khô “haze”, cả ngày ngồi không vì không khí khá thanh bình của năm 71, “giặc” như chờ đợi một cái gì đó chưa “ bùng nổ” chưa “hot” gì hết, năm giờ chiều Hành Quân Chiến Cuộc điều động Pelican 31 cất cánh đi Dakpek tản thương. Tôi ra vào chốn này nhiều lần rồi bịt mắt lại bay cũng tới, tôi để cho ông “Côpi lốt” bay cất cánh báo cáo “Peacock” lên Kontum rồi theo đường bộ ngang Võ Dịnh, Cầu Diên Bình, Tân Cảnh gần đến BenHet rồi rẽ phải một chút vẫn theo con đường nằm giữa hai vách núi cao đi vào Dak-pek, tôi bắt đầu giữ control để Côpi lốt ngồi nghỉ xả hơi, cái tiền đồn này nằm sâu trong hẻm núi, chung quanh núi cao chót vót, nơi mà “ khỉ ăn đá gà ăn muối” lúc lên hay xuống đáp đều phải làm “ high over head” tức là xoáy trôn ốc. Vào “final approach” có trái khói màu hướng dẫn mặc dù ngay trên phi đạo dành cho L-19 hay C-7 đáp, một số đông người Thượng tụm lại đứng chờ dể xin đi ké về thành thị, số thương binh đưa lên tàu có người nằm trên cáng nhưng đa số đi bộ ra leo lên tàu, ông Trưởng trại ghé tai nói cho tôi biết tình trạng bãi đáp thật an toàn, số thương binh đụng trận cách trại cả chục cây số, rồi chúc tôi thượng lộ bình an. Tôi nhấc tầu lên cất cánh rồi làm “xoáy trôn ốc” lấy cao độ, dự định khi nào bay ra khỏi hẻm núi sẽ để ông Huyên “xà lỏn” bay về Pleiku, trời đã lờ mờ tối, càng lên cao tôi lại càng thấy bầu trời “lờ mờ trắng đục” hơn, dầy đặc hơn, nhìn xuống dưới thì thấy rõ con đường lộ bên dưới, nhưng trước mặt và chung quanh chỉ là màu trắng đục, tôi không lấy thêm cao độ nữa theo đường bên dưới bay ra, theo bản đồ trong đầu tôi thì tôi phải thấy Ben Het bên phải và phải nhìn thấy Tân Cảnh trước mặt, nhưng bay hoài không thấy Tân Cảnh ở đâu, chỉ thấy bên dưới những lằn khói nằm rạp sát đất từ những đống cây cỏ người ta đốt để làm rẫy, khi tôi chưa định hướng được thì tôi không giao “control” cho Huyên “xà lỏn”, tôi gọi “Peacock” báo cáo mình trên đường về và họ trả lời “nhận 5/5”.


Tôi trải cái bản đồ khu vực hiện ra trong đầu để phán đoán đường bay từ nãy giờ, lý do tại sao tôi chưa thấy Tân Cảnh, bởi Tân Cảnh là cái “check point” dẫn đường tôi bay, bởi cứ theo dọc Tân Cảnh, Diên Bình, Võ Dịnh thì tôi bay trên đồng bằng hai bên là dãy núi cao, bây giờ bên dưới thì những núi là núi, như thế không thể giảm cao độ, cứ thế là lên và lên, chui vào mây rồi ra khỏi mây bên ngoài trời đã tối nhưng vẫn thấy một màu trắng vẫn đục ở chung quanh, tôi bị “vertigo” có lúc cánh quạt kêu khằng khặc vì mất “airspeed”, bật đèn “landing light” sáng chóa những ngọn cây mà có lẽ càng “skid” cọ quẹt vào, ngày trước lúc còn ở Nhảy Dù tôi có tham dự trận Dakto, đổ quân bằng trực thăng Mỹ, được tiếp tế bằng H-34 Việt Nam trận này Mỹ bị thiệt hại nhiều lắm, bây giờ mình tưởng đang bay trên vùng có những thằng lính Mỹ ngoắc tay gọi bên dưới.

- Come on, come on down here.

Thôi thế thì cứ leo lên làm sao lên khỏi cái màu trắng chung quanh, tôi thấy lạnh và ái ngại cho những thương binh ở phía sau, chắc họ còn lạnh hơn mình bởi họ bị thương nhưng biết làm sao được. Khi mà tôi còn đang “treo lồng đèn”, thì giờ này mọi người đang cơm nước êm ấm ở nhà với vợ con hoặc đang di lang thang ngoài Diệp Kính. Chưa đến hồi tuyệt vọng, tôi “turn on IFF” rồi gọi Peacock:

- Peacock đây Pelican 31.

- Peacock nghe Pelican 31.

Pelican 31 phi vụ tản thương trên đường trở về từ Dak Pek phía Bắc của Tân Cảnh hiện bị mất phương hướng vì thời tiết, trên tàu có thương binh cần được chở về Pleiku. Tôi đã mở IFF xin bạn xem trên Radar của bạn có thấy tôi không?

- Pelican 31 cho biết bạn đang bay về hướng nào trên phi cụ

- Tôi đang bay về hướng………

- OK bạn cứ tiêp tục bay về hướng đó

- Peacock thấy tôi trên radar của bạn chưa?

- Tôi chưa thấy bạn, bây giờ bạn đổi hướng…. Rồi tiếp tục bay hướng đó cho đến khi nào tôi bảo đổi.

- Bây giờ bạn đổi hướng…..rồi tiếp tục bay hướng đó.

- Pelican 31 tôi đã thấy bạn rồi bây giờ bạn đổi về hướng 90 rồi giữ hướng 90 cho đến khi nào bạn thấy tôi

Tôi đã yêu cầu bạn làm một cái tam giác để xác định chắc chắn là bạn, trên màn ảnh radar của tôi có cả hàng ngàn vì sao, cũng may tôi đã tìm ra vì sao của bạn; khoảng khắc sau đó tôi thấy mấy ánh đèn leo lắt xa xa trước mặt, tôi lên tiếng hỏi:

- Peacock tôi đã thấy có mấy ánh đèn của bạn ở xa rồi

- Ánh đèn đó hướng 11 giờ của bạn phải không?, đó chưa là tôi đâu, đó là đồn Plei-Jareng, từ đó bạn còn đủ xăng bay về Pleiku không?

- Tôi còn 300lbs xăng đủ sức về tới.

- Pelican 31 thế là chắc ăn rồi, tôi cho bạn biết bạn đã bay lạc qua biên giới tới ba chục cây số, may là chưa có chiếc MIG của Miên bay lên nghênh cản. Thôi chúc bạn may mắn.

- Bỗng một tiếng nói đầy gang đầy thép trên tần số:

- Pelican 31 trưởng phi cơ là ai vậy?

- Trung Úy Hùng phi đoàn 229.

- Bay tới Trung Úy rồi mà còn “bay dở như…….”

Giọng nói nghe đầy quyền thế không thể là của một ông Thượng sĩ hay Thiếu úy, Trung úy. Vốn đã né ông “xà lỏn” rồi , lỡ lại là một ông “COCC” nữa thì sao. Tôi câm luôn không gây sự

Tôi để quí vị điền vào chỗ……. Chữ nghĩa gì mà các Bác nghĩ đến


Mùa Hè 07

Hùng Chùa

Posted by: caoduy Jun 11 2010, 08:24 AM

Chu Pao, ngọn đèo chiến lược ở Cao nguyên:

Là một ngọn núi có đỉnh cao 1059 mét, cách Pleiku khoảng 17 km về phía Bắc, đỉnh núi là pháo đài quan sát để bảo vệ đoạn Pleiku-Kontum trên quốc lộ 14, Chu Pao là một vị trí chiến lược mà Cộng quân đã nhiều lần tung quân cố chiếm giữ bằng mọi giá. Do địa thế quá hiểm trở có lợi cho địch quân trong thế thủ, nên mỗi lần vùng đèo này bị lọt vào tay Cộng quân, bộ Tư lệnh Quân đoàn 2 đã điều động lực lượng hùng hậu để tái chiếm. Từng trung đoàn, liên đoàn bộ chiến có chiếm xa yểm trợ, với các phi tuần oanh kích liên tục và cả B 52 dội bom, trận chiến kéo dài nhiều ngày, Cộng quân mới bị đánh bật ra khỏi vùng đèo.


Do tầm quan trọng về chiến lược của vùng đèo này, nên trong cuộc chiến mùa Hè 1972, Chu Pao trở thành một trong những mục tiêu trọng điểm của Cộng quân tại Cao nguyên. Như đã trình bày trong bài viết giới thiệu trận chiến giữa Sư đoàn 22 Bộ binh và Cộng quân tại mặt trận Dakto-Tân Cảnh, ngày 23 tháng 4/1972, Cộng quân đã tung quân tấn công cường tập vào bộ chỉ huy hành quân Sư đoàn 22 Bộ binh. Ngày 24 tháng 4/1972, sau khi các cứ điểm trọng yếu tại Dakto và Tân Cảnh thất thủ, đối phương đã tung quân gây áp lực quanh thị xã Kontum. Ngày 28 tháng 4/1972, trung đoàn 95CSBV đã đánh chiếm một khoảng đường ngắn trên Quốc lộ 14 nối liền Pleiku-Kontum và tổ chức các cụm chốt cố thủ trên vùng đèo Chu Pao. Khi Cộng quân chiếm đèo thì cũng vào lúc Sư đoàn 23 Bộ binh vừa hoàn tất cuộc chuyển quân từ Ban Mê Thuột theo Quốc lộ 14 về phòng thủ Kontum, do đó không xảy ra giao tranh trên lộ trình di quân.

Lực lượng đặc nhiệm Biệt động quân kịch chiến với CQ quanh Kontum và Chu Pao:

Việc trung đoàn 95 CSBV CSBV lập các chốt chận tại vùng đèo Chu Pao đã khống chế trục lộ giao thông huyết mạch này, đồng thời cô lập thị xã Kontum với các tỉnh phía Nam vùng Cao nguyên. Trong khi đó, ở phía Bắc thị xã Kontum, sau khi lữ đoàn 2 Nhảy Dù được lệnh rời khu vực Võ Định để tăng cường cho Quân đoàn 1, ngày 20 tháng 4/1972, liên đoàn 6 Biệt động quân đã được điều động từ chiến trường Trị Thiên vào thay thế để phòng thủ khu vực này. (Liên đoàn 6 BĐQ thống thuộc bộ chỉ huy Biệt động quân Quân đoàn 3, vào thượng tuần tháng 4/1972, đã cùng với liên đoàn 3 BĐQ tăng phái cho mặt trận Quảng Trị).

Theo kế hoạch, các tiểu đoàn của liên đoàn 6 BĐQ đã bố trí quân trên các dốc đứng án ngữ Quốc lộ 14 về hướng Nam căn cứ Võ Định. Do bị áp lực nặng của địch, ngày 27 tháng 4/1972, bộ chỉ huy liên đoàn được trực thăng vận lui về hướng Đông Nam 12 km, căn cứ Đồi Chiến Lược, hướng Bắc Kontum. (Trong liên lạc Không-Lục với các phi cơ của Không quân Hoa Kỳ, căn cứ này còn có danh hiệu là căn cứ hỏa lực November). Ngày 1 tháng 5/1972, một đơn vị của liên đoàn 6 BĐQ bị địch tấn công cường tập. Để bảo toàn quân số, tiểu đoàn này được liên đoàn trưởng cho lệnh triệt thoái. Như thế, tuyến phòng thủ của lực lượng VNCH đã lui lại vài km, chỉ cách thị xã Kontum 13 km về hướng Tây Bắc.

Sau khi Cộng quân bị thất bại trong 2 đợt tấn công vào thị xã Kontum (đợt 1: 14/5/1972, đợt 2: 20/5/1972), Quân đoàn 2 quyết định tung quân dể giải tỏa áp lực tái khu vực nhằm tái lập giao thông trên Quốc lộ 14 và vòng đai tỉnh ly Kontum. Để thực hiện kế hoạch này, một lực lượng đặc nhiệm đã được thành lập gồm 2 liên đoàn Biệt động quân được tăng cường Thiết giáp và Công binh chiến đấu, do đại tá Nguyễn Văn Đương, chỉ huy trưởng Biệt động quân Quân khu 2 tổng chỉ huy.
Cũng cần ghi nhận rằng liên đoàn 2 BĐQ được thành lập từ 1967 sau cải danh thành liên đoàn 23 BĐQ, gồm các tiểu đoàn: 11, 22, và 23 BĐQ. Còn liên đoàn 6 BĐQ được thành lập từ 1969 với các tiểu đoàn 34, 35, 51 BĐQ. Tất cả 6 tiểu đoàn của 2 liên đoàn nói trên là những đơn vị kỳ cựu của binh chủng Mũ Nâu, đã có mặt trên chiến trường từ thời kỳ 1963-1964.
Trong 10 ngày cuối của tháng 5/1972, lực lượng đặc nhiệm đã nỗ lực tung các cuộc tấn công quyết liệt để triệt hạ các cụm chốt của đối quanh đèo chiến lược này. Tuy nhiên, do đối phương đã xây dựng được một hệ thống cụm điểm kháng cự liên hoàn rất kiên cố trên các dốc đá hướng Nam núi Chu Pao, và các cụm chốt cố thủ hai bên Quốc lộ 14, nên các đơn vị Biệt động quân đã gặp rất nhiều khó khăn trong tấn công, dù được sử yểm trợ mạnh mẽ của hỏa lực Pháo binh và Không quân chiến thuật, cùng B 52 và sử dụng cả chùm địa lôi CBU-55.
Từ các vị trí cố thủ, Cộng quân đã chống trả quyết liệt để cố chận cuộc tiến quân của lực lượng đặc nhiệm. Phối hợp với hỏa lực hung bạo của các trận địa pháo do các tiểu đoàn pháo CQ mở ra với hàng loạt đợt hỏa tập, các cụm chốt cản của Cộng quân dọc hai bên đường đã gây tổn thất cho các đơn vị Biệt động quân và tiếp tục cản trở sự lưu thông tiếp vận từ Pleiku về Kontum.
Cuối tháng 5/1972, sau khi Cộng quân bị đánh bật khỏi thị xã Kontum trong trận tấn công đợt 3 (ngày 28/5/1972), Quân đoàn 2 gia tăng nỗ lực giải tỏa áp lực Cộng quân tại đèo Chu Pao. Cùng lúc đó, địch quân cũng tăng cường lực lượng để cố bám giữ ngọn đèo này. Thế trận giằng co giữa Biệt động quân và Cộng quân. Giữa tháng 6/1972, bộ chỉ huy Biệt động quân điều động liên đoàn 22 Biệt động quân nhập trận. Liên đoàn này nhận khu vực do đơn vị bạn bàn giao.
Theo kế hoạch của bộ chỉ huy Biệt động quân Quân khu 2, tiểu đoàn 62 thuộc liên đoàn 22 Biệt động quân và tiểu đoàn 71 BĐQ là những nỗ lực chính để triệt hạ các chốt cố thủ của Cộng quân quanh đỉnh Chu Pao. Cùng lúc đó, 4 tiểu đoàn Biệt động quân tiếp tục hành quân giải tỏa áp lực Cộng quân ở vòng đai ngoại vi đèo Chu Pao. Trong cuộc tấn công tái chiếm vùng đèo Chu Pao, từng đại đội Biệt động quân được giao nhiệm vụ làm sạch từng cụm chốt liên hoàn của Công quân. Từ đội hình đại đội tấn công, mỗi trung đội của từng đại đội Biệt động quân lại là một mũi tấn công vào từng chốt địch quân. Sau các đợt pháo yểm trợ dập vào các vị trí trọng điểm của địch- được ghi nhận là có đặt súng cối 82 ly, từng toán Biệt động quân cầm lựu đạn bò sát đến các hầm và đánh từng hầm một. Các hầm ở Chu Pao, Cộng quân đều đào theo kiểu hầm Triều Tiên. Bom và đạn đại bác có đánh trúng ngay trên hầm thì mới có kết quả. Với lối đánh bằng lựu đạn, cuối cùng lực lượng Biệt động quân đã đánh bật Cộng quân ra khỏi vùng đèo Chu Pao.

* Chiến binh Biệt động quân nói về trận Chu Pao:

Sau khi hai tiểu đoàn 71 và 62 Biệt động quân đã “dứt điểm” khu vực trung tâm đèo Chu Pao, giao thông trên trục lộ 14 được tái lập. Cuối tháng 6/1972, một số phóng viên báo chí đã đến thăm các đơn vị Biệt động quân thuộc lực lượng đặc nhiệm. Khi được hỏi về về trận địa Chu Pao, đại tá Nguyễn Văn Đương, chỉ huy Biệt động quân Quân khu 2 chỉ một vết mẻ trên phía đá lớn gần đó và nói:
- Bom B 52 mà chỉ làm trầy xơ xịa hòn đá như vậy thì mong gì dùng bom trục địch quân ra khỏi hầm được.
Tại ban chỉ huy tiểu đoàn 71 BĐQ, thiếu tá Đồng Văn Khoa, tiểu đoàn trưởng đã nhắc lại những hình ảnh hãi hùng của những trận cận chiến:
- Chúng tôi thanh toán từng mục tiêu bằng lựu đạn, đánh từng hầm một, không còn cách nào khác để làm im tiếng tiếng súng của đám xạ thủ đã bị xiềng chân vào hầm.
Một hạ sĩ quan của tiểu đoàn 71 đứng gần thiếu tá Khoa kể lại trận đánh:
- Chiếm được hầm rồi, còn phải kéo súng lấy được xuống núi. Muốn vậy, buộc phải chặt chân cái xác chết để tháo súng ra. Nhưng địch quân bố trí hầm theo hình chữ V, tử thần hẹn gặp chúng tôi ở khắp bốn phía.
Một phóng viên nhìn lên đỉnh Chu Pao, Chu Thoi đã ngán ngẩm:
- Leo được lên đó và leo dưới hỏa lực của địch quân thật không phải là chuyện đi dạo.
Đại úy Lê Thanh Phong, tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn 62 Biệt động quân gật đầu xác nhận:
- Cam go lắm anh ạ. Nhưng cũng may lúc này có sương mù buổi sáng. Sương mù dày dặc đến mức cách nhau khoảng 10 thước là không nhìn thấy gì nữa rồi. Cũng nhờ sương mù mà chúng tôi bò lên đánh được những vị trí súng của địch.

Vương Hồng Anh

Posted by: caoduy Jun 11 2010, 08:25 AM

Căn cứ Dak Pek là một tiền đồn biên phòng nằm gần biên giới Lào Việt, giáp với quận Ba Tơ tỉnh Quảng Ngãi và cách thị trấn Kontum 80 cây số về hướng tây bắc. Lược Lượng Ðặc Biệt (LLÐB) Hoa Kỳ xây căn cứ này vào tháng 4 năm 1962 nhằm mục đích ngăn chận, phá hoại đường xâm nhập từ bắc vào nam của Cộng Sản Bắc Việt (CSBV). Đến ngày 30 tháng 11 năm 1970, Hoa Kỳ chuyển giao căn cứ này lại cho Việt Nam Cộng Hòa và được Tiểu Ðoàn 88 Biệt Ðộng Quân (BÐQ) Biên Phòng trấn giữ.

Sau khi nhận căn cứ, Tiểu Ðoàn 88 được giao phó thêm nhiệm vụ huấn luyện cho các tân sĩ quan về kỹ thuật trinh sát, viễn thám, trước khi bổ sung cho các đơn vị Biệt Ðộng Quân đang hành quân trên bốn quân khu và Cam Bốt. Trong trận chiến mùa hè đỏ lửa năm 1972, các đơn vị Bắc Việt tấn công căn cứ Dak Pek nhưng thất bại, một phần vì các binh sĩ Biệt Ðộng Quân chống trả dữ dội, một phần vì vị trí chiến lược của trại có nhiều đồi núi, phân tán, nên tránh được hỏa lực pháo binh của đối phương. Thất bại trong việc đánh chiếm Dak Pek, phía Bắc Việt cho quân đi vòng xuống phía nam đánh chiếm Tân Cảnh và bao vây thành phố Kontum.

Trong năm 1973 chỉ có những cuộc chạm súng nhỏ không đáng kể. Các đơn vị Cộng Sản vẫn không chiếm được Dak Pek mặc dầu các tiền đồn khác như Ben Het, Dak Seang và quận Ba Tơ đã lần lượt rơi vào tay họ. Cuối năm 1973, Tiểu Ðoàn 88 BÐQ kết hợp với Tiểu Ðoàn 95 (từng đóng tại Bến Hết), Tiểu Ðoàn 62 (từng đóng tại Polei Kleng) để trở thành Liên Ðoàn 22 BĐQ. Liên đoàn với hai tiểu đoàn lưu động thường xuyên hành quân trên vùng cao nguyên Kontum, Pleiku,Phú Yên. Còn Tiểu Ðoàn 88 vẫn đóng quân giữ căn cứ Dak Pek. Lúc này căn cứ Dak pek đã bị cô lập hoàn toàn, mọi việc liên lạc với bên ngoài, tải thương, tiếp tế đều bằng trực thăng, ngoài ra tiểu đoàn không còn được sự yểm trợ của pháo binh bạn vì nằm quá xa, sâu trong vùng địch chiếm đóng.

Hình chụp tại căn cứ Dak Pek vào khoảng năm 1968-69 với các binh sĩ Dân Sự Chiến Ðấu VNCH. Căn cứ này được Hoa Kỳ xây vào năm 1962, về sau chuyển giao lại cho Tiểu Ðoàn 88 Biệt Ðộng Quân VNCH vào cuối năm 1970. Trong chiến dịch tổng tấn công mùa hè năm 1972, Bắc Việt đã thất bại trong kế hoạch đánh chiếm Dak Pek. Nhưng hai năm sau với một chiến dịch bao vây triền miên và pháo kích lâu dài, Bắc Việt đã gây tổn thất nặng nề cho đơn vị Biệt Ðộng Quân phòng thủ. Ngày 16 tháng 5/1974, căn cứ Dak Pek thất thủ. Tiểu Ðoàn 88 BÐQ tuy đã chiến đấu cực kỳ dũng mãnh, nhưng kết cuộc cũng tan rã và coi như bị thiệt hại gần 100% quân số.

Vào cuối tháng 3 năm 1974, trong khi hai Tiểu Ðoàn 62 và 95 quần thảo với các đơn vị Bắc Việt thuộc Sư Ðoàn 320 và Trung Ðoàn 95B trong vùng Kon Sơ Lu, đông bắc Kontum thì nhận được công điện khẩn của Tiểu Ðoàn 88 gửi về. Thiếu Tá Di (tiểu đoàn trưởng) và sĩ quan tham mưu báo cáo cho biết các toán viễn thám của tiểu đoàn phát hiện sự gia tăng hoạt động của địch. Nào là xe vận tải Molotova, công binh, dân công làm đường, v.v...
"Địch quân đang chuẩn bị tấn công căn cứ chúng tôi. Stop. Yêu cầu bộ chỉ huy khẩn gửi gấp lương thực, đạn dược, mìn claymore, súng phóng hỏa tiễn M-72, thuốc men. Stop." Đó là những lời cầu cứu của các quân nhân thuộc Tiểu Ðoàn 88 BĐQ. Các công điện gửi về liên tục tại trung tâm hành quân liên đoàn. Mọi người đều lo lắng cho số phận của căn cứ Dak Pek, yêu cầu Bộ Chỉ Huy Biệt Ðộng Quân tại Quân Khu 2 yểm trợ cho Tiểu Ðoàn 88. Trong khi đó Liên Ðoàn 22 nhận lệnh di chuyển đến vùng hành quân mới tại Plei Lang Ba thuộc tỉnh Pleiku.

Trong một cuộc chạm súng gần căn cứ vào ngày 27 tháng 4 năm 1974, các binh sĩ Biệt Ðộng Quân tịch thu một tài liệu cho biết Bắc Việt đang chuẩn bị cho một trận đánh dứt điểm căn cứ Dak Pek. Đầu tháng 5 toán viễn thám BĐQ khám phá một hầm chứa 60 viên đạn pháo binh 105 ly (tịch thu được của Việt Nam Cộng Hòa trong chiến trận mùa hè đỏ lửa). Tuy nhiên, một điều mà BĐQ không biết đến là Trung Ðoàn 29 (thuộc Sư Ðoàn 324B) CSBV đã được di chuyển bằng xe vận tải Molotova từ thung lũng A Shau tỉnh Thừa Thiên về vùng tam biên.

Việc xử dụng Trung Ðoàn 29 chứng tỏ khả năng di động của Bắc Việt đã được phát triển cùng với hệ thống đường xá và phòng không. Trách nhiệm dứt điểm căn cứ Dak Pek được trao cho Trung Ðoàn 29. Trung đoàn này đã bí mật di chuyển 75 dặm và đạt dưới quyền điều động của Mặt Trận B3.

Vị sĩ quan tiểu đoàn trưởng của Tiểu Ðoàn 88 BĐQ có giữ một bức mật thư, chỉ mở ra khi trường hợp căn cứ Dak Pek bị tràn ngập. Ông ta sẽ hướng dẫn các binh sĩ sống sót băng rừng vượt núi chạy về Mang Buk, một tiền đồn cách Dak Pek vào khoảng 60 cây số về hướng đông nam. Nhưng có lẽ Thiếu Tá Di không có dịp mở bức mật thư đó ra để thi hành.
Bắt đầu từ ngày 10 tháng 5/1974, các trung đội BĐQ có nhiệm vụ lục soát bên ngoài căn cứ đã bắt đầu chạm súng lẻ tẻ với các đơn vị tiền phương của địch. Hai ngày sau quân Bắc Việt khởi đầu trận pháo kích lên vị trí phòng thủ của Tiểu Ðoàn 88 bằng đủ loại đạn, hỏa tiễn, và súng cối. Sau đó Trung Ðoàn 29 bắt đầu tấn công các tiền đồn nhỏ bên ngoài.



Ở trong căn cứ, các binh sĩ Biệt Ðộng Quân chống trả mãnh liệt, đẩy lui nhiều đợt tấn công của địch. Trận đánh kéo dài bốn ngày, thiếu hỏa lực yểm trợ của pháo binh bạn, tuyến phòng thủ của Tiểu Ðoàn 88 thu nhỏ dần, tuy nhiên các binh sĩ vẫn không buông súng.
Đến sáng ngày 16, sau khi tập trung đạn pháo binh bắn vào các vị trí còn lại của Biệt Ðộng Quân, các cánh quân thuộc Trung Ðoàn 29 CSBV có chiến xa T-54 yểm trợ đã siết chặt vòng vây, tiến vào căn cứ. Tất cả lô cốt, công sự phòng thủ trong căn cứ Dak Pek đều bị sập dưới trận mưa pháo của địch. Lúc đó Thiếu Tá Di vẫn còn liên lạc với các phi cơ yểm trợ. Trong trận này Không Quân đã bay hơn 70 phi vụ yểm trợ cho Tiểu Ðoàn 88 BĐQ. Nhưng vì thời tiết xấu và hỏa lực phòng không của Bắc Việt quá mạnh mẽ nên các phi vụ oanh kích đã kém nhiều hiệu quả. Đến trưa, tiếng nói của Thiếu Tá Di trên máy vô tuyến PRC-25 đã im lặng dưới hỏa lực của địch. Quân CSBV đã bắn vào căn cứ hơn 7,000 đạn pháo binh và hỏa tiễn trong vòng 12 tiếng đồng hồ trước khi Tiểu Ðoàn 88 BÐQ và căn cứ Dak Pek thất thủ.

Sau trận đánh căn cứ Dak Pek tháng 5/1974, báo cáo tổn thất về Tiểu Ðoàn 88 BÐQ là 100%. Tiểu đoàn này đã bị cô lập hơn một năm, tất cả các vùng xung quanh như Tân Cảnh, Dakto đã mất vào tay quân Bắc Việt. Tuy đã có kế hoạch cho Tiểu Ðoàn 88 rút về tiền đồn Măng Buk, nhưng Măng Buk lại cách Dak Pek đến 60 km thì đâu thể nào các quân nhân Tiểu Ðoàn 88 có thể tìm đường đến đó khi căn cứ Dak Pek thất thủ.

Vũ Đình Hiếu
17/06/1995
Theo tài liệu:
- Francis J. Kelly, The Green Berets, Brasseýs (US), Inc. New York, 1991.
- Col. William Ẹ Le Gro, Vietnam from Cease fire to Capitulation, Washington, D.C. 1981
Kỷ niệm ngày Quân-Lực 19-06-1995

Posted by: caoduy Jun 11 2010, 08:26 AM

*Tiền cứ Pleime: những trận đánh đã đi vào chiến sử

Trại biên phòng Pleime cách Pleiku khoảng 50 km về hướng Tây Nam, được thành lập từ tháng 10/1963. Từ khi thành lập cho đến cuối năm 1974, căn cứ này đã nhiều lần bị CQ tập trung lực lượng tấn công để cố chiếm căn cứ trọng yếu này nhưng đều bị đẩy lùi, một số trận giao tranh đã đi vào chiến sử như trận đánh vào tháng 10/1965. Theo tài liệu của đặc san Mũ Nâu và tài liệu của trung tâm Quân sử Lục quân Hoa Kỳ, trận chiến này được ghi nhận như sau:

Ngày 19 tháng 10/1965, bộ Tư lệnh B 3 CSBV (chỉ huy lực lượng Cộng quân tại Cao nguyên) đã điều động 2 trung đoàn 32 và 33 chủ lực tấn công vào tiền cứ Pleime. Trung đoàn 33 CSBV là lực lượng tấn công chính, trung đoàn 32 CSBV là lực lượng phụ trợ có nhiệm vụ chận đánh lực lượng tăng viện của liên quân Việt-Mỹ. Với chiến thuật tiền pháo hậu xung thường áp dụng trong các trận tấn công cường tập, Cộng quân đã mở trận hỏa công pháo dữ dội vào căn cứ. Ngay sau khi trận chiến xảy ra, lực lượng tăng viện VNCH được điều khẩn để tiếp cứu nhưng đã bị trung đoàn 32 CSBV phục kích. Giao tranh diễn ra ác liệt, đến ngày 23 tháng 10/1965, lực lượng tăng viện VNCH đã chọc thủng vòng vây của CQ và tiến vào tiếp cứu quân trú phòng trong căn cứ, trung đoàn 33 CSBV bị đánh bật sau 1 tuần liên tiếp tấn công nhưng thất bại.

Đầu tháng 11/1965, một chiến đoàn Nhảy Dù VNCH phối hợp với Sư đoàn 1 Không kỵ Hoa Kỳ tung cuộc hành quân tảo thanh các đơn vị của trung đoàn 32, 33 và trung đoàn 66 CSBV còn nguyên vẹn quanh khu vực gần trại Pleime, trong thung lũng Ia Drang, khu vực cụm núi Chu Prong. Sau hai tuần liên tục truy kích, lực lượng Việt-Mỹ đã loại khỏi vòng chiến 465 CSBV, bắt sống 15 tù binh và tịch thu 70 vũ khí đủ loại.

* Tiểu đoàn 82 Biệt động quân Biên phòng và trận chiến 1974:

Tháng 10/1970, theo kế hoạch chung của bộ Tổng tham mưu QL/VNCH và bộ Tư lệnh Lực lượng Hoa Kỳ tại VN, trại Pleime được chuyển giao cho tiểu đoàn 82 Biệt động quân Biên phòng được thành lập với quân số của Biệt kích quân cải tuyển sang Biệt động quân, ngay sau đó, tiểu đoàn được bổ sung một số sĩ quan chỉ huy, hạ sĩ quan và binh sĩ do bộ chỉ huy Biệt động quân Quân khu 2 điều phối.



Tháng 4/1974, sau khi đã tung quân lấn chiếm và kiểm soát khu vực gần căn cứ Đức Cơ, sư đoàn 320B CSBV khởi động cuộc tấn công quy mô vào căn cứ Pleime. Địch quân đã điều động trung đoàn 48, trung đoàn 64, 1 tiểu đoàn pháo, 1 tiểu đoàn pháo phòng không hiệp đồng chuẩn bị cuộc tấn công. Trước tình hình đó, bộ Tư lệnh Quân đoàn 2 đã khẩn cấp điều động 2 trung đoàn của Sư đoàn 22 BB tăng viện cho mặt trận Pleime, trong đó trung đoàn 42 được tăng cường cho căn cứ hỏa lực 711 và khu vực kế cận. Cùng với sự tăng viện của 2 trung đoàn Bộ binh, Không quân VNCH tại Cao nguyên đã tiến hành nhiều phi tuần oanh tạc vào các vị trí đóng quân của các đơn vị CQ. Sự can thiệp nhanh chóng của lực lượng VNCH đã ngăn chận và vô hiệu hóa kế hoạch đánh chiếm Pleime của CQ. Đến tháng 5/1974, lực lượng VNCH đã làm chủ khu vực quanh căn cứ này.
Sau khi tình hình quanh Pleime tạm lắng dịu, bộ Tư lệnh Quân đoàn 2 đã cho lệnh Sư đoàn 22 BB rút 2 trung đoàn về lại tỉnh Bình Định, do đó Cộng quân đã tận dụng cơ hội mở cuộc tấn công vào Pleime. Lực lượng trú phòng vào thời gian này gồm có 4 đại đội tác chiến của tiểu đoàn 82 Biệt động quân và 1 đại đội của tiểu đoàn 81 Biệt động quân tăng phái. Các đại đội Biệt động quân khai triển lực lượng tổ chức phòng thủ cụm tuyến trung tâm căn cứ và hai tiền đồn Chu Ho và đồi 509. Trong khi hoạt động bên ngoài căn cứ, đại đội 2/81 đã bị CQ tấn kích bất thần, đại đội này đã chống trả dũng mãnh nhưng trước một lực lượng địch đông gấp 5, cuối cùng đại đội phải rút vào căn cứ với 22 chiến binh vào được bên trong trước khi Cộng quân bao vây và phong tỏa các thông lộ ra vào căn cứ.

Trong trận tấn công vào căn cứ Pleime lần này, Cộng quân đã sử dụng 4 tiểu đoàn thuộc 2 trung đoàn 9 và 48 CSBV, tăng cường trung đoàn 26 biệt lập của B3. Sau đó CQ lại tung vào trận chiến trung đoàn 64 CSBV để mở các trận tấn công biển người vào căn cứ này. Địch đã sử dụng đủ các loại pháo 130 ly, 120 ly, và súng cối 82 ly pháo kích liên, trong khi đó, tiểu đoàn pháo phòng không của đối phương cũng đã bố trí 12 vị trí đặt súng 12.7 phòng không để bắn trực thăng tiếp tế và tải thương cũng như chống trả các đợt không tập của Không quân VNCH. Sau 6 ngày đêm tử chiến, tiền đồn Chu Ho đã thất thủ, 5 ngày sau đó, 10 tháng 8/1974, đến lượt tiền cứ đồi 509 bị Cộng quân tràn ngập. Các chiến binh sống sót tại hai tiền cứ nói trên đã vượt thoát vào rừng và tự mưu sinh thoát hiểm trong hoàn cảnh vô cùng bi tráng: hết đạn, không có thức ăn và nước uống trong những ngày tử chiến với CQ.

Sau khi đã đánh chiếm 2 tiền cứ Chu Hô và đồi 509, Cộng quân đã tập trung lực lượng tấn công vào khu trung tâm căn cứ Pleime. Tiểu đoàn 82 CQ đã bị bao vây trong 1 tháng, không nhận được tiếp tế lương thực, thuốc men và đạn dược. Chiến đấu trong một tình thế nguy kịch, thế nhưng cả tiểu đoàn đã giữ vững được tuyến phòng ngự. Đến ngày 2 tháng 9/1974, Quân đoàn 2 đã điều động lực lượng tăng viện gồm Bộ binh, Biệt động quân và Thiết giáp nỗ lực tiếp cứu tiền cứ Pleime. Các đơn vị sư đoàn 320 CSBV bắt đầu bị đánh bật sau 20 lần tấn công bất thành vào căn cứ. Riêng tiểu đoàn 82 BĐQ sau khi nhận được tiếp tế và tái tổ chức đơn vị và tổ chức phản công tái chiếm 2 tiền đồn Chu Ho và đồi 509.



* Lược trình về 12 tiểu đoàn Biệt động quân biên phòng:

Trước năm 1970 tại Vùng 2 Chiến thuật (từ tháng 8/1970 đổi thành Quân khu 2) có 15 trại biên phòng do các tiểu đoàn Dân sự Chiến đấu thuộc Lực lượng Đặc biệt trách nhiệm phòng ngự. Đến tháng 5/1970, như đã trình bày, theo kế hoạch của liên quân Việt-Mỹ, liên đoàn 5 Lực lượng Đặc biệt Hoa Kỳ được lệnh thực hiện đợt cải tuyển cho các trại biên phòng. Binh đoàn này được lệnh chấm dứt các hoạt động biệt kích trên toàn lãnh thổ Việt Nam Cộng Hòa, đồng thời chuyển các đơn vị Dân sự chiến đấu sang binh chủng Biệt động quân VNCH để thành lập các tiểu đoàn Biệt động quân Biên phòng.

Theo quy trình và phương thức hoán chuyển, trong vòng 90 ngày kể từ có quyết định cải tuyển, các trại Dân sự Chiến đấu được tổ chức theo cơ cấu tiểu đoàn Biệt động quân gồm 3 đại đội chiến đấu, 1 dại đội chỉ huy và ban chỉ huy Tiểu đoàn.
Cải tuyển đợt 1 vào ngày 31/8/1970:
- Trại Polei Kleng (A-241), tỉnh Kontum chuyển thành tiểu đoàn 62 BĐQ Biên phòng với quân số 403 người.
- Trại Plei Mrong (A-113), tỉnh Pleiku, chuyển thành tiểu đoàn 63 BĐQ Biên phòng với quân số 443 chiến binh.
- Trại Tieu Atar (A 231), tỉnh Darlac, chuyển thành tiểu đoàn 71 BĐQ Biên phòng với quân số 414 chiến binh.
- Trại Trang Phúc (A-223), tỉnh Darlac, chuyển thành tiểu đoàn 72 BDQ Biên phòng với quân số 399 chiến binh.
-Trại Plei Djereng (A-251), tỉnh Pleiku, chuyển thành tiểu đoàn 80 BĐQ Biên phòng với quân số 479 chiến binh.
- Trại Đức Cơ ( A-253), tỉnh Pleiku, chuyển thành tiểu đoàn 81 BĐQ Biên phòng với quân số 457 chiến binh.
- Trại Plei Me (A-255), tỉnh Pleiku, chuyển thành tiểu đoàn 82 BĐQ Biên phòng với quân số 464 chiến binh.
- Trại Bu Prang (A-236), tỉnh Quảng Đức, chuyển thành tiểu đoàn 89 BĐQ Biên phòng với quân số 377 chiến binh.
- Trại Dak Pek (A-242), tỉnh Kontum, chuyển thành tiểu đoàn 88 BĐQ Biên phòng với quân số 298.
- Trại Dak Seang (A-245), tỉnh Kontum, chuyển thành tiểu đoàn 90 BĐQ Biên phòng với quân số 431 chiến binh.
Cải tuyển đợt 2 vào ngày 31/12/1970:
- Trại Ben Het (A-244), tỉnh Kontum, chuyển thành tiểu đoàn 95 BĐQ Biên phòng với quân số 430 chiến binh.
- Trại Đức Lập ( A-239), tỉnh Quảng Đức, chuyển thành tiểu đoàn 96 BĐQ Biên phòng với quân số 400.
3 trại đóng cửa, chấm dứt hoạt động:
- Trại Kontum (B-24) đóng cửa ngày 30 tháng 11/1970; trại Ban Mê Thuột ( B-23), đóng cửa ngày 15 tháng 12/1970; trại Pleiku (Company B), đóng cửa ngày 15 tháng 1/1971.


Vương Hồng Anh

Posted by: caoduy Jun 11 2010, 08:27 AM

Polei-Kleng là tên một ngọn đồi cách thị trấn Kontum 22 cây số theo đường chim bay về hướng tây-bắc. Vào tháng ba năm 1966, Lực-Lượng Đặc-Biệt Hoa-Kỳ thiết lập trại Dân-Sự Chiến Đấu trên đỉnh đồi, đặt tên là trại Polei-Kleng (ám số A-241), tiếng Việt là Lệ-Khánh. Nhiệm-vụ của trại là ngăn chặn sự bành trướng và áp-lực của địch vào thành phố Kontum. Đến ngày 31 tháng tám năm 1970, trại được bàn giao cho Biệt-Động-Quân Việt Nam và trở thành tiểu-đoàn 62 BĐQ Biên-Phòng.

Trong trận chiến mùa hè đỏ lửa vào tháng ba năm 1972, trước sức tấn công của địch, vùng Tân Cảnh, Dakto rồi Charlie lần lượt thất thủ. Trại Lệ-Khánh là tiền đồn cuối cùng ngăn chặn hướng tiến quân của địch vào thành phố Kontum, do đó bằng mọi giá, quân cộng sản Bắc Việt phải san bằng căn cứ này.

Trong vòng một tuần lễ, cộng quân pháo kích vào trại hàng ngàn đạn súng cối 82 và hỏa tiễn 122 lỵ Đến ngày 7 tháng 5, địch gia tăng mức độ pháo kích từ sau tám giờ tối cho đến nửa đêm rồi sau đó ào-ạt xung phong tấn công vào hướng đông của căn cứ. Các chiến sĩ Biệt-Động-Quân giữ vững phòng tuyến, đẩy lui nhiều đợt xung phong của địch. Đến sáu giờ sáng, cộng quân phải tạm ngưng tấn công để chỉnh đốn lại hàng ngũ, sau khi để lại trên 300 xác rải rác xung quanh tuyến phòng thủ trại Lệ-Khánh.

Một tiếng đồng hồ sau, địch bắt đầu đợt tấn công mới bằng trận điạ pháo vào căn cứ, sau đó 20 chiến xa T-54 dẫn đầu cho bộ binh theo sau. Mặc dù đã chiến đấu liên tục từ nửa đêm rất mệt mỏi, các binh sĩ Biệt-Động-Quân đã chuẩn bị cho đợt tấn công mới với các súng phóng hỏa tiễn M-72. Kết quả năm chiến xa T-54 bị hạ và nhờ pháo binh bạn yểm trợ hữu hiệu nên quân cộng sản xâm lược phải tạm thời rút lui. Theo tài liệu tịch thu được của địch, cộng quân đã chọn căn cứ Lệ-Khánh để đánh chiếm làm quà kỷ niệm mừng chiến thắng Điện Biên Phủ.

Đến ngày thứ 20 của trận chiến, các binh sĩ tiểu đoàn 62 BĐQ sống dưới giao thông hào để tránh những trận mưa pháo của quân cộng sản. Lúc này trên đỉnh đồi Polei-Kleng và khu vực xung quanh không còn vẻ đẹp thơ mộng của miền cao nguyên n"ạ Căn cứ Lệ Khánh tan nát vì đạn pháo binh của địch, kho đạn bị cháy, trung-tâm hành quân bị xập. Đại Tá Nguyễn văn Đương, chỉ huy trưởng BĐQ / QK2 lo lắng cho số phận TĐ62.
- Các anh còn chịu được không?

Thiếu tá Bửu Chuyển, tiểu-đoàn trưởng trả lời.
- Chúng tôi vẫn chiến đấu...!

Thực sự, tình hình lúc này đang nguy khốn, TĐ 62 BĐQ và căn cứ Lệ Khánh có thể bị địch tràn ngập không biết vào lúc nào. Các phi tuần phản lực của Hoa Kỳ được gọi đến yểm trợ cho trực thăng vào đem các cố vấn Hoa Kỳ ra khỏi trại đến một nơi an toàn, để lại các binh sĩ BĐQ và một số đàn bà, trẻ con, vợ con binh sĩ gốc người Thượng.

TĐ 62 vẫn tiếp tục kháng cự, những người bị thương nhẹ được băng bó xong trở lại phòng tuyến chiến đấu. Vợ con binh sĩ cũng được phát súng, phụ giúp việc canh phòng, tải đạn, tải thương v/v... Ban đêm hỏa châu soi sáng bầu trời Lệ Khánh, bên dưới tan hoang, nồng nặc mùi tử khí, xác chết cộng quân rải rác khắp nơi đã trương sình lên, mùi hôi thối trộn thêm mùi thuốc súng làm cho khung cảnh thêm phần khiếp đảm, như cõi âm-tỵ

Từ ngày thứ 20 trở về sau, tình hình coi bộ hết thuốc chữa, bộ tư lệnh QĐ2 cho căn cứ Lệ Khánh được toàn quyền xử trí tùy theo trường hợp. Liên lạc với bên ngoài cũng trở nên khó khăn, các loại ăng-ten dù căng lên đều bị bắn trúng bằng súng đại bác không dật 57, 75 ly từ các cao điểm xung quanh căn cứ mà cộng quân đã chiếm. Đến ngày thứ 25, thiếu tá Bửu Chuyển tiểu đoàn trưởng và đại úy Phan Thái Bình tiểu đoàn phó bàn luận với nhau và quyết định rút mặc dù biết chắc ra là sẽ đụng nặng.

Tiểu đoàn được lệnh chuẩn bị, kể cả gia đình binh sĩ, hành trang gọn, nhẹ và súng đạn. Đúng bốn giờ sáng, xen lẫn vào tiếng đạn pháo kích của giặc, các binh sĩ Biệt-Động-Quân dùng bộc phá (bangalo) phá hủy lớp hàng rào phòng thủ phía lô-cốt số 13 và bắt đầu rút đi trong màn đêm. Thiếu úy Kchong, người thượng, dẫn đại đội 1 mở đường máu ra trước, rồi đến thiếu tá Chuyển cùng bộ chỉ huy tiểu đoàn theo sau, cánh này đi về hướng đông. Đại úy Bình dẫn một cánh khác đem theo gia đình binh sĩ đi về hướng bắc, sự tách rời ra này để tránh tổn thất trường hợp bị địch phát hiện trong khi di tản.

Trong khi đó, phi cơ quan sát L19 đang bay trên bầu trời Lệ Khánh vẫn liên lạc với các cánh quân ở dưới.

- Nam Bình (tên ngụy trang của đại úy Bình), anh ở đâu rồi?
- Tôi vừa ra khỏi trại...
- Tăng tụi nó đã vào trại, đông như kiến!
- Cho bom dập xuống!
- Nhận rõ! Chờ xem.

Các phi tuần phản lực được gọi đến dội bom xuống đám cộng quân và chiến xa T-54 đang reo hò ở phiá dưới tưởng rằng đã dứt điểm tiểu đoàn 62 BĐQ. Căn cứ Lệ Khánh lần này thực sự chìm trong biển lửa... Bỗng dưng, cánh quân Biệt-Động-Quân mất liên lạc với phi cơ quan sát L19, nhìn lên chiếc máy bay đã trúng đạn phòng không đang cháy, và một chiếc dù bung ra trên không gian.

Họ mới đi được chừng năm cây số, vì còn đem theo đàn bà, trẻ con nên di chuyển rất chậm. Địch quân đang đuổi theo phiá sau, tất cả phải ráng lên, còn chừng hai cây số nữa mới đến bờ sông Pơ-Kô (Dak Poko). Qua được bên kia sông là thoát, quân bạn và các cấp chỉ huy đang chờ sẵn. Có tiếng súng nổ ở phiá cánh của thiếu tá Chuyển, đại úy Bình nói vào máy truyền tin PRC-25.
- Anh đụng nặng không?
- Tôi bị tụi nó vây rồi!
- Cần tôi đến tiếp không?
- Không! Dẫn anh em đi gấp đi!

Đó là những lời cuối cùng mà hai ông trưởng và phó trao đổi với nhau... Bây giờ đến phiên cánh của đại úy Bình bị đuổi kịp, dường như đâu cũng chạm địch. Đoàn người vẫn phải tiếp tục di chuyển để tìm lối thoát trong cái chết. Đại úy Bình ra lệnh, vừa chiến đấu vừa lui dần về phiá bờ sông Pơ-Kô... người chết phải bỏ lại, lo cho người sống nhất là nh"ng người đàn bà và trẻ con.

Ra tới bờ sông Pơ-Kô, nhằm mùa khô nước chỉ ngang đến ngực. Đại úy Bình và một số Biệt-Động-Quân còn sống sót dừng lại để ngăn cản địch cho đàn bà, trẻ con và các quân nhân bị thương lội qua trước. Quân cộng sản bắn đạn súng cối 61 ly vào đám đàn bà trẻ con vô tội đang tìm cách vượt sông, vô số người chết, dòng sông Pơ-Kô dậy sóng, máu nhuộm đỏ một khúc sông... Bên bờ sông, một người đàn bà Thượng đai đứa con trước ngực, trúng đạn nằm chết, đứa bé vẫn còn ngậm vú mẹ. Trước cảnh thương tâm đó, đại úy Bình ra lệnh cho một người lính tháo dây đai, lấy đứa bé ra khỏi người mẹ rồi đem qua sông trước.

Qua được bên kia sông, đại úy Bình được đại tá Đương, chỉ huy trưởng BĐQ vùng II, ôm chầm lấy khen ngợi, hỏi thăm. Cánh quân của đại úy Bình lúc bắt đầu rút có 360 người gồm cả đàn bà, trẻ con, qua được sông còn lại 97 người, phần chết, bị bắt và một số thất lạc trong rừng. Sau đó đàn bà, trẻ con và thương binh được đưa về Kontum. Đại úy Bình và một số Biệt-Động-Quân xin ở lại để chờ đón các quân nhân thất lạc đang tìm đường thoát.

Mặc dầu pháo địch vẫn bắn qua, các Biệt-Động-Quân vẫn cương quyết nằm lại dọc theo bờ sông đón các chiến hữu thất lạc. Đã ba ngày qua, không có tin gì thêm... chán nản, thất vọng, màn đêm xuống, một làn sương lạnh từ mặt sông dâng lên... bỗng có tiếng lội dưới nước, một, hai, ba, tất cả bốn bóng đen hiện ra đang đi lên từ phiá bờ sông. Tất cả mọi người nín thở, súng đạn sẵn sàng rồi hỏi nhỏ.

- Ai?
- Biệt-Động-Quân.

Tất cả mọi người rời chỗ nấp chạy lại ôm chầm lấy bốn người mới qua sông, quân phục vẫn còn ướt. Bốn quân nhân này thuộc cánh quân đi theo thiếu tá Chuyển, họ cho biết là Thiếu tá Chuyển bị thương, bị bắt dẫn đi, ông không chịu nên bị giết tại chỗ.

Câu chuyện về tiểu đoàn 62 Biệt-Động-Quân và căn cứ Lệ-Khánh đến đây chấm dứt. Đại úy Phan Thái Bình, sau năm 1975 đi cải tạo ngoài bắc 11 năm, ông cùng gia đình đến định cư tại Los Angeles vào tháng mười năm 1993, đem theo được một tấm hình kỷ niệm chụp khỏang tháng sáu năm 1972, ngày được gắn lon đặc cách tại bộ tư lệnh quân đoàn II. Tấm hình đã phai mờ vì phải chôn dấu.

Vũ-Đình-Hiếu
Dallas, ngày 06 tháng năm, 1995
Theo sách: Chinh Chiến Điêu Linh, Tác giả Kiều-Mỹ-Duyên, phát hành năm 1994.

Posted by: caoduy Jul 13 2010, 06:42 AM

Cường độ cuộc chiến gia tăng, con cháu Bác Hồ vượt sông, vượt núi, vào Nam với lý tưởng duy nhất là giải phóng đồng bào đang bị đô hộ bởi ngoại bang. Bộ đội miền Bắc đã không quản ngại gian nan, đói khổ và bệnh hoạn để thực hiện hoài bão của mình. Thực ra, họ đã chẳng giải phóng được gì ngòai tạo những chồng chất đau thương trên da thịt người da vàng. Các anh đã bị tập đòan bệnh hoạn ru ngủ, thần thánh hóa với những ảo vọng ngông cuồng. Bác Hồ hoạt đầu chính trị hơn ba mươi năm lãnh đạo miền Bắc, di sản để lại là những dấu vết bom đạn cầy xé tan hoang trên da thịt mảnh đất Việt Nam.

Ngày N...Cộng Sản bôn tập tất cả các vùng chiến thuật, riêng tại vùng II, họ chọn Dakto làm tuyến thử lửa, họ chuẩn bị mở mặt trận có kích thước, quyết tử cùng Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa. Phi đoàn Thần Tượng 215 nhập cuộc, 9 chiếc trực thăng cất cánh trục chỉ Pleiku. Trời hôm nay trong xanh, gió nhẹ, hợp đoàn bình phi ở bốn ngàn bộ, phía trước những ngọn đồi chập chùng như sóng biển trải dài trên thớ thịt của mảnh đất. Gần tới Cheo Reo con sông uốn khúc chảy quanh các sườn đồi long lanh như bức tranh thủy mạc.

Còn 15 phút nữa tới Pleiku, xa xa ngọn núi ngộ nghĩnh đơn độc trong tầm mắt. Thấy được ngọn độc sơn này là thấy được thành phố. Trên bản đồ hành quân ghi chú tên và độ cao của nó, tên thật là Hàm Rồng (Miệng Rồng), nhưng anh em phi hành thì gọi với tục danh "núi Lìn". Hàm Rồng hay núi Lình cũng vậy, có rất nhiều huyền thoại.
Tuy nhiên phải nói ngọn núi này là cứu tinh của nhiều phi hành đoàn mỗi khi thời tiết xấu .
Hợp đoàn sẽ đáp tại phi trường Cù Hanh, lấy thêm nhiên liệu và lính hành quân.

8 giờ 45 sáng, 9 chiếc cối xay lại nối đuôi cất cánh trực chỉ hướng Bắc. Hại mươi phút sau tỉnh đầu của giới tuyến trong tầm mắt, tôi trao máy bay cho Vĩnh Gấu, người phi công phụ, dựa lưng vào ghế, đầu óc mông lung. Lần đầu tiên trên vùng đất lạ, tôi vẫn chưa định được vị trí rõ rệt trên bản đồ. Đầu óc làm việc liên tục. Trưởng phi cơ mới toanh của đơn vị bay vị trí số 3 trên đường Bắc tiến. Nhiệm vụ cũng đơn giản, chuyển tiểu đoàn Dù lên cao điểm chiến thuật thay thế cho đơn vị bộ binh. Sở dĩ có dự thay đổi vì ông Tướng vùng II sợ mất cao điểm 5 và 6, áp lực địch sẽ đè nặng lên tỉnh Kontum. Lần đầu tiên một đơn vị tác chiến di động, được giao trọng trách trấn ải...với một kích thước giới hạn và thụ động chắc chắn họ sẽ gặp thật nhiều nghiệt ngã. Nhưng biết làm sao hơn, trong đời lính mấy ai tránh được cảnh mình không muốn. Sức mạnh quân đội là kỷ luật, muốn tuân theo kỷ luật thì phải thi hành lệnh, mặc dù lệnh đó sai hoặc quái gở.

Phi trường Dakto hiện ra , cũ kỹ, mộc mạc, không đài không lưu, hợp đoàn nối đuôi mhau đáp bên lề phi đạo. Máy vừa tắt chưa kịp nguội đã được lệnh đổ quân.
Hai đại đội đầu lần lượt được đem lên vùng thì mặt trời cũng ngả về Tây, bụng hơi cào vì từ sáng tới giờ chưa có chút gì ngoài ly cà phê đen. Lệnh cho hợp đoàn tắt máy, nghỉ ăn trưa. Bịch gạo sấy, nước được đổ vào từ từ nở ra, lon thịt hộp vừa khui để trên sàn tàu cho đỡ bụi.
Ùng! Ùng! Khói bốc ở đàu phi đạo, con cháu già Hồ đang pháo kích phá hoại kế hoạch hành quân. Tôi nhẩy lên phòng lái. Vĩnh đã vào vị trí, anh em cơ phi, xạ thủ đầy đủ. Tầu được thi nhau nổ máy. Đầu đàn đã cất cánh, tôi nhấc vội máy bay khi RPM chưa được 6000 vừa cất cánh vừa vặn tay ga.
-Lead! Số 3 gọi.
-Nghe số 3.
- Bây giờ đi đâu ?
-Hướng Kontum.
Trong lúc bay lòng vòng tôi không định được vị trí mình đang bay. Vặn qua intercom tôi hỏi Vĩnh:
-Bạn bay vùng này lần nào chưa ?
-Chưa Thiếu úy!
Tôi lầu bầu:
-Mình là hai thằng mù dò đường .
Vĩnh cười để lộ hàm răng to tổ bố trên khuôn mặt thực thà hiếm có:
-Thiếu úy! Mình cứ bám theo lead là chắc ăn.

Đâu còn đường nào khác hơn. Sau đó tầu chỉ huy cho lệnh hợp đoàn qua tầu số giải tỏa. Chỉ thị mỗi chiếc cách nhau một phút, quẹo trái, xuống thật thấp qua khu làng Thượng rồi vào đáp vị trí cũ. Sau vài phát pháo hù, địch ngưng bắn.
Dọc theo phi đạo lính Dù đã xếp hàng thứ tự chuẩn bị lên tầu. Tầu chỉ huy tên gọi là Charlie đã lên vùng. Tôi chỉ tay bảo Vĩnh :
-Trời hôm nay hơi nóng nên Charlie đang lên cao cho có gió. Anh gật gù cười.
Tiếp theo hai Mãnh Hổ lên vùng. Ở đây xin phép được mở ngoặc để nói sơ qua về phi đoàn 215. Đây là một trong những đơn vị kỳ cựu trực thăng. Danh xưng Thần Tượng có nghĩa Voi Thần. Đơn vị chia ra làm 3 toán, hai toán bay đổ quân và một toán trực thăng võ trang đi bảo vệ với hai danh xưng khác nhau. Mãnh Sư hay Mãnh Hổ. Hôm nay Sư ở nhà, Hổ ra khỏi chuồng kiếm ăn.
-Lead đây Charlie! Mỗi tầu cách nhau 2 phút hướng vào 90 độ, thả xong quay 180 độ quẹo phải đi ra.
-OK Charlie. Lead lên tiếng!
-Hợp đoàn nghe rõ, cách nhau 2 phút.
Lead cất cánh. Chờ khoảng hơn một phút số hai cất cánh. Chờ đúng 2 phút số ba cất cánh. Đang lấy dần cao độ. Trên tần số lead đang ra vùng. Số 2 chuẩn bị vào. Số 2 ra vùng.
-Hai đây Charlie! Hai đây Charlie! Bạn đi đâu vậy ?
Không có tiếng trả lời. Số hai vẫn lấy dần cao độ bay thẳng ra...Charlie giận và xì nẹc số 2. Tôi bấm máy liên lạc.
-Charlie- số...3
-Nghe số 3...
-Số 3 vào vùng.
-Hổ đây Charlie.
-Nghe...
-Cover cho thằng 3.
Tiếng súng minigun pha lẫn đại liên trên tầu thi nhau nổ rộn rã, tôi cố đẩy cho con tầu bay lẹ hơn, những nó muốn khựng lại như bà gia đang leo dốc. Tiếng người cơ phi la hoảng:
-Tầu bị trúng đạn Thiếu úy.
Tôi không trả lời...gọi máy:
-Charlie- số 3 gọi.
-Nói đi số 3.
-Dưới bắn rát quá, tầu bị trúng đạn.
-Số 3 có sao không ?
-Chưa có dấu hiệu.

Người lính Dù cuối vừa ra khỏi tầu, tôi đạp pedal phải lấy cao độ ra vùng. Tôi rùng mình ớn lạnh bởi mồ hôi pha lẫn gió trời.



Sáng nay, chúng chưa biết chúng tôi làm gì nên hai đại đội được đưa lên xuông xẻ, bây giờ chúng đã đoán ra phần nào nên ồ ạt bắn phủ đầu. Hợp đoàn được lệnh tắt máy kiểm tầu. Bộ chỉ huy Dù xin trực thăng Mỹ tăng viện. Anh em Thần Tượng thở phào nhẹ nhõm.
Khi đoàn trực thăng Mỹ cất cánh, thì tôi cũng vừa kiểm soát xong, ngòai vài lỗ dọc phần đuôi. Tàu có thể bay về được.

Nhóm phi hành đang tụm ba, tụm năm kháo chuyện bãi quá nóng, thì hợp đoàn Mỹ quay về đáp, với đầy đủ lính Dù, hỏa lực địch quá mạnh, họ từ chối phi vụ, bay thẳng một lèo về Pleiku. Viết tới đây tôi sực nhớ đến ông Kỳ, khi còn làm Chủ tịch Ủy ban Hành pháp Trung ương. Ông đến nói chuyện với các học sinh và sinh viên biểu tình. Trong lúc bầu nhiệt huyết đang lên ông đòi đá đít một Thượng nghị sĩ Mỹ đã giám chê quân đôi VNCH đánh giặc nhút nhát. Nhiều người đã phê bình sự hồ đồ của ông. Nhưng riêng tôi "ông quả có khí phách kẻ làm tướng".

Đại tá Lịch quay sang chúng tôi:
-Chỉ còn các anh thôi. Cố gắng cho đàn con tôi lên đủ.
Đại úy Đức, lead hợp đoàn lại gần tôi:
-Tầu có sao không?
-Vài lổ Đại úy.
-Tầu còn khả dụng ?
-Bay được.
Anh hấp háy đôi mắt:
-Tao chịu mày đó Q.
Rồi đi sang tầu khác.

Voi Thần lại tiếp tục lên đường, từng chiếc thay phiên vào, ra cho tới người lính cuối cùng bất chấp áp lực của địch. Chúng tôi đã thể hiện đúng tinh thần huynh đệ chi binh. Trên đường về Pleiku tôi nghe tiếng Đại tá Lịch sảng khoái trên tần số khen tặng hoa tiêu VN...
Chuồn chuồn nối đuôi nhau xuôi Nam trở về Pleiku, lấy thêm nhiên liệu, một ngày gian nguy và căng thẳng.
-Peacock! Peacock! Đây Thần Tượng.
Peacock nghe Thần Tượng.
-Chúng tôi 9 chiếc trực thăng cất cánh từ Pleiku về Nha Trang, bạn cho biết tác xạ pháo binh quanh vùng ?
-Thần Tượng! Đây Peacock.
-Nghe bạn- Nói đi.
-Lệnh Tư lệnh quân đoàn II, các bạn sẽ ở lại Pleiku đêm nay, Liên đoàn 72 Chiến thuật sẽ lo cho các bạn chổ ngủ. Nghe rõ trả lời.
-Thần Tượng nghe 5/5.
Tầu chỉ huy quay ngược vào bãi đậu, chúng tôi nối theo đuôi. Quay sang Vĩnh tôi hỏi:
-Tối nay có mục gì không ?
-Không biết. Chắc chắn phải ra phố kiếm gì ăn.
-Tôi cũng vậy, nhưng phải ghé tụi bạn lâu quá chưa gặp.

Pleiku, một thành phố đang lên, phố xá nhộn nhịp khác thường. Quả thực vậy, nơi nào có quân Mỹ trú đóng là bộ mặt hoàn tòan thay đổi. Bên cạnh sự sầm uất có pha lẫn sự băng hoại.
Lâu lắm hôm nay mơi gặp lại lũ bạn, chuyện nổ như pháo. Lang thang đầu đường cuối phố, chúng tôi ghé xóm chị em ta. Tôi ngần ngừ, làm sao có cái hứng lãng du nơi tỉnh lẻ này. Tôi thoái thác viện cớ chưa được tắm, cát bụi Dakto con bán đầy, hơn thế nữa, mặc đồ bay mà ghé động hoa vàng chẳng ra một thể thống gì cả.

Tôi lên mặt:
-Các cậu quan cách gì chả có tác phong.
Một thằng trong nhóm hét lên:
-Ấy chết! Ấy chết! Đụng chọc giận cậu. Cậu phải thông cảm cho chúng em, ở đây tỉnh lẻ, ăn chơi giải muộn đời. Đời lính sống nay chết mai, tính cho xong kẻo làm ma không biết đàn bà khó mà siêu thoát.
Tôi cười:
-Mày đã khá hơn nhiều, tao phải khen cho thành phố này, chỉ vài tháng mày đã lột xác. Tôi hỏi xỏ lá:
-Vậy chú đi chơi bời cuối tuần có xưng tội không ?
Nó cười hì hì:
-Mình đi lén mà.
Cả bọn ôm bụng cười. Tôi đề nghị:
-Chúng mình ghé quán cà phê uống cho bớt lạnh.
Nó nhìn tôi xỏ lại:
-Cậu mặc đồ bay vào uống cà phê , trông chả giống ai.
-Không lẽ tao cởi truồng, có độc một bộ, ông tướng bắt ở lại, ông tướng chưa cho quần thay, mấy chú khó tính quá. Vậy chúng mình về.

Ba, bốn chiếc Honda nói đuôi nhau trở về căn cứ, về đêm Pleiku lành lạnh thấm vào da thịt như gió bấc ở miền Bắc. Tô ép mình sau lưng thằng bạn để tránh phần nào cơn gió. Cũng may thằng bạn cùng phòng, với lại hôm nay đi phép tôi sẽ ngủ lại với nó. Càng về khuya chúng tôi càng nhiều mục để nói. Chúng hỏi tôi:
-Buồn ngủ chưa?
-Chưa!
-Nhớ em hở ?
-Em nào ?
-Em nào ở Nha Trang ấy!
-Ờ, nhớ lắm, em đang chờ, có lẽ giờ này em đang nằm lây lất.
Tụi nó hau háu nhìn tôi:
-Em tên gì?
-Kim Dung!
-Tên nghe cũng được. Quen lâu chưa?
-Ra Nha Trang gặp lại. Tối ngày em quanh quẩn bên tao, nhiều khi thức trắng đêm cùng em tâm sự.
-Tình nhỉ?
Nó nằm xuống cười điểu cáng:
-Mai con không dắt mấy bô đi ăn sáng là bỏ mẹ, ông về Sàigon bỏ bom là tiêu đời.
-Đành phải chịu, sống chung với Kim Dung kể từ ngày ra tới giờ tao đã quên em.
-Thật không ông ?
-Rất thật.
Giấc ngủ đi vào lúc nào chúng tôi không biết. 6 giờ sáng nó gọi tôi dậy đi ăn sáng. Quán phở trong khu gia binh, cố nuốt lót lòng.

Sáng nay phi đoàn 229 tăng cường máy bay, khác với hôm qua, hôm nay đi bay lòng tự tin hơn, tôi đã làm quen với địa hình, địa vật. Tôi để Vĩnh bay suốt lộ trình Tân Cảnh, lúc đó tôi mới đủ thì giờ để ngắm nhìn đồi núi cao nguyên, ở đây không núi là rừng, cây cao, đất mầu mỡ, người dân thỉêu số lập thành những làng xã trên những mảnh đất bằng phẳng, cuộc sống thật bình yên, những phụ nữ ngực để trần đi đi lại lại, trong thật lạ mắt. Còn đàn ông đóng một chiếc khố vải đủ để che kín cây gậy trời ban. Mải mê với phong cảnh thiên nhiên giữa người và vạn vật quên cả phi vụ đầy gian nguy đang rình rập. Vĩnh nhắc sắp đến Dakto, 9 chiếc nối đuôi đáp vị trí cũ.

Hôm nay chúng tôi sẽ tiếp tế lương thực và đạn dược cho đơn vị ngày hôm qua. Chuyến đầu vào ra xuông xẻ, nhưng bắt đầu chuyến thứ hai thì Bắc quân bắt đầu pháo bãi đáp. Khu trục được gọi lên. Bom lửa được thả cháy rực ở quanh cứ điểm. Anh em chúng tôi lại êm ả vào ra vài chuyến. Sau đó chúng lại pháo. Lúc đầu chúng tôi còn hoảng hốt, sau quen dần. Đạn vừa nổ xong là cong đuôi vào đáp, đạp lẹ đồ tiếp tế rồi cong đuôi bay ra.
Ngày thứ hai thêm 5 chiếc bị đạn, bất khả dụng.

Cường độ giao tranh ngày thêm khốc liệt hơn. Đơn vị Dù bị pháo không nghỉ. Địch quân đã làm chủ chiến trường ngay từ phút đầu. Tại ngọn đồi 5 và 6 một lần nữa lính Dù đã thể hiện lòng can đảm và kinh nghiệm chiến trường. Mặc dù ở thế thủ, nhưng họ đủ khả năng đập tan nhũng hoài bão Bắc quân.
Sang tới ngày thứ ba, thì bộ đồ bay mùi hôi đã bốc, báo chí và radio thi nhau tường thuật về trận chiến. Tôi đang vào bãi đáp thì Mãnh Hổ một bị trúng đạn, khói phun ra cuồn cuộn. Hổ hai đang bám sát theo sau. Hổ một phải đáp ép buộc trong trảng lớn ở hướng Bắc, tầu lead đã xuống đón phi hành đoàn. Hổ hai được lệnh phá hủy con tầu.



Phi vụ phải gián đoạn vì thiếu trực thăng võ trang yểm trợ.

Sáng tới ngày thứ tư mặt trận yên tĩnh trở lại. Cộng quân quá thiệt hại nặng nề, phần do Không quân oanh kích, phần do lính Dù phản công. Có lẽ địch đang bổ xung quân số để tái mở mặt trận. Mọi thương binh Dù cũng được chúng tôi di tản và cứ điểm được tăng viện chờ Bắc quân xung trận.

Hôm nay phi đoàn tăng phái. Chúng tôi được trở về Nha Trang nghỉ bồi dưỡng. Xa Nha thành có 4 ngày, tôi có cảm tưởng đã lâu. Tầu sắp sửa đáp. Ngoài kia biển mênh mông, xanh biếc hàng dừa cao lay động trước gió. Tôi cảm thấy lòng yên tĩnh lạ thường. Tôi đã xa vùng lửa đạn.

Sáng mai! Tôi sẽ ra biển thật sớm, ngồi chờ Thái Dương ló dạng, ngồi thật yên để nghe biển rì rào tâm sự. Trong sự tĩnh lặng tôi sẽ thấy giá trị của sự sống và nổi chết. Cũng trong tĩnh lặng đó, tôi cầu xin Thượng Đế hãy giúp dân tộc tôi thoát khỏi cuộc chiến phi nhân đang trải dài trên khắp quê hương.


Chân Không

Posted by: caoduy Aug 11 2010, 06:38 AM

Tôi đến Komtum, khi nắng chiều bắt đầu ửng sắc vàng mài mại, trời mang mang nét buồn. Cái… “buồn muôn thửơ” kiếp làm người, của vùng đất cao nguyên chưa chịu đi vào dĩ vãng một thời xót xa đã qua; và vẫn tồn tại trong lòng người ở nơi vùng cao địa đầu đất nước.

Thác vẫn đỗ và con sông vẫn chảy ngược như bao đời.

Komtum với tôi là tuổi thơ mộng mị, với những đàn voi, với những “thằng Nài” ngất ngưỡng trên những thớt voi, những hàng cây cao su thẳng tắp, đồng đều; những cây càfê ra hoa trắng nỏn mượt mà cuối năm, những cọc tiêu nằm sát những cây cao su cao ngất, với đất đỏ dính đặt kẹo dưới đế dép, một thời…

Ôi Komtum, Buôn Mê! Địa đầu chiến tuyến miền cao?

Các sử gia ghi chép: Mậu Thân- Huế chết sáu ngàn người! Buôn Mê, 1975 chết bao nhiêu người? Điều này chưa lý giải, vì đó là kết cục của chiến tranh ly tán chưa được xác nhận! Có lẽ nhiều hơn gấp nhiều lần??? Hay ít hơn?

Nhã Ca viết: “Giải khăn xô cho Huế”, nhưng chưa ai viết… Giải khăn xô cho Buôn Mê!

Một điều đáng buồn!

Chuyến bay từ California, rồi đến Sài Gòn, sau đó tôi bao nguyên xe đi Pleiku, thăm lại quê cũ, đã ngốn biết bao thời gian.

Vừa về đến nhà, tôi bảo thằng cháu:

“Chở Bác đến Tân Cảnh”.

“Ơ kìa! Bác nghỉ ngơi chứ, mai hẳn đi”.

“Cứ chở Bác đến đấy, rồi về. Mặc Bác!”

Mấy đứa em tôi khuyên, vì nơi vùng địa đầu cao nguyên này trời nhanh bủa chụp bóng tối, hẳn mai hãy đi. Tôi quơ tay bảo thằng cháu, chở tôi đi. Cả nhà buồn, nhưng cũng đồng ý, vì họ biết tôi muốn gì sau ba mươi lăm năm, ngày này -ngày buồn nhất trong đời của tôi- để trở lại quê hương.

Thằng cháu chở đi, bỏ tôi dưới đường, trước chân đỉnh núi 960, bịn rịn chia tay, hẹn ngày mai trở lại.

Tôi đeo ba-lô, trở lại con đường cũ quen thuộc, với cái vai còm cỏi trên sáu mươi năm cuộc đời. Cuộc đời là đây! Cuộc đời của một thời tuổi trẻ chinh chiến. Sống cho quê hương, chết cho quê hương! Dường như, quá khứ không bao giờ tha thứ, cho những con người sống vì một lý tưởng. Dù rằng lý tưởng ấy đúng hay sai trong cái nhìn khía cạnh cuộc đời, mà họ phải sống và được sinh ra nơi ấy. Ông Thiên chỉ là bịa đặt, để con người sống tử tế hơn, không chém giết nhau, hảm hại nhau, trong muôn trùng vây hảm ý nghĩa kiếp làm người: Tôi muốn sống!

Vậy sao trong khía cạnh nhìn cuộc sống về phía trước, sự hoài bão thành người hoàn thiện, tôi chỉ nhìn về quá khứ?

Quá khứ làm đau dứt tâm can! Quá khứ ngàn năm Bắc thuộc, quá khứ trăm năm bị đô hộ bởi phương Tây, và quá khứ người đồng chủng giết nhau bằng súng đạn phương Tây!

Tôi đi đến chân núi 960, nhìn quanh quẩn, thấy dưới chân mình là tấm ảnh của Anh, được lát kỹ trên một lớp gương trắng sáng, cùng những thức ăn, hoa quả do ai đó cúng kiến hóa vàng, với bó nhang to và những chân nhang cắm đầy rẫy xung quanh, đã cháy hết từ lâu nhưng mùi hương vẫn còn đọng trong không gian tê tái.

Lâu lắm rồi! Từ ba mươi tám năm về trước.

“Anh Năm!”

Tôi quỳ xuống, run tay sờ bức ảnh Anh, lấy tay áo miết trên mặt gương vốn đã sạch bóng. Vài cánh bướm bay chập chờn, tôi xua tay đuổi. Ở tuổi trên sáu mươi, nước mắt còn nhỏ lệ cũng làm tôi ngạc nhiên. Tôi đã khóc ba mươi lăm năm. Đã cạn lệ và lòng. Tù tội, tha hương, gia đình tan nát… còn gì đau khổ hơn?

Đỉnh núi cao không quá ngàn thước, buông xuống thung lũng, với dòng chảy cuồn cuộn sông Pôkơ và đường 14, chính là bải đáp của cứ điểm Charlie của tiểu đoàn 11 Nhẩy Dù.

Trên, mây trôi là là, ẩm thấp sương mù mỗi khi chiều xuống âm u đất trời, đó là cao độ 1500 thước của hai đỉnh núi Kngok Toim, Kngok Im Derong của vùng Tây nguyên trung phần.

…

Anh Năm ra lệnh tôi trong máy:

“Đại úy cho mấy đứa con cắt lẽ ra, chia từng nhóm mà đánh chúng nó.

“Em cắt rồi Anh Năm”.

“Cắt rồi mà sao chúng nó cứ pháo hoài?”

“Bộ Tư lệnh tiền phương, không tin chúng nó có pháo tối tân như vậy!”

Anh Năm vô Bunker một lát, thò đầu ra:

“Đù mẹ! Nó ở trên cao độ hơn mình nên pháo xuống. Phân tán mỏng ra nhanh! Đại úy là dân địa phương này, biết tỏ đường đi, nên rẽ đường mà phục chúng.”

Anh Năm lại thụt vô Bunker. Tôi thốc lính rãi dài ra, cố thoát hàng loạt đạn pháo rải xuống như mưa bùn.

Mà thực, bọn chúng được tiếp vận khí tài càng lúc càng nhiều. Pháo trên cao trút xuống mãi miết và dưới đỉnh 960, bọn chúng hầm hè bắt loa hô khẩu hiệu xung phong. Tôi bò, hai cùi chỏ đi như hai chân, hai chân lại thế đôi tay mà trườn, tay nâng súng ngang vai, cứ thế tôi bò gần đến Bunker Anh, thì nghe một tiếng nổ như vỡ tan không khí.

Thiếu úy M. la lên:

“Trời ơi! Anh Năm bị nguyên trái rồi.”

M. trườn lên, định nhào tới bunker, tôi kéo M. xuống, nhưng hắn giựt tay tôi ra. Chạy hơn chục bước, M. bị một loạt đạn cày từ dưới đất lên tới lưng. Thiếu úy M. ngã xuống, cái nón sắt lăn long lốc xuống trảng sâu bên dưới.

Thượng sĩ Quí nằm sau tôi thấy vậy, bật dậy. Tôi nắm tay ông, nói:

“Ông lên không được đâu!”

“Chẳng lẽ mình để Thiếu úy và anh Năm nằm lại nơi đây?”

Dứt lời ông thượng sỹ nhào lên. Khi ông vừa tới bên cái xác thiếu úy M., cũng một loạt đạn cày như vãi trấu trên thân thể ông. Xác ông nằm úp trên thân thể M.

Đêm lại buông xuống, cho ngày mai ngầy ngụa những thứ vũ khí giết người! Sự lập lại: Ngày và Đêm.

Đội kèn “âm binh” ở lưng chừng lũng thổi lên từng nhịp thôi thúc điên khùng. Những cái nón cối ló lên vành miệng đỉnh 960, như những hòn đá tảng, hằng hà, lớp lớp. Một biển người!

Trên cao, hai khu trục cơ ào xuống, rãi một loạt bom trên đầu những cái nón cối. Tiếng rên la, kêu thét hãi hùng, lẫn tiếng kèn thôi thúc như ma mị. Những cái nón cối, bây giờ biết đứng, chạy và la hét, đồng loạt xông lên.

Chúng tôi vừa ném lựu đạn, ở tầm gần sát thương nhất, vừa kéo đám lính còn lại mười mấy mạng, lùi xuống con dốc lài lài, bắt đầu rút để bảo toàn tính mạng con cái.

“Anh Năm! Em xin lỗi. Không lấy được xác Anh, suốt cuộc đời này, em …”. Tôi khóc.

2.

Ngày này, tháng này, chiều nào tôi cũng ra đứng trên mỏm 960 nhìn xuống lũng sâu. Đứng mà nhìn! Nhìn đứa con gái tôi, cúng vái tôi, rồi ngồi khóc một mình. Đứa con gái mà tôi yêu thương, khi tôi mất nó vừa gần bảy tuổi. Tôi cũng nhìn những người lạ hoắt, đến thắp dưới chân mộ tôi, mà ngạc nhiên rằng: sao họ lại cúng vái tôi, khi không một thân thích ruột rà?

Tôi biết, con gái tôi yếu đuối, cũng như những người đến cúng vái tôi, ngại leo lên một cao độ 960 mét, đỉnh cao của núi. Tôi muốn vươn tay ôm tất cả, nhưng tôi ngại họ sợ… một Bóng Ma!

Nhưng hôm nay, một linh tính báo cho tôi biết một điềm lành sẽ đến, sau khi đứa con gái tôi ra về. Chốc chốc, tôi đi ra đầu mỏm, nhìn xuống lũng nhiều lần và thấy đứa em thân thiết ngày nào đã về như mong đợi ba mươi tám năm!

Thằng thư sinh mặt trắng, đẹp trai nhất tiểu đoàn, khi trình diện tôi là một anh chàng sĩ quan vừa mới ra trường! Mấy ông sĩ quan cứ nói thế.

Người thanh tao, trán dựng đứng, là loại lỳ! Anh theo tôi nhiều năm, và tôi biết khả năng anh.

Vì thế, tôi không lạ khi anh trở về nơi chốn tôi nằm lại viên miễn.

Đốt điếu thuốc, tôi trãi những tấm “boncho” dưới lớp đất đá lạnh lẻo, quơ mớ củi khô làm mồi cho lửa, ngồi chờ.

Nhìn những tàn lửa vụt bay trên không gian mù sương đặc quánh như sửa, tôi nhớ đến Mẹ! Tôi có hai bà Mẹ! Hai bà đều sinh ra tôi dưới bầu trời khắc nghiệt này! Một Mẹ cho tôi bú mớm bằng những dòng sửa ngọt ngào hương vị lẫn đớn đau. Một hương vị để sống, để thành Người hoàn thiện và một hương vị cũng để sống và tàn hại nhân sinh! Bà mẹ thứ hai to tát hơn! Bà là gia tộc mẫu hệ nhuần nhuyễn! Tôi gọi bà nhuần nhuyễn, vì bởi, tôi thấy và biết bọn đàn ông, chỉ là kẻ thừa hành những dục vọng, ăn xài cho chính mình vì những thói đời cay nghiệt: chiến tranh, tư tưởng, và nhiều thứ để họ hưởng lạc an nhàn.

Vừa hút xong mấy điếu thuốc, tôi thấy An bước lên mép đỉnh 960.

“Anh chờ chú đã lâu!”

An bỏ ba-lô, hai tay nắm vai tôi:

“Em không ngờ, anh chờ em lâu đến thế!”

“Người chờ Ma, chứ làm sao Ma chờ Người!”

“Làm sao em chờ được?”

“Trong mộng mị những giấc mơ!”

“Cái anh này! Đến đã chết, mà không thể không đùa được!”

“Gặp tao, mày không sợ à?” – Tôi thân thiện.

“Sao vậy anh Năm?”

“Tao là Ma!”

“Em cũng là Ma!”

“Nói nghe nghịch nhĩ!”

“Anh Năm cứ tưởng, sống ở ngoại quốc, ai cũng hài lòng chính bản thân mình à?”

“Thì tao nghe đài báo, tụi nón cối năm nào, chúng nó bảo: Bọn ăn bơ thừa sửa cặn. Tao cứ tưởng y chang, vì nằm đây quá lâu!”

“Thằng “mặt trắng” mà Anh thích thú, đâu đến như vậy, anh Năm!”

“Thôi bỏ qua đi. Nói tao nghe, hồi tụi mày rút xuống lũng, rồi sao?”

“Băng rừng, lội suối cả tuần mới thoát vì chúng đeo riết quá, anh Năm!”

Mấy cành củi khô nổ lép bép, rồi phựt lên như một đóm sáng, hơi sương lóng lánh, mờ ảo, tạo nên một cầu vòng nhỏ trong đêm.

An lùi lại, phản xạ tự nhiên, kéo những tấm “boncho” đầy hơi sương, ụp xuống tàn lửa.

“An ơi! Sao mày làm vậy? Anh em chúng ta đó!”

“Trời ơi! Em quên ông Thầy. Cứ thấy lửa là lòng dạ em nó xốn sang. Cả quê hương này bị vây chụp từ lửa! Lửa từ Quảng Trị, lửa từ Huế, lửa từ Bình Long, lửa từ An Lộc, lửa từ Khe Sanh, lửa từ A Lưới, A Sao, lửa từ Komtum, lửa từ Sài Gòn và từ khắp mọi nơi trên cái đất nước nghiệt ngã thù hận này!”

An ôm mặt khóc như một đứa trẻ.

“Qua rồi một thời trai trẻ. Bình tỉnh chú An!”

An rũ rũ mấy tấm “boncho” trải ngay ngắn, cúi xuống vái ba lậy:

“Anh đáng chết. Mấy em bỏ quá cho! Anh quên, còn lại bao nhiêu anh em trên đỉnh đồi 960 này!”
“Thôi quên đi An ơi!”

“Anh Năm, cho em hỏi?”

“Ừa!”

“Hồi đó, ở cao độ lưng chừng này, mình thua là cái chắc, tại sao họ điều về một nơi mà họ biết là thua, mà vẫn đưa đến?”

“Ở đây, tao tự bắt cái đĩa định vị vệ tinh từ lâu, xem kênh truyền hình Mỹ, thấy phim “Hamburger Hill” đến phải mũi lòng, cho cái dân tộc giầu có, mà tâm địa xấu xa như loài cóc nhái. Hát đồng dao ban ngày, ban đêm hòa giải cùng lũ bành trướng đất đai phương Bắc ác độc.”

“Một thằng giàu vậy, mà hết thuốc chữa, anh Năm?”

“Đã từ lâu! Nếu không, tao không nằm ở cái đỉnh điểm 960 chết tiệt này, để được vinh danh: Anh không chết đâu Anh!”

“Lịch sử, phải là đau thương, đẫm máu, mới gọi là lịch sử! Không đau thương, đẫm máu, sao làm nên trang lịch sử? Anh Năm, phải có Nguyễn Đình Bảo là làm nên lịch sử?”

“Ơ! Thằng mắc dịch. Mày nói đó nghen An!”

“Hồi đó, anh thích ăn xôi nén với thịt gà kẹp lạp xưởng.”

“Nhớ dai dữ!”

“Anh kể mà! Vợ anh…”

Tôi đạp An ngã ngửa:

“Đừng nói vợ, con với tao. Thèm lắm… cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng.”

Tôi đi đến đỉnh dốc, bốc con cu đái xuống đỉnh 960 chó chết này! Đỉnh dốc cao, dòng chảy của sông, lớn hơn lòng người? Sông cuồn cuộn chảy. Chảy vào đất đá, phù sa! Hoặc chảy vào đâu?

Chiến tranh chấm dứt, sông chảy vào lòng người!

“Một con cu, có thể thăm dò sự bần tiện, sung sướng, thỏa mãn đến kinh khiếp não lòng nhân sinh! Còn đâu là ý chí quật khởi?”

“Anh Năm! Nghe nặng nề quá. Nắm xôi, em gói gắm từ Sài Gòn cho Anh đây.”

Tôi chụp gói xôi Sài Gòn thân thương ba mươi tám năm chưa về, nhai ngấu nghiến. Như nhai kỷ niệm, nhai vợ con, nhai một thời sung túc, nhai cả quê hương bên bờ vực thẳm hiện thời. Tôi nói:

“Của cúng cho Ma, nó khác của đem đến tận tay cho Ma!”

“Anh Năm, mỗi thời mỗi khác!”

“Con gái tôi, cũng biết ý mẹ nó, hằng năm ngày này, nó đều cúng tôi những nắm xôi nén chặt, vo tròn. Ba năm đầu, vợ tôi nén những nắm xôi còn ngon lắm, như ngày xưa. Năm thứ tư, cũng là nắm xôi vo tròn, nhưng trộn nhiều hạt tròn vo, không thịt, cứng ngắt. Tôi tức giận ném những nắm xôi, nói: Thứ này chỉ có Khỉ nó mới ăn! Đây là thành quả của cách mạnh thành công!?”

Ăn hết những nắm xôi, tôi nói:

“Uống trà nhé?”

“Anh có trà, ở đâu vậy?”

“Khối! Có thằng này, chuyên gia về trà mà lị! À, mà chú có nhớ thằng Bắc?”

“Bắc nào?”

Tôi bắt loa tay:

“Bắc ơi!”

3.
Đang nướng mấy củ khoai mì ăn cầm hơi, tôi nghe tiếng gọi của lão Bảo.

“Mẹ kiếp! Đồi trọc 960 này trơ nắng, trơ sương tê tái. Cái đất này chỉ có khoai mì, khoai lang là mọc được, còn cứt gì mà ăn! Lão Bảo có thân nhân, bạn bè tứ xứ nhớ thương mà cúng vái, cũng có ăn thịt thà chút đỉnh! Chớ bọn tôi từ miền Bắc vào đây chết, ai biết mồ mả ở đâu mà cúng kiến.”

Tôi đánh Mỹ cứu nước từ lúc còn mặc quần xà lỏn, rồi đi B.

Mười bảy tuổi, tôi đôn lên đủ tuổi, trích huyết viết đơn tình nguyện ăn thề, để đi vào miền Nam, nơi đang bị gò xiết bởi Đế quốc Mỹ, Thiệu, Kỳ bán nước buôn dân.

Trước hôm ra đi, tôi muốn cảm nhận: Đàn ông là thế nào, khi sung sướng tột đỉnh bản chất làm người, khi vào vùng chết!?

Ra Khâm Thiên thử thời vận thì tôi sợ!

Mười bảy tuổi, thiếu ăn trăm bề, tôi như một đứa con nít.

“Trái chuối” của tôi cũng nhỏ lắm. Trong mộng mị, tôi tự lột “trái chuối” của mình và thấy đau xót xa. Sợi chỉ bị xé, vài giọt nước mắt rỉ xuống, đậm đặc màu sương sửa!

Lão Bảo, khi thân quen cùng nằm trên đỉnh 960, hỏi tôi:

“Chơi gái Hà Nội chưa?”

“Thoải mái, như… cà-rem phơi đầy đường!”

“Biết Ba vành không?”

“Ba Lẻ Bẩy Sư Đoàn, chứ Ba Vành gì ông”?

“Ba vành là ba tiến công thời ấy nhé! Huế một vành, Tây nguyên lại một vành, Miền Tây lại một vành!”
“Mà lại thua!”

“Thôi ông ơi! Vậy mà nói thoải mái…! Ba vành của bà Hồ Xuân Hương ấy.”

…
Tôi chống cây gậy tự tạo, kẹp ngang nách khật khưởng đi ra, cầm theo mấy củ khoai. Chỗ lão Bảo nằm, không cách xa chỗ tôi là mấy. Tôi vừa ngồi xuống, lão Bảo hỏi tôi:

“Ông Bắc còn nhớ ông An? Ổng từ Mỹ mới về.”

Tôi nhìn người đàn ông thấy quen quen, nhưng không nhớ nổi. Tôi lắc đầu.

An chợt reo lên:

“A. Tôi nhớ ra rồi! Đây là ông Thượng úy Bắc, thương binh, bị lựu đạn của tôi mất một cái “chân giò” được ông thiếu tá bác sĩ cứu thoát. Ủa, ông cũng nằm lại đây?”

Tôi nhìn An cám cảnh:

“Lúc mấy ông băng bó tôi xong, bỏ tôi nằm gần cái bunker ông trung tá Bảo này nè, tôi nằm mê man bất tỉnh. Lúc tỉnh dậy, biết mình đã là Ma. Mẹ kiếp! Đồng đội tôi, nó giết tôi chứ nào ai khác. Chúng nó từ đỉnh 1500 cứ dội pháo liên tục xuống, bất kể đồng chí, đồng đội chúng đang ở lưng chừng đỉnh 960 leo lên xung phong theo tiếng kèn như ma mị dìu dắt. Không một quân đội khốn nạn nào như quân đội nhân dân Việt Nam! Chúng coi mạng sống đồng đội như con kiến, củ khoai. Không như phía các ông. Thằng Việt cộng thương binh là tôi, xâm lăng miền Nam các ông, mà các ông vẫn nhân đạo băng bó vết thương tôi, ủy lạo tôi, thì điều tôi thấy phi lí nhất là mình đã đâm đầu vào cuộc chiến khốn nạn nhồi da, xáo thịt này.”

Bảo đùa:

“Giờ ông mới biết?”

Tôi cười buồn:

“Khi biết, thì phải trả cái giá làm thằng Ma xó vất vưỡng núi rừng Tây nguyên, thân nhân không ai biết, mà cúng kiến ăn cho no đủ như ông Bảo này! Một cuộc chiến ngu xuẩn. Khi thống nhất đất nước, mình mới nhìn ra, mình đi chết cho những thằng buôn dân, bán nước của hệ thống Đỏ khốn nạn từ đẩu đâu. ”

Tôi lấy cái ca sắt nhà binh Mỹ đeo trên vai, đổ bi đông nước vào và vùi nó vào ngọn lửa đang nung chảy đỏ rực trên quê hương khốn khổ này, nhón vào đó một nhúm trà trên đất Bắc luôn mang theo bên mình, từ ngày lìa bỏ quê hương, làm Ma đất người.

Bảo buồn buồn nói:

“Chúng ta đã chiến đấu cho dân tộc này, với cái nhìn từ hai phía của những công dân yêu nước. Dù đúng dù sai, tất cả cũng đã muộn màng. Bọn chúng đang cày nát Tây nguyên và bán đất nước này cho ngoại bang phương Bắc. Vòng quay lịch sử Lê Chiêu Thống đang quay lại trên cái đất nước này. Một con đàn bà đã viết (đại khái): Đất nước Việt này là con, là cháu của Rợ phương Bắc! Lịch sử đã và đang sắp làm điều đó!”

…
Lửa vẫn cháy. Vẫn cháy muôn đời trên cái đất khốn khổ ngàn năm văn hiến.

Lửa vẫn cháy.

Đêm vẫn hỗn mang đời đời.

***

Chiêu ngụm trà, chúng tôi -những người con của Tổ quốc- ghi lại quá khứ hỗn mang.

Canada, 07-01/05/2010
Vũ Đình Kh.

Posted by: caoduy Aug 11 2010, 07:10 AM

-Viết để nhớ những ngày trên lộ 7B…
( Con đường di tản quá dài, đầu đã tới sông Ba khúc đưôi còn tại Pleiku, tôi may mắn đi trong khoảng đường tương đối ít gian nguy…)

Đầu năm 75, trung đoàn 45 thuộc sư đoàn 23 bộ binh được lệnh rời Hàm Rồng về lại Ban Mê Thuộc. Đại đội 201 CTCT đang tăng phái cho trung đoàn đóng tại Hội Quán Tây Nguyên cũng được lệnh lên đường tăng phái cho bộ chỉ huy Biệt Động Quân vùng 2 đang trú đóng tại B15, thuộc tỉnh Kontum, đơn vị tăng phái được chỉ định đóng quân tại kho gạo của tỉnh… Thế là anh em từ giã Hàm Rồng, từ giã các buôn làng thân quen vẫn thường ngày đến làm công tác dân sự vụ tâm lý chiến như làng La Sơn, Plei ô Ngo…tại Kon Tum đơn vị vẫn công tác như thường lệ đến các buôn làng thuộc quận Đắc Tô mới, làng Pa-ra-đi…để khám bệnh phát thuốc, hớt tóc … cho dân làng . Sáng đầu năm âm lịch cả đại đội tăng phái đều có mặt tại sân cờ bộ chỉ huy BĐQ để tham dự lễ thượng kỳ đầu năm. Đại Tá Tất chỉ huy trưởng đến tận hàng quân bắt tay từng sĩ quan tăng phái…

Ngày 13-3-75, Anh Cải, đại đội trưởng lên bộ chỉ huy họp về cho biết là bộ chỉ huy BĐQ đã rời Kon Tum… Thế là anh em trong đơn vị tự động thu xếp gọn ghẻ chờ lệnh về Pheiku.. Tôi ngồi ghế trưởng xa trên chiếc Dodge có tất cả 13 người, xe lăn bánh lúc 13 giờ ngày 13-3-75…tôi cũng thấy hồi họp vì con số 13 nầy, đoàn xe gồm 5 chiếc, 4 dodge, một jeep chậm chậm rời kho gạo hướng về cầu Đakpla…. Mấy chiếc loa phóng thanh của ty dân vận chiều hồi liên tục đọc đi đọc lại thông cáo của Đại Tá Hùng, tỉnh trưởng Kontum… Nội dung thông cáo là kể từ giờ phút nầy cấm tất cả các quân nhân ra khỏi tỉnh…

KonTum vẫn rất yên lặng, không nghe một tiếng súng nổ, là đơn vị tăng phái nên quân cảnh gác cầu, chốt đường ra tỉnh không xét hỏi…. Con đường KonTum- Pleiku tuy xuyên núi nhưng tráng nhựa rất phẳng phiu… tuy nhiên khi xe gần tới Chư Pao anh em cũng cảm thấy hồi họp, ghìm tay súng sẳn sàng trong tư thế phản phục kích…Bởi ‘Một chiếc khăn tang một tấc đường” ( Quên tác giả) là đây. Rồi đoàn xe cũng bình an về tới hậu cứ đóng trong quân đoàn 2.

Pleiku lúc nầy thường xuyên bị pháo kích, phi trường Cù Hanh ăn đạn liên tục… Đêm 17 tháng 3 đặc công đánh vào quân đoàn nhưng chẳng gây thiệt hại gì đáng kể vì vị trí quân đoàn trên cao, lực lượng phòng thủ tinh nhuệ có M48 yễm trợ, thà đánh nhau ngoài mặt trận còn thấy dễ chịu hơn là ngồi chờ pháo…Đơn vị về đây chỉ tạm thời trực ứng chiến chờ lệnh. Là đơn vị CTCT trừ bị cho quân đoàn II, chúng tôi thường phải rày đây mai đó tăng phái cho các lực lượng trừ bị, hay các sư đoàn, tiểu khu thuộc quân đoàn 2, trung đội di chuyển bằng một chiếc xe dodge có cửa, kéo theo một cái rờ mọt. Trên xe chất chứa đủ vật dụng sinh họat thường ngày…nồi niêu soon chảo, gạo, mắm, muối, dầu lửa, bếp dầu…, nên việc ra đi trong cuộc di tản nầy trung đội chúng tôi không lấy gì làm bở ngở, không phải chịu cảnh thiếu ăn thiếu uống như nhiều đơn vị khác. Tôi nhớ hoài buổi sáng hôm ấy khi hay tin quân đoàn đã rút đi nhiều đơn vị… Ông Tiểu đoàn trưởng xuất thân khóa 14 VB, ra phi trường về Sài Gòn còn không quên phone về đơn vị ra lệnh cho Tiểu Đoàn Phó trông coi việc ứng chiến của đơn vị vì ông đang… bận họp ở quân đoàn, mạng sống ai không quý, ông tiếc mạng của ông mà bỏ cả đàn em bơ vơ, về Sài Gòn ấm cúng bên vợ con..quân mà thiếu cấp chỉ huy..??Ông tiểu đoàn phó mới từ Sài Gòn đổi ra chưa tới 3 tháng nên rất khó thích ứng với tình hình, bởi không dám quyết định vì cứ ngỡ xếp đi họp ở quân đoàn. Lúc bấy giờ quân đoàn chỉ còn lại tiểu đoàn 20 CTCT, cạnh bên là Truyền tin, thiết giáp… còn lại các ban phòng đều vắng lặng như tờ. Bởi không có lệnh nên đêm đó quân nhân các cấp trong doanh trại tiểu đoàn đều ra sân nằm cạnh giao thông hào dù không có lệnh, có lẽ vì sợ ngủ trong phòng sẽ ngủ quên khi đơn vị di chuyển bất thình lình, nằm ngoài sân, nhìn trăng sao với giấc ngủ chập chờn trong lo sợ…một đêm yên lành trôi qua… Sau khi hội ý với một số sĩ quan, Tiểu đoàn phó ra lệnh phá kho lương thực, nhờ vậy mà anh em có thêm được một số khẩu phần lương khô lọai C của Mỹ, không tiên liệu được đoạn đường sẽ đi qua nên bỏ lại gạo rất nhiều… Đoàn xe của tiểu đoàn( Gồm bộ chỉ huy, đại đội hành chánh và đại đội 201) trên mười chiếc, xe jeep tiểu đoàn phó dẫn đầu, đến xe các ban và nhóm xe đại đội 201 bọc hậu, cũng nón sắt, súng đạn cầm tay, đoàn xe chầm chậm tiến ra cổng…Điếm canh vẫn còn lính gác. Sáng hôm đó trời có chút sương, chút gió nhẹ lành lạnh trong cảnh trống vắng của quân đoàn,mấy chiếc M48 vẫn yên vị nơi cổng chính , binh sĩ gác cổng vẫn giữ đúng tư thế, nhưng cảnh vật hình như mất vẽ sinh động, tạo cho anh em một không khí khá căng thẳng. Vẫn không biết đi về đâu, đi ngả nào,xe ngang qua trường Trung Học Pleime, phía sau là trại gia bình của tiểu đoàn, tôi ở trọ trong nhà của trung sĩ Hiếu nằm trong trại gia binh nầy, xe chầm chậm ngang qua mà không dám ngừng lại vào nhà lấy thêm hành trang, vì sợ trể lạc đơn vị, đoàn xe tạm dừng trên con đường có dinh ông tướng… Anh em xuống xe đứng trên lề, dưới tàn những cây thông già cỗi, nhìn trên đường người qua lại tấp nập vội vàng dù trời còn lờ mờ tối…Tôi nhìn thấy một anh trung sĩ BĐQ tay cầm chai rượu Martin đi về hướng tôi, anh nhìn tôi cười cười:

- Trung úy uống 1 nắp cho ấm lòng, rượu nầy lấy ở nhà ông tướng…

Tôi cầm chai rót uống liền 2 nắp rượu đầy… thấy ấm lòng .Tuy có hơi lo lắng, vậy là ông tướng đã đi rồi. Tôi cũng mới từ tiểu đòan 50 CTCT thuyên chuyển ra đây gần 4 tháng nên cũng không rõ là dinh của ông tướng nào, có lẽ là dinh của Tư lệnh vùng. Xe cộ vẫn tiếp tục xuôi hướng Hàm Rồng, xe quân đội ngoài quân nhân còn có thêm gia đình binh sĩ, thùng rương chất đầy ắp.

Trời sáng tỏ, anh em trong đơn vị hầu hết đều chưa ăn sáng, tôi thấy một vài anh em lấy phần gạo sấy ngâm nước. Đại Úy Thiện( khóa 18 TĐ, (đã có nghị định thăng cấp thiếu tá nhưng chưa làm lễ gắn lon tân thăng) nhìn thấy một đoàn xe jeep quân cảnh chạy ngang, ông ra hiệu cho anh em lên xe nối đuôi đoàn xe quân cảnh, ngang qua rạp hát Diệp Kính quẹo trái về hướng Hàm Rồng. Với 2 bông mai trên ve áo, tôi không biết một chút gì về lộ trình sẽ đi, chiếc trước chạy, chiếc sau chạy theo, tạo thành một đoàn xe rồng rắn không biết dài tới bao nhiêu cây số, khi bắt đầu nhìn thấy núi Hàm Rồng, tôi thấy đoàn xe rẽ mặt leo lên bờ lề, chạy băng đồng hình như đang chạy dưới chân một ngọn đồi thấp, bên đường có vài chiếc xe quân đội chết máy nằm rải rác, xe bắt đầu vào con lộ đá có dấu vết tráng nhựa loang lỡ, nhưng tương đối dễ chạy hơn lúc băng đồng. Tài xế chiếc dodge là hạ sĩ Đặng Giác, cũng trạc tuổi tôi, sức vóc khỏe mạnh có gia đình nhà cửa ở KonTum, rất vững vàng ôm tay lái, tới thung lủng Hồng, một tấm bảng gắn trên hai trụ có khắc rõ chữ Valey Rose, một vài chiếc GMC bị lật, xác binh sĩ chết nằm rải rác khoảng trên 10 người… Đòan xe vẫn chạy với tốc độ chậm, bụi cát mịt trời, tuyệt không nghe tiếng súng, rải rác nhà dân bên đường, người lớn trẻ em ra sân nhìn đoàn xe chạy, mấy em trong xe tôi gốc miền Nam cười vui như những lần được về phép, Trung sĩ Bùi Ngọc Mỹ thằng em vẫn ăn cơm chung với tôi, với tay chuyển cho tôi một bịt cơm sấy với lon thịt ba lát khui sẳn, tôi không thấy đói nhưng vẫn phải ráng ăn, bởi tôi linh cảm con đường đi sẽ còn nhiều bất trắc lắm…Lòng tôi cũng có chút vui khi được về Nam nhưng cũng ngổn ngang trăm mối, tại sao cả quân đoàn phải bỏ đi trong lúc chưa thấy bóng dáng một tên lính sinh Bắc tử Nam nào, tại sao ra đi mà không có lệnh lạc gì cả, lộ trình để đi cũng hoàn toàn không biết, rồi tin chiến sự từ đài V.O.A, BBC, áp lực Cộng quân nặng nề trên nhiều mặt trận, Đài Quân Đội, đài Sài Gòn vẫn phát thanh những bản tình ca, vẫn ngọt ngào tình em hậu phương với người trai tiền tuyến… Đầu óc tôi rối mù… Thôi thì, mệnh số do trời..Bài học Hán văn thầy Bùi Cận dạy tôi học năm đệ ngũ tôi vẫn còn nhớ….Nhất trác, nhất ẩm, giai do tiền định… hơi đâu mà lo…Với máy C25 bên cạnh tôi mở máy liên tục liên lạc với các bạn cùng chung đơn vị: Thái tăng An, Như ,Chấn,Nguyễn Hữu Cải …

Đến Phú Bổn, trời xế chiều, xe cộ tràn lan, đoàn xe đơn vị tôi dừng sát bên lề đường, tất cả xuống xe ngơ ngác nhìn chung quanh. Đã thấy hầu hết các sắc lính tại quân đoàn… Người ta dừng, mình dừng lại chẳng lệnh lạc gì cả, trời chiều xuống dần, dù cuối tháng ba nhưng sương trời và gió tạo một cảm giác lành lạnh… Tôi thấy có một toán quân nhân , có máy truyền tin đi bộ quanh các con đường… Thì ra là toán lính địa phương, Trung Tá Lò văn Bảo, tình trưởng và một số sĩ quan, tôi còn nhớ Trung tá Bảo dáng cao ráo, to con, gương mặt hiền từ chậm rải nói với anh em di tản:

-Các anh em yên tâm tìm chỗ ngủ , tôi đã cho hai đại đội địa phương quân giữ an ninh…

Tôi nghe lệnh mà trong lòng thấy không an, quân đoàn tự dưng bỏ chạy …hai đại đội mà nhầm nhò gì… thôi thì ai sao mình vậy …giày dép còn có số mà…

Tôi cùng họa sĩ Thái Tăng An ( Mỹ Thuật Huế) Bạn cùng khóa, khoát thêm áo jacket, hút thuốc vặt nhìn thiên hạ. Anh Nguyễn Hữu Cải ( Đại đội trưởng, chết trong tù CS) họp anh em sĩ quan bên vệ đường, anh có được 1 mẫu bản đồ tiện tay xé được trong phòng tiểu đoàn trưởng trước lúc ra đi, Anh chỉ sơ qua về lộ trình sẽ đi…theo như dự đoán của anh… Tôi chẳng buồn quan tâm. Người ta đi đâu mình theo đó, súng bắn trúng ai người đó chết hơi đâu mà lo cho mệt…. Trời tối hẳn, anh em đã cơm nước xong xuôi, Trung đội Chính Huấn của Trung úy Như ( khóa 1/69) bắt đầu làm việc, chạy chung đơn vị có vợ chồng ca sĩ Xuân An của sư đoàn 23 tháp tùng theo. Anh em xếp thành vòng tròn, sẵn khẩu phần C với cà phê thuốc lá Mỹ…Tiếng đàn dạo lên, Xuân An cất giọng, đây là giọng ca xuất sắc nhất của quân đoàn 2 lúc bấy giờ…. Giọng ca ngọt ngào, lời ca phù họp với bối cảnh đã thu hút khá đông anh em đơn vị bạn đến nghe… Thái Tăng An và tôi nằm trên bờ đê cỏ:

- Ê chạy giặc mà giống đi picnic quá mậy.

Tôi cười đồng ý. Nằm nhìn sao trời, hút thuốc Lucky, uống cà phê nóng nghe nhạc sống … còn thua ai nữa. Người xe tuy đông, tuy ô họp mà đêm yên lặng lắm… Gịong ca của Anh Xuân An cao vút réo rắt lòng người…”Bỏ làng ra đi mang theo tiếng nói con tim…”… Tuyệt nhiên không nghe một tiếng súng, thỉnh thoảng trên bầu trời có lóe sáng lên, một vài trái hỏa châu hình như từ chi khu bắn lên, các cô bé chính huấn của đại đội như Mỹ Chi, Phương Hòa…cũng lần lượt góp tiếng hát ngọt ngào, trời đầy sương, ngập ngụa không khí núi rừng, những giọng ca ngân vang xa thu hút khán giả càng lúc càng đông, Tan buổi nhạc bất đắc dĩ, giấc ngủ chập chờn đến với mọi người, ngày mai rồi sẽ tới đâu???

Trời chưa sáng mà mọi người cùng thức dậy, nước rửa mặt rất khó tìm, một số quân nhân thuộc một vài ngành tự động tháo bỏ phù hiệu như CSQG, ANQĐ, QC…, tiếng máy xe bắt đầu nổ, âm thanh thật ồn ào, khói xe bay mù mịt, một số xe từ từ lăn bánh về hướng quận Phú Túc, tiểu đoàn tôi cũng bắt đầu lên đường, còn giữ được đội hình lúc đi, nhiều chiếc xe jeep của đơn vị bạn bị bỏ lại vì bị bề kết nước, bởi đoàn xe chạy, ngừng bất thường, thắng không kịp là ủi đít .Nắng dần lên, sương tan và trời bắt đầu nóng, khói xe và âm thanh động cơ, tiếng gọi nhau trong ánh nắng chói chang làm cho con người rất dễ mệt, Nhưng trong bước đường sinh tử mọi người đều cố gắng. Cho tới quá trưa đoàn xe tràn ngập quận Phú Túc, hàng ngũ rối loạn không còn thấy lối đi . Mọi người ngơ ngác nhìn nhau. Trong đoàn quân chẳng có một sĩ quan nào biết được lộ trình cuộc di tản nầy, tôi thấy có vài sĩ quan mang cấp trung tá, dân theo lính cũng rất đông hầu như là nửa dân nửa lính, thương cho dân bám theo lính mà lính nào có được lệnh lạc gì đâu. Một chiếc trực thăng đáp xuống một khoảng đất trống nhỏ vào lúc giữa trưa. Tôi đứng cách xa trực thăng nhưng cũng nghe được tiếng anh em bàn tán

- Tướng Cẩm tới thị sát có mang theo hai hạ sĩ quan quân cảnh với mục đích giải tỏa lộ trình bị nghẻn. Tướng Cẩm hỏi xem ai là người có cấp bậc cao nhất ở đây.Tôi thấy có một vị trung tá lên tiếng. Tôi không nghe rõ được lời đối đáp nhưng cũng được thuật lại đại ý

- Anh Trung Tá mà không chỉ huy được đoàn quân nầy

- Tôi không có khả năng, Thiếu tướng xuống chỉ huy đi.

Trực thăng mang tướng Cẩm bay đi, với rất nhiều cặp mắt ngơ ngác nhìn theo. Tội nghiệp hai anh quân cảnh xé vội phù hiệu rồi lẫn vào trong đám loạn quân….

Rồi đoàn xe cũng bắt đầu di chuyển, đoàn xe quá dài nên người ở khúc nào chỉ biết chuyện ở khúc đó. Tiểu đoàn tôi có lẽ đi vào khúc giữa. Đường bắt đầu xấu dần. xe chạy với tốc độ thật chậm, chiếc nầy ủi đít chiếc kia là sự thường. Một vài xe chết máy vì hết xăng, rất nhiều xe jeep chết máy bị đẩy vào bìa rừng… Số lượng người mất xe càng đông, xe nào còn trống có người quen thì được cho lên, đa số ôm súng mang ba lô đi lếch thếch lẫn lộn với đám dân, giữa cái nắng tháng ba của vùng cao nguyên, hành trang và nắng gió làm cho người mau mệt, khi đã mệt rất dễ sinh quạu quọ. Xe qua những đám rừng thưa, lửa than đốt rừng còn cháy đỏ, Biệt Động Quân biên phòng trong tư thế tác chiến đứng thành hàng hai bên đường bảo vệ cho đoàn quân di tản. Tôi nhìn thấy nhiều em binh sĩ Biệt Động Quân còn quá trẻ, súng cầm tay với lưởi lê tuốt trần hướng mắt nhìn về hướng rừng, quên đi sinh mệnh của mình để giữ an toàn cho đoàn người di tản. Tôi đi chưa biết rồi sẽ tới đâu, riêng các em còn đứng đó không biết đến bao giờ, sự sống còn của anh em lấy gì bảo đãm, lòng tôi rất cảm kích trước những con người biết tuân thủ kỷ luật quân đội. Cũng tại quận nầy, Anh Cải ra lệnh xe nào giữ hồn nấy cố gắng về tới nơi an toàn. Tôi ngơ ngác, nơi nào là nơi an toàn đây.??

Một vài người hiểu rõ lối đi cho biết đoàn di tản đang tiến lần tới quận lỵ Củng Sơn thuộc tỉnh Tuy Hòa, người đi bộ vẫn bước nhanh hơn xe đang chạy, trung sĩ Mỹ chỉ tôi

- Ông xem kìa, Ông thiếu tá đang ăn trái bầu sống…

Tôi nhìn theo tay chỉ của Mỹ, mắt tôi nhìn thấy một quân nhân không rõ binh chủng vì người đang mặc áo khoác, tay cầm trái bầu loại bầu có eo cổ giống như trong hình vẽ bầu cua cá cọp, ông bẻ ra từng miếng cạp ăn ngon lành. Đa số người di tản đến ngày thứ ba đã bắt đầu hết lương thực, vì cuộc di tản xãy ra quá vội vàng không ai kịp chuẩn bị, riêng đơn vị tôi vì thường xuyên đi công tác dân sự vụ nên lúc nào trên xe cũng tạm đầy đủ gạo thóc mắm muối…, Nắng bắt đầu ngã chiều mà đoàn xe vẫn đi chưa tới đâu, tôi mở tầng số máy C25,tôi rà đai bất cứ tầng số nào, có lúc liên lạc được với dân con gà( Sư đoàn 23) còn ở Phú Túc, có lúc liên lạc được với toán đã tới phi trường Củng Sơn, xe vẫn chậm rì lăn bánh, toán công binh chiến đấu của quân đoàn vẫn cưa cây, mở đường, mấy chú lính trong toán nấu nước ngâm gạo sấy, tôi ngồi trên nóc xe chân thòng trên nắp đầu xe, vừa ăn cơm gạo sấy với thịt ba lát với chút muối tiêu vừa nhìn trời đang bảng lảng hoàng hôn, chút hơi lạnh của núi rừng phần nào xoa bớt cơn mệt mỏi, trời tối nhanh, muỗi rừng được dịp tunh hoành chit cắn, tiếng ồn ào dịu dần theo với bóng đêm tràn về… Xe tôi cũng vào tới phi trường Củng Sơn. Phi trường khá rộng, phi đạo lót vĩ sắt, tôi chỉ chỗ cho tài xế lái vào một khoảng đất trống, đầu xe hướng về cổng phi trường, khoát lên người chiếc áo jacket, quấn lên cổ chiếc khăn, kéo mủ lưởi trai sụp xuống, tôi vẫn còn thấy lạnh, muỗi bớt cắn vì phần thịt da ít lộ ra ngoài, sương xuống mịt mờ chẳng mấy chốc mà người tôi đã thấy ướt nước, Tôi nằm trên đầu xe tay kẹp cây M16 sát người, thằng Mỹ đệ tử nằm kế bên cũng khư khư ôm cây AR15, trong thùng xe là đàn bà con nít ngủ ngồi, chú tài xế và anh toán phó trong cabin xe, còn lại rải rác trải poncho nằm cạnh xe. Sương nhiều quá không nhìn thấy sao trời, tôi nằm dù thật mệt mỏi nhưng dễ gì dỗ giấc ngủ, bây giờ mới hết tháng giêng âm lịch, mà tháng giêng là tháng ăn chơi, hiện tại tôi cũng ăn và đi lang thang, không chơi là gì…Tôi nhớ Sài Gòn vô cùng, tôi nhớ giảng đường 2, giảng đường 4, tôi nhớ mấy cây phượng bên hông trường, tôi nhớ tới mấy nhỏ bạn thân từ năm nhiệm ý,tôi trở lại giảng đường sau gần 4 tuổi lính, nhỏ Ngọc, nhò Sang, Thơ, Hoàng Cúc,Dung Bải Xàu, Ngọc Hà Gò Vấp, nhỏ mắt nâu , con nhỏ mà khi đi chung có dịp gặp người quen tôi vẫn thường giới thiệu là vị hôn thê, mới hôm Noel, tôi về phép kẹt phi vụ ở lại Sài Gòn cả tháng trời, Tôi ngoan ngoản như con mèo con trở lại lớp Việt Hán, lớp văn Minh Việt Nam, chăm chỉ hơn cả sinh viên thuần túy, tạm quên đi Phước Long đã vào tay Cộng Sản… Thanh An đang ăn đạn pháo tơi bời… Con bé đêm nay ngồi học bài không biết có nhớ đến tôi không, bé có hay biết gì về quân đoàn đang tháo chạy mà sĩ quan cấp úy như anh không biết một chút gì về lý do di tản cũng như lộ trình di tản…Bên tai tôi tiếng ngái đều đều của thằng Mỹ…, tôi nhớ.tôi chỡ bé vào quán biên thùy, dĩa tôm càng nướng, rau sống bánh hỏi, 33 khui rót vào ly nước vàng sóng sánh, tôi lột vỏ tôm gắp bỏ vào chén em không quên sớt tương xay vào một dĩa nhỏ…Tôi thiếp đi lúc nào không biết…

- Dậy Trung úy có xe chạy rồi. Tiếng hạ sĩ Giác tài xế …

Thì ra tôi chưa tròn được giấc mơ tại Phi trường Củng Sơn. Tôi bật dậy gon gàng, khóa an toản súng, móc túi lấy thuốc châm lửa

- Thủng thằng chờ xe đi kha khá rồi mình hãy chạy theo. Anh em lo ăn sáng cho chắc bụng, mấy ngày nay yên tình còn hôm nay chưa biết ra sao, nghe nói rời Củng Sơn là bắt đầu rời cao nguyên về đồng bằng, mình sẽ di chuyển đến Sông Ba rồi vào Tuy Hòa.

Tôi nói sơ về lộ trình rồi tạm làm vệ sinh buổi sáng bằng chút nước trong bi don, rất nhiều chú lính cũng như dân làm chuyện đệ tứ khoái ngay bên đít xe…cũng may ăn ít và không có rau rát nên đa số đều bị bón nếu không thì mùi xú uế chịu sao cho thấu…

Đoạn đường bắt đầu rời quận Củng Sơn thật là gay go, vì có nhiều suối và công binh phải phá rừng mới có lối cho xe chạy, có con dốc 45 độ khoảng 30 thước, cuối dốc phải quẹo thẳng góc không thì xuống suối, thình thoảng một vài trái đạn 60 ly rớt ven rừng, có lẽ đề lô giặc chưa điều chỉnh kịp tọa độ…Tin giây thép lạc dừa cho biết là sư đoàn Thép và Sao Vàng ngỡ quân đoàn rút về Quy Nhơn nên đã dàn quân phục kích trên quốc lộ 20, nay biết hướng di tản đã bắt đầu đuổi theo…Theo thì theo vì có muốn chạy mau cũng không thực hiện được.Cũng tin cho biết là sở kỷ thuật vùng 2 hợp với công binh chiến đấu mở đường dưới sự chỉ huy tổng quát của chuẩn tướng Tất tư lệnh Biệt Động Quân vùng 2 vừa tân thăng…Cả giờ chưa di chuyển được trăm thước, cát bụi theo gió bám đầy người …”Nếu chẳng quen nhau lung, đố nhìn ra được”, tôi mỉm cười khi nhìn thấy mặt đầy bụi của anh em mà nhớ thơ của Phan Khôi. Trời tối mịt xe tôi vẫn chưa thấy được bờ sông Ba… Xe tạm dừng trong ánh sáng le lói của từng bếp củi tạm nấu cơm bên đường, thực đơn của toán vẫn u như kỳ, gao sấy thịt ba lát muối tiêu….Trời lạnh, cơm nguội lạnh nuốt muốn ngay cổ….Đọan đường còn dài còn lắm gian nan, phải cố ăn mới có sức mà đi, bìa rừng có vài con suối có nước nên việc “nước’ tạm thời thong thả, rửa mặt rửa soon nồi thoải mái, tôi với Thái tăng An rủ nhau ra suối tắm, khoảng suối nhỏ nhưng nước trong uốn khúc bên gốc cây cổ thụ, cũng có khá đông người đang tắm… đang kỳ cọ tai bỗng nghe tiếng cười nho nhỏ…âm thanh con gái… thì ra bên kia thân cây có 3,4 cô bé có lẽ là học sinh Trường Trung Học Pleime đang tắm, dưới ánh trăng tôi nhìn thấy rõ đường nét thiên nhiên qua áo vải ướt bó sát lấy người. Tuổi trẻ ai mà thấy cảnh nầy mà không say đắm nhìn…!!

- Ê An, về Sài Gòn mày phải vẽ lại cảnh nầy nha An…Tao đặt tên tranh là “Thiếu nữ tắm trăng”.

Về lại chỗ nằm,mở đài BBC, phóng viên của đài tường thuật cảnh di tản y hệt như những gì mắt tôi đã thấy, tai tôi đã nghe, tôi có cảm tưởng cha nội phóng viên nầy đang đứng lãng vãng gần tồi, tôi còn nhớ một câu trong bài bình luận: cả quân đoàn di tản trong tình trạng bi đát tuyệt vọng như vậy mà Sài Gòn hình như không muốn biết tới….Từ những bản tin nầy anh em trong đoàn di tản tinh thần có xuống vì không còn niềm tin ở Sài Gòn tìm cách mở đường tiếp viện… Thôi thì thân ai nấy lo. Hầu hết các đơn vị đều phân tán không còn hệ thống chỉ huy nữa… Đơn vị tôi đã được lệnh tan hàng từ Phú Túc, toán nào tự lo cho toán đó, thực ra sống chết do trời, không có Đà lạt, Thủ Đức hay Đồng Đế gì cả …Có Tề Thiên Đại Thánh xuất hiện chưa chắc đã chỉ huy nỗi đoàn quân nầy…Dưới mắt tôi anh em quân nhân vẫn còn giữ được tác phong kỷ luật dù đang ở trong một thế cờ hết sức bi thảm.

Tôi nhìn Trung Tá chỉ huy trưởng trường thiếu sinh quân vùng 2 đang dẫn đoàn quân nhi đồng di tản, đồng phục nghiêm chình di chuyển theo hàng dọc, các em với nét mặt thật bình thản, vững vàng bước trên lộ trình đầy chông gai…. Không biết các em đã đi bộ như thế từ bao giờ….Vị Trung tá quân phục còn tươm tất, thắc lưng mang súng colt, tay cầm gậy bước đi thoăn thoắt dù tuổi cũng đã khá cao…Lòng tôi hết sức ngưỡng mộ, tôi chỉ cho mấy em trong toán tôi nhìn, hành trang của các em TSQ trông nhẹ nhàng, chỉ một ba lô trên lưng cũng không lấy gì nặng lắm, vũ khí thì em có em không…Các em không nói cũng không cười. Đoàn xe ùn tắc trên khoảng nầy mất mấy ngày, cứ mỗi lần bị pháo, đoàn xe lại rối lọan lên, mạnh xe nào nấy lũi vô rừng, cơm nước đang nấu dỡ dang ngã đổ tùm lum, trẻ con lạc cha mẹ khóc vang rân, tôi và thằng Mỹ ẵm từng em bỏ lên xe chờ yên pháo tìm cha mẹ chúng trả lại, bây giờ tiểu đoàn chỉ còn xe tôi lạc trong đoàn xe bạn, những xe chung đơn vị sau nhiều lần bị pháo đã thất tán…Ban ngày trời nắng, tôi với thằng Mỹ cầm súng vào trú nắng trong rừng, hoa bằng lăng trổ tím rất đẹp mắt, tụ năm tụ ba trên bờ suối nhiều thiếu nữ rất trẻ da rám nắng như mới từ biển Vũng Tàu về.

Một hôm tôi và Mỹ đang lang thang trong rừng, tôi nhìn thấy hai quân nhân đang gối đầu trên rễ cây ngủ say sưa, lại gần mới biết là Thái tăng An, và nhà thơ Kim Tuấn, với bản nhạc nỗi tiếng “Từng bước chân âm thầm”, tôi dùng mũi giày lay An dậy

- Ê, sao lại ngủ bờ ngủ bụi vậy...

Thằng An ngáp dài…:

- Đói cả ngày nay mà lười quá ngủ cho đã có chết cũng no con mắt.

Thằng Mỹ nhìn 2 ông lười, nó chạy về xe lấy cơm sấy. Hai ông lười ăn xong tỉnh táo xin thuốc hút. Tôi cười cười nhìn Kim Tuấn:

- Chạy giặc phải chạy cho lẹ chứ …Từng bước từng bước thầm hoài thì làm sao tới bến được.

Rồi đoàn xe lết từng tấc cũng tới dược bờ sông Ba. Buổi sáng đầu tiên trên bờ sông Ba, sương mù dày đặc, mọi người lùm xùm trong áo jacket, có người khoát thêm poncho, có người chơi luôn cái mềm cho đủ ấm, ngồi chùm nhum trên từng xe hút thuốc…mắt mơ màng phần mệt mỏi phần lo lắng, muỗi cắn, sương lạnh, vắt đeo….Đường còn xa mà trước mặt sông lớn chắn ngang , ơi Sài Gòn, Sài Gòn đẹp lắm Sài Gòn ơi, con đường Cường Để, dốc cầu chữ Y, ngả tư Bình Hòa…liệu tôi có còn thấy lại hay không …?!

Bài học chiến thuật của trường bộ binh Thủ Đức, bài cuối cùng tôi còn nhớ rất rõ: Lui Binh Cấp Tiểu Đoàn, thực tế tôi chưa từng tham dự cuộc lui binh cấp tiểu đoàn nào mà nay lại nằm trong trận lui binh tới cấp quân đoàn, sĩ quan cấp úy như tôi đành chịu phó mặc mạng sống do trời…

Mặt trời lên, sương tan, cảnh vật trông rõ, công binh phát quang khoảng trống canh bờ sông, bên trái là cánh rừng thưa, qua bên kia bờ sông đi thêm trên cây số rừng thưa là tới đập Đồng Cam, đi dọc theo con lộ 7B nầy một bên là đập nước, tới một cánh đồng, xa phía trong là rừng, bên trái là triền đất kéo dài khoảng cây số tới rừng và những ngọn đồi, ngày xưa Đại Hàn xây nhiểu lô cốt trên những ngọn đồi nầy, con lộ nầy bỏ hoang từ ngày Mỹ rút, Một anh trung sĩ thuộc chi khu Củng Sơn nói sơ cho tôi biết về lộ trình phía trước…

Tôi lần mò tầng số trên máy C25, gặp một số anh em sư đoàn 23 còn ở Phú Bổn, còn đoạn đầu tôi không biết đã tới đâu, nước sông chỗ sâu nhất tới rún, Thiết giáp vòng dây kéo từng chiếc quân xa, mất khoảng 10 phút mới qua tới bên kia bờ , chuyền xe được kéo phải chi trả ít nhất là 10.000$, giá trung bình thường là 20 ngàn, mười xe qua tới bờ chết máy hơn phân nửa, xe được kéo phải nổ máy đều, nếu máy tắt là nước vào ống bô kể như bỏ xe….

Nơi khúc sông kéo xe là khúc cạn nhất, Công binh sẽ bắt cây cầu dã chiến tại đây, xe tôi đậu cách xa khúc sông nầy khoảng một cây số, cứ thế mà lết dần từng mét một, có đi tắm giặt cũng phải trực người ngồi ôm vô lăng, chứ xe trước nhít tới mà mình dậm chân thì xe sau sẽ hất xe mình ra khỏi hàng

Dưới lòng sông Ba có rất nhiều cồn cát nổi cao lên khỏi mặt nước, cồn tròn khoảng 10 mét vuông, trời càng trưa càng gay gắt nắng, mọi người xuống sông giỡn nước, nước sông Ba trong thấy đáy, mát vô cùng, tầm nghịch xong lên cồn ngồi, đàn bà con gái lúc đầu còn e thẹn, sau vài ngày rồi cũng dạn dĩ ra, cũng tầm nghịch bơi giỡn dưới sông, thỉnh thoảng một vài trái đạn 60 ly rót xuống, một điều hết sức may mắn là xe chen chút sát bờ mà đạn cứ rớt ùm xuống sông, Tôi nhìn thấy nhiều lần trái đạn rớt chui ngay cồn chui xuống sâu mới nổ hất tung những người ngồi trên cồn tung lên rớt xuống nước lũm chũm, hết hồn chút đỉnh chứ chẳng sao cả, mấy trái đầu còn sợ, pháo riết rồi quen, cứ an ủi bằng câu trời kêu ai nấy dạ, ba bốn ngày đầu tôi thấy ông trời vẫn chưa kêu ai…!

Triệu chứng kiết lỵ đã thấy xãy ra cho nhiều người lớn tuổi vì đoàn người quá đông mà phóng uế bừa bải, nước sông dù vẫn lặng lờ chảy nhưng đã bị ô nhiễm nhiều rồi, với lại khó nấu nướng món gì trọn vẹn vì giặc pháo thường xuyên mà mỗi lần pháo là đoàn xe rối lọan, càn bừa chạy tránh đạn. Tôi đã thấy trên nhiều xe lô bồi nhiều người đàn ông tụt luôn quần ngồi chờ tháo dạ.. sau 3 ngày bệnh lỵ xuất hiện tôi thấy bụng tôi ngầm đau… rồi trong phân có lẫn máu. Mấy chú lính hết tình chăm sóc cho tôi, cố gằng rang gạo nấu lấy nước cho tôi uống, với một vài chén nước gạo rang mà tôi đi ngòai khoảng trên 20 lần trong ngày, tôi đã gầy mà bây giờ bị bệnh như vầy, mắt sâu má hóp, nhìn qua mặt nước dáng hình tôi trông thật thảm, đau như cắt ruột sao lại là đệ tứ khoái được đây??… Tôi thấy trong mình tôi rã rời, ngồi không muốn vững, miệng đắng mà lạt nhách…Tôi nghĩ dại… có lẽ bên bờ sông Ba nầy tôi không còn dịp gặp lại người thân nữa. Buổi sáng quá đói và mất ngủ tôi thều thào gọi thằng Mỹ đến, tần mần tháo dây thẻ bài, tay móc bóp trao cho nó. Thằng Mỹ nhìn tôi có vẽ ngạc nhiên - -Nếu mày về được tới Sài Gòn, mang những vật nầy trao cho gia đình tao, nói rõ cho nhà tao biết về cái chết của tao. Thằng Mỹ mắt đỏ hoe:

- Vài bữa là hết ông đừng có lo…Ông nằm nghỉ để tôi bắt lửa nấu cho ông chén cháo.Không biết nhờ ân sủng nào mà trong tình trang suy sụp thể lực như vậy mà bệnh lỵ của tôi lại thuyên giãm và mấy ngày sau là tôi bình phục dù trong người rất yếu, dù chẳng có uống một viên thuốc nào

Thuốc hút bắt đầu khan hiếm, một gói thuốc capstan giá thường là 400$ nay 2.000$ một gói mà tìm đỏ con mắt không ra, phần rỗi rảnh nên buồn miệng cứ hút luôn, xe lô bồi cạnh tôi có lẽ nhìn mặt tôi thấy có cảm tình sao đo.., một cô xẩm độ tuổi đôi mươi vứt qua cho tôi 1 cây thuốc bastos xanh, Tôi cám ơn rối rít, móc tiền ra trả nhưng người thiếu nữ gốc Hoa nầy khoát tay không nhận, còn nở một nụ cười thật tươi, một chút tình quân dân, tình em hậu phương…!

Cứ thêm một ngày thì lượng xe và người càng tăng dần…. Nhít qua nhít lại rồi đoàn xe cũng vào được đội hình hàng tám…Nhìn thấy cảnh chết máy của các xe kéo qua sông, với lại tiền không có nhiều nên đa số đành sắp hàng chờ cầu phao.Si Núc, lọai trực thăng vận tải bắt đầu chỡ vĩ sắt đáp cạnh bờ sông, dân lính ùng ùng tranh nhau lên phi cơ dù phi hành đòan hết sức ngăn cản… Tình trạng nầy lặp đi lăp lại sau mỗi lần phi cơ đáp xuống, người ta tranh nhau lên quá tải, phi công sợ nặng nên cất cánh trước khi đóng bửng, một vài người lính đeo theo càng trực thăng, tôi cũng thấy nhiều lần phi cơ bắt đầu bình phi, bửng sau từ từ khép lại …có vài người sẩy tay rơi xuống trông như chim…Tôi nghe thuật lại rớt như vậy mà không có ai chết chỉ bị sứt tai gãy gọng thôi…Cảnh trông thật kinh hồn hơn trên màn ảnh ci nê, những cảnh thực mà trong đời người khó có dịp trông thấy lại …

- Gạo thóc vẫn là việc nan giải, nhiều bà Sơ đi tìm mua gạo để có cơm cho các em nhỏ, tôi lại trích phần gạo chia sớt với các em. Có một vài chị tới ngày sinh nở… mấy người thân chạy táo tác tìm người đở đẻ, poncho quay tạm che gió… rồi tiếng hài nhi khóc chào đời… chìm lẫn trong tiếng súng đạn ầm vang. Phía bên kia bờ sông tiếng súng vẫn râm rang, phía sau hướng Củng Sơn cũng vang rền tiếng súng…Tình thế …kẹt cứng… lưỡng đầu thọ VC

Những ngày tôi lê lếch trên bờ sông Ba là những ngày đầu tháng hai âm lịch, Đêm mùng 6 tôi nghe đài BBC tả cảnh Sài Gòn, Bà Tổng Thống Nguyễn văn Thiệu đang chủ tọa lễ Hai Bà Trưng, người bình luận :… Sài Gòn hầu như không cần biết đến đoàn quân rã ngũ đang đi trên tử lộ cố tìm ngõ sống về Nam, người bình luận còn nói thêm…. Hầu hết các quân nhân đều tỏ ra bất mãn với vị tổng tư lệnh Nguyễn văn Thiệu họ thề sẽ về tới Sài Gòn tìm hỏi tội ông ta tại sao đã bỏ rơi bao nhiêu sinh mạng đã phục vụ dưới quyền ông.

Trong một vài buổi sáng có những chiếc trực thăng bay thấp trên đầu đoàn quân di tản. trên trực thăng rải xuống nhiều lọai thực phẩm: Cơm vắt đựng trong túi ny lon nhỏ, sữa họp, bánh mì ổ, mì gói, gạo sấy… với những tờ truyền đơn bươm bướm có in hàng chữ: Con đường các bạn đi còn dài, còn nhiều chông gai, chúc các bạn may mắn( tôi nhớ đại ý như vậy) ở dưới có in hàng chữ Cơ Quan Công Giáo Bác Ái, Nhìn cảnh thực phẩm rơi xuống, lòng tôi bi hài trộn lẫn, Người ta dành nhau, những vắt cơm rơi trúng đầu không nói chi, họp sữa , tôi nhìn thấy nhiều lần rất may mắn là rơi trúng vai, người lính nhăn mặt biểu lộ cảm giác đau rồi cười khum xuống nhặt họp sữa. Tôi cũng thấy có nhiều chiếc trực thăng đáp xuống phía cách xa đoàn xe, họ thả vài người lính xuống rồi cất cánh, những người lính không quân nầy đi len lõi vào đoàn xe ra giá kiếm khách, hình như giá tối thiểu cũng phải 10.ngàn đồng( bằng ½ tháng lương chuần úy ). Những người lính nầy kiếm khoảng 10 người rồi cùng đến tọa dộ đã định sẵn, Cũng không thiếu những người thừa dịp ăn theo…Trong bất cứ tình huống nào, con người vẫn nghĩ ra cách làm tiền, dù cho đồng tiền đó có vương mùi máu… Những người còn ở lại đều có ý bất mãn trước tình huynh đệ chi binh… tuy thế mà rất nhiều lần tôi không hề thấy một xạ thủ nào canh bắn trực thăng dù việc làm nầy rất dễ dàng , bắn vô tội vạ, Đồng lương lính quá thiếu thốn chăng? Thiếu thốn thì ai lại không thiếu, sao lại nỡ để mất đi tình huynh đệ. Trước cảnh tình quá bi đát nầy, hơn 10 ngày không có cách gì qua sông, mà giặc phía sau đã gần kề, phía trước chưa mở xong đường máu, tôi nêu ý kiến với anh em trong toán

-Trong hoàn cảnh nầy, tôi không ép anh em theo tôi, anh em cứ tự nhiên canh chừng trực thăng đáp xuống đu theo về trước, Tôi quay qua Mỹ:

- Mỹ, mày ba lô gọn nhẹ đi đi, về ghé nhà tao, nói tao sẽ về sau..

Thằng Mỹ sau mấy lần canh me cùng 2 chú lính đi thoát được… lại thêm mấy chú lính cùng tiểu đoàn chạy lạc gặp tôi xin tá túc, có thêm đông càng tốt. Một phụ nữ trạc 25 tuổi tay bế em bé khoảng 10 tháng tuổi, tay dắt 2 con thơ, từ 3 và 5 tuổi đến trước mặt tôi mếu máo xin được đi nhờ xe… Trên xe đa số là đàn bà con nít, vợ con anh em trong toán, thiếu phụ còn cho biết chồng là Trung úy Thiết Giáp bị thất lạc… Tôi ngần ngừ nhìn mấy mẹ con rồi quyết định cho lên ngồi trên cabin xe… Tôi nhìn thấy thái độ bất mãn của mấy chị em ngồi phía sau xe…, họ ganh tỵ với người lạ sao lại được ưu đãi. Tôi làm lơ như không thấy…. Giúp được cho ai điều gì trong khả năng thì cứ giúp. Tôi không nhớ rõ bao nhiêu ngày nhưng chắc hẵn là không dưới 10 ngày thì cầu phao mới làm xong, giữa cầu hình như là 2 vĩ sắt bắt trên trái nổi vì khi xe chay ngang qua, vĩ sắt chìm xuống mặt nước khoảng 2 tấc.Mỗi lần sang sông chỉ một chiếc xe… Pháo địch tăng nhiều, phía đập Đồng Cam tiếng súng vẫn ầm vang, nhiều trái đạn chỉ cách cầu khoảng 10 mét, lòng sông đầy cát nên khi đạn nổ chỉ có nước và cát văng xa… Có mấy lần tôi chỉ đứng cách trái pháo chừng 5, 6 mét, cát văng lên mặt, tay rát rạt, anh em thảo luận rồi đồng ý lần lượt mỗi hàng xe một chiếc qua cầu, Trong hàng cử một quân nhân có dáng “Ngầu” cầm súng trước trước đầu hàng xe, tám người canh cho xe qua cầu, khi xe của người gác nầy qua cầu thì toán lại cử người khác, cho tới 4 giờ chiều thì tôi được hàng xe đề nghị gác hàng xe với lý do trong hàng toàn lính trẻ, tôi có lon lá dễ ăn nói hơn. Đám đệ tử sửa lại nón sắt cho tôi, một cây AR15 với 2 băng đạn, Trung sĩ Khâm còn màu mè gắn lên dây ba chạc tôi 2 trái mini lựu đạn, Khâm cũng không quên bẻ bâu áo cho lộ 2 bông mai ra ngoài… Nó cười cười :Trông Ông cũng ngầu lắm……Nhịp độ pháo của giặc tăng dần, Délô của tụi nó trong hàng quân nên độ chính xác ngày càng thấy rõ, lòng tôi thấy hồi họp lắm vì xe tôi đã tiến dần lên, thứ 10, rồi thứ9…hạ sĩ Đặng Giác, nón sắt áo giáp, bên cửa xe treo lủnh lẳng cây M16 với 2 băng đạn, miệng ngậm điếu thuốc, tôi đi trước đầu xe hướng dẫn xe qua cầu, nước sông đã bắt đầu lớn, bấy giờ là 5giờ 20 chiều, trời lành lạnh và hoàng hôn đã đến, 2 bánh xe trước chạm vào vĩ sắt, nước ngập gần nửa bánh xe…

Ầm ầm, hai trái đạn nổ cách trung tâm cầu khoảng 5 mét, cát bay mù mịt, tôi mở mắt nhìn qua làn bụi … Nhờ ơn trên không sao …Đề lô đang điều chỉnh gần chính xác cây cầu rồi… Tôi nhìn lên bờ thấy Chấn( khóa 3/68, cùng đơn vị)hàng xe xếp cách tôi khoảng 5 chiếc, đang đứng nhìn tôi hướng dẫn xe, xe lên dốc lên bờ….Tôi khoác vội nước sông rửa mặt, và tự nhiên thấy tối sầm lại, tôi vội ngồi xuống, thằng Khâm nhảy xuống xe xốc nách tôi lên xe… Có lẽ vì ăn uống thất thường,vì sau cơn đau kiết lỵ, vì mất ngủ và vì quá căng thẳng tôi bị suy nhược?

Trời chiều xuống thật nhanh, đường rừng cũng tương đối bằng phẳng, rất nhiều xe tấp vào những gốc cây tạm nghỉ chờ sáng. Xe tôi cũng tìm một vị trí tương đối có nhiều xe chung quanh, tạm dừng chân. Trung sĩ Khâm trong toán chính huấn bắt được một con bọ chắc là của ai sút chuồng, vợ chồng Khâm bận rộn lo nấu nướng, một bao củ hành tây sấy khô , thực phẩm của Mỹ, tôi cũng không hiểu Khâm tìm nó ở đâu, với con dao Khâm khéo léo lột da con bọ, Khâm nhìn tôi cười mỉm:

-Lọai nầy phải làm khô chứ không rửa nước, tôi sẽ xào mặn nó với hành tây, ớt khô và muối.

Trời tối thật nhanh, muổi bắt đầu tấn công dữ dội. Vợ Khâm, cô ca sĩ chính huấn cũng vừa xong nồi cơm, mấy gia đình chung xe cũng đã nấu xong cơm, bên ánh đèn pin, ánh sáng đủ tỏ soi chập chờn mặt mọi người… Mười mấy ngày nay mới được ăn cơm ngồi đàng hoàng, với cơm nóng đúng nghĩa.

Đêm trong rừng lành lạnh, sau một đoạn đường ăn uống thất thường, bệnh họan húp cháo mấy ngày, hôm nay được ăn cơm nóng với thịt bọ xào củ hành, tôi ăn thấy ngon miệng làm sao, làm 4 chén mà miệng còn muốn ăn nữa… Tôi nhớ tới những bữa giổ, ngày tết, tiệc cưới nhà hàng, những tiệc nhậu ở Thanh Hải, Lưởng Nghi, Biên Thùy… Chưa có bữa ăn nào mà tôi cảm thấy ngon như hôm nay.

Đêm nay trăng mười bốn lên sớm… Ánh trăng muôn thuở vẫn ngời sáng tuy có bị chút sương mù, tôi nhìn chung quanh, xe của các bạn đồng hành cũng đều cơm nước xong , mọi người đang chuẩn bị sửa soạn cho chỗ nằm, tôi nằm trong cabin với tài xế để tiện việc luân chuyển lái xe, vì một người ôm vô lăng suốt ngày rất khó chu toàn…Tôi mồi điếu thuốc, nhả từng ngụm khói… Sài Gòn bây giờ ra sao? Tại sao Sài Gòn không có kế họach khả dĩ an toàn cho đoàn quân di tản, hiện tại đài phát thanh Sài Gòn cũng như đài quân đội không có lấy một câu bình luận về việc rút bỏ quân đoàn.Cô bé mắt nâu chắc là lo cho tôi lắm, mẹ tôi và ba tôi có lẽ suốt ngày cầu nguyện cho tôi,người chị thứ năm của tôi đang ở Hàm Rồng, chồng chị phục vụ trong Sư đoàn 23, trung đoàn rời Hàm Rồng lên Ban Mê Thuộc, không biết bây giờ chị tôi và 2 cháu nhỏ ra sau… tàn điếu thuốc, mắt tôi nặng, giấc ngủ tôi biết sẽ đến rất dễ dàng… Tôi đâu có biết sau giấc ngủ nầy, ngày mai tôi và các bạn đồng hành sẽ phải đi trên con đường đầy máu và nước mắt… Gian nan rồi cũng qua, chỉ còn lại là ký ức, vui, buồn, thương, hận… đâu dễ gì trong một sớm chiều mà nhạt phai …

Tôi ngồi đây, viết lại những dòng chữ nầy, trong ký ức, hình ảnh năm xưa hiện rõ trước mắt, cuộc chiến nào mà không tàn khốc, tiếc cho quân đội miền Nam không thiếu anh hùng, không thiếu lòng can đãm….Nhưng cơ trời vận nuớc… Nguyện cầu anh linh quân dân cán chính bỏ mình trên lộ 7 sớm siêu thoát

Viết tại Kỳ Đà Động Tháng 12-2005
THỦY LAN VY

Posted by: Nguyễn Văn Nhất Aug 16 2010, 07:24 AM

Hay, quá hay
không biết khi các bậc bô lão sống trong 2 GĐ không còn thì ai sẽ cho thế hệ sau biết những bước ngoặt lịch sử để ... ngày nay...

Posted by: caoduy Aug 29 2010, 06:45 PM

Hollywood đã dựng lại một trận đánh nổi tiếng giữa lực lượng của Sư Đoàn 1 Không Kỵ Mỹ (1st Cavalry Division) và lực lượng chính qui Bắc Việt năm 1965 tại thung lũng Ia Drang, Cao Nguyên Trung Phần Việt Nam, qua phim "We Were Soldiers", dựa trên cuốn hồi ký chiến trường của Cựu Trung Tướng Harold G. Moore và phóng viên chiến trường Joseph L. Galloway, cuốn "We Were Soldiers Once ... and Young". Có điều đáng tiếc là người làm phim đã không thực hiện được cảnh trí thật sự của vùng Cao Nguyên Trung Phần, bãi chiến trường xưa. Khán giả nào đã từng biết ít nhiều về cùng cao nguyên đó hẳn dễ thấy cảnh trí một nơi nào khác - có thể là Thái Lan, Phi Luật Tân v.v. - đã được lồng vào phim; vài cựu chiến binh Mỹ cũng đã có cùng nhận xét đó. Kẻ viết bài này đã từng có cơ duyên "gặp gở" núi rừng đó xin sơ lược đôi điều về "chốn xưa".

Thung Lũng Tử Thần nổi tiếng cả nước Mỹ

Năm 1965, lúc tình hình chiến sự sôi động tại Cao Nguyên Trung Phần, thì tôi đang vất vả với những tháng ngày hành quân tại Khe Sanh, Lao Bảo, vùng biên giới của tỉnh Quảng Trị với vùng Tchépone của Lào. Thời gian đó tôi nghe tin trại Lực Lượng Đặc Biệt Đức Cơ bị quân chính qui Bắc Việt vây hãm hai tháng trời (từ tháng 8 đến tháng 10), rồi đến phiên một trại Lực Lượng Đặc Biệt khác, trại Plei Me phía nam Đức Cơ, bị một lực lượng đông đảo quân Bắc Việt tấn công năm ngày liên tiếp vào cuối tháng 10, tức cuối mùa mưa Cao Nguyên. Lực lượng giải vây cho Plei Me, một cuộc hành quân cấp trung đoàn phối hợp bộ binh và thiết giáp của QLVNCH, với yểm trợ của phi pháo đã lọt vào trận địa phục kích của địch dài 4 cây số trên tỉnh lộ 5, phía nam tỉnh lỵ Plei Ku. Nhưng lực lượng hành quân đã phản kích hiệu quả, bẻ gãy kế hoạch đả viện của đối phương.


Tưởng mọi sự của chiến trường Cao Nguyên như vậy đã được "dàn xếp" ổn thỏa, và đối phương sẽ chờ mùa mưa năm sau mới giao đấu lại! Nhưng không phải thế. Tôi lại nghe tin các đơn vị của sư đoàn 1 Không Kỵ Mỹ trong chiến dịch lùng tìm "tàn quân" Bắc Việt đang rút về hướng tây của trại lực Lượng Đặc Biệt Plei Me đã chạm địch nặng tại thung lũng Ia Drang, và báo chí Mỹ đã mô tả cường độ giao tranh là đẫm máu nhất từ đầu cuộc chiến tời giờ. Lúc bấy giờ tôi chỉ biết đại khái như thế, và địa danh "Ia Drang" lọt vào tai mình một cách mơ hồ, lạ lẫm như nghe nói đến một vùng đất xa xôi nào mà mình chẳng hề nghĩ sẽ có ngày đặt chân đến. Còn đối với đa số người Việt có lẽ thung lũng Ia Drang lại còn xa lạ hơn nữa, một cái tên chưa hề nghe bao giờ. Nhưng oái oăm thay, dường như cả nước Mỹ trong những ngày cuối thu năm 1965 ấy đều nghe nói đến "Ia Drang", bởi vì đó là thời sự nóng bỏng nhất hồi đó, và một số con em họ đã bỏ mình ở đó..

Mặc dù khuôn khổ bài này là trình bày đôi điều về thung lũng Ia Drang, không phải về trận đánh tại nơi ấy, nhưng thiết nghĩ cũng cần đề cập ngắn gọn đôi giòng về chiến trận tại Ia Drang để người đọc có thể thấy vì sao thung lũng được mệnh danh là Thung Lũng Tử Thần. Vào ngày 14-11-1965 một tiểu đoàn 450 người, do Trung Tá Harold G. Moore chỉ huy, đã đổ bộ bằng trực thăng xuống một mảng rừng trống với ngụy danh là bãi đáp X-Ray (landing zone X-Ray) trong thung lũng Ia Drang, dưới chân núi Chu Pong về phía tây nam thị xã Plei Ku khoảng sáu mươi cây số. Lập tức khoảng hai nghìn quân chính qui Bắc Việt đã bao vây đánh tiểu đoàn Mỹ. Lực lượng Mỹ nhờ hỏa lực của pháo binh, không quân, và nhờ tinh thần chiến đấu, sau ba ngày đêm chống trả với nhiều đợt xung phong biển người của đối phương đã đẩy lui địch. Cả hai bên đều tổn thất nặng. Cuốn phim "We Were Soldiers" trong đó tài tử Mel Gibson đóng vai người hùng Harold G. Moore đã dựng lại cảnh chiến trường này. Ba ngày sau, cách xa bãi chiến trường X-Ray khoảng 6 cây số, tại một khoảnh rừng trống với ngụy danh bãi đáp Albany (landing zone Albany) cũng trong thung lũng Ia Drang, một tiểu đoàn khác của Mỹ bị đối phương "đánh không còn một manh giáp". X-Ray và Albany là hai trận đánh tàn bạo nhất trong chiến tranh Việt Nam đã cho thung lũng Ia Drang cái tên hoàn toàn trái ngược với vẻ đẹp tự nhiên của nó: Thung Lũng Tử Thần (Valley of Death).

Thung Lũng Hoàng Hôn

Vào tháng Ba năm 1966 tôi rời vùng núi rừng Khe Sanh, A Shau, A Lưới của Vùng I Chiến Thuật, trôi nổi theo nhịp đời quân ngũ từ duyên hải Nha Trang, Cam Ranh, đến Dak To, Dak Sang của vùng Kon Tum. Rồi định mệnh đưa đẩy, khoảng đầu năm 1967 tôi được điều động đến Plei Me với cương vị trưởng trại Lực Lượng Đặc Biệt này. Hơn một năm trước tôi đã nghe nói đến Plei Me, tôi đã nghe nói đến thung lũng Ia Drang phía tây nó. Và bây giờ tôi sắp đặt chân lên vùng đất huyền thoại này. Vừa đến thành phố Plei Ku tôi đã "choáng ngợp" vì hai chữ "Plei Me" và "Ia Drang". Một trường học ở đây mang tên "Trường Trung Học Plei Me", doanh trại bộ tư lệnh Quân Đoàn II mang tên "Thành Plei Me", chiếc máy bay C-47 của vị tư lệnh Quân Đoàn II mang chữ "Plei Me" đỏ chói bên hông, và một bệnh viện ở Plei Ku mang tên "Dân Y Viện Ia Drang". Nếu tôi nhớ không lầm, người ta bảo đây là sáng kiến độc đáo của Trung Tướng Vĩnh Lộc, vị tư lệnh Quân Đoàn II lúc bấy giờ. Chắc vị tướng xuất thân từ binh chủng thiết giáp kia đã hãnh diện biết bao vì hai chiến trường Plei Me và Ia Drang xảy ra trong thời gian ông cầm vận mạng Quân Đoàn II!

Ngay ngày đầu tiên đến Plei Me tôi đã đi một vòng quanh tuyến phòng thủ trại để có một cái nhìn khái quát địa thế - một hành động hầu như đã trở thành bản tính thứ hai của mình sau bao năm tháng ở các đơn vị tác chiến. Và cái biển rừng cây mênh mông phía tây trại đã đập vào mắt tôi. Đã vẹt gót giày ở những khu rừng già miền Trung, ở vùng tam biên Kontum, tầm nhìn chỉ quen với lũng sâu tiếp nối đỉnh cao, tôi chưa từng thấy một cánh rừng phẳng lì đến chân trời như thế. Thực ra, xa tít tắp trong sương khói tôi vẫn thấy dãy núi Chu Pong mờ ảo ở chân trời, nhưng đó là rặng núi cao độc nhất chế ngự cả một biển rừng cây thấp mênh mông phía tây trại Plei Me chạy đến tận biên giới Việt-Miên, và phía nam đến tận miệt bắc Ban Mê Thuột. Nhưng phải mấy ngày sau đó tôi mới khám phá ra rằng đặc điểm của bình nguyên bao la phía tây Plei Me không phải là biển lá rừng mênh mông mà là ánh hoàng hôn trên đó. Tôi đứng ngắm ánh chiều tà lộng lẫy về phía tây trại lần đầu tiên một chiều nọ và nghĩ chưa có nơi nào đẹp hơn. Nếu là một biển nước mênh mông thì cảnh sắc hoàng hôn sẽ đơn điệu, nhàm chán, tầm thường. Ánh mặt trời đỏ rực rọi trên mặt phẳng lá xanh chập chùng trải đến mút tầm nhìn, với những áng mây muôn màu ở chân trời, với sương khói lung linh như mưa bụi ngũ sắc rơi trên những ngọn núi xa xa thật khó tả bằng lời. Vả chăng tôi cũng đã cố gắng vẽ lại bức tranh ấy cách đây bảy năm - năm 1996 - trong truyện ngắn "Hoàng Hôn Trên Thung Lũng Ia Drang", và bây giờ chả lẽ lại lặp lại điệp khúc ấy. Với lại, viết về thung lũng Ia Drang hôm nay, tôi chỉ muốn làm một bài ký sự ngắn, xoay quanh sự kiện nhiều hơn. Một điều thú vị là chả riêng gì tôi bị mê hoặc vì vẻ đẹp của thiên nhiên kia, mà viên sĩ quan trưởng toán cố vấn Mỹ, Đại Úy Scott, cũng đã từng say sưa ngắm nhìn hoàng hôn phía tây trại. Mỗi lần nhìn cảnh đẹp ấy ông ta đều thốt lên "sunset on Ia Drang Valley", một sự việc đã khiến cả toán Mỹ làm đề tài hài hước mỗi hoàng hôn vắng mặt ông. Đại để, một anh lính bưng ly rượu hoặc lon bia đến bên cửa sổ nhìn ra thung lũng tắm nắng chiều và lặp lại câu nói, "sunset on Ia Drang Valley" để cả nhóm cười ầm lên.

Vị Trí Địa Dư của Thung Lũng Ia Drang

Dãi đất về phía tây nam tỉnh lỵ Plei Ku là rừng thấp, chằng chịt suối, trải hằng mấy chục cây số đến tận biên giới Việt-Miên, và đến tỉnh Ban Mê Thuột kế cận. Trong toàn vùng chỉ có rặng núi Chu Pong là chi tiết địa hình nổi bật, tuy cao độ khoảng dưới một nghìn thước. Đó là một dãy núi chạy từ đông sang tây dài khoảng hai mươi lăm cây số, mà phần nằm trong đất Miên chiếm khoảng bảy cây số. Chiều nam bắc của dãy núi đo khoảng hai mươi cây số. Chu Pong là một tập hợp những hang động, những vách núi, những vực sâu, những thác nước, những thung lũng - một căn cứ địa rất tốt. Trong hai cuộc chiến tranh đã qua - chiến tranh Đông Dương 1945-1954, và chiến tranh Việt Nam 1965-1975 - Hà Nội đã dùng núi Chu Pong để trú quân và chứa kho tàng cho các chiến dịch ở Cao Nguyên Trung Phần. Dọc theo sườn phía bắc của dãy Chu Pong - từ chân núi đổ về mạn bắc - là một thung lũng khá rộng. Con sông Ia Drang, phát nguyên từ vùng gần đồn điền trà Catecka phía nam thị xã Plei Ku, cắt đôi thung lũng đó, lượn khúc qua thác ghềnh, chảy về tây, đổ vào đất Miên. Trải dài dọc đôi bờ con sông ở đoạn gần chân núi Chu Pong là thung lũng Ia Drang. Thung lũng này nằm về hướng nam-tây-nam tỉnh lỵ Plei Ku, và ở cách xa độ sáu mươi cây số. Đối với vị trí trại Lực Lượng Đặc Biệt Plei Me, nó nằm ở hướng chính tây, và cách xa khoảng trên hai mươi cây số. Như vậy, để chính xác hơn, cái biển rừng cây mênh mông phía tây cứ điểm Plei Me gồm nhiều thung lũng họp lại, và xa tít trong sương khói ở chân trời với dãy núi Chu Pong xanh lơ làm nền mới chính là thung lũng Ia Drang. Nhưng người ta quen gọi cái biển lá rừng trùng điệp phía tây trại là Thung Lũng Ia Drang, vì dòng Ia Drang là con suối quan trong trong vùng.


Vẻ Đẹp của Thiên Nhiên Ia Drang

Tôi "đến" với thung lũng Ia Drang trong một chuyến bay không thám (visual reconaissance). Chiếc L 19 chỉ có hai người, tôi và anh chàng phi công Mỹ. Cất cánh từ phi trường Plei Me, chúng tôi hướng về phía biên giới Việt-Miên, lướt trên một bề mặt rừng xanh thẫm khi thì bằng phẳng, khi thì lượn sóng, điểm xuyết bằng những con suối bạt lấp lánh, bằng những mảng rừng trống. Nhưng tuyệt nhiên không có một bóng người, hay một túp lều. Trong thời chiến bộ mặt rừng núi càng thêm hoang vu và bí hiểm!

Vùng mục tiêu quan sát là một đoạn của thung lũng Ia Drang mà tọa độ đã được xác định trên bản đồ. Phi cơ bay dọc theo con sông Ia Drang một đoạn rồi đánh nhiều vòng trên thung lũng tràn ngập ánh nắng, và bay trên các đỉnh núi lân cận. Thảo mộc hai bên bờ sông phần lớn là loại lau lách cao trên một thước, và vài nơi chỉ toàn một thảm cỏ xanh. Thỉnh thoảng những cây cổ thụ mọc ven sông nghiêng cành đến tận mé nước. Nhìn tổng quát, khung cảnh thật thanh thoát. Vẳng bên tai tôi qua cái headset giọng anh phi công khen phong cảnh đẹp. Tôi nhớ đại khái anh nói rằng đất nước này đẹp thật. Tôi nhớ lúc bấy giờ mình đã liên tưởng đến khúc nhạc "Suối Mơ" của Văn Cao:


Suối mơ, bên rừng thu vắng
Dòng nước trôi lững lờ ngoài nắng


Nhân nhắc đến lời của anh phi công Mỹ, tôi muốn trích lời của hai người nữa, hai đồng bào của anh phi công kia, khi họ nói về thung lũng Ia Drang. Người thứ nhất là vị sĩ quan đã dự trận đánh ở Thung Lũng Ia Drang năm 1965, kể lại trong cuốn hồi ký chiến trường của Tướng Harold G Moore và Joseph L. Galloway. Cựu Đại Úy John Herren kể lại cảm nhận lúc ngồi trên trực thăng để ra trận: "Việt Nam đẹp thật, thậm chí trong chiến tranh, với rừng xanh, đồi rậm, với suối nguồn hoang dã chằng chịt". (Vietnam, even in war, was scenic, with the green jungle, heavy forested mountains, and wild-looking rivers crisscrossing the terrain). Người thứ hai chính là Cựu Trung Tướng Harold G. Moore, tác giả của thiên hồi ký chiến trường "We Were Soldiers Once ... and Young" vừa nêu trên. Tướng Moore, qua mấy dòng thư riêng cho kẻ viết bài này, cho biết ông đã trở lại thăm chiến trường xưa, thung lũng Ia Drang, hai lần, vào năm 1993 và 1997. Ông mô tả: "Hoa dại bây giờ phủ đầy thung lũng của những cái chết tức tưởi ngày xưa. Vùng Ia Drang từ phía tây Plei Me không có người ở, ngoại trừ một số ít người Thượng đang được di dân về hướng đông, gần Plei Ku. Vùng núi rừng Ia Drang/Chu Pong bây giờ được gọi là 'rừng oan hồn', vẫn bí hiểm và đẹp". (Wild flowers now grow in those places of violent death. The Ia Drang from Plei Me west is uninhabited except for a few Montagnards who are/have been driven out to the east near Plei Ku. The Ia Drang/Chu Pong area is now known as "The forest of Screaming Souls" and remains mysterious and beautiful). Không biết nhóm chữ "Forest of Screaming Souls" do chính tướng Moore nghĩ ra để dịch ý tưởng của người Việt hay do một thông dịch viên/hướng dẫn viên du lịch người Việt dùng để thuyết trình với du khách, nhưng dù sao thì hiển nhiên thung lũng Ia Drang đã đi vào lịch sử chiến tranh của nhân loại, lưu danh thiên cổ một trận chiến, và một nét đẹp của thiên nhiên. Có lẽ điều sau mới trường tồn hơn ...

Posted by: caoduy Aug 29 2010, 06:46 PM

Posted by: caoduy Aug 29 2010, 06:48 PM

Posted by: caoduy Aug 29 2010, 06:49 PM

Posted by: caoduy Aug 29 2010, 06:50 PM

Posted by: caoduy Aug 29 2010, 06:53 PM

Posted by: Tiểu yêu Nov 17 2010, 02:18 PM

Pleiku, nhắc đến nó để nhớ lại một thời lửa đạn. Và, nếu có người sưu tập thành một tuyển tập có chủ đề về nơi chốn ấy, chắc sẽ có một quyển sách cả ngàn trang mới mong đầy đủ hết thơ văn của những người hoài vương vấn với mưa sình nắng bụi cao nguyên.

Mấy ngày hôm nay, buổi sáng nào cũng mù mịt sương. Mùa Thu ở đây như gợi lại một nỗi niềm nào. Lái xe trên đường, trong cái mù mịt của đất trời thấy mình như sống lại một thuở nào, ở không gian thời gian nào tuy thật xa nhưng trong giây phút hiện tại lại thật gần gũi. Cái tâm trạng bềnh bồng, của tiềm thức chơi vơi trong buổi sáng hôm nay như dẫn từng bước chân trở về, thuở xa xưa, ngày vừa trên hai mươi tuổi.

Lớn lên ở Sài Gòn, cả một thơ ấu nghịch phá, cả một khung trời mơ mộng. Những ngã tư, những con hẻm, những cổng trường, những mầu hoa Mùa Hạ, những xao xác lạnh cuối năm, tất cả đã thành kỷ niệm. Của một thành phố mà tưởng như chứa cả một phần đời sống của mình. Rồi tuổi đôi mươi, rời khỏi ghế giảng đường vào lính. Thì một thành phố, tuy heo hút sơn cùng thủy tận, nhưng lại chan chứa những kỷ niệm của những chàng lính trẻ, ngông nghênh vào đời tưởng như nắm cả vũ trụ trong tay. Sống ở đó, để thấy nhớ sài Gòn. Nhưng khi đổi về Biên Hòa gần Sài Gòn thì lại nhớ lại thời gian đã qua. Không nuối tiếc nhưng đầy bâng khuâng, và cái không gian se lạnh, cái đêm khuya mưa dầm, cái buổi sáng mù mịt, tất cả trộn lẫn để thành một phong vị khó tả.

Năm tôi lên phố vừa qua cái tuổi đôi mươi. Hai mươi tuổi, tâm hồn lúc ấy trắng bong, tràn đầy mơ với mộng. Chưa có kinh nghiệm trường đời nên thường phản ứng trước những chướng tai gai mắt và theo suy nghĩ của nhiều vị chỉ huy, tôi là một đứa ba gai cần phải hành hạ để cho vào khuôn phép. Ở đâu cũng xa nhà nên tôi tình nguyện đi biệt đội Pleiku mút mùa lệ thủy và khi ở đây lập không đoàn thì cũng là một trong những người khai sơn phá thạch của đơn vị.

Thời gian ở thành phố biên trấn này chỉ hơn hai năm mà sao tràn đầy kỷ niệm. Có những lúc, cơm sấy đồ hộp ngày này qua tháng khác mà vẫn vui. Lãnh lương xong, chỉ một vài ngày là sạch nhẵn, thế mà tối nào cũng lang thang ở phố đến nửa đêm mới mò về phi trường. Ở đây, biết bao nhiêu đứa bạn, buổi sáng còn đùa giỡn chọc ghẹo nhau mà vài tiếng đống hồ sau thân xác đã thành sương khói cho những phi vụ không về. Ở đây, có sáng mù sương, thấy đời mệt mỏi như chiếc xe dodge già nua ì ạch leo đầu dốc. Dù rằng tôi lúc ấy chỉ vừa hơn hai mươi tuổi.

Ngày lên Pleiku, có một bài thơ tôi đã làm như tiên đoán được cái không gian của biên tái, của những câu thơ như Lương Châu Từ của Vương Han thời Thịnh Ðường xa xưa. Pleiku có khác nào Lương Châu, cũng là quan ải để trấn giữ biên cương. Ngày xưa thì ngăn giặc Hồ, giặc Mông. Ngày nay, thì canh chừng ba biên giới, với những trận đánh ác liệt mùa khô hàng năm tiếp diễn… Bài thơ ấy, làm vào một đêm trước khi sáng mai lên trực thăng vào phố núi.

“Ừ mai tao lên Pleiku

Ðêm căm hơi đá ngày mù núi xanh

Uống say quên mộng quẩn quanh

Về nơi gió cát cũng đành cuộc chơi

Ừ mai cánh vỗ ngang trời

Ngóng thiên thu một cõi đời tịnh yên

Máu xương mãi chuyện ưu phiền

Còn đâu tiếng gọi cho em miệt mài

Ừ mai súng khoác lên vai

Ngẩn ngơ phố núi những ngày đao binh

Chắc đâu rượu uống một mình

Trong thân phiêu bạc nhục vinh nửa vời

Ừ mai thương bóng trăng trôi

Chim quên vẫy mỏi cuối trời chiến tranh

Uống đi mai hát quân hành

Nghe trong hơi bốc long lanh mắt người…”

Tuổi trẻ, ngây thơ và bốc đồng. Tưởng rằng, mình như một hiệp sĩ thời xưa đi vào nơi gió cát. Thơ cũng nghênh ngang kiểu “túy ngọa sa trường quân mạc tiếu, cổ lai chinh chiến kỷ nhân hồi”. Tuổi trẻ, ơi những giấc mơ của ngày chân không chấm đất cật chẳng đến giời. Có phải là giấc mơ chung của những người lính trẻ chúng tôi.

Pleiku, một thành phố nhỏ heo hút ở cao nguyên, nhờ thơ và nhạc, đã thành một nơi chốn đầy thơ mộng. Thành phố ấy, có những tương phản kỳ lạ. Chiến tranh đã làm phố núi ấy có một bộ mặt, khi thì lãng mạn thơ mộng với những tà áo dài nữ sinh đi học buổi sớm mai nhưng cũng có lúc đầy nhục dục xác thịt. Con đường từ phố đến camp Holloway đầy những quán rượu và những cô gái phấn son lòe loẹt. Và, thành phố cũng đầy những sắc lính. Những người từ mặt trận trở về, đốt tiền mua vội một đêm vui rồi sáng mai trở lại miền gió cát. Những người lính đồn trú ở đây, ráng làm quen với cuộc sống ở vùng nắng bụi mưa sình, trong một giây phút nào, cũng nao nao vì những tà áo trắng buổi sáng trong sương mù Pleiku, tìm thấy một chút thơ mộng trong đời để làm kỷ niệm Pleiku, những cuộc tình có thực đầy dông bão của những người lính và những cô gái giang hồ. Nhưng Pleiku cũng có những êm ái thánh thiện của tình học trò áo trắng và người lính dạn dầy trong khói lửa. Pleiku có con đường đầy quán rượu cho lính G.I. viễn chinh nhưng cũng có con đường có hai hàng cây cao vút rợp bóng lá và những tà áo học trò tung bay theo nắng.

Người làm thơ, có lúc cũng cảm khái vì cái không gian, thời gian của thành phố ấy. Mưa cũng là cái mưa đặc biệt, mỗi mỗi hạt mưa như chứa đựng cả những nỗi niềm của tất cả những địa phương xa lạ thu góp về. Nắng cũng là cái nắng không phải của một nơi chốn nào khác, nó mang đến cái hanh hao khó chịu nhưng cũng trong màu nắng ấy lấp lánh những tình cảm thầm thì khó tả. Lạnh cũng chẳng phải là cái lạnh lẽo bình thường mà hình như cỏ cây, đường phố, núi non, ở đây cũng se mình và chia sẻ chung vui buồn với con người. Trong giây phút hiếm có trong đời, cảm xúc đã làm ngôn ngữ tăng thêm lôi cuốn và tạo nhiều ấn tượng. Nguyễn Bắc Sơn, một chứng nhân của cuộc chiến, làm thơ như một cách thế sống, đã coi công việc viết như một phần của đời người. Sống ở Plei ku và viết những bài thơ để gửi Plei ku. Thơ ông, có chút cảm khái ngậm ngùi của thời tao loạn nhưng cũng có những xúc động bềnh bồng của tâm tư lãng mạn hay đùa cợt với cuộc đời. Thơ, phảng phất vóc dáng một chàng cuồng sĩ.

Ðọc bài thơ “Hoa Quì Vàng Lạnh Pleiku”, tự nhiên tôi như người trở về thời gian ấy, không gian ấy. Trở về những ngày tuổi trẻ, của những giây phút bốc đồng coi mọi việc như cuộc đùa chơi. Cái lạnh, chưa hẳn là lạnh lẽo Mùa Ðông, mà còn chứa đựng một chút nồng ấm nào đó của Mùa Hạ. Lạnh ở bên ngoài nhưng rần rần nóng hồi ở tim óc bên trong. Sương mù ban đêm trên đỉnh cao nhìn về phố buồn, tâm thức cũng ào ạt như sóng theo tầm nhìn vời vợi.

“Ðứng trên núi thấy hàng đèn thị trấn

Là thấy mình buốt lạnh mấy nghìn năm

Vì đêm nay trời đất lạnh căm căm

Nên chợt nhớ chút lửa hồng bếp cũ

Nên phải nhớ mắt một người thiếu nữ

Ðã nhìn mình rất ấm một ngày xưa

Dù mai sau ngày nắng tiếp ngày mưa

Nhưng vĩnh cửu chút mơ màng thuở đó”.

Tôi cũng đã sống ở Pleiku gần ba năm. Thời gian ấy trong hơn tổng số bẩy năm ở lính của tôi chắc là đáng kể và đầy chật những điều đáng nhớ. Ngày đầu tiên khi từ Nha Trang xuống phi trường Cù Hanh là một ngày mưa u ám. Mưa sủi bọt trên mặt nhựa phi đạo và bầu trời nặng nề u ám mầu mây đen. Gió ào ạt lồng lộng ngoài kia khiến cho tôi thấy mình quá nhỏ nhoi trong cái buồn mênh mang của đất trời. Lúc ấy, tôi thấy những câu thơ vẩn vơ trong óc của Kim Tuấn, Du Tử Lê, Vũ Hữu Ðịnh, Nguyễn Bắc Sơn. Thơ tự nhiên thành một phần của một ngày, một tháng, một năm, của riêng tôi. Thơ để quên đi hiện tại. Những giọt mưa quất vào mặt, buốt rát. Những ngọn gió thốc vào ngực. Nặng tê.

Ðọc bài thơ dài của Nguyễn Bắc Sơn tôi chỉ thấy có hai câu nói về mầu hoa quì vàng. Thế mà cái mầu sắc hoa man dã ấy chỉ một nét thoáng qua nhưng lại gợi nhiều dư âm. Mầu vàng, có khi là mầu vàng lạnh, nhưng có khi là mầu nóng chói chang của nắng.

“Phố núi kia ơi, một đời phố lạnh.

Lạnh hoa vàng, núi đỏ, thác đèo cao.”

Hoa quì vàng, một loài hoa nhỏ, cây từa tựa giống như hoa cúc, tôi đã nhìn thấy miên man mầu vàng khi trên phi cơ nhìn xuống. Mầu vàng, mênh mang trên những ngọn dồi loang lổ mầu xám của đá và mầu đỏ của đất. Hoa quì, lẻ loi một cánh trên tay thú thực cũng chẳng hấp dẫn lắm nhưng nếu bạt ngàn dưới cánh phi cơ, rào rạt trong nắng trong gió sẽ trở thành một ấn tượng khó quên cho cảm xúc. Ơi hoa quì, mầu vàng không phải kiêu sa như mầu hoàng cúc của áo tôn nữ mà có sự gần gũi với tà áo vàng của dân dã, của thiên nhiên. Hèn chi, cũng có nhiều nhà thơ vấn vương với hoa quì vàng, như Nguyễn Xuân Thiệp, như Kim Tuấn.

Người thơ kể chuyện của mình, một câu chuyện có lẽ rất quen tai của những người lính thú. Cũng đi xuống, đi lên, cũng loay hoay bồn chồn như những chàng gà trống…

“Ðời lang bạt của một người lính thú

Sáng hôm qua tôi là người thiếp ngủ

Ði một mình lên xuống phố mù sương

Phố núi kia ơi, phố có con đường

Lên xuống dốc tìm không ra bạn hữu

Không có bạn tôi làm sao uống rượu

Tôi làm sao sống nổi một ngày đây

Phố núi kia ơi, kẻ lạ đông đầy

Nhìn gã lính không khác gì gã lính”.

Không có bạn tôi làm sao uống rượu. Tôi làm sao sống nổi một ngày đây. Nghe như một câu nói thường ngày, không có chất thơ mà sao nghe tràn đầy thi tứ. Chắc lúc ấy, sự cảm khái của người thơ đã lên cao độ, và, nỗi lạnh lùng thiên cổ như bám vào da vào thịt. Có nỗi nhớ mong, có niềm tiếc nuối. Người em, bây giờ lưu lạc ở đâu?

“…Tôi vận rủi làm một người lãng đãng

Ngó mông hoài khuất bóng của người em

Sáng hôm nay đời sống thật bình yên

Sao phố lại đuổi đi người yểu điệu

Vườn đá tảng bàn chân em huyền diệu

In gót hồng lên lớp bụi đời tôi

Là từ khi tôi hạnh phúc rong chơi

Và quên lãng con thú mù phẫn nộ

Ôi phố núi đêm nay là cổ mộ

Một hàng đèn sáng lạnh cõi bi hoang”.

Bài thơ thứ hai tôi đọc để nhớ Pleiku là của Nguyễn Xuân Thiệp, bài “Pleiku, Tháng Ba 1974”. Ba mươi năm trôi qua, nhưng ngày tháng đó vẫn còn sinh động. Thơ, không ghi chép lại nhật ký ngày tháng mà sao đầy dấu viết của một quãng đời. Ngày ấy, lửa cháy đỏ. Ngày ấy.

Người thi sĩ kể chuyện một mình. Ðâu cần ai hiểu, chỉ để nỗi niềm loang vào sương đêm thành nỗi nhớ mịt mùng.

“Cầm bút viết, Tháng Ba rực cháy

Hàng dầu cao trong bình minh

Cơn sốt của trái chín và cánh đồng

Trận gió hung trưa ngày ấy

Cầm bút viết, đồi hoa quỳ vàng

Tháng Ba xuống khu rừng. Bóng quạ

Rung những nhánh cây màu tàn lửa

Tiếng thét hư không

Chiều rượt qua ngàn”

Những hình ảnh đan vào nhau với những liên tưởng tiếp nối. Ảnh tượng có khi như không liên quan nhau, chỉ là những nét phác sơ lược nhưng lại làm nổi bật được một không gian đầy biến động. Ðồi hoa quỳ vàng, khu rừng, bóng quạ, nhánh cây màu tàn lửa, tất cả như chìm đắm trong nỗi bàng hoàng của thế thời. Cơn bão lửa dậy lên từ hoang vu:

“Tháng Ba, chân trời chớp tía

Những chuyến xe lên đường, cơn mưa chợt đến

Rào qua mái nhà, bàng hoàng. mưa ngưng bặt

Ðêm. Những căn nhà gỗ sáng đèn.

Tháng Ba. Trên đồi vông nở

Tôi trở về thị trấn Tháng Ba

Những sợi dây trời cắt đau trí nhớ

Cườm tay em nhỏ máu hè xưa”.

Xa rồi những ngày thơ mộng. Gần lắm rồi những nỗi kinh hoàng. Cái linh cảm của một cuộc địa chấn là cái linh cảm chung của những người như những con chuột đang cuống cuồng trong rọ. Thị trấn sẽ thành biển lửa, nay mai. Sẽ đầy những cuộc chia ly đầy nước mát. Thảm họa sụp xuống, như cơn hồng thủy đến.

“…Vò nát chiếc khăn. và đừng khóc

Chiều nay. Chớp bể mưa nguồn

Chia tay nhau. Sương phụ

Người đi râu bám bụi đường

Tháng Ba. Em. Những căn nhà gỗ

Ánh đèn khuya. Vệt máu hè xưa

Ðừng tiếc chiếc khăn tay ngày ấy

Sẽ bay trong lửa hoàng hôn

Tháng Ba. Cơn giông rền mặt đất.”

Ðọc xong hai bài thơ, tôi như người hụt hơi. Ðời sống, như một hơi khói nhẹ, loãng bay vào hư không. Tự nhiên, thấy lòng mình chùng xuống những kỷ niệm. Những bài thơ. Thuở đã xa. Ngày còn trẻ. Và hoa quì vàng, cái màu vàng loang sắc nắng của buổi nào, bây giờ có còn vương trên núi đồi không? Cái sắc màu hỏa hoàng trong những buổi chiều nhạt nắng ấy sao nhức nhối ký ức. Thị trấn ấy, như câu thơ Vũ Hữu Ðịnh:

“Phố núi cao phố núi trời gần

Phố xá không xa nên phố tình thân

Ði dăm phút đã về chốn cũ

Một buổi chiều nào lòng bỗng bâng khuâng

Em Pleiku má đỏ môi hồng

Ở đây buổi chiều quanh năm Mùa Ðông

Nên mắt em ướt và tóc em ướt

Da em mềm như mây chiều trong”.

Có khi em Pleiku chỉ là tưởng tượng. Thi sĩ đã làm thành một nhân dáng nữ tuyệt vời để tô điểm cho phố núi ấm áp hơn trong cái lạnh se se Tây Nguyên. Thơ như tháp cánh vút lên, để những hàng cây dầu hai bên con đường học trò vươn lên mầu lá xanh hiền. Thành phố có em, là thành phố mà tình yêu đã làm một thứ trang sức cho đời lính thú biên trấn xa xôi. May mà còn có niềm vui.

Thơ về Pleiku thì nhiều, nhiều lắm. Kim Tuấn, Diên Nghị, Du Tử Lê, Võ Ý, Lê Bá Ðịnh, Lâm Hảo Dũng… đã trải lòng mình lên thành những rung động thật với nơi chốn mà mình đã qua hoặc gắn bó. Pleiku, nhắc đến nó để nhớ lại một thời lửa đạn. Và, nếu có người sưu tập thành một tuyển tập có chủ đề về nơi chốn ấy, chắc sẽ có một quyển sách cả ngàn trang mới mong đầy đủ hết thơ văn của những người hoài vương vấn với mưa sình nắng bụi cao nguyên.

Posted by: VanAnh Dec 28 2010, 09:05 AM

LTCG (27.12.2010) – Kontum – Những ngày vừa qua, tôi đọc tin tức về Giáo phận Kontum rất nhiều, cách đặc biệt bị ấn tượng bởi hai bài viết về Giám mục Kon Tum “Giám mục nhặt rác” và “Giám mục bụi bờ”, tôi rất thán phục về con người của Ngài. Và với sự thán phục Vị Chủ chăn Giáo phận, được biết Ngài sẽ đi dâng lễ Giáng Sinh ở các nơi Ngài đã đề cập trong Thư Mục Vụ Giáng Sinh 2010, tôi dò hỏi vài người bạn và được biết Ngài cũng mời gọi những ai muốn tham gia chuyến đi này thì đi dự lễ với Ngài. Tôi xin đăng ký đi theo một người bạn.



Tới ngày đi, đoàn chúng tôi cùng Đức Giám mục trên 3 chiếc ôtô 7 chỗ đi thăm chính quyền trước, sau đó mới dâng lễ như lịch trình. Thánh lễ tại các điểm này thật hoang dã và ấm cúng, 4 điểm đến dâng lễ thì có 1 điểm không được sự đồng ý của chính quyền, nên chỉ còn lại 3 điểm. Tuy không trọn vẹn, nhưng niềm vui mừng lễ Giáng Sinh năm nay thật thú vị và nhiều kỷ niệm. Thú vị là được đi cùng Giám Mục đến vùng sâu vùng xa dự lễ, được ngủ ngoài trời giá lạnh của mùa Noel.

Khởi đầu là thánh lễ lúc 7 giờ tối đêm 24.12 tại xã An Trung, huyện Kon Chro.




Sau thánh lễ chúng tôi ghé thăm nhà “các dì” và dùng cơm ở đó. Để việc kiểm tra “hộ khẩu, tạm trú” khỏi bị khó dễ, chúng tôi quyết định chọn phương án “lánh nạn” kiếm nơi tá túc qua đêm. Cách tốt nhất là ngủ trên xe là thượng sách. Thế là 2 xe chúng tôi trở ra kiếm nơi để ngủ qua đêm, xe Giám mục thì nằm tại nhà “các Dì” cách xã Yang Trung 3 km và xã An Trung 9 km. Hai xe đi vòng các con đường trong thị trấn, có bóng công an theo dõi và bám riết 2 xe chúng tôi, cuối cùng 1 xe đa rẽ hướng khác, xe công an đã bám theo xe đó, còn xe chúng tôi đã cắt đuôi được bóng công an tấp về mé của một bờ sông để tìm nơi ngủ luôn trên xe. Vì sự an toàn của Giám Mục, nên chúng tôi phải sử dụng nhiều phương án, cuối cùng ý Chúa nhiệm mầu. Xe đã tách khỏi bóng công an là xe chúng tôi, có bốn người, người nằm ngủ cuối xe là Giám Mục. Chúng tôi hộ tống Ngài, nên rất lo cho sự an toàn của Ngài, phải canh để Ngài ngủ, lỡ “bọn xấu” xịt thuốc mê để bắt thì làm sao đây. Vì thế 3 chúng tôi nớm nớp lo sợ, cùng thay nhau canh để Ngài ngủ, mai có sức mà làm tiếp mấy lễ.



Nửa đêm, trong khi Giám mục đang ngủ trên xe bên cạnh bờ sông thì có tiếng khóc thất thanh từ giữa dòng sông vọng lên, tôi và bạn tôi tìm cách xem chuyện gì ở đó. Hai người cầm đèn pin mờ như đi bắt cá trong đêm khuya tìm đến nơi có tiếng khóc, một người ở lại để canh Giám mục ngủ. Tìm mãi mới có một lối nhỏ những tảng đá gập gềnh dẫn đến chỗ có tiếng khóc, một tảng đá lớn nằm giữa con sông. Đến gần, chúng tôi thấy một cô bé khoảng 15-16 tuổi, khóc sướt mướt, càng hỏi sự việc, cô bé càng khóc. Nhưng gặng hỏi mãi, cô bé mới cho chúng tôi biết là cô bé đang học lớp 10, do bị điểm kém, nên bị mẹ mắng, buồn quá nên muốn tự vẩn. Đã mấy đêm liền cô bé đã ra đây, nhưng chưa thực hiện được cuộc tự tử. Cô bé nói : “Có thể đây là đêm cuối cùng trên cõi đời này của cháu!” Rồi cô bé khóc tiếp. Tôi thuyết phục mãi, nhưng xem ra cháu cũng không nguôi ngoai. Cuối cùng, với lòng tin, tôi bạo hỏi: “Cháu có biết đêm nay là đêm gì không?” Cháu bảo không biết. Và tôi nói : “Đêm nay là đêm mà Chúa Trời giáng trần, Chúa làm người vì nhân trần, vì tội lỗi chúng ta, Chúa đến để cứu loài người, trong đó có chú và cháu”. Và tôi cho cô bé biết là tôi ở trên thành phố Pleiku, nhưng đến đây với Đức Cha để dâng lễ cho bà con ở đây. Khi nghe đến từ Đức Cha, mắt cháu bé sáng lên, cháu gặng hỏi, thật hả chú. Và cháu bảo cháu cũng là người có đạo từ Miền Bắc vào, nhưng gia đình đã bỏ đạo từ lâu rồi, vì đâu có nơi để đi lễ? Và như Chúa thúc đẩy, cô bé thét lên, Cháu tội lỗi quá, Cháu muốn gặp Đức Cha để xưng tội. Hai chúng tôi chỉ về phía bờ, nơi có xe đậu, cháu vội vã đi thật nhanh, nhưng không may bị trật chân ngã xuống bờ đá bị đá chém toác chân, máu chảy đầm đìa. Chúng tôi cố gắng cấp cứu cho cháu, nhưng không thể cầm máu, nên sơ cứu vội rồi đưa cháu đến trung tâm y tế huyện. Đức Giám Mục tỉnh thức khi chúng tôi đưa cháu đến xe ôtô, và Ngài cùng đưa cháu đi cấp cứu giữa đêm khuya khoảng 2 giờ sáng. Trên xe Đức Giám mục đã giải tội cho Cháu. Máu ra nhiều quá cháu bé đã ngất đi. Sau khi đến bệnh viện, Cháu được một bác sĩ Công Giáo làm việc tại đây cầm máu và may lại chỗ thịt bị toác. Sau đó cháu tỉnh và cháu rất hạnh phúc vì có Giám Mục bên cạnh, được hoà giải với Chúa ngay trong đêm Chúa Giáng Sinh. Sáng hôm sau, Bố Mẹ cháu cũng rất xúc động khi biết con mình ở trong bệnh viện, được cứu thoát tai nạn hiểm nghèo và nhất là được cứu thoát tinh thần hoảng loạn của cô bé và cô bé đã tìm lại được bình an.

Tôi nghĩ mãi, ý Chúa nhiệm mầu, nếu không có cuộc “chạy trốn” của Giám Mục và Giám mục phải ngủ bờ sông, thì một linh hồn đã hư mất. Và tôi lại nghĩ biết bao con người đang sống trong bóng tối, của sự dữ muốn đi tìm hạnh phúc sống cho ra người vẫn còn đây đó rất nhiều đây đó mà Chúa chưa đến với họ.



Phải nói rằng đêm Giáng Sinh 2010 là đêm đáng nhớ, Đêm Hồng phúc cho nhân loại mà cách cụ thể là cô bé này và gia đình cô bé này. Càng ngẫm nghĩ, càng thấy nhân loại cần ơn cứu độ thế nào? Chúa vẫn thực thi những điều trọng đại cho nhân loại và cho mỗi người cụ thể nơi mỗi người.

Quay lại việc đánh lừa xe Giám Mục ở lại, công an kiểm tra không thấy Giám Mục thì lục soát nhà “các Dì”, 3 em học sinh trung học dân tộc cùng đi với Đức Cha chưa làm Chứng Minh Nhân Dân đã bị trục xuất ra khỏi nhà, các em rất lo sợ, nhưng rồi mấy gia đình Công Giáo xa đó được điều động xe máy đến chở các em đi ngủ tạm trong đêm khuya. Nhưng các em vẫn không ngủ được. Sợ suốt đêm.

Hình ảnh Đức Giám Mục Micae Hoàng Đức oanh, ngài là vị Giám mục mà đã đi ngủ bờ sông, để được đến dâng lễ với con chiên của mình ở vùng sâu xa. Và tôi nghĩ 25 Giám mục trên Nước Việt Nam này chắc đêm Giáng Sinh làm ở Nhà Thờ Chính Toà hay một nhà thờ lớn nào đó. Chỉ có Giám mục Kon Tum làm lễ ở mái hiên nhà giáo dân và ngủ bờ sông như thế. Thật đáng nể phục…

Và càng nghĩ về những người tháp tùng Đức Cha bị trục xuất giữa đêm khuya Noel 24.12.2010, và Giám Mục ngủ bờ sông. Tôi càng thấm thía mầu nhiệm Chúa Giáng Sinh giữa đồng vắng, không “ai tiếp đón người nhà của mình” để Giám Mục và đoàn tháp tùng của Ngài ngủ giữa trời khuya lạnh giá.

Và rồi, vì mệt tôi thiếp đi một lúc trong tấm chăn ngủ trên xe, sáng dậy sờ tay trên mặt tấm chăn đắp, có một lớp sương mỏng đọng trên đó… Tạ ơn Chúa, cho con cảm nhận được cái rét đêm đông của Con Chúa Giáng trần.

Sáng hôm sau Giám mục đi dâng lễ ở Yang Trung, huyện Kon Cro, cách bờ sông ngủ qua đêm hơn 10 km. Sau thánh lễ Ngài ghè thăm một vài nhà giáo dân, trong đó có nhà của cháu Bé hôm qua bị “tai nạn”, gia đình cô bé rất vui mừng.

Tại Sơn Lang, như chương trình là 10 giờ sẽ có thánh lễ, nhưng chính quyền không cho tập trung gần 40 gia đình để dâng lễ, vị cán bộ xã nói: “Giám mục có quyền làm lễ, nhưng mỗi nhà 1 lễ, mỗi lễ không quá 1 tiếng đồng hồ”. Giám mục đã không đến dâng lễ với điều kiện này.

Chiều đến Ngài vượt qua hơn 200 km để dâng lễ ở ia Lâu, huyện Chư Prông, với 6 xe ôtô hộ tống. Rất nhiều công an chìm nổi theo dõi, ghi số xe và bố ráp, nhưng sau đó không có chuyện gì khó dễ.

Tạ ơn Chúa! Một Mùa Giáng Sinh bình an trong tâm hồn, nhưng thể xác luôn lo sợ trong một xã hội “quá nhiều sự dữ”.

Nguyễn Kỳ Vọng

Posted by: VanAnh Dec 28 2010, 09:16 AM

LTCG (23.12.2010) - Tôi đến Tây Nguyên trong những ngày lạnh giá mùa đông. Tin tức đưa về từ miền Bắc có nơi xuống còn 0,8 độ. Phố núi mùa đông nên chắc chắn rằng “ở đây buổi chiều, quanh năm mùa đông”. Nghe anh em bảo, bây giờ phố núi không còn quanh năm mùa đông nữa, vì rừng bị tàn phá và những mảng bê tông to lớn đang sừng sững mọc lên ở khắp nơi, rồi thiên nhiên ở đây sẽ bị bức tử như Đà Lạt thôi. Tôi chậm rãi cố gắng thưởng thức sự ngọt ngào của thiên nhiên trước giờ giãy chết.

Trước khi làm một cuộc hành trình lên phố núi, tôi đã đọc bài “Vị Giám Mục nhặt rác” của tác giả Kỹ sư vườn, hình ảnh về Đức Cha Micae in đậm rõ trong tâm trí tôi. Chẳng phải khi đọc bài viết này mà tôi có sự cảm phục ngài, nhưng hơn ba năm về trước, khi tôi có dịp đến Kontum, gặp ngài ở Tòa Giám Mục, sau những câu chuyện vui vẻ râm ran hết sức đơn giản và gần gũi, tôi chào ngài để theo anh em đi thăm Đức Cơ. Ngài tiễn chúng tôi ra cửa với lời nhắn “Các cậu đi trước đi, tớ còn một chút việc, tớ sẽ đến sau”.

Chúng tôi tới Đức Cơ, thăm ngôi nhà thờ dáng dấp căn nhà của anh em dân tộc, bằng những vật liệu gỗ phên tre nứa từ địa phương, anh em tôi đã dựng nên một nơi thờ phượng đặc thù tính dân tộc J’rai. Quỳ trong ngôi nhà thờ độc đáo này, tôi cảm nhận tình thương của Chúa thât đặc biệt dành cho những kẻ nghèo, những kẻ bị bỏ rơi, tôi kính trọng đức tin đơn sơ nhưng rất trong sáng và mãnh liệt của anh em dân tộc, Chúa thật tuyệt vời, Chúa có những cách thế để bù đắp những bất công do con người gây ra.

Rời nhà thờ Đức Cơ, anh em “dụ” tôi qua biên giới vào rừng sâu hơn để thăm các làng dân tộc, thăm những tâm hồn, những con người được Chúa thương đặc biệt, Chúa dành riêng cho Chúa và cho những ai từ bỏ tất cả vì Tin Mừng. Thật đặc biệt và thật thú vị với những cảm giác lạ lùng khi đứng bên những nhà thừa sai rất bình thường vì là anh em mình, nhưng cũng rất cao cả, rất huyền nhiệm vì họ đang đứng giữa rừng sâu, giữa những con người trong sự tuyệt đối bí mật của rừng, Chúa dành riêng cho họ, Chúa dành làm phần thưởng cho họ, không một luật lệ nào, không một sự kiểm soát nào, không một thứ thói đời nào đến được với họ trừ Tin Mừng.

Vượt trở lại biên giới về Việt Nam, anh em dẫn tôi về khu chợ gần biên giới, trời đã quá trưa và mệt mỏi, món dê núi được anh em giới thiệu như là đặc sản của vùng biên giới này, lạnh và đói nên chúng tôi rất vui vẻ vô tư thưởng thức. Sau cơm trưa, chúng tôi trở lại nhà thờ Đức Cơ, khi xe vào sân trong, bất ngờ chúng tôi thấy Đức Cha đang ngồi ngoài hiên, trò chuyện với những người bà con dân tộc. Ngạc nhiên và bối rối, tôi hỏi Đức Cha đến khi nào, ngài nói đến lâu rồi, không biết chúng tôi đi đâu nên ngài ngồi chờ. Tôi hỏi ngài ăn gì chưa, ngài nói ăn rồi, chúng tôi hỏi ăn cái gì và ở đâu, ngài nói ngài vào lục trong bếp, thấy có khoai và cơm, ngài đã lấy và ăn! Ăn xong ra ngoài hiên nhà thờ ngủ một giấc, tỉnh dậy khi thấy bà con dân tộc đi qua, ngồi lên trò chuyện với họ. Tôi không thể tin đây là sự thật, tôi không thể tin rằng một vị Giám Mục quyền cao chức trọng lại sinh hoạt như thế, anh em tôi bảo, ngài vẫn vậy! Vẫn vậy nghĩa là vẫn rất bình dân như vậy, vẫn xông xáo và gần gũi con cái như vậy, vẫn giản đơn và chan hòa như vậy. Khi ấy tôi không dám dùng một danh xưng nào để gán cho ngài, nhưng hôm nay, có một ông kỹ sư vườn nào đó đã dám gọi ngài là “Giám Mục nhặt rác”, xin cho tôi vô phép được gọi ngài là “Giám Mục bụi bờ”.



Lần này đến Tây Nguyên, vẫn như cũ, ngài tiếp chúng tôi trong căn phòng đơn sơ tềnh toàng của ngài. Tòa nhà chung quanh thật đẹp, thấp thoáng trong bóng cây, khuôn viên rộng lớn, nhưng căn phòng của vị Giám Mục thì lại rất giản dị, bộ bàn ghế salon ngay gần bàn làm việc, bước vào phòng trong là cái giường ngủ cũ kỹ tầm thường của ngài, bước qua một gian phòng khác nữa đồ đạc sách vở lộn xộn như nhà kho, cái ngách cuối cùng là nhà vệ sinh. Những điều này biết được vì ngài bảo chúng tôi đi việc cần trước khi cùng chúng tôi rời Tòa Giám Mục. Tôi đã có dịp ghé thăm rất nhiều giáo xứ, miền xuôi cũng như miền ngược, trong kiến trúc, giá trị căn nhà được đánh giá bởi tiêu chuẩn nhà vệ sinh, cũng như khoảng cách từ nơi nghỉ hay làm việc đến nhà vệ sinh, nếu được phèp đánh giá, với cả hai tiêu chuẩn trên, xin có ý kiến rằng nhà vệ sinh của ngài thua xa rất nhiều nhà vệ sinh của nhiều cha xứ. Còn vật dụng, không có gì ngoài một cục xà bông và một vài vật dụng rất bình thường khác. Cái áo không làm nên thầy tu, nhưng nó phản ánh khá rõ nếp sống của con người, chọn lựa của con người. Tôi vẫn đầy ngạc nhiên về sự khó nghèo đơn sơ của một vị Giám Mục.



Sau hành trình thăm viếng một nơi như đã định, ngài hướng dẫn tài xế tiếp tục đi xa hơn để khám phá những con đường mới, vì quá mới nên đôi chỗ tài xế ngại ngần không dám đi tiếp. Ngài thúc giục cứ đi, và bảo đảm rằng nếu xe gặp lầy ngài sẽ xuống xe để đẩy qua chỗ lầy với mọi người, từ đó mở ra cho đoàn chúng tôi những khám phá mới. Con đường đất đỏ ngoằn ngoèo, mọi người ngỡ tưởng dẫn vào một nhà máy thủy điện nào đó, ai ngờ lại là con lộ dẫn vào một làng người dân tộc Gié. Ánh mắt của ngài sáng rực lên khi nhìn ra một ngôi làng dân tộc nhấp nhô sau rặng cây bên dưới thung lũng, ngài nói luôn miệng về niềm vui khám phá này. Vào làng, bước ra khỏi xe, ngài tiến đến với những bà con dân tộc, tìm cách bắt chuyện bằng các thứ ngôn ngữ mà ngài biết được, may thay có vài người biết nói tiếng Bana, ngài vội vã ghi hình, thăm hỏi đủ thứ, trước khi chia tay ngài không quên nói với họ ngài sẽ trở lại thăm họ lần nữa. Trên xe có một số trái cây, ngài lấy đưa hết cho họ và vui vẻ chụp hình chung. Cứ vậy ngài mê mẩn với những ngôi làng dân tộc quên cả thời gian, trên xe đã có người dám vượt qua sự tế nhị để nhắc ngài rằng đã 2g00 chiều mà chúng ta chưa ăn trưa, ngài đồng ý quay xe đi tìm một quán ăn bên đường để lót dạ. Chiều xứ sở Tây nguyên đã bắt đầu có gió lạnh, cái đói càng làm chúng tôi lạnh hơn, hình như ngài không biết đói.



Qua chuyến hành trình với ngài, và những gì trong quá khứ tôi có thông tin về ngài, tôi nhận ra một giá trị có thật mà ngài theo đuổi, đó là Ơn Cứu Chuộc phải đến với mọi người, gieo vãi Ơn Cứu Chuộc là quyền bất khả xâm phạm của Hội Thánh. Giám Mục cũng như mọi Kitô hữu có trách nhiệm tìm kiếm và chia sẻ Ơn Cứu Chuộc đó cho mọi người, nhất là người nghèo, người đang bị bỏ rơi hơn cả.

Nhiều năm về trước, khi được tin Tòa Thánh tuyển chọn Đức Cha Micae làm Giám Mục Kontum, tôi và một số bạn bè mỉm cười “đánh giá” không cao về con người này, nhìn chung không có gì trổi trang cả, vẫn cái nhìn rất thế gian, tiêu chuẩn bằng cấp, tiêu chuẩn trí thức, tiêu chuẩn bộ dạng,… không có cái nào đủ làm cho dư luận tin cậy. Nhưng những năm sau này, ngài trở thành vị Giám Mục dám lên tiếng về những bất công, nhưng điều quá nhức nhối của xã hội, những cách hành xử coi thường và o ép tôn giáo tại những địa phương mà ngài biết. Nơi ngài lập trường về Giáo Hội rất rõ rệt, một lập trường về tự do tôn giáo, về quyền sống và quyền làm người. Khi còn đang ngồi trên ghế nhà trường, Giáo sư Nguyễn Ngọc Lan đã chia sẻ cho chúng tôi (những sinh viên của ông) về Đức Gioan 23, ông tỏ vẻ hối tiếc và sám hối về những nhận định sai lầm ông đã có về Đức Gioan 23, vị Giáo hoàng mà ông đã có những đánh giá sai lầm khi được tuyển chọn, vị giáo hoàng ấy đã làm nên lịch sử Hội Thánh, đã mở được cánh cửa đón lễ Ngũ Tuần lần thứ hai. Trong tôi cũng cùng một nỗi day dứt ấy, cái cám dỗ đánh giá con người qua bằng cấp, qua bộ dạng, qua những hoạt động quả thật là một cám dỗ khó vượt thoát.

Trong một bài góp ý của linh mục Chân Tín, dcct với Hội Đồng Giám Mục Việt Nam (2010), cha già Chân Tín đã mạnh dạn đề nghị có một vị Giám Mục dấn thân hoàn toàn cho công cuộc truyền giáo, vị Giám Mục này không có Giáo Phận phải chăm lo nhưng ngài có cả một đất nước để loan báo Tin Mừng, có bao nhiêu anh em dân tộc để dấn thân, để ăn bờ ngủ bụi, để yêu thương tìm kiếm, để mang Ơn Cứu Chuộc đến cho mọi người. Đức Cha Micae đã hé lộ cho cha già thấy về một ước mơ như vậy, một ước mơ về mục tử như lòng Chúa mong ước, xin hết lòng bái phục vị mục tử bụi bờ của Thiên Chúa.


Lm. Tùng Dương, dcct.

20/12/2010

Posted by: VanAnh Jun 2 2011, 07:32 AM

Với ý nghĩa cầu mong cho cuộc sống của mọi gia đình trong thôn bản được ấm no, hạnh phúc, hàng năm, người Ba Na ở Kon Pne lại tổ chức một lễ hội được gọi là lễ hội con dúi đặc sắc, chỉ riêng có ở xã Kon Pne(huyện Kbang – Gia Lai).

Trước một tháng diễn ra lễ hội, mỗi gia đình phải đi tìm được một con dúi và một ghè rượu cần dùng trong suốt thời gian diễn ra lễ hội. Đây là hai lễ vật bắt buộc trong lễ hội con dúi.

Thời điểm diễn ra lễ hội là khi mùa lúa mới vừa bắt đầu trổ bông. Chủ một gia đình sẽ mang lễ vật đến nhà rông của thôn bản và đặt ở đây để cúng Giàng, cầu mong Giàng phù hộ cho mùa bội thu, các con vật không về nương rẫy phá hoa màu.

Lễ hội chỉ diễn ra trong vòng 2 ngày đêm nhưng phải chuẩn bị đến tận 7 ngày. Mọi thứ đều được trang trí công phu và cẩn thận. Một cây nêu được dựng lên giữa sân nhà rông, con dúi sau khi luộc chín sẽ được cắm vào một cái que từ đuôi lên đến đầu treo lên cây nêu này. Con dúi của gia đình nào thì gia đình đó cắm que đánh dấu để không bị lộn với các con dúi của gia đình khác. Các ghè rượu cần được làm từ men của các loại cây rừng cũng được bày thành từng hàng ngay ngắn giữa sân nhà rông, mỗi ghè rượu cần sẽ được bày xen kẽ với một con dúi. Phía dưới và khu vực xung quanh sẽ trang trí các con vật linh thiêng và vẽ những hình ảnh mang tính chất tín ngưỡng của người Ba Na.


Sau khi trang trí và chuẩn bị xong những lễ vật cần thiết, già làng sẽ tiến hành cúng Giàng theo nghi lễ của người Ba Na. Tất cả mọi người trong bản sẽ tập trung về nhà rông để nghe già làng cúng và cùng cầu nguyện cho mùa màng của gia đình bội thu. Sau nghi lễ cúng của già làng là các tiết mục văn hóa văn nghệ.

“Họ xem con dúi là biểu tượng của sự cần cù và siêng năng nên cả năm sẽ không bị đói. Bản năng của con dúi là khi đi kiếm thức ăn gặp gì nó cũng ăn vào bụng nên lúc nào nó cũng no. Chính vì vậy mà lễ hội con dúi này chỉ diễn ra duy nhất đối với người Ba Na ở xã Kon Pne này thôi”.

“Sau một đêm cúng ở nhà rông, đến trưa ngày hôm sau con dúi sẽ được xẻ thịt để mọi người cùng ngồi bên nhau uống với rượu cần, khi đó mọi người sẽ trao đổi với nhau những kinh nghiệm làm ăn để sản xuất, cải thiện đời sống. Khi uống hết ghè rượu cần này thì tiếp tục mỗi hộ gia đình lại góp thêm một ghè rượu cần nữa để tiếp tục uống cho đến hết ngày hôm sau. Đến buổi tối, mọi người sẽ chuyển về nhà mình tiếp tục làm lễ mong Giàng phù hộ cho mùa màng. Thịt con dúi của mỗi gia đình sẽ được xẻ ra chia phần cho mỗi gia đình trong thôn” – anh Đinh Kre kể lại.

Anh Nhơn – người nhân viên trực đài truyền thanh của xã tâm sự: “Lễ hội con dúi là một lễ hội đặc biệt, chỉ có riêng của người Ba Na ở Kon Pne. Thông qua lễ hội con dúi diễn ra hàng năm, những người dân tộc Ba Nar muốn giáo dục con cháu trong thôn bản phải chăm chỉ làm ăn mới mong có được một cuộc sống no đủ. Không vi phạm pháp luật bằng những thói quen xấu như trộm cắp, ăn chơi sa đọa”.

Posted by: VanAnh Jun 10 2011, 08:25 AM

Khắp đại ngàn Tây Nguyên đều thăm thẳm bởi rừng núi âm u, tĩnh mịch, nhưng có lẽ nơi mà khiến người ta rợn người nhất đó chính là khu nghĩa địa treo hay còn gọi là “rừng ma” của làng Vai Trang (xã Đắk Long, Đắk Lei, Kon Tum).

Khắp khu rừng ngổn ngang những quan tài của người chết, cái thì được treo lơ lửng trên cọc gỗ, cái thì gãy gục xuống đất...

Hủ tục ngày xa xưa

Người Dẻ Triêng luôn tin rằng, người chết có một năng lực siêu nhiên và họ có thể làm được bất cứ chuyện gì trên cõi đời này, kể cả việc "bắt" linh hồn của người sống đi theo. Chính vì vậy, người Dẻ Triêng ở làng Vai Trang không chỉ rất sợ hồn ma người đã chết mà còn xem hồn ma đó đang còn "sống" với một khả năng siêu phàm.

Vì lẽ đó nên với người dân làng Vai Trang, mai táng người chết theo hình thức nào đều không quan trọng: "Mình có chôn người chết xuống đất, xây bốn bức tường kín mít thì cái hồn của nó vẫn ở trên thôi. Nó không nằm dưới đất đâu, xây kín nó cũng đi được, chỉ có mình là không đi được thôi. Nó giống như con mối, con mọt trong nhà mình ấy, xây nhà rồi mà nó vẫn đục tường, đục gỗ đi được, con ma cũng vậy", trưởng thôn A B'lã lý giải.

Chính vì quan niệm trên nên người còn sống rất sợ người đã khuất. Sợ đến nỗi nếu trong gia đình không may có người chết, gia chủ lập tức vội vàng kiếm quan tài đặt người chết vào trong, khiêng luôn ra nghĩa địa, đóng cọc treo quan tài lên rồi mới về nhà làm lễ thờ cúng.

Việc mai táng người chết đều do những người thân trong gia đình tự lo liệu. Nếu có bà con hàng xóm tham gia thì cũng chỉ phụ giúp những việc lặt vặt ở nhà. Nếu chồng chết thì vợ nhờ một số người ruột thịt, thân thiết nhất khiêng quan tài không ra nghĩa địa, sau đó người vợ mang thi hài chồng ra bỏ vào quan tài. Ngược lại, vợ chết thì người chồng cũng làm như vậy, cha với con cũng thế.

Một góc "rừng ma" Vai Trang

Người làng Vai Trang có quan niệm chết là sang một thế giới khác, nên vẫn cần con trâu, con bò để cày, vì thế họ gửi trâu, gửi bò cho người chết để họ có cái mà làm ăn sinh sống! Người còn sống còn rất lo lắng cho người chết phải "sống" một cuộc sống nghèo khổ, túng thiếu, không có dụng cụ sinh hoạt và mưu sinh nên họ đã chia rất nhiều của cải cho người người chết mang theo.

Để vừa chu toàn hơn cho người chết vừa giúp bản thân mình được an toàn, tránh bị "con ma" về trù ẻo và tìm cách làm hại, sau khi mai táng người đã khuất ra nghĩa địa xong, gia chủ phải lập tức làm thịt trâu, bò, lợn, gà để cúng người chết.

Dù ông và người dân trong làng chưa từng nhìn thấy "con ma" lần nào nhưng ông A B'lã vẫn giải thích: "Mình phải làm thịt trâu ở nhà cúng để người chết về lấy linh hồn con trâu mang theo, còn mình và dân làng ăn thịt. Nó sống ở bên kia cũng nghèo, mình cho nó cái hồn con trâu, con bò... để nó tạo điều kiện cho mình làm ăn, nó không về hại mình nữa".

Bước qua nỗi sợ hãi

Nghĩa địa treo của làng Vai Trang là một khu rừng chỉ cách làng chừng 600 mét, nhưng không có người nào dám đặt chân đến đó, duy chỉ có ông A B'lã "dám" đến một, hai lần cùng với một số cán bộ.

Khi chúng tôi thuyết phục ông B'lã dẫn ra khu rừng "ma" thì ông nhất quyết không đi vì lo ngại: "Mình sợ lắm, không dám đi đâu. Năm vừa rồi mình đã làm thịt 2 con bò để cúng con ma rồi, mình hết bò rồi không có để cúng nữa. Mình nghèo rồi, năm nay làm ăn vất vả khổ cực không đủ lo cho vợ, cho con, nếu ra đó không có bò cúng cho con ma là nó sẽ bắt mình đi theo nó".

Thế là dù sợ không kém gì ông thôn trưởng, nhưng chúng tôi cũng quyết định xâm nhập vào rừng ma mà không cần người dẫn đường. Vừa bước vào khu rừng, chúng tôi đã nhìn thấy một vài ngôi mộ được xây bằng gạch đá, xi măng nhưng do không được xây kín đáo, khiến những mùi uế khí bốc tỏa ra nôn nao khắp nơi phảng phất trong khu rừng.

Để đi qua được những ngôi mộ này, chúng tôi phải vạch cây, phải luồn và tránh những cây nứa, dây dại mới vào sâu được bên trong. Đó là những ngôi mộ được chôn dưới lòng đất, không có bờ xây, bị lá cây phủ kín chỉ được đánh dấu bằng một chiếc ghè rượu đặt bên cạnh. Chúng tôi nhẹ nhàng bước từng bước qua những tiếng kêu rộp roạp của lá cây rừng để vào trong mà không phải dẫm lên thi hài của người đã khuất.

Đi sâu vào khoảng 20 mét nữa, những chiếc quan tài treo dần dần lộ ra trước mặt chúng tôi. Cái thì nằm lẻ loi, đầu chúc xuống đất vì cọc treo đã mục gãy. Có chỗ thì hai chiếc quan tài đặt song song cạnh nhau. Khắp nơi, cứ cách vài mét lại thấy xuất hiện những chiếc quan tài treo lủng lẳng.

Chúng tôi chỉ kịp nhớ lại lời nói của ông thôn trưởng: "Vợ chồng thì được treo cạnh nhau, vợ bên trái còn chồng bên phải. Cháu chắt sẽ được đặt dưới hòm của ông bà, con cái thì treo xung quanh".

Những chiếc quan tài này được làm bằng gỗ, thiếc hoặc tôn. Người dân ở đây thường lấy vỏ bom bi hoặc thùng xăng gò hàn thành những chiếc quan tài rất đẹp và chắc chắn cho người chết. Xung quanh các cỗ quan tài này treo ngổn ngang nào chăn, màn, chén, bát và đầy đủ những vật dụng sinh hoạt khác của con người, đây chính là phần của cải mà người còn sống chia cho người đã chết.

Ông thôn trưởng cũng cho biết, trước đây để khiêng quan tài đến khu rừng ma này, người khiêng phải chịu rất nhiều khó khăn vì mùi xú uế từ xác người chết bốc ra. Nhiều chiếc quan tài không được che chắn cẩn thận, nắp bật ra ngoài.

Theo các cụ già sống tại làng Vai Trang thì: Tục táng treo ở nơi đây đã có từ bao đời nay rồi, và cũng không ai có thể biết rõ, chỉ biết là tục này đã có từ trước ngày giải phóng.

Tục táng treo thật ra rất phức tạp, tốn kém và mất nhiều thời gian, vì khi chôn treo như vậy, người thân của người chết phải mổ trâu, mổ bò và phải có nhiều rượu ghè cho dân làng đến ăn uống để làm giúp những công việc như: Chuẩn bị hòm, cây để gác và nhiều công việc khác. Vì nếu không làm như vậy thì gia đình có người chết sẽ luôn gặp rắc rối và xui xẻo, làm ăn không ra gì và luôn ốm đau!?

Vài năm trở lại đây, người trong thôn được chính quyền địa phương vận động, họ đã bỏ dần tục táng treo. Tuy nhiên, người đã khuất vẫn được chôn theo phong tục vợ chồng đặt cạnh nhau. Và cho đến hôm nay, trong tiềm thức người làng Vai Trang "người chết vẫn còn "sống" nên dù chôn như thế nào, họ cũng không dám ra lại nghĩa địa”. "Rừng ma" rồi sẽ chỉ còn là tàn tích một thời hủ tục của người dân Dẻ Triêng

Posted by: mviet Sep 1 2011, 06:25 PM

(Kính tặng những ai, đã một lần đến và sống tại thành phố Pleiku để hồi tưởng về kỷ niệm)
Thời chiến tranh Việt Nam, Pleiku là một địadanh mà hầu như ai cũng biết. Một thành phố, (đúng ra là một khu thị trấn) dân cư thưa thớt, mà đa số là dân người Thượng. Một nơi đèo heo hút gió xa tít tận miền cao. Vậy mà tiếng tăm, và vang bóng một thời.Cuộc chiến đã làm nên tiếng tăm? Hay nói đúng hơn là “người lính” đã làm nên một địa danh nổi tiếng này.Ngày trước, ai đã từng là lính chiến? Ai đã từng là kẻ “bị đày”? Và ai đã từng là dân “tứ chiếng”, là kẻ “giang hồ”? Thì đất địa Pleiku là nơi được mời gọi.

Tôi đến Pleiku vào giữa năm 1969. Không phải là gì gì cả, mà là một sĩ quan mới ra trường. Về đơn vị binh chủng Lực lương Đặc biệt, SQ hoặc HSQ mới ra trường là phải đi tác chiến, thử lửa một thời gian. Ai cũng vậy. Coi như phải chấp nhận thử thách, gian nguy, phải rèn luyện “da ngựa dậm nghìn” cho đáng mặt làm trai.Những ngày đầu mới đến Pleiku thật lạ lẫm, chán chường. Một phố thị chỉ như là một thị trấn nhỏ lại lắm người. Dân địa phương thì ít mà tứ xứ thì nhiều. Những năm trước (từ 1966-67), từ khi có bước chân các “chú Sam” đến là sôi động hẵn. Người ta nói: Mỹ đến đâu là như có “mật” ở đó. Đàn ong, lũ kiến, ruồi nhặng bay theo. Có lẻ cũng không sai, vì từ dạo đó, Pleiku tiếng tăm lừng lẫy.Phố xá nhỏ hẹp. Phố Pleiku chỉ có 5-7 con đường ngang dọc. Đường phố chính là Hoàng Diệu, đi từ đầu đến cuối đường, hút chưa tàn điếu thuốc. Chung quanh thì làng mạc thưa thớt dân cư. Một thị trấn vùng núi, đèo heo hút gió. Vậy mà, những gì ở nơi khác có là Pleiku thời dạo đó vẫn có – có đủ cả. Có quán xá, có bar, có nhà hàng, có vũ trường, có đĩ điếm, có trác tán, ăn chơi… Dân tứ phương đổ về, góp phần cho Pleiku bao thứ hay, thứ dở. Người ta về làm ăn, về tìm việc, sinh nhai, sinh kế kiếm tiền. Về để kiếm sống, và cũng về … để chết.Một bộ tư lệnh quân đoàn nằm đó, và một phi trường lớn cũng ở đó (phi trường Cù Hành). Ngày đêm xe cộ tấp nập tới lui và máy bay lên xuống không ngớt. Từng đoàn quân, từng đơn vị, lính ở đâu cũng lần lượt kéo về, ghé qua, trú đóng. Nhiều thứ lính, nhiều đơn vị, binh chủng, được gọi là “thứ dữ”, thứ “bất trị”, đều có mặt. Nhiều chủng tộc, sắc dân. Không lừng lẫy, tiếng tăm sao được? Người ta hát, qua câu vè ví von: “Pleiku đi dễ khó về, trai đi bỏ mạng, gái về nát thây”. Nghe mà phát ớn.Tuy nhiên, nói vậy, tiếng đồn như vậy, nhưng mà không hẵn là vậy. Thật sự thì Pleiku không dữ dằn, không khắc nghiệt lắm đâu. Mà là một nơi dễ mến, và cũng “thân thiết”.Tôi đã đến đấy gần hai năm và khi ra đi, cảm thấy nhiều lưu luyến. Xin kể:Pleiku có khí hậu giông giống như Đà lạt. Một vùng đất cao nên khí hậu mát quanh năm. Cây cảnh hoa màu, Đà lạt trồng được thứ gì thì Pleiku cũng trồng được thứ đó: bông hoa và rau trái. Ai đã có đến vườn hoa Phú thọ? Một xóm ngoại ô (chỉ cách thị xã vài cây số?) với nhiều vẻ nên thơ, tình tứ, đẹp không ngờ. Hoa rất nhiều và đủ thứ. Hoa khoe săc muôn màu. Ngoài hoa là cây ăn trái. Mít ngon đặc sản vùng này. Tha hồ mua, tha hồ hái trái và tha hồ ăn, cho dầu “kẻo nhựa vân tay”. Mít, hoa chỉ là cái cớ. Nếu vào Phú thọ, khách còn tìm nhiều cái khác nữa: Cùng mấy em đi dạo, tìm “sầu riêng”, “măng cụt”, hái “vú sữa” chín mềm, mân mê “mận hồng đào” da trơn thơm ngát (nghĩa bóng). Mặc sức mà thưởng thức. Thú vị làm sao! Nhưng mà cũng phải cẫn thận, coi chừng. VC cũng thường mò ra và mời đi “du ngoạn”..Đi dạo biển hổ. Phong cảnh đẹp và thơ mộng. Thiên nhiên đã ưu đãi cho vùng đất địa rừng núi Pleiku. Một cái hồ khá là rộng, chu vi hàng mấy cây số (tôi không được rõ diện tích, nhưng thấy là lớn rộng). Nước phẵng lặng xanh trong. Bao quanh từng khoảng cây rừng, sương giăng mờ mịt. Nghe nói biển hồ không có đáy? Nước không bao giờ cạn kiệt. Một đồi đá thấp, nơi vui chơi, hò hẹn rất thơ mộng, rất trữ tình. Có am, có chùa, tượng phật, cây cảnh. Từ trên đỉnh dài xuống mé mặt hồ, từng nơi, từng chổ, hấp dẩn, gọi mời. Đã có biết bao mối tình hẹn hò, thề ước tại đây? Pleiku nắng bụi, mưa bùn? Những ngày mưa dầm rả rít, mưa không dứt, thành phố trở nên ãm đạm. Vậy mà cũng ít ai “an phận” nằm nhà, nằm queo doanh trại để mà nhai gạo sấy, thưởng thức lương khô? Nếu không phải bận công tác, trực hành quân thì cũng “bay” ra phố, vô quán cà phê, quán nhậu. Hay ít nhất cũng tạt vào “lữ quán” Bà Tám (cầu số 3) để giải buồn. Ở đây, các em tươi mát, chí nghĩa, chí tình. Tiền không có cứ “ghi sổ”, lương lãnh trả sau. Bà Tám rất là điệu nghệ.


Nắng bụi? Đúng là như vậy. Bụi đường đất đỏ, màu đỏ gạch, bám vào trên thân thể, trên áo quần, trên nón, trên giày…Dầu anh đi về đâu, nếu một lần ghé qua Pleiku, người ta vẫn biết: anh về từ “miền đất đỏ bụi mù” Pleiku, phố núi.Dấu giày in phố núi - Bước chân anh lấm bụi hồng - Đất Pleiku, bụi mờ vươn theo nắng - Lê gót phong trần, anh một thuở dừng chân. Pleiku hầu như con gái khắp tứ xứ, khắp mọi miền. Đủ “kiểu”, đủ “cở”: Từ cô gái Huế nằng nặng giọng nói nghe êm tai đến các nàng “nẩu” (dân Phù cát, Phú Yên, xứ Quảng). Quen nàng, chỉ nghe nàng nói cũng đã thấy vui tai. Dân miền Nam, tôi cứ “hả?” hoài mà không hiểu được nàng nói những gì. Các em Bình Định, Nha trang, Tuy hòa, Sài gòn, miền Tây, và cả dân Bắc (kỳ) cũng không thiếu. Pleiku hầu như qui tụ “bông hoa” khắp mọi miền đất nước.
Đã có nhiều cơ hội, nhờ quen với Tiểu đoàn 20/CTCT. Ban văn nghệ Tiểu đoàn qui tụ khá nhiều ca sĩ – con gái khắp mọi miền – Vài ba tuần lễ, một tháng mở “bale”, mở tiệc rước mời. Rước cả những “em Pleiku” (cở tuổi choai choai 16, 17, 18… ham vui, thích nhảy). Đến để mà tha hồ hát ca, nhãy nhót.

Đơn vị B17/LLĐB, thời thiếu tá Ngô đình Lưu (tay chịu chơi, hào hoa phong nhả) ông cho lập một “vườn tao ngộ”. Trồng hoa kiểng, có ghế đá, xích đu, có bàn ngồi ngắm trăng, uống rượu, tán gẩu nói chuyện phào. Các cô rất thích. Thích vì được chìu chuộng săn đón. Ca hát nhãy nhót cho đã, mời các em ngắm, dạo vườn hoa – hoa muôn sắc, hoa muôn màu – các em rất thích. Thích thì cứ ngắm, cứ chơi. Và… thích nữa… thì cứ ở qua đêm cũng được…Nhờ thế, mà Pleiku dù là xứ “bị đày”, vẫn không thấy buồn, thấy chán. Vừa đi hành quân, lội rừng, đánh giặc, vừa chơi bất cần đời mà cảm thấy cuộc đời… vẫn đáng sống. Chiến tranh dù nghiệt ngã, chết chóc, dù hủy hoại mọi tương lai. Đời lình dù phải sống nay, chết mai, vẫn không sợ. Kẻ này đi, người khác đến, qua bao tháng năm, vẫn cứ chiến đấu, cứ vui chơi. Nếu không vui, nếu không “xả lán” quên đời thì làm sao mà chịu nổi. Cứ chơi, cứ lăn xả, và cứ… quên mình. Pleiku vẫn luôn là nơi yêu đời, vui sống.Không vui chơi ở đơn vị, thì vui chơi ở các tửu đìếm, nhà hàng. Hai cứ đìểm: Hoàng Liêng, Mimosa, là nơi “đóng quân” hàng đêm của lính. Có tiền thì vung vít, ít tiền thì một ly cà phê đá, một gói thuốc cũng đủ cho “nữa đêm về sáng”. Giờ giới nghiêm không là quan trọng. Chưa say, chưa xỉn chưa về. Say quá, gục ngã, nằm đường, có quân cảnh chở đưa về. Cùng lắm là “ký củ”. Cả mạng sống còn chẳng màng, sá gì năm, mười ngày “trọng cấm” lẻ tẻ.Ngang tàng mọi nơi, ăn chơi mọi chổ. Và có lẻ từ tính vung vít bạt mạng, chơi không biết sợ của lính núi rừng mà địch quân phải nể sợ. Sợ những thằng lính liều mạng, liều mình. Liều mà đánh giặc, giữ vững được đất nước quê hương. Sau này, quê hương, đất nước có phải bị mất đi là tại, do ai? Tại những tên (ngồi mát ăn bát vàng) hèn nhát, khiếp nhược. Chắc chắn không phải tại mấy tên lính “ba gai” chẳng bao giờ biết sợ, bất cần đời, coi thường mạng sống…Cà phê Hoàng Lan, những đêm không ngủ được, những lần nhậu xĩn quắc cần câu, ghé Hoàng Lan để thưởng thức hương vị tách cà phê. Đắng bờ môi mà ngọt ngào tình cảm. Mùi hương thoang thoảng. Hương hoa (từng nụ) ngọc lan phảng phất về đêm. Hương hăng hắt của mái tóc thả lững bờ vai của em (bé) Monique H’ Lem, người con gái Thượng lai Tây có dáng dong dỏng cao, mũi thẳng, cặp mắt lắng sâu màu xanh lục, đôi môi mọng, cười rất duyên, và … đẹp đéo chịu được. Tôi đã ghiền và đã mê “Hoàng Lan” hầu như một dạo. Trời xui đất khiến để tôi, dân trai xứ miền Tây (thiếu gì con gái đẹp) lại xúc động, mê say một người con gái Thượng xứ bụi mù. Không biết ai đã từng đến Pleiku, và đã từng “uống” cà phê Hoàng Lan (1970). Xin xẻ chia chút tâm tình này. Trên bốn mươi năm. Bây giờ vẫn nhớ.

Còn nữa! Quán bún về đêm, có một “o” xứ Huế. Giọng nằng nặng, êm ái nhẹ nhàng, quyến rũ làm sao. Em chỉ là người làm công chạy bàn mời khách. Vậy mà đêm nào không ghé, không thưởng thức vị bún bò thơm lừng, ăn ớt vào “cay té lưỡi”, nước mắt tuông tràn, thì về nhà không ngủ được (vì đói). Em bé Huế dễ thương ơi! Bây giờ, em ở đâu? Chắc đã chồng con, đã già đi, da mồi tóc bạc? Nếu em còn sống? Dẫu sao, kỷ niệm một thời nơi xứ nắng bụi mưa bùn, cũng còn “một chút gì để nhớ, để thương”...Pleiku, một phố thị nhỏ mà đi không giáp. Đi hoài vẫn còn chổ để đi. Nếu có được một em bên cạnh đi không biết mõi, không biết chán, và thời khắc cũng như ngưng đọng, ngừng trôi. Các em là dân tứ xứ, và các anh cũng từ mọi nẻo về đây. Bọn anh vì “bị đày” mà đến, còn các em do“tự nguyện” mà về. Về đây đi em? Về để bắt gặp và làm quen (cả làm tình) với những tên lính “bụi” như anh. Chắc cũng không phải em ham tiền, ham cao sang danh vọng, hoặc ham làm kiếp “giang hồ” mà là do định mệnh an bày sắp đặt? Mình không tránh được. Cuộc đời lính, kiếp giang hồ, thân phận giống như nhau? Có các em để đời các anh thêm ý nghĩa (dù không trong sạch, chả thanh cao). Nhưng các em cũng đã góp phần, góp sức cho cuộc chiến, cuộc đời. Dở hay. Hay dở? Cứ mặc! Tầm thường hay thánh thiện? Chẳng màng! Chiều Biển Hồ.Một buổi chiều, sau chuyến hành quân về, chờ vự vụ lệnh (thời gian đó, đi phép bằng SVL), đi Sài gòn. Chúng tôi, hai thằng mượn chiếc xe Jeep của chỉ huy phó để đi một vòng phố xá. Nói là chỉ đi dạo phố, chứ thực sự là đi kiếm chổ nào đó để giải khuây.Trời xế chiều, Pleiku vắng ngắt một số đường. Hai đứa vừa đảo một vòng vẫn chưa có ý định đi đâu. Một chiếc xích lô ngược chiều chạy tới. Trên xe hai nàng con gái đẹp mặc áo dài. Trời, mặc áo dài đi dạo phố giữa xế trưa thì không phải là dân địa phương. Tên chạy xích lô cũng điệu, chạy chầm chậm và ngừng lại trước đầu xe Jeep. Tôi dừng xe, bước tới. Hai người đẹp có ý hỏi tìm địa chỉ nhà. Tôi móc ví trả tiền xe.
-Xin đừng ngại. Hai cô về đâu tôi…, xin phép, chúng tôi có thể đưa hai cô đi.
Tụi tôi chỉ đi chơi, đang rãnh…
Một nàng e dè. Nàng kia bước xuống đưa địa chỉ tìm nhà.
-Chị em em từ Qui nhơn lên tìm nhà đứa bạn. Địa chỉ này…
-Đường Hai Bà Trưng. Cũng không xa mấy! Tụi tôi đưa hai cô đi. Nếu hai cô không ngại.
-Sợ phiền các anh!
-Không sao. Tụi tôi cũng muốn làm việc nghĩa. Vả lại, rất hân hạnh được các cô cho phép.
Thằng bạn nhanh nhẩu tiếp xách cái túi hành trang để vào xe và trịnh trọng mời hai quí nương lên xe yên vị….
Chó ngáp phải ruồi! Buồn ngủ gặp chiếu manh.! Ở đâu mà khiến xui như thế này?
Vừa đi, vừa gợi chuyện. Thì ra hai cô giáo lên Pleiku chơi. Cũng muốn tìm biết đây đó một vài nơi xinh đẹp ở xứ bụi mù. Trời còn sớm. Mời hai nàng cùng đi một vòng Pleiku cho biết, và sau đó là ra viếng cảnh biển hồ.Một buổi chiều quá là mộng, là mơ, làm quên đi bao gian khổ chiến trận mấy ngày qua: leo rừng, lội núi. Và quên cả cái sự vụ lệnh đi phép đang chờ. Tôi, thằng bạn, cùng hai người khách bất chợt thật là vui. Hai nàng cũng thành tâm và quyến rủ. Bờ hồ sương giăng lãng đãng. Mặt hồ lăn tăn một ít cơn sóng gợn buổi chiều hôm. Cảnh vật quá mộng, quá thơ, quá hửu tình. Hai thằng lính hành quân về chưa kịp hớt tóc, chưa kịp diện đồ. Bù xù tóc tai, áo quần nhà binh xốc xếch, vẫn không làm suy giảm những ân tình của hai em gái hậu phương – hai cô giáo miền biển mặn, cát vàng khát khao “tình anh lính chiến”.Thêm một đêm, và gần một ngày (hôm sau) với tình yêu thương nồng thắm. “Hai mươi hai” giờ, quả là ý nghĩa, quả là thú vị cuộc đời.Chúng tôi chia tay, hẹn ngày tái ngộ, đưa hai nàng về địa chỉ hai nàng cần tìm. Lưu luyến chia ly, giã từ, hò hẹn…Tôi về, năn nỉ thiếu tá chỉ huy phó gần đứt lưỡi. Ông chỉ giận dỗi một lúc, rồi mọi việc cũng qua. Lên Ban 1 nhận sự vụ lệnh, bay Sài gòn đi tiếp mấy ngày (phép) còn lại.

Tình người bản thương.
Làng Pleimrong, cách Pleiku khoảng 30km. Là một buôn làng giàu có thịnh vượng nhất vùng. Có một trại lực lượng đặc biệt (do Đ/úy Báu làm trưởng trại). Hầu hết biệt kích quân là người thượng (khoảng một tiểu đoàn (350-400 quân). Mỗi lần đi hành quân vùng Pleimrong là coi như đi dưỡng sức, vì địch (khi đó:1970) chỉ lẻ tẻ đơn vị nhỏ. Một vùng khá an ninh nhờ đ/u Báu thường xuyên tung quân hành quân lục soát.. Một lần, tôi cùng đơn vị (tiểu đoàn) BKQ/ Tiếp ứng về đó hành quân, các đại đội thì đóng bên ngoài. Tôi, SQ phụ tá Toán A174 (chỉ huy TĐ)/BKQ/TƯ - chỉ theo với nhiệm vụ cố vấn - nên tà tà đi nhìều chổ cho biết.
Buồn, không làm gì, đi vào mấy nhà thượng (kiếm những nhà giàu). Sức giàu của một nhà thượng ở đây không thua gì người kinh. Nhà sàn, cây danh mộc, mái ngói. Tài sản có hàng bạc triệu (năm 1970): một đàn bò 5-7 chục con, đàn dê cũng 5-6 chục. Heo lúc nhúc, gà lung tung chạy khắp vườn. Mua một con (gà) lớn nhỏ đều đồng giá. Nếu con nhỏ, sau này cũng lớn vậy thôi, núi rừng nuôi nó (người dân thượng bảo vậy). Vì thế không có chuyện so sánh lớn bé. Có một lần, vào dịp tổng thống Thiệu đến thăm, và ông được dân làng đãi rượu cần. Hai cái “ché” chứa rượu cần dành đãi tổng thống, trị giá 200.000 đồng/cái. Dân làng tổ chức tiếp đón rất rình rang.Nhà giàu, có con gái –thuộc hàng tiểu thơ – không làm gì, thường ở nhà dệt vải. Trông “tiểu thơ” ngồi dệt vải cũng quí phái lắm. Dệt những thứ thổ cẩm (từng miếng vừa vừa dùng làm xà rong, khăn choàng, có thể may áo dài) màu sắc sặc sở rất đẹp. Các nàng cứ lo dệt, dệt trên nhà sàn lót gổ đẹp. “Khách” đến chơi được lịch thiệp chào mời vào nhà. Nói chuyện, các nàng có thể nghe, nói được tiếng kinh (tiếng Việt) nhưng không rành lắm. Như vậy là có thể chọc ghẹo và làm quen. Gặp trai kinh, hầu như mấy nàng cũng thích, tuy hơi e ngại. Ít nói, chỉ hay cưòi. Thân mật, ngồi sát vào nhau, sờ soạn, mó may, không phản đối, có phần như…thích? Ngay cả sờ ngực, sờ vú, hôn hít… Nhưng mà “bắt cái nước” thì tuyệt đối không, trừ khi là chồng nàng. Đó, dễ dãi như vậy đó, mặc tình mà vui chơi, mà thân mật. Sờ ngực khá thú vị, ngực căng cứng, no tròn. Hôn thì mùi hăng hăng như khét nắng. Cũng vì em dễ dãi, em thích. Cũng tại mình ham vui, thích khám phá tìm của lạ. Chứ không ham muốn gì đâu. Gái thượng mà không lai (lai Pháp) thì không thấy gì là đẹp. Xin lỗi nha! Nhưng tiến xa hơn nữa, hoặc sàm sở thì… coi chừng. Có thể bị mét (báo cáo), bị thưa vì có thái độ xấu xa. Tới tai ông tỉnh trưởng Đ/tá Yaba là rắc rối. Đ/tá Yaba rất uy quyền, rất có uy tín, được toàn dân thượng tin yêu. Ông bảo vệ người thượng, rất thẳng thắng với quân đội kinh (nếu có hành vi sai phạm). Còn nhớ, có một lần đi chơi, thăm mấy nữ nhân viên (kinh) ở tòa hành chánh tỉnh, tôi đậu xe nhằm “parking” của ông (tại tòa tỉnh trưởng, vì thiếu chổ đậu) bị ghi số xe, phù hiệu đơn vị, báo về Đ/tá Can (chỉ huy trưởng C2/LLĐB). Tôi bị kêu lên, ông la cho một trận, thiếu điều ký củ.Con gái thượng, con nhà giàu cũng khá là nết na chững chạc - nết na mà vẫn cho sờ mó? - Thấy trai kinh dường như thích (nhất là sĩ quan trẻ tuổi) nhưng dè dặt, cẫn thận. Thích thì thích nhưng khó mà rủ đi chơi riêng lẻ. Không biết có phải khó khăn gia đình? Tuy nhiên, đến chơi, ngồi bên nhau, chọc ghẹo, cha mẹ thấy, chẳng nói gì. Không biết họ bằng lòng hay vì sợ mà không nói?Thú vị nhất là ra rình xem tắm suối. Buổi trưa, không làm gì, tôi cùng một vài đứa rủ ra mé suối lén rình đàn bà con gái thượng tắm. Tắm có hai bến tắm: đàn ông tắm riêng và đàn bà con gái tắm riêng, khoảng cách khá xa. Và phái nữ luôn dành phần phía trên dòng nước chảy. Khi tắm, các ả cứ tự nhiên “thoát y”, lõa lồ thân thể.

Như các nàng tiên. Trửng giởn, liếng thoáng, đùa cợt, té nước, chạy quanh…Cả một đám thân thể trần truồng. mặc sức mà rình xem cho đã mắt. Bất thần đứng dậy. Thấy có người, mẹ con chí chóe la lối, vụt chạy, quơ đồ đạc khăn áo che vào thân, tỏ ra hốt hoảng. Một lần bị như vậy coi như bến tắm phải bỏ đi. Tìm bến khác. Rình xem con gái thượng tắm rất vui, nhưng mà phải kín đáo và cẫn thận. Bị báo cáo, bị thưa là khốn. Ký củ và đổ đi chổ khác như chơi.Người thượng khá chân thật, rất tình người. Ít ranh ma, xảo trá. Trừ khi họ được chung sống nhìều với người kinh. Thời VNCH, dân tộc người thượng được luật pháp bảo vệ, lại có phần được ưu đãi nhiều thứ. Cũng nhằm mục đích lấy lòng để mua chuột, cai trị?Đến với họ, quen thân với người thượng cần nên giữ ý dè chừng. Tránh lợi dụng, tránh ma mảnh, lừa dối, gạt gẫm, hãm hại, nhất là lãnh vực tình cảm yêu thương. Người con gái thượng khi yêu rất thật, cho bằng cả lòng tin. Tuy nhiên, gạt gẫm, dối lừa, chơi qua rồi bỏ. Hậu quả khôn lường (cả vật chất lãn tinh thần). Nghe nói người thượng có biệt tài “thư”. Đối với ai gạt lừa bội phản. Thư một đống đá sỏi, da trâu trong bụng, cho bỏ thói Sở Khanh phản trắc lưu manh. Nghe nói thôi, chưa có dịp thấy.Ché rượu cần Làng Pleikép, cách thị xã Pleiku khoảng 10 km. Một làng được người Mỹ (qua VN giới thiệu yêu cầu) giúp vật liệu xây dựng nhà cửa, mọi thứ tiện nghi cho toàn thể dân làng. Đúng ra, Pleikép chỉ là một ấp.Một bữa, xây cất xong, tổ chức lễ khánh thành, mời “ân nhân” BCH/B17/LLĐB (Mỹ lẫn Việt). Chỉ huy trưởng đi công tác. Đáng lẻ chỉ huy phó đi, thiếu tá Quỳnh (CHP) kêu tôi (là trưởng Ban CTCT) đi thế.Một buổi tiếp đón khá trọng thể, Hai dãy thức ăn bày thẳng tắp chạy dài. Phía trên là bàn dành cho khách quí (VIP). Thức ăn là thịt dê thui nham nhở, còn sống, máu tuơm . Hai ché rượu cần hai bên. Hai chiếc ghế dành cho thượng khách (trung tá cố vấn Mỹ và tôi). Hai dãy người dân hai bên đông đúc. Mọi người vổ tay hoan hô mừng đón, chờ đợi khai mạc. Tr/tá Mỹ chào. Tôi chào. Hai tên đứng hai bên khá trịnh trọng, mỗi người dùng chiếc khăn trắng nắm cần câu (cần uống ruợu), lau, ngậm miệng nút cho ruợu ra. Xong, lau lại và hai tay cung kính đưa sang cố vấn Mỹ và tôi, mỗi người ngồi nút một cần. Phải uống cạn một “can” (theo nghi thức). Cái miệng ché rộng cở gang tay đầy nước tới miệng ché. Một thanh gác ngang, ở giữa là một que dính liền dài khoảng 2,5cm nằm trong nước hướng mủi xuống dưới. Nút (uống) ruợu (từ dưới đáy), nước trên miệng dực xuống, dực đến khi đầu que lên phía trên mặt nước, là một “can”. Dung lượng rượu có thể gần cả lít. Hai hàng người dân phía dưới đứng chờ. Thỉnh thoảng vổ tay tán thưởng. Tôi nâng chiếc cần nút. Từng giọt rượu nồng tuông chảy vào miệng, ngòn ngọt, thơm thơm, cũng dể uống. Tuy nhiên, càng uống, cơ thể nóng bừng. Chất rượu lan khắp cơ thể. Bên kia tên Mỹ cũng cố mà nút. Anh ta ngưng và tôi bên này, chiếc que cũng đã lộ ra trên mặt nước. Cơ thể đã nóng và đầu óc hơi choáng váng. Một tràng pháo tay vang dậy. Và hai tên “hầu cận” lại đổ thêm nước vào, lên đầy miệng ché. Kính mời nhị vị cạn thêm “can” nữa. Trời đất! Như vậy là nghi thức phải uống hai “can”. Bụng tôi đã sắp no phình. Tứ chi gần bủng rủng. Tên Tr/tá cố vấn Mỹ nút, và tôi cũng nút. “Bá quan văn võ” đứng dưới tiếp tục chờ. Cạn thêm ½ can, tôi gần muốn ngã. Đầu óc nóng bừng. Tên Mỹ vừa xong. Còn tôi. Chết bỏ cũng phải ráng cho cạn, dầu rằng uống không muốn nổi nữa. Vì thể diện, vì danh dự, tôi cố nút. Và sau cùng cũng cạn. Vổ tay vang dậy, mọi người xúm vào uống và ăn. Tôi được chuyền đưa cái nĩa với miếng thịt dê tươm máu. Đón nhận và cắn một cái, tôi lợm giọng, muốn ói. Phải ráng mà dằn. Để miếng thịt xuống, tôi ra dấu “người bạn đồng hành” (cố vấn Mỹ) xin kiếu. Tên Mỹ đứng dậy chào giã từ. Tôi cũng chào và từ giã bước ra. Lạng quạng, muốn ngã. Tên tài xế dìu tôi ra xe. Vừa lên xe, chạy ra chưa khỏi cổng là tôi ói. Ói tơi tả, ói dài dài về tới cổng trại. Đầu óc như muốn bể tung, nhức buốc. Ai đưa về phòng tôi cũng không nhớ. Miên mang, dã dượi, suốt một đêm và gần cả một ngày. Chiều đến, tạm tỉnh, thiếu tá Quỳnh chỉ huy phó đến thăm. Động viên khen ngợi:
-Cậu đở chưa? Kể ra cũng không phải mất mặt. Ói trên xe, ói dọc đường không ai biết. Tham dự buổi lễ thành công. Cám ơn cậu. Một lần, cho biết. Tởn tới già. Sau này nghe nói đến rượu cần, tôi phát sợ.Thật sự, rượu cần ngon. Có lẻ rượu đãi khách quí, người thượng họ làm chất liệu ngon, tốt. Lại nước rượu đầu tiên, nguyên chất. Uống ngòn ngọt, thơm thơm, nồng nàng hương vị. Cũng là thứ rượu ngon. Ngon không thua gì rượu đậu nành, rượu nếp than, rượu đế. Cũng là “quốc tửu”. Hân hạnh lắm thay!...Cuộc đời binh ngiệp, trãi bao năm, tôi đã đi, đến khá nhiều nơi, nhiều chổ: đồng bằng, biển cả, núi rừng… qua bao nhiêu miền đất nước, quê hương. Pleiku vẫn là nơi đáng nhớ.Vùng cao nguyên đất đỏ: nắng bụi mưa bùn. Nghe qua, ai cũng ngại, cũng sợ, không muốn đến. Nhưng đã đến rồi, vẫn thấy luyến, thấy thương – Thương đất nước, thương tình người, thương cảnh vật. Trước đây, thời giặc giã chiến tranh là vậy.
Bây giờ không biết sao?
Viết về Pleiku, viết để nhớ về kỷ niệm. Và những ai, đã một lần đến Pleiku, xin cùng nhau chia xẻ chút nỗi niềm.
Tháng tư/11– Ng. Dân.

Pleiku còn mãi...

Pleiku nắng bụi mưa sình,
Nhưng em vẫn đẹp như tình đôi ta.
Cao nguyên vùng đất hiền hòa,
Ra đi thì nhớ về nhà thì thương.
Thương em sương khói chiều buông,
Thương tà áo trắng trinh nguyên tóc thề.
Loanh quanh khu phố một vòng,
Đi dăm ba phút đã vòng thứ hai.
Vậy mà cứ muốn đi hoài,
Để mong tìm lại hình hài trong mơ.
Cô em má đỏ môi hồng,
Quanh năm áo ấm chẳng rời vai em.
Cảm ơn đời đã có em,
Để ta còn nhớ còn thương em hoài...

GoldPig.

Posted by: mviet Sep 1 2011, 06:25 PM

ĐƯỜNG LÊN PLEIKU
Phố núi cao, phố núi đầy sương ...

Về Tây Nguyên một sớm thu ươm nắng
Chuyến lữ hành tôi tìm lại Pleiku
Vẫn núi cao, mây trắng phủ đôi bờ
Ven hồ Lak dạ quì lung linh nắng.
Thung lũng mía, nương trà, trong buôn vắng
Áo thổ cầm thấp thoáng dáng em đi
Bẽn lẽn nhẹ nhàng, cô gái Ê-đê
Trong vũ điệu tiếng cồng ru điệu hát
Ngọn lửa hồng soi long lanh ánh mắt
Chút rượu cần lữ khách ngả men say;
Đêm lạnh Pleiku tôi ở lại đây
Ôn dĩ vãng những ngày xưa năm cũ ...

Nguyễn Hải- Bình Mang Đen, Tây Nguyên – 11/2010



Dầu anh đi về đâu, nếu một lần ghé qua Pleiku, người ta vẫn biết:
anh về từ “miền đất đỏ bụi mù”

Pleiku, phố núi.

Dấu giày in phố núi -
Bước chân anh lấm bụi hồng -
Đất Pleiku, bụi mờ vươn theo nắng -
Lê gót phong trần, anh một thuở dừng chân.





PLEIKU CỦA ANH.
( Cảm tác từ bài viết "Pleiku nắng buị mưa bùn" của Nguyễn Dân và những hình ảnh về Pleiku của Hoa Phạm).

Pleiku của anh những ngày nắng bụi,
Trên con đường dài vắng chuyến xe qua,
Đường đất hoang sơ không phố, không nhà,
Chỉ có trời mây, hàng cây rất thấp.
Bụi Pleiku, bụi một màu đỏ gạch,
Anh đi qua thị trấn buồn ngẩn ngơ,
Chiều chơi vơi sương mù mịt biển hồ,
Hồ không đáy? nước không bao giờ cạn.
Anh lính mới, vừa về vùng lửa đạn,
Đóng quân ở đây phố lạ, người dưng,
Thành Pleime heo hút gío xa xăm,
Phi trường Cù Hanh, ai đi ai đến?
Những ngày Pleiku mưa dầm rả rích,
Thị trấn buồn ảm đạm ngủ trong mưa,
Mới hôm qua nắng gío cuốn bụi mờ,
Hôm nay đường phố mưa bùn tội nghiệp.
Anh lính trẻ lang thang trong phố ướt,
Qua mái hiên che, qua vũng nước buồn,
Chiếc xe nhà binh đậu ở ven đường,
Người ta sống giữa chiến tranh và chết chóc.
Pleiku phố nhỏ, những con đường ngắn,
Đầu đường cuối đường không đủ mỏi chân,
Đường Hoàng Diệu anh qua đã bao lần?
Bụi đất đỏ theo anh về quen thuộc.
Bụi theo anh đường hành quân xuôi ngược,
Thôn xóm xác xơ hay những buôn làng,
Cô gái Ê Đê thấp thóang nhà sàn,
Anh mơ một đêm rượu cần chếnh chóang.
Pleiku của anh một thời chinh chiến,
Đi đâu về đâu vẫn nhớ nơi này,
Ai trách Pleiku tẻ nhạt, lưu đầy?
Ai lưu luyến khi chia tay phố núi?
Đầu sóng ngọn gío anh còn ở lại,
Trận địa Pleiku có lúc kinh hoàng,
Vẫn yếu mềm ngơ ngẩn một dáng em,
Sống và chết, Tình yêu và nỗi nhớ.
Bao nhiêu năm, bao mùa rừng thay lá,
Bụi thời gian không che khuất bụi đường,
Vẫn còn trong anh nắng bụi mưa bùn,
Thành phố núi một góc đời trai trẻ.
Nguyễn Thị Thanh Dương
( April, 2011)

Posted by: NamQuoc Sep 14 2011, 11:17 AM

Gia Lai – Cuối thánh lễ đại trào tại Trung tâm truyền giáo Pleichuet, sáng 11.09.2011, Đức cha Micae Hoàng Đức Oanh, giám mục Kontum đã cám ơn sự viếng thăm và mang tình yêu Đức giáo hoàng đến với dân lương giáo Tây Nguyên Kontum của Đức TGM Leopoldo Girelli. Trong lời cám ơn, Đức cha Micae đã nhắc đến phong tục “nắm cơm đi đường” của người Jarai gói cho khách, để nhắc khách mau trở lại.

“Theo tinh thần anh em dân tộc chúng con là chỉ có nghi thức đón Đức Tổng chứ không có nghi thức tiễn Đức Tổng, lý do là bởi Đức Tổng đã trở thành thành phần trong gia đình Kontum chúng con”. Đó là lời tâm sự của Đức cha Micael Giám mục Giáo phận Kontum tại trung tâm truyền giáo Pleichuet do các tu sĩ linh mục DCCT đảm trách, trong giờ chia tay và chấm dứt chuyến viếng thăm mục vụ giáo phận Kontum của Đức TGM Leopoldo Girelli, đại diện Tòa thánh Vatican không thường trú tại Việt Nam.

Trung tâm truyền giáo Pleichuet đã rộn ràng từ ngày hôm trước, các tín hữu đồng bào Jarai ở khắp nơi bồng bế nhau đổ về trung tâm Pleichuet để chờ đón Đức sứ thần. Theo lời tâm sự của những anh em Jarai thì có làng cách xa 40-50km, có người đi xe gắn máy, có người đi bằng xe công nông, lại có những người phải dắt nhau đi bộ từ 2 giờ sáng đến trưa mới tới. “Tuy mệt nhưng vui lắm!” Một cụ già bộc bạch.

Các đội ching chiêng và các điệu múa mang đậm bản sắc dân tộc đã được chuẩn bị cho buổi diễn nguyện chào đón Đức sứ thần. Từ 19:00 ngày 10.09.2011 tại sân nhà thờ Pleichuet đã diễn ra một buổi diễn nguyện thật trang nghiêm. Xung quanh ánh lửa bập bùng, các điệu múa truyền thống được diễn ra theo nhịp ching chiêng, cùng đông đảo người con dân tộc bao quanh người cha hiền. Những điệu múa và nhạc truyền thống ấy đã nói thay lời cho những tấm lòng kính yêu của những người con Jarai gửi gấm đến Đức TGM và qua Đức Tổng gửi đến Đức thánh cha Bênêđictô XVI. Sau buổi diễn nguyện ấy, vì sự thiếu nhiệt tình của chính quyền Gia Lai nên các ngài phải về lại tòa Giám mục Kontum để nghỉ đêm.

Tờ mờ sáng ngày 11.09.2011 tại trung tâm Pleichuet đã chật ních, giáo dân khắp nơi đã tề tựu. Thánh lễ đại trào được cử hành lúc 5 giờ 30 phút tại nhà thờ Pleichuet. Đây cũng là Thánh lễ cuối cùng trong chuyến viếng thăm của Đức Khâm sứ tại Giáo phận Kontum. Trước khi kết thúc Thánh lễ Đức cha Micael đã chia sẻ hết tâm tình và ước vọng của ngài và toàn dân Chúa trong Giáo phận, ngài nói:

“Sự hiện diện của Đức Tổng là một ân huệ. Qua Đức Tổng cho chúng con gửi lời cám ơn đến Đức Thánh cha Bênêđictô XVI, để ngài thấy lòng biết ơn và yêu mến của chúng con, và chúng con hứa luôn luôn trung thành với mẹ Hội thánh cách đặc biệt với Đức Thánh cha. Cách riêng chúng con cám ơn Đức tổng trong suốt những ngày này đã ở với chúng con và đã đến với đoàn chiên ở vùng sâu vùng xa của chúng con.

Thưa Đức Tổng, anh em chúng con hiện diện nơi đây là có những người cách đây 40-50km, họ phải tới đây từ đêm hôm trước bằng xe hoặc đi bộ, và còn nhiều anh em khác nữa ở vùng sâu vùng xa không thể đến được, nhưng họ vẫn hiệp lòng với chúng con trong những ngày qua để hướng tới Đức Tổng và qua Đức Tổng tới Đức Thánh cha. Những nơi Đức Tổng tới chẳng qua là hãy còn bên cạnh đường quốc lộ, còn rất nhiều những nơi khác nữa, vấn đề đi lại rất khó khăn, hằng năm họ chỉ gặp chúng con được một hai lần, có khi chẳng gặp được lần nào cho đến giờ phút này. Những anh em đó trong suốt mấy chục năm qua, mặc dù không linh mục, không tu sĩ nhưng nhờ ơn Chúa những anh em đó vẫn hiên ngang sống niềm tin của mình, và sống xứng đáng là người Kitô hữu trong xã hội mới hôm nay. Đặc biệt thay mặt những anh em đó, giờ đây con xin dâng lên Đức Tổng tâm tình biết ơn, lòng yêu mến Đức Tổng và qua Đức Tổng tới Đức Thánh cha”.

Đức cha Micael đã bầy tỏ lòng yêu quí và khát khao của đoàn chiên Chúa trong giáo phận, đã đến với Đức Tổng và Đức Tổng cũng không có giờ nghỉ ngơi, mặc dù theo chương trình thì hôm nay Chúa nhật là ngày nghỉ ngơi của Đức sứ thần. Đức cha Micael nói tiếp:

“Theo chương trình của Đức Tổng giám mục Huế thì hôm nay là ngày nghỉ ngơi của Đức Tổng, do đó chúng con không dám lạm dụng thêm thời giờ của Đức Tổng. Chúng con xin mượn thời gian cuối Lễ này coi như là nghi lễ cám ơn Đức Tổng và cũng là chấm dứt cuộc hành trình chính thức của Đức tổng viếng thăm giáo phận chúng con.

Theo tinh thần và tập tục của anh chị em dân tộc chúng con là có nghi thức đón chứ không có nghi thức tiễn Đức Tổng, lý do là bởi Đức Tổng đã trở thành thành phần trong gia đình Kontum chúng con. Đức Tổng đã vui vẻ nhận hai chiếc còng này với tấm áo Apanh, hai cái đó là biểu tượng cho Đức Tổng đã nhận giáo phận này làm giáo phận của Đức Tổng, và Đức Tổng đã nhận chúng con là con cái của Đức Tổng. Đức Tổng đã kết ước với chúng con qua việc Đức Tổng đã nhận cái khăn, cái khăn đó là để người mẹ địu con, nâng đỡ con, nuôi dưỡng con và chăm sóc cho con. Cho nên Đức Tổng đã trở thành người cha của chúng con và vì thế Đức Tổng đã gắn bó, có trách nhiệm để cầu nguyện và chăm lo cho chúng con, bởi vậy chúng con không có tiễn Đức Tổng ra khỏi địa phận của chúng con. Vì thế với gói thức ăn tượng trưng mà chúng con dâng cho Đức Tổng để Đức Tổng đi đường, khi nào hết thì xin ĐứcTổng quay trở lại với chúng con.

Giờ đây chúng con cũng xin nói lên điều mà Đức Tổng hằng quan tâm trong chuyến viếng thăm này, về mối quan hệ giữa Giáo hội địa phương và chính quyền địa phương. Con đã thưa với Đức Tổng và giờ đây công khai trước mặt cộng đoàn, cũng như con đã nói với chính quyền Kontum và Gialai nhiều lần. Giữa Giáo hội và chính quyền có những khó khăn nhất định của lịch sử để lại. Nhưng với niềm tin của người Công giáo, chúng con thống nhất mến Chúa yêu người là một. Cho nên chúng con đã, đang và sẽ dùng sự quan hệ, thông cảm, trao đổi, bàn bạc với nhau trong tình nghĩa anh em dân tộc để giải quyết mọi khó khăn. Con đã nói với quí vị chính quyền từ trung ương cho tới địa phương rằng, hãy nhìn vào cuộc sống của anh em linh mục, giám mục cũng như là tu sĩ, giáo dân trong địa phận này, quí vị cũng phải xác nhận rằng chúng tôi những người Công giáo trên vùng Tây nguyên này là những người yêu nước, và có thể nói rằng không chịu thua bất cứ ai cả. Và như thế xin Đức Tổng an tâm, chúng con sẽ giữ mối quan hệ ngày càng tốt đẹp hơn giữa Giáo hội và chính quyền địa phương như chúng con đã làm và đang làm.

Sau cùng chúng con kính chúc Đức Tổng tiếp tục cuộc hành trình được tốt đẹp. Xin Đức Tổng chuyển lên Đức Thánh cha những lời cầu chúc, cám ơn và lòng biết ơn chân thành của chúng con. Chúng con mong rằng Đức Thánh cha sẽ có dịp viếng thăm Việt Nam sớm nhất có thể, và khi thăm Giáo hội Việt Nam thì chúng con cũng hy vọng rằng Đức Thánh cha cũng sẽ lên thăm miền truyền giáo Tây nguyên của chúng con. Chúng con xin hết lòng cám ơn”.

Fx75. VRNs

Tường trình và ghi lại từ Gia Lai

Nguồn: VRNs

Posted by: NamQuoc Sep 16 2011, 11:24 AM

VIỆT NAM (TH) - Chuyện xảy ra hai năm về trước, giờ đây các viên chức Hiệp Hội Cà Phê và chính quyền tỉnh Ðắc Lắc mới la hoảng “đã bị một công ty Trung Quốc lấy mất thương hiệu cà phê Buôn Ma Thuột.”

“Sẽ kiện để đòi lại,” đó là tuyên bố của ông Chủ Tịch Hiệp Hội Cà Phê-Ca Cao Việt Nam VICOFA Lương Văn Tự, sáng 15 tháng 9, với báo Sài Gòn Tiếp Thị. Ông này cũng cho hay sẽ phối hợp với chính quyền tỉnh Ðắc Lắc đâm đơn kiện một công ty

Trung Quốc chiếm đoạt “chỉ dẫn địa lý” cà phê Buôn Ma Thuột. Ông Tự còn xác định rằng tỉnh Ðắc Lắc đã được Cục Sở Hữu Trí Tuệ Việt Nam cấp riêng “chỉ dẫn địa lý cà phê Buôn Ma Thuột” từ năm 2010.

Ông Tự cũng cho biết sẽ gửi hồ sơ đến sứ quán Việt Nam tại Trung Quốc để yêu cầu can thiệp.

Theo VNE, giới thương gia xuất cảng cà phê Việt Nam đang “ngồi đứng không yên” trước tin thương hiệu “cà phê Buôn Ma Thuột” đã trở thành nhãn hiệu độc quyền của “Guangzhou Buon Ma Thuot Coffee Co. Ltd, “ - một công ty Trung Quốc đã ghi danh bảo hộ độc quyền trong vòng 10 năm tại nước này.

Báo Sài Gòn Tiếp Thị còn tiết lộ tin sự kiện này đã được ông Ðinh Văn Khiết, phó chủ tịch chính quyền tỉnh Ðắc Lắc biết trước cách nay 2 năm tại Sài Gòn. Lúc đó, ông này đã cầm trong tay một tấm danh thiếp của một công ty Trung Quốc có trụ sở tại Quảng Châu và Quảng Ðông mang tên “Buôn Ma Thuột Coffee.”

Cũng cảm thấy bất ngờ, ông Khiết thuật lại sự việc cho một viên chức của Hiệp Hội Cà Phê Buôn Ma Thuột biết. Tuy nhiên, hầu như không ai thèm để ý và để sự việc này đi dần vào quên lãng.

Sự kiện này chỉ trở nên nóng bỏng khi nhiều đơn vị nhao nhao cảnh cáo về việc bảo hộ quyền sở hữu nhãn hiệu thương mại. Theo ông Lê Quang Vinh, giám đốc Phòng Sở Hữu Trí Tuệ của Công ty Bross & Partners, thương hiệu cà phê Việt Nam bị công ty ngoại quốc giành bảo hộ độc quyền là điều hết sức nguy hiểm.


Theo ông, cà phê Việt Nam đặc biệt là cà phê mang thương hiệu Buôn Ma Thuột sẽ bị ngăn chận trên đường xuất cảng và có thể bị kiện vì vi phạm luật độc quyền nhãn hiệu của công ty Trung Quốc nói trên. Ðiều này còn có ý nghĩa là cà phê Buôn Ma Thuột chính gốc sẽ không được xuất cảng sang Trung Quốc. Nguy hiểm hơn, người tiêu thụ trên thế giới không thể phân biệt đâu là cà phê Buôn Ma Thuột thật và đâu là cà phê Buôn Ma Thuột giả ở thị trường.

Trong dịp này, ông Cục Trưởng Cục Sở Hữu Trí Tuệ thuộc Bộ Khoa Học và Công Nghệ Việt Nam Trần Việt Hùng còn cho biết, trước đây đã có công ty Trung Quốc giành độc quyền nhãn hiệu kẹo dừa Bến Tre. Các thương gia tỉnh Bến Tre khởi kiện và trầy trật lắm mới giành lại thương hiệu chính gốc của “xứ mình.”

Theo VNE, Buôn Ma Thuột là “thánh địa” cà phê Việt Nam với sản lượng hàng năm khoảng 300,000 tấn, chiếm 30% sản lượng cả nước, được xuất cảng đến 60 quốc gia toàn cầu.

Posted by: bkim Apr 23 2011, 06:42 PM

Mùa hè 1972, Quang cùng đơn vị lên Pleiku yểm trợ chiến trường Tây Nguyên theo kế hoạch hành quân của quân đoàn. Ban chỉ huy đóng ngay bên cạnh bộ tư lệnh, ngoài giờ làm việc cũng như những lúc không bận công tác khẩn cấp, Quang gần như có mặt thường xuyên ngoài phố, từ các nhà hàng phòng trà đến quán café, bia rượu. Chuyên viên ngành tiếp vận nhưng Quang thường kết thân với tất cả anh em đủ binh chủng đến tăng phái cũng như về dưỡng quân sau thời gian dài hành quân từ vùng tam biên.
Quang yêu Pleiku hơn Đà lạt. Thủ đô lính với những đường dốc bùn lầy đất đỏ, phố xá thô sơ nghèo nàn nhưng thật ấm cúng, thiết tha, sâu đậm và thiêng liêng như tình yêu quê mẹ đối với bất cứ những ai đã một lần ghé qua. Thành phố nhỏ, quanh quẩn chỉ vài con đường ngắn, đi dăm phút đã về chốn cũ, nhưng quyến rũ với những quán ăn, quán bia phòng trà mang hình ảnh lính ồn ào náo nhiệt nhưng thật hiền hòa như tình người địa phương. Cuộc sống bình thản không vội vã, không hoảng sợ, mặc dù các trận đụng độ ác liệt đang sát bên cạnh và pháo địch thường xuyên rót vào khu vực phi trường nằm kế cận trung tâm thành phố. Ở đây người dân xem hình ảnh chiến tranh như một cái gì gần gũi quen thuộc trong đời sống hằng ngày. Họ mở rộng vòng tay chào đón các đoàn quân vội vã đi ngang, đôi lúc dừng lại vài giây lát ăn vội bữa cơm, uống ly café nóng hay chỉ kịp mua gói thuốc rồi tiếp tục lên đường.
Trời về chiều sương mù phủ xuống thành phố một màu trắng nhạt trông trời đất như đang quyện vào nhau, phố xá thưa dần bước chân, sinh hoạt còn lại là những quán ăn náo nhiệt, phòng trà ấm cúng và những quán café trữ tình là nơi tiếp tục mở cửa để sưởi ấm những chiến binh trở về từ mặt trận, tìm quên mệt mỏi, trút bỏ đau thương và xóa tan những hình ảnh chết chóc. Pleiku đất đỏ sương mù không có gì quyến rũ nhưng bất cứ người nào đã rời khỏi nơi đây đều mang theo trong lòng những kỷ niệm sâu đậm, phải chăng là nhờ phố xá không xa nên phố tình thâm hay những nàng thiếu nữ da trắng, má đỏ môi hồng, tóc em uớt và mắt em ướt nên em mềm như mây chiều đông đã trói chặt bước chân người lãng tử. Pleiku, thành phố lính, thành phố của những chàng trai khoác áo chiến binh một khi rời khỏi đây đều vương vấn một mối tình.
Quang cũng không thoát khỏi thường tình của một chàng trai hai mươi lăm tuổi.
Từ khi gặp được hai người bạn, Quang không còn lang thang những ngày cuối tuần, chàng tìm đến với Yên và Phúc, cả hai đang dạy ban văn chương tại trường trung học. Phúc, một thi sĩ nổi tiếng, thường tổ chức những buổi đọc thơ cuối tuần và trong dịp nầy, ánh mắt của một nữ sinh ban văn chương đã hớp hồn chàng ngay trong buổi đầu gặp gỡ. Yên và Phúc cho biết, nàng tên Dung, con của một công chức cao cấp của tỉnh. Dung ngây thơ, trong sáng với mái tóc dài phủ xuống lưng, làn da trắng như tuyết, mắt nâu màu hạt dẻ mở lớn, ngơ ngác như nai, đôi gò má núm đồng tiền lúc nào cũng đỏ ửng và làn môi hồng cười lộ đôi hàm răng trắng… Nàng lãng mạng yêu thơ, thích nhạc, cởi mở, nhưng nàng trong sáng quá. Đã là bạn với Yên và Phúc xem như đứng vào hàng thầy cô hoặc chú bác. Đời binh nghiệp, khoác chiếc áo trận nay đây mai đó, trên lưng vỏn vẹn chiến balô, cuộc sống bấp bênh chưa biết thương tật sống chết bất chợt đến giờ nào, nhiều lần tự vấn lương tâm nhưng Quang không thể tiến tới dù biết Dung có thể ngã vào vòng tay Quang một khi chàng tỏ tình. Chàng đành ôm mối tình câm và hy vọng một ngày nào đó Ngày được lệnh di tản, thu xếp xong công việc Quang vội vã đến đón Dung đi theo đoàn xe đơn vị rời Pleiku chạy xuống Quy Nhơn, nhưng đã trễ, gia đình đã tự túc khởi hành từ lúc sáng sớm. Từ đó Quang mất hẳn liên lạc với Dung, cho đến mùa thu năm 1978 Quang gặp lại nàng trong trại tỵ nạn ở Mã lai. Đến lúc nầy Quang mới biết mặt cha mẹ Dung và người em gái, cả nhà đối xử thật tốt với Quang nhưng đối với nàng hình như đang bị một cái gì ngăn trở. Trao đổi bình thường Dung rất nhiệt tình nhưng khi đề cập đến vấn đề tình cảm thì nàng lẩn tránh và không bao giờ cho biết rõ lý do. Chừng sáu tháng sau, Quang được tòa lãnh sự Mỹ cấp giấy nhập cảnh, lúc đến chào từ giã lần đầu tiên Dung ngã vào người Quang nức nở khóc. Quang vỗ về an ủi và hứa qua đến Mỹ sẽ tìm đủ mọi cách để sống gần nhau. Nhưng Dung chỉ lắc đầu từ chối và không một lời giải thích gì thêm.
Dung không trả lời Quang mặc dù Dung đã nhận được gần hai chục lá thư kể từ lúc Quang đặt chân lên đất Mỹ và sau đó cắt hẳn liên lạc với Quang khi gia đình nàng lên đường định cư tại một nước thứ ba.
*** Sau ba năm vừa làm vừa học, Quang ra trường với mảnh bằng kỹ sư vi tính và ổn định ngay với một chức vụ quan trọng trong công ty phần mềm của người Mỹ. Sau đó một năm Quang kết hôn với Chi, con gái út của một gia đình nổi tiếng giàu có từ trước, đến định cư giữa năm 1975. Chi tốt nghiệp ngành địa ốc và được gia đình giúp vốn để mở một văn phòng lớn tại quận Cam.
Một cặp vợ chồng thật lý tưởng và xứng đôi, Quang đẹp trai, cao lương và được xã hội ưu đãi. Chi điều hành một hoạt động hái ra tiền một cách dễ dàng. Họ có đời sống vật chất thật cao, hai ngôi nhà đáng giá cả triệu, vợ chồng mỗi người một chiếc xe đua, chi tiêu không bao giờ tính toán đến tiền bạc. Hai người kết hôn đã lâu nhưng vẫn chưa có con. Có lần Quang đưa Chi đến một bệnh viện chuyên nghiệp sản khoa, ở đây bác sĩ cho biết họ cần một thời gian theo dõi để biết nguyên nhân từ người vợ hay do người chồng. Nghe qua, hai người đều cho rằng con cái chưa quan trọng trong lúc nầy đối với một cặp vợ chồng trẻ, hơn nữa họ đang cần thời giờ dành cho việc kiếm tiền quá dễ dàng và nhanh chóng. Nhìn bên ngoài đôi vợ chồng sống thật đầm ấm hạnh phúc, nhưng đi sâu vào đời sống riêng tư, cũng như gia đình khác, vẫn có những khúc mắc thầm kín. Chi, con người của thực tế, suốt ngày chỉ có con số, tính toán lúc nào cũng nằm sẵn trong đầu. Quang thì thờ ơ với tiền bạc, thường lái câu chuyện qua thơ văn mỗi khi chuyện trò với vợ. Do đó đối thoại giữa hai người thường đi vào bế tắc. Vì tôn trọng đời sống riêng tư của nhau, sau bữa cơm tối, vợ theo dõi báo chí, thị trường địa ốc, tin tức vật giá trong ngày. Quang một mình đọc sách nghe nhạc, đến chừng mệt mỏi hai người vào phòng thì giấc ngủ giờ đó quyến rũ hơn những vấn đề khác. Hai người đều quên rằng việc ái ân giữa vợ chồng cũng đòi hỏi có sự hòa hợp, hai người phải tạo cơ hội và khuyến khích lẫn nhau để đi đến tận cùng của yêu đương. Không thể một người sẵn sàng trong lúc người kia chưa chuẩn bị.. Những trục trặc nho nhỏ đưa dần đến sự lạnh nhạt hay nhàm chán cuối cùng đi đến quên lãng bổn phận vợ chồng.
Bận công việc, bận xem sách đọc báo, vào giường ngủ không cùng lúc cùng giờ là những lý do đã tách rời đời sống vợ chồng Quang. Từ chỗ không hòa hợp trong nhiều khía cạnh, việc gối chăn từ đó vắng dần nhưng hai người vẫn một mực yêu thương và tôn trọng lẫn nhau. Giữa hai vợ chồng chưa bao giờ lớn tiếng về bất cứ một bất đồng nhỏ nào nhưng những khác biệt trong cuộc sống thường nhật cứ lớn dần trong im lặng.
Cho đến một ngày Quang tâm sự với Chi:
- Em à, cuộc sống chúng mình đầy đủ, tình yêu hai đứa trọn vẹn nhưng anh vẫn thấy có một cái gì càng ngày càng ngăn cách chúng ta.
Chi đáp không suy nghĩ:
- Có lẽ đúng vậy, bên ngoài ai cũng ganh với vợ chồng mình đủ mọi phương diện, nhưng giữa chúng ta có thật sự hạnh phúc hay không? Tình yêu thuần túy chưa hẳn là điều kiện chính để tạo hạnh phúc mà phải có sự hòa hợp trong cuộc sống chung đụng giữa vợ chồng.
- Anh đồng ý với em nên muốn cùng em hôm nay phân tách để chúng ta cùng tìm một lối thoát.
Chi hơi ngạc nhiên:
- Lối thoát gì?
- Anh nói lối thoát có nhiều khía cạnh: Tổ chức lại cuộc sống, cho ra đời một đứa con, bỏ bớt những đam mê suy tư hay công việc cá nhân để dành nhiều thời giờ cho nhau. Nếu những phương cách trên không thể cứu vãn thì trả lại tự do ban đầu cho nhau.
Vài phút suy tư, Chi đặt hỏi lại:
- Nghĩa là nếu các giải pháp trên không đưa đến tiến bộ nào trong đời sống riêng tư chúng ta thì ly dị?
Quang gật đầu:
- Có thể như vậy, để trả lại sự tự do cho nhau còn hơn ràng buộc để gây đau khổ.
- Đồng ý với anh. Bây giờ theo ý anh, tổ chức lại cuộc sống như thế nào? Suốt tuần hai đứa đi làm, về đến nhà chỉ còn lại chút thời giờ lo ăn uống rồi chuẩn bị đi ngủ. Cuối tuần đi chợ mua sắm để chuẩn bị cho tuần tới. Nếp sống Mỹ đã vạch cho chúng ta chương trình làm việc, sinh hoạt, ăn ngủ như chiếc máy không thể thay đổi gì được ngoại trừ trường hợp thất nghiệp hay đã nghỉ hưu.
- Em có nghĩ chúng ta nên có con?
- Em cũng muốn con, nhưng có lẽ chưa phải lúc nầy. Vả lại chưa biết trường hợp của chúng ta thế nào, phải mất một thời gian khám nghiện chữa trị mới biết. Còn phương cách thứ ba?
- Đời sống tinh thần rất quan trọng, không thể gạt qua một bên hoặc từ bỏ hẵn trong cuộc sống phàm tục. Mỗi người cần phải có một chí hướng, một đam mê, dù tốt hay xấu, mới thấy cuộc đời mình có ý nghĩa, từ đó họ sẽ ham sống và hăng say trong công việc. Trong cuộc sống lứa đôi, cũng khó buộc người bạn đời của mình phải dứt bỏ đam mê của họ nhất là những đam mê hữu ích và vô hại.
Chi lơ lửng đặt câu hỏi:
- Nếu vậy, ly dị là giải pháp tốt nhất?
- Có thể như vậy, có nhiều lý do và hình thức ly dị đặc biệt cho mình.
- Lý do?
- Vì hai đứa mình vẫn thương yêu và kính trọng nhau, ly dị để trả lại, có thể tạm thời, tự do cho nhau.
- Sao gọi là tạm thời?
- Anh nghĩ rằng có thể một ngày nào đó, khi chim mỏi cánh hoặc hai đứa đều nhận thấy sự cần thiết của nhau trong đời thì " châu về hiệp phố ".
- Cũng có nghĩa là tình yêu cũng như thể xác con người, cần nghỉ hè để lấy lại thăng bằng hay tân trang vô dầu mở kiểm tra kỹ thuật như cái máy?
Quang cười lớn:
- Gián đoạn công vụ thì đúng hơn.
- Anh nghĩ thế nào cũng được, nhưng tại sao quan niệm như vậy?
- Tình yêu cũng như một món đồ, có thể nhàm chán và bị bỏ quên nhưng một ngày nào đó bắt gặp lại, nó sẽ trở nên mới và quý giá. Con người cũng thế, đã là của riêng và thường xuyên ở sát bên cạnh, đôi khi mình không hoặc chưa biết giá trị thật của người bạn đồng hành. Hai người cần phải cách xa một thời gian và phải va chạm những gì mình hằng mơ tưởng, lúc đó mới thấy được cái đáng yêu và giá trị của những gì mình đã có trong tay mà từ lâu chưa biết hay không biết đến. - Như vậy ý anh muốn tình yêu chúng mình cần phải trải qua một thời gian gián đoạn xem như thời kỳ thử thách mới có thể nhìn thấy giá trị tiềm ẩn bên trong. Em đồng ý, nhưng nếu một trong hai nguời tìm được một nguồn hạnh phúc mới?
Quang cười:
- Thì cầu chúc hạnh phúc cho nhau.
- Còn người kia?
- Không thể trở về bến cũ thì kiếm con đò khác. Đàng nào hai người cũng tạo được hạnh phúc mới, như vậy vấn đề ly dị chính là một giải pháp đẹp cho nhau trước một tình yêu vợ chồng gò bó không lối thoát.
Chi im lặng một lúc rồi trở lại đề nghị của Quang:
- Anh nói hình thức ly dị đặc biệt là thế nào?
- Chắc em công nhận với anh, suốt trong thời gian chung sống giữa chúng ta, tuy có những cách biệt nhưng chưa bao giờ gây gổ về chuyện gia đạo, tiền bạc, cũng như cho đến giờ nầy chưa có một hình bóng người nào trong đời sống tình cảm của anh cũng như của em. Như vậy chúng ta ly dị trong sự hiểu biết và tình yêu thương.
- Nghĩa là?
- Ra tòa ly dị không tranh chấp, không phân chia tài sản và cũng không quy trách nhiệm cho ai. Anh chỉ lấy lại ngôi nhà của anh cho mướn và về đó ở.
- Viện cớ gì để xin ly dị?
- Trục trặc chăn gối. Đây là lý do hữu hiệu và nhanh chóng nhất.
*** Bạn bè đều nhận được lời mời dùng cơm thân mật tại nhà vợ chồng Quang. Không người nào thắc mắc gì vì trong đám bạn bè của Quang cũng như Chi đều có thói quen luân phiên dùng cơm tại nhà nầy hay nhà khác. Nhưng hôm nay, khi tất cả đến đây họ nhận được ba chuyện lạ, số khách mời đông hơn thường lệ trong đó có những người không quen thân lắm, các món ăn đều được nhà hàng mang đến phục dịch và vợ chồng Quang ăn mặc thật chỉnh tề như ngày đại lễ.
Mở đầu câu chuyện Vinh vào đề trước:
- Có gì lạ mà hôm nay ông bà trịnh trọng vậy?
Chi cười bí mật:
- Chút nữa sẽ biết, bây giờ cứ tự nhiên, hôm nay là ngày đại lễ.
Tất cả vào bàn vui vẽ với nhiều món ăn đúng như lời Chi vừa nói. Cuối bữa tiệc, Quang đưa ra một thùng rượu champagne đã ướp lạnh, Chi bưng chiếc bánh ba từng theo sau, Quang kéo Chi vào lòng :
- Hôm các bạn phải uống hết thùng rượu nầy mới được ra khỏi nhà. Ngày vui của hai vợ chồng tôi.
Tất cả vỗ tay chúc mừng. Có nhiều người lên tiếng hỏi:
- Có chuyện gì vui tuyên bố ngay đi !
Chi rót rượu cười tươi:
- Phải qua xong một vòng rượu trước chúng tôi sẽ nói lý do sau.
Xong đợt rượu đầu tiên, Chi đứng dậy, Quang ép sát vào người và vòng tay qua lưng Chi, rồi trịnh trọng:
- Hôm nay là ngày chúng tôi chính thức ly dị với nhau !
Tất cả đều chưng hửng trước câu tuyên bố của vợ chồng Quang. Mọi người để ly rượu xuống, căn phòng rộng lớn với trên hai chục người khách hoàn toàn trở nên im lặng. Bỗng có tiếng trong nhóm khách:
- Đừng đùa, coi chừng xảy ra chuyện thật thì mệt lắm !
Chi tươi cười lặp lại:
- Đã suy nghĩ và bàn tính với nhau từ lâu, hôm nay chúng tôi quyết định mời các bạn đến đây dự lễ ly dị !
Vừa dứt lời Chi cởi chiếc nhẩn cưới trên ngón áp út và trao lại cho Quang, đồng thời lấy trong bóp xách tay tờ phán quyết cho phép ly dị của toàn án. Hai người quay lại ôm nhau hôn môi một cách nồng nàn thắm thiết như nụ hôn lần đầu họ đã trao cho nhau ngày cưới.
Bây giờ thì khách mời ngẩn ngơ và không cách nào hiểu được hai người đang diễn một hoạt cảnh gì. Các bà ngạc nhiên tột độ, miệng há hốc, mắt nhìn không chớp vào hai vợ chồng Quang, trong lúc các ông vỗ tay cổ võ.
Khi hai người buông nhau, Quang cười với khách:
- Đây là nụ hôn chia tay của tình vợ chồng tôi, có thể là vĩnh viễn và cũng có thể là…giai đoạn.
Kha đánh tan bầu không khí đang căng thẳng:
- Tại sao làm vậy? Chúng ta tất cả đều bạn thân, chúng tôi không hiểu, hai người có thể cho một vài giải thích.
Vợ chồng Quang đồng cười:
- Dĩ nhiên, chúng tôi không dấu gì, nhưng để chúng tôi trình bày xong các bạn cứ đóng góp ý kiến. Tôi nhắc lại là đóng góp ý kiến cho vui thôi chứ chúng tôi đã quyết định và chuyện đã rồi không thể quay lại.
Chưa ai có ý kiến gì, Chi trình bày trước:
- Chúng tôi ly dị vì yêu thương nhau thì đúng hơn. Ra tòa không tranh chấp, không phân chia tài sản, vẫn quý mến nhau và có thể một ngày nào đó sẽ quay trở lại sum hợp với nhau.
Từ ngạc nhiên nầy đến thắc mắc khác đã thúc đẩy khách mời tranh nhau nhiều câu hỏi. Quang và Chi không che dấu một điều gì, hai người trình bày những gì đã thảo luận và tính toán với nhau từ trước. Những lời giải thích tuy chưa chấm dứt nhưng đã chia người nghe thành hai nhóm, các ông đa số ủng hộ ngược lại các bà phần đông ra mặt chống đối. Nhưng dù ủng hộ hay chống đối, trong tình cảnh nầy tất cả đều cảm thấy mùi vị champagne quen thuộc bỗng trở nên đắng nghét ở trong cổ họng, họ được mời đến để chứng kiến một đổ vỡ, không biết nên vui hay buồn cho hai người bạn trước một quyết định quá mới và táo bạo.
*** Kể từ ngày ly dị, Quang trở thành người đàn ông độc thân vui tính, quay về ngôi nhà cũ của chàng, cơm nước ngày hai bữa tại các tiệm ăn, tối về đọc sách nghe nhạc đến khuya, nhiều lúc ngủ ngay tại phòng khách hay trong phòng làm việc. Sáng dậy trễ, vừa đủ thời gian làm vệ sinh cá nhân tối thiểu rồi vội vàng lái xe vào sở. Cuối tuần Quang không từ chối bất cứ một cuộc họp mặt nào của bạn bè. Quang muốn tận hưởng lại những giây phút tự do của một người đàn ông độc thân giàu có và đẹp trai. Đã gần năm mươi tuổi nhưng trông Quang vẫn còn thật trẻ, mái tóc màu đen nguyên thủy, thân mình cao lớn khỏe mạnh, việc làm tốt, nhà cao, xe đẹp. Chàng đúng là mẫu người lý tưởng của hai thế hệ đàn bà, nhưng Quang chưa nghĩ đến vấn đề đi thêm một bước.
Chi và Quang vẫn thường gặp nhau, trong quán ăn, các buổi dạ hội, các lần họp mặt tại nhà bạn bè. Họ đối xử với nhau thân tình như hai người bạn, ngồi chung một bàn, nhảy với nhau vài bản nhạc, từ giã ôm nhau hôn như những người bạn thân… Chính lối đối xử với nhau sau nầy chứng tỏ cho bạn bè những gì Quang và Chi đã nói ra trong ngày lễ ly dị.
Đã nhiều lần, bạn bè lợi dụng những bữa cơm thân mật hay những dịp họp mặt để giới thiệu Quang một vài người bạn gái, nhưng Quang đã dứt khoát báo trước rằng chưa phải lúc. Nhưng lần nầy Quang nhận đến dùng cơm tối với một số bạn tại nhà vợ chồng Vinh để gặp Lan, một người đàn bà chưa chồng, đã quá tuổi thanh xuân, rất đẹp, thùy mỵ và trí thức theo lời giới thiệu của bà Vinh. Quang uống rượu vào hạng tồi nhất trong đám bạn, nhưng mỗi khi đã uống thì uống tới lúc say gục ngay tại chỗ. Nhưng chỉ cần một giấc ngủ vài giờ đồng hồ Quang sẽ trở lại tỉnh táo như không có chuyện gì xảy ra.
Bữa cơm tối ngoài gia chủ, Quang và Lan còn bốn cặp khác, không ai lạ ngoài những người bạn quen thuộc từ lâu. Hình như đã có sự sắp xếp ngầm từ truớc, khi Quang đến Lan đã có mặt, tất cả đều ép Quang ngồi cạnh Lan. Đúng như lời bà Vinh, Lan khoảng chừng ngoài ba mươi. Con gái đẹp, thông minh ở tuổi nầy thường bị xếp vào loại cao số. Qua xã giao, Quang phải đánh giá nàng thuộc hạng người có học và con nhà nề nếp, nhưng có lẽ vì một lý do thầm kín nào đó nàng còn độc thân đến giờ nầy. Dù tự cho mình cao giá, nhưng không một người con gái nào dại dột bỏ mất cơ hội để kéo dài tuổi đời của mình thành gái lỡ thì, có lẽ vì lý do nầy Lan nhận lời mau mắn khi bà Vinh đề nghị đến gặp Quang. Quang không muốn đường đột đi vào đời tư của Lan chàng chỉ quanh co chuyện mưa nắng từ đầu cho đến giữa bữa ăn thì nghe Lan than nhức đầu chóng mặt rồi ói mửa ngay tại chỗ. Vợ chồng Kha cho biết nàng bị trúng gió, các bà đưa Lan vào tạm phòng trong đánh gió xức dầu và đề nghị Quang đưa về nhưng chàng ngại và từ chối để nhờ vợ chồng Kha đưa về tiện hơn.
Bữa cơm vừa xong thì Quang đã say mèm, nằm gục xuống bàn. Tất cả không lạ gì chuyện say rượu của Quang, họ vực vào phòng ngủ để chàng ngủ thoải mái đến sáng hôm sau.
*** - Dậy đi anh, uống làm gì quá mức để say không biết trời trăng gì cả.
Nghe giọng nói, Quang vừa tỉnh, biết có ai đang đắp nước đá trên đầu, chàng mở mắt ra, một người con gái đang ngồi bên cạnh mỉm cười:
- Nhận ra em không?
Quang ú ớ:
- Cô là ai?
- Thùy Dung đây, anh nhớ lại xem.
Quang tỉnh hẳn, chàng ngồi dậy nhìn kỹ người con gái bên cạnh, đưa tay cầm lấy tay nàng:
- Thùy Dung, anh nhớ ra rồi. Hồi hôm sao đến trễ vậy.
- Đến thì anh đã say, em vào đây chờ anh tỉnh để đưa về. Đây là nhà anh chị Vinh.
Quang mang giày và cùng Dung mở cửa ra, gặp ngay Vinh đang ở phòng khách:
- Thôi chào, cô Dung đến đưa tôi về nhà. Cám ơn bữa cơm và gởi lời cám ơn chị giùm tôi.
Hai người ra xe, Dung dành tay lái và bảo Quang dựa đầu ra sau nghỉ.
- Em biết đường không? Quang hỏi.
Dung cười:
- Còn rành hơn anh nữa.
- Em từ tiểu ban nào đến mà bảo rành hơn anh?
- Ngay bên cạnh nhưng anh không biết.
- Tại sao không gặp anh?
- Vợ anh kềm bên cạnh ai dám đến !
Dung tự lái xe thật vững và rành đường như người địa phương. Không cần hướng dẫn Dung vẫn về đến nhà bằng đường tắt. Đến nơi Dung cho thẳng xe vào nhà chứa và đi ngay vào phòng khách, tắt hệ thống báo động thông thạo như chính chủ nhà.
Treo chìa khoa lên vách tường, Dung bảo Quang:
- Anh tắm cho khỏe, người hôi mùi rượu em không chịu được.
Quang nghe lời như chiếc máy, tắm xong quay về phòng đã thấy Dung đang ngồi ở phòng khách trên người đang mặc bộ đồ của Quang. Nàng đưa tay gọi:
- Đến đây anh. Đi quá vội chưa mang theo đồ dùng, anh cho mượn tạm bộ đồ ngủ.
Quang không trả lời, ngồi xuống bên cạnh choàng tay qua ôm lấy Dung. Nàng gục đầu vào vai Quang thì thầm:
- Em chờ đợi giây phút nầy đã mấy chục năm.
Quang không còn nghe gì ngoài hơi thở dồn dập của hai người, chàng bồng Dung vào phòng Đã lâu thiếu đàn bà và trong lúc không tự chủ được lòng, Quang đã chiếm đoạt trinh tuyết của một người con gái, mặc dù nàng đã đến và tự nguyện hiến dâng. Nhìn Dung đang ngủ yên, gương mặt trong sáng, đậm nét thơ ngây tuổi học trò, chàng cảm thấy ân hận việc xâm phạm quá vội vã. Quang cúi xuống hôn vào đôi môi đang hé mở:
- Không ngờ em còn con gái, anh xin lỗi và sẽ cưới em làm vợ.
Dung trở mình nhướng mắt nhìn Quang mĩm cười:
- Cám ơn anh, nhưng em không muốn ràng buộc.
- Anh đã ly dị với vợ anh.
- Em biết, nhưng em ao ước được sống với anh một thời gian thì em đã mãn nguyện.
Quang ngạc nhiên:
- Bây giờ đâu còn gì cản trở chúng ta. Tại sao?
- Nhưng em không thể, một ngày nào đó anh sẽ hiểu.
Hai người sống thật hạnh phúc như đôi vợ chồng trẻ mới cưới. Quang đi làm, trưa trở về dùng cơm với Dung, tối hai người đi tiệm. Cuối tuần Quang lấy máy bay lần lượt đưa Dung đi vòng quanh nước Mỹ. Trong dịp lễ tạ ơn, chàng đã lấy những ngày nghỉ trong năm để đưa Dung trở lại Sàigòn rồi cùng nhau lên Pleiku thăm thành phố thân yêu ngày trước. Suốt ngày dạo phố, nghe nhạc phòng trà, ngồi quán café. Ngày cuối họ trở lại thăm căn nhà xưa và ngôi trường cũ. Trước khi lên phi cơ vào Sàigòn, Dung yêu cầu Quang đưa nàng đến thăm lần chót chiếc hồ lớn mà nàng gọi là Hồ than thở mỗi khi nhắc đến những kỷ niệm Pleiku. Dịp nầy Quang đặt câu hỏi:
- Sao em gọi là hồ than thở?
- Vì em thường ra đây một mình để nói chuyện với chính mình.
- Em đã than thở gì?
- Em đã nguyền sẽ yêu anh suốt đời. Cứ mỗi lần như vậy, em ném xuống hồ một viên đá. Hãy nhìn kỹ, anh sẽ thấy ở dưới toàn là đá do em liệng xuống.
- Em có biết hồ nầy sâu không? Người ta thường gọi là hồ không đáy mà.
- Biết, nhưng đá của em liệng xuống đến nay đã ngập đến mặt hồ !
Lời tỏ tình thật văn hoa và tha thiết, Quang sung sướng ôm chặt Dung vào người hôn lên mái tóc và dìu nàng bước lên bờ. Trước khi lên xe, hai người quay lại nhìn mặt hồ lần cuối, bỗng Dung đề nghị:
- Anh hãy ném xuống hồ một viên đá.
- Để làm gì em?
- Viên đá anh ném xuống sẽ nằm yên giữa hồ chung với hàng ngàn hàng hàng vạn viên do em đã ném xuống, có nghĩa là em đã ôm được anh vĩnh viễn trong lòng đúng theo ước nguyện từ ngày mới gặp và yêu anh.
Sau chuyến về từ Pleiku, Dung càng ngày càng tỏ ra buồn bã, không còn những tiếng cười dòn tan mỗi lần trò chuyện. Quang ngày đêm gạn hỏi nhưng Dung chỉ lắc đầu không trả lời. Cho đến một hôm nàng khóc suốt đêm, Quang lo lắng ôm nàng vào lòng mơn trớn vỗ về. Cuối cùng nàng ngồi dậy gục đầu vào vai Quang thổn thức:
- Đã đến lúc em phải xa anh.
Như trúng phải luồng điện Quang giật mình nhìn thẳng vào mắt Dung, hai tay lắc mạnh đôi vai, hỏi tới tấp :
- Tại sao? Tại sao? Anh đã làm gì em buồn?
Tiếng khóc của Dung càng lớn:
- Đã đến lúc em phải ra đi, một ngày nào đó anh sẽ hiễu.
- Không, anh muốn em nói ngay bây giờ.
- Không được anh, em không thể làm gì trong lúc nầy.
- Cho đến lúc nào?
- Khi anh đến thăm em thì anh sẽ hiểu.
Dung đưa ngón tay che miệng Quang:
- Đừng hỏi nhiều, em không có quyền tiết lộ bất cứ gì bây giờ.
- Ai cấm em?
- Bí mật.
Biết không thể đòi hỏi gì hơn một khi Dung đã dứt khoát, Quang thều thào:
- Anh sẽ đưa em về nhà.
- Em cho anh địa chỉ để đến thăm em sau.
Nói dứt câu, nàng đứng dậy lấy trong túi áo Quang cuốn sổ tay và ghi địa chỉ của nàng và dặn:
- Em đi rồi anh hãy mở ra xem sau.
Trước khi trời sáng, Dung quay qua ôm chặt lấy Quang:
- Yêu em lần cuối đi anh. Yêu thật nhiều, thật nồng nàn, thật say đắm để em làm hành trang mang theo. Còn em, em sẽ để lại cho anh một vết sẹo để đời.
Vừa dứt câu Dung hôn vào môi và mắt vào tai vào cổ Quang, cuối cùng ghé răng cắn vào vai Quang hai cái thật mạnh rồi đứng dậy bước nhanh về phía cửa. Quang chưa kịp phản ứng, chỉ kịp ú ớ vài câu và chạy theo ra đến đường nhưng Dung đã đi xa.
*** Quang tỉnh dậy và ngạc nhiên khi thấy mình vẫn còn nằm ở tại nhà Vinh. Chàng ngồi dậy định thần, vươn vai thở một hơi dài và cảm thấy trong người khỏe hẳn. Không tin vào nhản quang của mình khi nhìn thấy đồ vật trong phòng và những gì đã xảy ra, chàng thử bấm mạnh hai đầu ngón tay cái và trỏ vào nhau, cảm thấy đau, chứng tỏ mình đang hoàn toàn tỉnh táo. Bước xuống giường không kịp mang đôi giày, Quang mở cửa bước ra phòng ăn, vợ chồng Vinh đang dùng điểm tâm, hai người vội để ly café xuống reo lên:
- Chào anh Quang, tỉnh dậy đã khỏe hẳn chưa? Ngủ gì gần một tuần nay làm chúng tôi hết hồn.
Bây gờ đến lượt ngạc nhiên:
- Anh chị nói tôi ngủ?
- Vâng, anh ngủ ngon lành một tuần nay.
Quang lắc đầu:
- Không thể được, hoàn toàn không thể?
- Tại sao?
- Sau khi hết say, tôi đã về nhà gần cả năm nay mà !
Hai vợ chồng Vinh trố mắt nhìn Quang:
- Anh đã tỉnh hẳn chưa hay vẫn còn say ngủ?
Quang ngồi xuống cạnh hai vợ chồng:
- Chuyện gì đã xảy ra?
- Chúng tôi phải hỏi anh mới đúng.
Quang lấy ly café của Vinh uống một hơi:
- Tôi đã về nhà tôi ngay đêm hôm đó.
Vợ Vinh lắc đầu, Vinh nhìn Quang thương hại giải thích:
- Anh đã ngủ mê gần một tuần nay, chúng tôi sợ quá nên đã nhờ anh Khoa đến bắt mạch, đo huyết áp cho anh nhiều lần nhưng sức khỏe của anh thật hoàn toàn và ở trong trạng thái bình thường của một người khoẻ mạnh đang ngủ say. Cuối cùng chúng tôi quyết định đưa anh vào bệnh viện, nằm tại đây hai ngày. Sau khi khám tổng quát rồi qua chuyên khoa tâm thần, các bác sĩ xác nhận anh ở trong tình trạng hôn mê nhưng không kiếm được một triệu chứng lạ nào, chỉ cần vào nước biển để giữ thăng bằng điều hòa cơ thể. Cuối cùng chúng tôi đưa anh về lại đây vì cần có người bên cạnh chăm sóc. Khoa đến đây hai lần một ngày để trông chừng anh nhưng vẫ không có chuyện gì xảy ra. Giấc ngủ thật yên lành, mặt mày tươi rói, miệng lâu lâu mỉm cười nhưng đang trò chuyện cùng ai.
Quang vẫn lắc đầu:
- Tôi không tin chuyện xảy ra như vậy.
Vinh đưa tay chỉ tờ lịch treo tường:
- Nhìn kỹ và cố nhớ lại, tối thứ bảy tuần trước, sinh nhật vợ tôi là ngày 9 tháng 4, anh và một số anh em đến đây ăn cơm với chúng tôi, hôm nay là 16 tháng 4, nghĩa là đúng một tuần, làm gì có chuyện một năm.
Vợ Vinh hỏi lại:
- Anh nói anh đã tỉnh lại và về nhà, bây giờ giải thích cho chúng tôi.
Quang vẫn một mực:
- Đồng ý hôm sinh nhật chị Vinh, tôi say thật đến ngã gục xuống bàn chẳng hay biết trời trăng gì cả. Nhưng sau đó, chính cô Dung đến và đưa tôi về nhà.
Vinh trả lời:
- Cô Dung nào, hôm đó chẳng có ai tên Dung. Ngoài những cặp vợ chồng bạn bè anh đều quen biết, chỉ có cô Lan là người chúng tôi muốn giới thiệu với anh. Nhưng cô Lan trúng gió ói mửa, vợ chồng anh Khoa đã đưa cô ta về. Sau đó không còn một người lạ nào trong nhà ngoài những người bạn thân của chúng ta.
- Chuyện xảy ra hoàn toàn trái ngược với anh chị kể.
Vợ Vinh ghé tai chồng nói nhỏ:
- Có thể anh Quang bị ám ảnh một chuyện gì, bây giờ thì nên gởi anh đến một bác sĩ tâm thần.
Quang đáp ngay:
- Tôi thật tỉnh táo và sáng suốt nói chuyện với anh chị, không cần bác sĩ.
- Được anh kể chúng tôi nghe chuyện của anh.
Quang chậm rãi:
- Sau khi gục tại chỗ, tôi vẫn còn nhận định được anh chị và mấy anh em đưa vào phòng, cởi giày, áo ngoài và đặt nằm trên giường sau đó chị thoa dầu gió cho tôi. Chừng nửa tiếng sau thì Dung xuất hiện, nàng xin lỗi đến trễ và xin phép anh chị đưa tôi về nhà. Lúc đầu anh chị ngại, nhưng sau nhiều lần giải thích, anh chị đồng ý để Dung đưa về nhà tôi. Chính nàng lái xe tôi và dìu tôi vào nhà một cách an toàn. Dung đã ở lại với tôi, nối lại mối tình đầu thật trọn vẹn với nhau gần một năm. Sau đó chúng buộc lòng phải chia tay để nàng trở về nhà.
Vợ chồng Vinh không thể tin vào những lời Quang vừa thốt ra, Vợ Vinh vẫn ôn tồn:
- Anh bị một chuyện gì ám ảnh nặng.
Vinh ngăn vợ:
- Khoan kết luận vội vã như vậy, bây giờ xin anh Quang nói rõ thêm về cô Dung được không?
- Được, chuyện đơn giản như thế nầy. Tôi và Dung quen nhau tại Pleiku, nhưng thật sự chưa ai mở lời nói chuyện yêu đương trước. Pleiku mất, chúng tôi mỗi người di tản xuống Quy Nhơn. Ba năm sau kể từ ngày mất nước, tôi vào Sàigòn và vượt biên bằng đường biển. Tình cờ gặp lại nhau trong trại tị nạn Mãlai, lần nầy tôi tỏ tình trước, Dung vẫn vui vẽ nhưng không đáp lại tình yêu của tôi. Sau đó tôi đi Mỹ và mất hẳn liên lạc với Dung cho đến bây giờ không.
Vinh trầm ngâm giây lát:
- Như vậy chẳng có gì quan tâm cũng không phải vấn đề tâm thần. Chỉ là giấc mộng bình thường. Nhưng tôi vẫn thắc mắc, anh ngủ say một giấc dài mặc dù đã nhiều lần đánh thức bằng đủ mọi hình thức, di chuyển vào bệnh viện, trải qua nhiều gian đoạn khám nghiệm mà anh vẫn không hay biết.
- Đối với tôi là một thời gian dài, chúng tôi sống trọn vẹn cho nhau như đôi vợ chồng mới cưới trong căn nhà thân yêu của tôi. Vợ Vinh không tài nào hiểu được những lời Quang vừa trình bày:
- Anh có vết tích nào chứng minh những lời anh nói:
- Có chứ.
Quang rút trong tui quần cuốn sổ tay ra:
- Chính Dung đã tự tay biên địa chỉ của nàng vào đây.
Vừa nói Quang lật trang chữ D ra đưa cho hai vợ chồng xem, ở gần cuối trang giấy, ba giòng chữ đậm nét rõ ràng và bay bướm của một người đàn bà: Nguyễn Thùy Dung,đường Södertälje, Thụy Điển. Vinh nhìn Quang dò xét:
- Thật không hay địa chỉ cô nào trước đây?
Quang sực nhớ ra, hớn hở:
- Còn đây hãy xem. Chính Dung đã cắn vào vai tôi mấy lần, nàng nói để sẹo bắt tôi phải nhớ nàng suốt đời.
Vừa nói Quang vừa mở nút áo chemise xuống, rút cánh tay phải ra ngoài đưa ra trước mặt vợ chồng Vinh. Đúng là những vết răng đều đặn và nhỏ nhắn của một người đàn bà đã cắn vào vai, còn lộ nguyên hình các dấu răng ứ máu bầm. Vợ Vinh bắt đầu mất bình tĩnh, vì Quang đã ngủ say một tuần, vợ chồng bà theo sát một bên làm sao những vết cắn có thể xuất hiện trên thân thể của Quang. Đến chừng bà Vinh phát hiện ra những vết son môi còn dính trên cổ, ngay dưới hai trái tai của Quang, thì hai tay bắt đầu run bà chỉ ngay cho chồng:
- Anh xem nầy.
Vinh đã nhìn tận mắt dấu răng và các vết son còn tươi, chưa xác định được sự việc thì Quang tiếp:
- Nàng khóc suốt đêm qua, hôn và cắn tôi nhiều lần trước khi chia tay.
Quang rút trong túi ra chiếc khăn tay còn ẩm và tiếp tục:
- Nước mắt nàng ướt cả chiếc khăn, anh chị xem đây !
Hai vợ chồng Vinh không còn gì để hỏi thêm, tin chuyện hoang đường thì chưa chắc nhưng nghi ngờ những lời Quang thì không thể được. Chính hai vợ chồng là người ở sát bên cạnh Quang từ ba ngày nay sau khi Quang trở về từ bệnh viện. Chỉ một mình Kha là người đàn ông duy nhất đến chăm sóc. Vết cắn, môi son và nước mắt trong khăn tay là những chứng thật không thể giải thích.
Vinh đặt câu hỏi:
- Anh định đi tìm nàng?
- Vâng, tôi sẽ lấy thêm ngày nghỉ để qua Thụy Điển một tuần lễ.
*** Södertälje là một thành phố nhỏ nằm về phía nam Stockholm chừng hơn một giờ xe hơi. Quang đưa tấm giấy ghi địa chỉ Dung cho người tài xế taxi xong, Quang dựa đầu vào nệm sau nhắm mắt ngủ vì quá mệt sau mười bốn giờ bay. Quang không báo tin trước mục đích dành cho Dung một ngạc nhiên lớn. Đang dật dờ ngủ thì taxi dừng ngay trước một chiếc cổng lớn, Quang vừa bước xuống lại vội mở cửa lên trở lại và hỏi người tài xế:
- Sao ông đưa tôi đến nghĩa trang?
- Thì đúng theo địa chỉ trong giấy.
Người tài xế đưa tờ giấy lại cho Quang, chàng giật mình so lại địa chỉ tại chỗ thì đây đúng là địa chỉ của nghĩa trang thành phố. Thân mình tay chân chàng tự nhiên đồng loạt nổi da gà, nhưng chính tình yêu đã biến đổi sự sợ hải thành một động lực giúp chàng bình tĩnh và can đảm, mạnh dạn tiến vào bên trong tìm mộ Dung, vì nghĩ rằng nàng đã chết và xác thân đang an giấc tại nơi đây.
Người quản lý nghĩa trang đưa Quang qua nhiều lối đi cuối cùng đến trước một ngôi mộ. Bức ảnh in trên bia đá rất rõ nét, hình một người con gái chừng ba mươi tuổi, khuôn mặt trong sáng, mái tóc dài với nụ cười hồn nhiên của tuổi thanh xuân. Bên dưới bức ảnh hai hàng chữ khắc sâu trong bia đá, Cô Nguyễn Thùy Dung, sinh ngày 21 tháng 5 năm 1954 tại Pleiku Việt Nam, tử ngày 19 tháng sáu năm 1982 tại Södertälje Thụy Điển.
Ngồi bất động trước mộ Dung, một người đàn ông dù bản lãnh nhưng Quang không thể cầm được những giọt nước mắt đang chảy dài xuống má. Những hình ảnh ngây thơ trong sáng ngày đầu gặp gở tại Pleiku, kế đến, gương mặt phiền muộn ưu tư trên đất Mã lai cũng như cảnh âu yếm mặn nồng của Dung đã mang lại cho Quang trong ngày tái ngộ tại Mỹ đều lần lượt hiện về trước mắt Quang. Dung vẫn là người con gái ngày xưa, nàng đã giữ nguyên vẹn mối tình đầu và tuyết trinh của thân xác để hiến dâng cho chàng dù âm dương cách biệt. Thân xác nàng nằm đây, nhưng có lẽ hai mươi ba năm qua linh hồn nàng đã dài công tu luyện, mong hoàn tục một thời gian, để được phép trở về dương thế cho trọn tình với Quang. Nhìn gương mặt, nụ cười trên bức hình, Quang nghĩ rằng giờ đây chắc nàng đã toại nguyện.
Quay ra ngoài mua bó hồng thật lớn, trở lại đặt ngay ngắn, cúi xuống hôn trên phần mộ và bức ảnh:
- Anh sẽ trở lại với em.
*** Người quản lý nghĩa trang cho Quang danh tánh và địa chỉ thân nhân của Dung. Nhìn thấy tên của một người đàn ông, Quang khựng lại giây lát, nhưng đã quyết tâm tìm hiểu Dung, chàng nhất quyết đi taxi đến.
Vừa bấm chuông xong, một người đàn bà còn trung niên ra mở cửa e ngại hỏi bằng tiếng Thụy Điển:
- Thưa ông ông kiếm ai?
Quang không hiểu gì, chàng nói ngay tiếng Việt:
- Thưa bà, bà là người Việt nam?
Hai mắt người đàn bà sáng lên, vồn vã hỏi ngay:
- Thưa, ông cần gì? Tôi là người Việt.
- Tôi tên Quang từ xa đến, xin lỗi bà tên Nghĩa?
- Nghĩa là tên chồng tôi.
Quang ấp úng:
- Xin lỗi bà, bà có một thân nhân tên Thùy Dung an táng trong nghĩa địa thành phố Bà Nghĩa nhìn Quang, dè dặt trả lời:
- Đó là chị tôi nhưng liên hệ gì với ông.
Quang mừng ra mặt, một lần nữa chàng lặp lại:
- Tôi tên Quang, quen với Thùy Dung cách đây trên ba chục năm tại Pleiku.
Bà Nghĩa mừng rở reo lên:
- A tôi nhớ ra rồi. Mời ông vào nhà.
Vừa dẫn khách vào vừa nói:
- Tôi tên Trang, em gái của Thùy Dung. Lúc chị tôi còn sống lúc nào cũng nhắc đến ông. Nghe mãi tên nên đã nhập tâm, tôi làm sao quên được nhưng lâu quá thú thực không nhìn ra người.
Vừa ngồi xuống ghế, Quang vội vào đề:
- Xin bà vui lòng cho tôi biết rõ về Dung.
- Dĩ nhiên, tôi sẽ kể rõ cuộc đời của chị tôi vì đây cũng là ý nguyện của người quá cố. Đã từ lâu tôi ao ước gặp ông nhưng chim trời cá biển biết đâu mà tìm. Nay có lẽ duyên số của chị tôi vẫn còn nên đã đẫy đưa ông từ xa đến. Chuyện còn dài, ông ở lại đây với vợ chồng tôi vài bữa. Bây giờ dùng café cho ấm lòng, chồng tôi cũng sắp về đến.
- Cám ơn bà cứ để tôi tự nhiên.
Bà Nghĩa cười:
- Ông là người tình muôn thuở của chị tôi, xem như trong nhà, xin gọi nhau bằng anh em có lẽ thân mật hơn và chắc chắn chị tôi sẽ vui lòng.
- Vâng, nếu ông bà cho phép.
Trang ngồi xuống đối diện với Quang:
- Anh từ đâu đến và tại sao kiếm ra chúng em dễ dàng vậy?
- Chính Thùy Dung cho anh địa chỉ, nhưng địa chỉ của nghĩa trang chứ không phải ở đây.
Đến lượt Trang ngạc nhiên tột độ. Hai mắt mở lớn, miệng ấp úng:
- Không thể, không thể…chị em chết đã hai mươi ba năm. Ngoài vợ chồng và hai đứa con em không còn một ai quen thân với Dung cũng như biết được phần mộ của chị em. Trước khi đến Thụy Điển anh đã liên lạc thăm dò đường sá?
- Không, anh tưởng Thùy Dung còn sống, căn cứ theo địa chỉ đã cho, anh đến Stockholm và dùng taxi đến thành phố nầy.
- Taxi đưa anh đến ngay nghĩa trang?
- Đúng như vậy, anh ngập ngừng vài giây nhưng sau đó anh tin là sự thật.
- Anh cho biết rõ thêm.
- Anh đã gặp Dung, sống hạnh phúc với nhau gần một năm trời tại Mỹ, nhưng bạn bè cho biết thì thời gian khoảng chừng một tuần.
- Em chưa hiểu !
- Trong một cơn ngủ say kéo dài một tuần, Thùy Dung đã về chung sống với anh. Trước khi chia tay nàng đã ghi lại địa chỉ trong cuốn sổ tay của anh.
Trang với giọng run run:
- Anh cho em xem cuốn sổ.
Nhìn vào, sắc mặt Trang biến đổi, Trang đứng dậy lấy tập thơ biên tay đưa cho Quang xem, đúng một tuồng chữ không sai một nét nhỏ nào.
Ông Nghĩa mở cửa bước vào, sau lời giới thiệu, ông mở lời trước:
- Anh đã đến đúng theo ước nguyện của người quá cố. Dung đã trối với vợ chồng em trước khi nhắm mắt.
- Qua đây hoàn toàn do sự hướng dẫn của Thùy Dung, có lẽ còn những bí ẫn nào đó Dung đã nhắn lại với anh?
- Chuyện còn dài, anh phải ở lại đây vài ngày.
Nghĩa dành làm bếp để vợ nói chuyện với Quang. Trao cho Quang cuốn album hình xong Trang bắt đầu vào chuyện kể:
- Chị Thùy Dung đã phải lòng anh trong những lần đầu gặp gỡ tại nhà cô giáo Yến. Hồi đó mặc dù em còn nhỏ nhưng cũng nhận biết anh cũng yêu chị em, nhưng tại sao không chịu tỏ tình và giữ im lặng để chị em phải đau khổ với mối tình câm. Em còn thuộc bốn câu thơ chị thường đọc cho em nghe:
Chỉ cần một tiếng Yêu Ngày xưa em vẫn đợi Tiếc gì anh không nói Để mất nhau suốt đời Uống xong hớp trà, Trang tiếp:
- Rồi quả đất tròn, chị Dung gặp lại anh trong trại tị nạn. Đây là thời gian thuận lợi nhất để hai người kết hợp nhưng chị em đã đau khổ chạy trốn mối tình tha thiết của anh. Sau khi anh lên đường định cư, Chị Dung ốm nặng nằm bất động một chỗ cả tuần lễ. Thế rồi một buổi tối trước khi ngủ, chị Dung cho em xem một tập thơ, trước khi đốt thành tro và rải xuống biển, gồm nhiều bài thơ tình chị viết riêng cho anh và cho mối tình câm của chị.
Quang xin phép hỏi:
- Anh không hiểu chuyện gì xảy ra nhưng trong thời gian còn ở trong trại tị nạn, anh đã nhiều lần tỏ tình và ước ao kết hôn với chị em trước ngày lên đường đến nước thứ ba. Em có biết lý do tại sao chị em vẫn một mực từ chối không?
Trang kể tiếp qua nước mắt:
- Bây giờ em mới có dịp trình bày với anh. Sau khi thi xong phần hai tú tài, chị Dung tự nhiên bị bệnh nhức đầu kinh niên. Cha mẹ em đã chạy chữa khắp nơi nhưng các bác sĩ không kiếm ra bệnh chứng. Cuối cùng phải vào tận Sàigòn nhờ các bác sĩ nước ngoài chữa trị, ở đây khám phá ra chị Dung bị chứng ung thư hệ thần kinh nảo bộ. Dù với các phương tiện tối tân nhưng các bác sĩ phải đành khoanh tay, không thể giải phẫu để lấy cục bứu ra. Họ cho hay việc giải phẫu chưa biết kết quả đi đến đâu nhưng trước mắt, may mắn lắm thì nạn nhân sẽ sống sót nhưng toàn thân bất toại, nếu rủi ro thì không cứu được mạng người. Lúc đầu gia đình dấu kín chuyện nầy nhưng cuối cùng chị Dung cũng biết. Từ đó chị ít trò chuyện và không tiếp xúc với bất cứ ai…Cho đến một ngày gặp lại anh trong trại tị nạn. Điều nầy cũng đủ để giải thích thái độ chị Dung đối với anh trong thời gian nầy. Ba tháng sau ngày anh lên đường qua Mỹ, phái đoàn Thụy Điển đến Mãlai và chỉ nhận người tị nạn thuộc diện nhân đạo, nghĩa là họ chỉ nhận những gia đình có người đang mang trong người chứng bệnh nan y để đưa về Thụy Điển chữa trị. Gia đình em quá mừng, hy vọng cơ hội duy nhất để dành lại mạng sống của chị Dung đang tàn dần theo thời gian. Nhưng số trời đã định, ở đây cho biết ngày ra đi của chị Dung gần kề, họ khuyên gia đình nên làm những gì vui lòng cho người xấu số trong những ngày còn lại. Chị ra đi một cách nhẹ nhàng không đau đớn, trước khi nhắm mắt chị Dung còn tỉnh táo nói nhỏ với vợ chồng em, hãy cố gắng tìm và chuyển lại anh thông điệp cuối cùng của chị: Dung vẫn một đời yêu anh.
Nghĩa muốn tạm ngưng câu chuyện tại đây, xen vào hỏi Quang:
- Xin lỗi, chưa hỏi gì về anh. Gia đình, công việc ra sao?
- Anh đã li dị, không con cái và còn tiếp tục đi làm. Thế còn hai bác?
Trang cho biết:
- Cha mẹ em đã qua đời, hiện giờ chỉ còn vợ chồng em và hai đứa con. Chúng nó đã lớn và có gia đình.
Suy nghĩ một hồi, Quang đề nghị:
- Anh đề nghị hai em việc nầy, xem có tiện không?
- Anh cứ nói.
- Anh muốn xin phép hai em cho anh được đưa hài cốt chị Dung về Mỹ.
Một đề nghị ngoài dự đoán, vợ chồng Nghĩa nhìn nhau không ai lên tiếng trước. Quang giải thích thêm:
- Anh cũng độc thân không còn ai ràng buộc trong cuộc sống cũng như tình cảm. Anh muốn mang đưa Dung về ở gần anh. Mỗi năm hai em có dịp qua thăm như vậy cũng tiện.
Nghĩa nhường lời cho Trang:
- Em nghĩ thế nào?
Trang đáp trong do dự:
- Nằm ở đây có cha có mẹ đường nào cũng ấm cúng hơn.
Quang thuyết phục:
- Dù chưa giao ước cưới hỏi, nhưng ý nguyện của Dung muốn được sống bên anh. Kiếp nầy đã dở dang, âm dương có cách trở nhưng tình yêu không ai có thể ngăn cản một người sống yêu thương một người chết bên kia thế giới. Sự cách biệt thể xác đâu ảnh hưởng đến tình yêu trong tâm hồn. Anh muốn cùng Dung ngày đêm có nhau, như tình cảm của một người chồng trung thành vĩnh viễn với vợ mặc dù nàng đã chết.
Trang yên lặng, một lúc sau nàng đáp:
- Nếu anh đã nặng tình với chị Dung thì em đành nghe theo. Ngày mai chúng ta nghiên cứu việc bốc mộ. Dù hơn hai mươi ba năm, em nghĩ xương cốt vẫn còn nguyên. Vậy anh muốn hỏa thiêu một lần nữa để anh đưa về dễ dàng không?
- Được vậy rất tốt cho việc di chuyển và vấn đề vệ sinh cũng như kiểm soát hải quan.
Trước khi chia tay về phòng, Trang trao cho Quang một hộp giấy:
- Chiếp hộp nầy chị Dung dặn em, một ngày nào tìm được anh thì trao tận tay. Em chưa bao giờ mở ra xem.
- Quang cám ơn đem hộp giấy vào phòng ngủ.
*** Một ngày sau khi trở lại Mỹ, Quang tìm đến một nhà điêu khắc và nắn tượng nổi tiếng tại Los Angeles để đặt làm một pho tượng bán thân bằng thạch cao. Chàng đưa bức ảnh bán thân của Thùy Dung và đề nghị nhà nghệ sĩ cố gắng làm thế nào để khuôn mặt phải có hồn và giống y theo bức ảnh, kích thước đúng với vóc dáng thật của một người con gái Á Châu. Quang còn đề nghị khoét một lỗ ở phần sau lưng pho tượng để có thể đặt vào đó chiếc bình nhỏ đựng tro của người quá cố. Chừng mười ngày sau Quang đem bình đựng tro đến yêu cầu để vào sau lưng và niêm kín pho tượng.
Quang sửa sang phòng làm việc của chàng thành phòng riêng dành cho Dung thật đầy đủ tiện nghi. Pho tượng thạch cao được trang trọng để trên một bệ cao đối diện với bàn làm việc. Phía dưới chân tượng chưng bức ảnh bán thân, tập nhật ký và cuốn băng nhựa do chính Dung tự thu tiếng nói và hai bài hát: Còn một chút gì để nhớ để quên và Kiếp nào có yêu nhau. Hằng ngày sau giờ tan sở về đến nhà, việc trước tiên Quang vào phòng trò chuyện với Dung, nghe lại giọng nói và hai bài hát. Mỗi lần trò chuyện Quang đều thấy Dung hiện về với mình. Mặt pho tượng đổi sắc, sống động như Dung đang gồi trước mặt, hai má ửng hồng, ánh mắt linh động, miệng mĩm cười chia xẻ buồn vui với chàng. Từ đó Quang không còn tha thiết với bạn bè, ít lui tới với ai và từ chối luôn những viếng thăm của khách dù quen hay lạ. Xong công việc ở sở vội quay về nhà và suốt ngày sống âm thầm với nguồn hạnh phúc riêng tư. Cuộc đời của Quang bây giờ chỉ sống với hình bóng mờ ảo của Dung và hai bài hát phát ra từ cuốn băng nhựa.
*** Vào một buổi tối mùa thu, trên đường về chàng ghé qua siêu thị mua chai champagne và ổ bánh để kỷ niệm một năm chung sống với Dung. Nhưng về đến nhà, mở cửa vào chàng không còn nghe tiếng hát quen thuộc đón chàng như thường lệ. Quang chạy ngay vào phòng Dung, nhìn pho tượng, chàng thấy Dung bây giờ chỉ là một khối thạch cao vô tri giác, khuôn mặt không còn sống động, ánh mắt hết long lanh và nụ cười đã cũng tắt hẳn. Chàng với tay lấy cuốn băng nhựa để vào máy, không còn nghe tiếng nói Dung cũng như tiếng hát thường lệ. Lấy cuốn băng nhựa ra, hàng chữ của Dung ghi trên đó vẫn còn, Quang thử lại một lần nữa bằng dàn máy ngoài phòng khách nhưng không còn một âm thanh nào khác, cuốn băng nhựa đã hoàn toàn bị xóa bỏ. Quang quay trở lại phòng Dung, lên tiếng hỏi nhiều lần nhưng chung quanh chàng không một tiếng động.
*** Quang nằm vật ra giường thì điện thoại đổ chuông. Không buồn nhấc máy, vì đã từ lâu, điện thọai đối với chàng chỉ dùng để gọi mỗi khi cần thiết mà thôi, chưa lần nào nhấc máy trả lời kể từ ngày rời Thụy Điển. Nhưng điện thoại vẫn tiếp tục đổ chuông đến hơn năm phút, Quang miễn cưỡng nhấc lên:
- Alô, tôi nghe !
Đầu giây kia tiếng nói quen thuộc của Chi:
- Anh khỏe không, em đây.
Quang trả lời nhát gừng:
- Có gì cứ nói nhanh, anh đang bận.
Giọng Chi nhỏ nhẹ:
- Mời anh dùng cơm tối được không?
- Anh đang có chuyện buồn - Em biết !
Quang định cúp máy, tiếng Chi úp mở ở đầu giây:
- Đi ăn cơm với em thì chuyện gì đâu cũng vào đó.
- Ô hay, chuyện riêng tư của anh, em xen vào làm gì?
- Để giải quyết cho anh !
Quang bực tức:
- Nói đi.
Chuyện dài lắm, anh không muốn đi ăn với em, nhưng muốn nghe em nói bây giờ không?
- Được nhưng vắn tắt trong vài ba câu.
Đường giây kia Chi cười:
- Cô vợ ma bỏ rồi phải không?
Quang nghe đến lạnh xương sống, ngồi bật dậy hai tay run run giữ chặt ống nói, chàng giật mình không hiểu vì sao Chi biết được chuyện vừa xãy ra chưa đầy một tiếng đồng hồ.
Quang lắp bắp:
- Làm làm sao Chi biết?
- Hôm qua cô ta báo mộng cho em.
Quang hỏi dồn:
- Rồi sao nữa nói tiếp đi.
- Đêm qua em không ngủ được, đến gần sáng vừa chập chờn nửa tỉnh nửa mê, em thấy một người đàn bà, một cô gái thì đúng hơn, xưng tên là Thùy Dung đến ngồi ngay đầu giường ngỏ ý muốn nói chuyện với em. Cô cho hay nợ tình của cô ta đối với anh đã chấm dứt và yêu cầu em nối lại tình vợ chồng với anh để cô ta yên lòng ra đi. Chuyện đại khái có thế.
Quang năn nỉ:
- Em có thể cho anh biết rõ thêm?
- Em đã đặt nhiều câu hỏi và được trả lời đầy đủ. Cô ta cho biết yêu anh từ tuổi mười tám nhưng vì một chứng bệnh nan y không thể chung sống với anh và đã qua đời hai mươi ba năm nhưng hồn nàng vẫn theo sát bên anh như hình với bóng. Chuyện ly dị giữa anh và em do chính cô ta xếp đặt, xui khiến để hai đứa mình phải tạm chia tay trong một thời gian. Tiếp đó vì không muốn anh rơi vào tay một người khác, nàng đã phá đám việc giới thiệu cô Lan cho anh tại nhà ông bà Vinh. Dung đã xin lỗi em vì muốn dành anh làm của riêng để yêu và được yêu như lời nguyền. Bây giờ thì thời hạn đã hết cô Dung phải trở về với cát bụi.
- Tại sao Dung yêu cầu em trở lại đời sống vợ chồng với anh?
- Cô ta yêu anh, không muốn anh cô đơn trong lúc tuổi đã hai phần ba đời người. Cô Dung cho em hay, anh là một người chồng hiếm có trên đời, sức khỏe rất tốt không thể sống thiếu đàn bà.
- Chỉ yêu cầu đơn giản vậy thôi?
- Cô Dung hứa sẽ nhồi đắp hạnh phúc cho hai đứa mình, không còn quấy rối tạo ra những xung khắc cách biệt, nhàm chán trong việc sống chung, nhất là hạnh phúc gối chăn như trước kia nữa. Bây giờ anh nghĩ thế nào?
- Cho anh một thời gian.
Chi dứt khoát:
- Không còn chần chờ nữa, em sẽ trở lại sống với anh và chấp nhận sự hiện diện của Dung giữa chúng ta như một vị thần hộ mạng để bảo vệ tình yêu hai đứa mình.

Posted by: AnAn Dec 28 2011, 10:40 AM

Gia Lai – Vừa đến nhà thờ Châu Khê vào chiều ngày 24/12/2011, khoảng 17 giờ 10 phút, Đức Cha Micae Hoàng Đức Oanh, Giám mục Giáo phận Kontum vội đến thăm các em thiếu nhi trong Khu Nội Trú Đức Mẹ Vô Nhiễm giáo xứ Châu Khê, là khu nhà nghèo nàn phía sau nhà thờ Châu Khê đã nhiều lần bị chính quyền địa phương yêu cầu dẹp bỏ dù nơi đây là mái ấm cho các em cơ nhỡ, thiếu ánh sáng văn hóa và có nhu cầu tôn giáo.

Gió trời càng lúc càng mạnh hơn với cái khí hậu rét ẩm đầy sương, những cơn gió mạnh cứ thổi hù hù trên triền dốc, Đức Cha vẫn đi băng băng lên dốc cao để đến khu nội trú nam cùng với Cha Giuse Đinh Văn Cao. Đây là ngôi nhà xây dựng dở dang, trống trước hụt sau, vách sau có thể thấy ánh nắng chiếu vào từng mảng lớn. Đức Cha ân cần thăm hỏi và động viên các em thiếu nhi, chúc các em luôn biết “yêu mến và sống theo tinh thần Chúa Giêsu Kitô là mến Chúa yêu người trong tình anh em liên đới vì tất cả chúng ta đều là con cái Chúa, đều từ một Cha sinh ra”.



Rời nhà thờ Châu Khê, đoàn tháp tùng Đức Cha trên đường đến thăm giáo điểm nghèo Yot cách trung tâm Pleiku trên 110km, Đức Cha đã ghé thăm một gia đình Công giáo là đại diện cho 40 gia đình có đạo nơi đây nhưng chưa được phép làm nhà nguyện, thờ Chúa tại ngôi gia này nhưng vẫn bị nhà chức trách địa phương nhiều lần đến hỏi thăm “sức khỏe”.

Con đường từ quốc lộ 19 rẽ vào Buôn Yot càng trở nên hẹp và khó đi, gồ ghề với nhiều dợn sóng đất đỏ, lúc trồi lên lúc sụp xuống, bụi tung mù trời, khốn cho ai là người đi phía sau xe. Đến nơi, việc đầu tiên là Đức Cha nghiêm trang cúi chào Chúa Hài Đồng trong hang đá nhỏ trước cửa nhà. Ngài thăm hỏi gia chủ về việc đất đai, nhà cửa, nơi thờ phượng, cầu nguyện của giáo dân nơi này và Đức Cha vui vẻ chia sẻ với chủ nhà. Con đường đến đây đã khó mà lòng người càng khó hơn. Người ta không muốn chúng ta theo đạo thờ phượng Đức Chúa Trời thì chúng ta càng phải biết khao khát Chúa hơn. Nơi nào càng bó buộc thì ân sủng Thiên Chúa càng triển nở và trở nên dồi dào nơi đó.




Trời càng lúc càng tối, con đường vào Buôn Yot càng khó đi hơn, xe phải chạy thật chậm để có đủ ánh sáng cho các xe trong đoàn ở phía sau. Đón Đức Cha có khoảng trăm em thiếu nhi thánh thể và hơn 600 giáo dân trong vùng đa phần đều trong đồng phục thổ cẩm của người dân tộc. Giáo dân xếp hàng dọc hai bên đường lối dẫn vào nhà nguyện cùng đội cồng chiêng cất tiếng hát vang để mừng Đức Cha đến thăm giáo điểm nghèo và đang gặp khó khăn về tôn giáo này.




Thời tiết càng khắc nghiệt hơn khi nhiệt độ xuống dưới 14o C, cái lạnh như con dao cắt vào thịt, lạnh từ xương lạnh ra làm cho cộng đoàn dân Chúa, đặc biệt là các em thiếu nhi môi tím tái nhưng vẫn cao giọng hát, tiếng vỗ tay đồng nhịp theo lời ca làm ấm lòng cả người mang lời Chúa và chiên Chúa chốn nghèo hèn.




Đồng tế với Đức Cha Micae là cha Giuse Đinh Văn Cao trong Thánh Lễ mừng kính Chúa Giáng Sinh làm người, chịu chết trên thập tự để cứu chuộc loài người bằng tình yêu cao quý. Đức Cha đã chia sẻ lời Chúa với cộng đoàn dân Chúa nơi đây bằng cả tiếng Kinh và tiếng Bahnar: “Chúng ta tiếp cận bất kỳ ai trên chốn trần gian này, chúng ta đều thấy thăm sâu rằng đều đi tìm kiếm một Thiên Chúa mà tôn thờ. Nếu có người chỉ vẽ cho rõ ràng thì họ biết tôn thờ cái vị đó là Thiên Chúa, là Cha của mình, của mọi người. Mà không biết có người chỉ dẫn cho thì họ thờ đủ mọi thứ tôn giáo vái thờ tứ phương là vì người ta cũng đang khao khát đi tìm kiếm mà không có người chỉ vẽ. Chúng ta thấy Chúa Giêsu xuống thế làm người là nhắc lại cho chúng ta và trao cho chúng ta sứ mạng là đi loan báo Tin mừng cho mọi người, mọi loài thụ tạo….”.

Trước khi chúc lành, Đức Cha mời Cha Cao đọc thư Chúc Giáng Sinh 2011 của Giám mục Giáo phận Kontum cho cộng đoàn dân Chúa nghe để hiểu hơn về những khó khăn hiện nay của Giáo hội, mời gọi mọi người sống theo luật Chúa ‘mến Chúa yêu người’, mời gọi mọi người đồng hành với Giáo hội trên chặng đường gian nan là thập giá chúa trao ban cho nước Việt Nam mình.



Khi Thánh Lễ kết thúc, Đức Cha làm phép bánh và tặng bánh cho các em nhỏ. Ngài ân cần trao tận tay các bé và xoa đầu chúc lành cho từng em một. Buôn Yot giáo điểm nghèo vật chất ở vùng sâu vùng xa ở Mang Yang nhưng lại rất giàu có lòng tôn kính và mến yêu Chúa. Họ tham dự Thánh Lễ trong sự hiệp thông cầu nguyện cách sốt mến, chăm chú lắng nghe từng lời Đức Cha chia sẻ. Nhiều bà mẹ trẻ và cả những ông bố điệu con trên lưng. Đai con bên hông, bên ngoài quấn cả chiếc mền bông để giữ con được ấm, ngủ ngon trong khi tham dự thánh lễ. Người cha, người mẹ mang con bên mình như tập dần cho con biết lắng nghe lời Chúa khi tuổi hãy còn ở sơ sinh như loại thức ăn tinh thần với tất cả lòng cậy trông, phó thác rằng con mình sẽ trở nên những Kitô hữu biết sống đạo và giữ luật Chúa trao ban.

Đức Cha thay áo Lễ trong nhà một giáo dân cạnh nhà nguyện và được chủ nhà thết đãi đoàn của Đức Cha món cháo quê nghèo. Đức Cha khá mệt mỏi và đói vì từ trưa đến hơn 8 giờ tối mà Ngài chưa ăn gì cả ngoài ly trà gừng Cha Đa Minh Trần Thật mời Cha uống lúc thăm các em Nội Trú Đức Mẹ Vô Nhiễm Châu Khê. Khói bốc nghi ngút từ cháo trong tô nhựa, Đức Cha Micae múc từng muỗng ăn cách nhiệt tình và ngon lành không chút e ngại thức ăn của người nghèo. Cả đoàn cùng dùng cháo với Ngài, chủ nhà cứ nhìn mọi người ăn cách say sưa pha niềm hãnh hiện lộ qua nét vui cười, hớn hở. Người nhận đã vui, người cho đi càng vui hơn gấp vạn lần, tình yêu Chúa hiện diện ngay chính trong từng con người và từng con người nơi đây cũng thể hiện rỏ ràng tình yêu như lời Chúa dạy “anh em hãy yêu thương nhau như Thầy yêu thương anh em vậy”.

Xe lăn bánh trở lại con đường chính sau chặng đường gian truân, vất vả để tiếp tục đến với nhà thờ Phú Yên H’ra để Đức Cha dâng Lễ mừng Chúa Giáng Sinh và ban ơn lành cho 52 em thiếu nhi Thánh Thể (trong đó có 28 em nữ) xưng tội rước lễ lần đầu.

Trên đường về Phú Yên H’ra, Đức Cha không quên đến chúc Giáng Sinh An Lành và tràn Hồng Ân Chúa trên tất cả anh chị em trong giáo xứ Châu Khê khi biết các em thiếu nhi và ca đoàn nơi này đang Diễn Nguyện Cuộc đời Đức Giêsu.

Tại cổng nhà thờ Châu Khê có khoảng 10 công an và dân phòng đeo băng trật tự chặn tất cả các xe máy và đuổi giáo dân đi hiệp thông Diễn Nguyện không được phép vào nhà thờ. Các anh công an và dân phòng hỏi người vào nhà thờ “đi đâu đây? đi chơi hả? ở đây hết chỗ gửi xe rồi, đi chỗ khác đi” mặc dù giáo dân nói là ‘đi Lễ’ nhưng vẫn bị đẩy ra khỏi lề đường trước cổng nhà thờ. Tự do tôn giáo là đây chăng khi giáo dân là Chiên của Chúa đến nhà Chúa dâng Lễ hay làm gì không xâm phạm luật của nước CHXHCNVN mà vẫn bị các anh công an, dân phòng cản lối, cấm cản? Lễ Giáng Sinh là Đại Lễ mừng kính Chúa trên toàn thế giới, dù vùng bách đạo cũng không được phép ngăn cản tự do tín ngưỡng tôn giáo vào dịp Lễ Tết, Giáng sinh huống hồ chi giáo xứ Châu Khê là nhà thờ chính thức được phép hoạt động tôn giáo tại Mang Yang. Thiết nghĩ, chính quyền Gia Lai nên xem lại cách hành xử vô văn hóa, thiếu đạo đức và thiếu hiểu biết của những người mang danh công an, dân phòng là hàng ngũ của đảng lại làm vấy bẩn bộ mặt của đảng thì không hay lắm.

Tại Phú Yên H’ra thánh Lễ được Đức Cha Micae và Cha chánh xứ Phaolô Nguyễn Văn Công đồng tế tại phần trước của nhà thờ với sự tham dự của khoảng hơn 2.000 người vào lúc 21 giờ 10 phút cũng bằng hai thứ tiếng Bahnar và Kinh.

Các em Thiếu nhi Thánh Thể vừa xong bí tích Xưng Tội Rước Lễ Lần Đầu ngồi các hàng phía trước trong sắc phục Bahnar cùng hiệp thông cầu nguyện cách sốt mến. Cùng Tham dự Thánh Lễ nơi đây, ngoài giáo dân của giáo xứ còn có nhiều người bên lương đến mừng kính Chúa giáng sinh, đặc biệt ca đoàn hôm nay có sự tham dự của bốn sơ Dòng Đa Minh Thánh Tâm với sự có mặt của Mẹ Tổng Quyền Bề Trên Têrêsa Phạm Thị Bạch Tuyết của Dòng.

Khuôn viên trong nhà thờ có sức chứa có hạn nên giáo dân ngồi tràn ra phía ngoài sân khá đông. Có thể đếm được hơn 100 người có con mọn ở tuổi sơ sinh được đai trước ngực và chiếc mền bông hoặc khăn thổ cẩm quấn bên ngoài, có những người trùm cả tấm khăn này lên mẹ lẫn con để trốn cái lạnh miền cao nguyên về khuya càng khủng khiếp. Có nhiều người run cầm cập, hai hàm răng đánh vào nhau, môi khô lạnh tím co ro trong chiếc áo thổ cẩm đơn sơ nhưng vẫn kiên tâm ngồi hiệp thông trong Chúa, không di chuyển hoặc nói chuyện, chia trí lo ra.

Đức Cha chia sẻ lời Chúa như muốn anh em mình luôn nhớ rằng ‘tất cả chúng ta đều là con cái Chúa, là an hem nên phải biết sống trong tình huynh đệ yêu thương nhau. Vì chỉ có tình yêu mới có thể chiến thắng cái ác, chỉ có tình yêu mới chiến thắng sự dữ, chỉ có tình yêu mới có thể làm tất cả mọi người nên một, chỉ có tình yêu chúng ta mới sống đúng là một con người’. Những lời Đức Cha chia sẻ như tấm áo choàng tình thương của Thiên Chúa che phủ tất cả con cái Người khỏi sợ hãi, càng củng cố Đức tin ở mỗi con người, làm cho mỗi người nhận ra cái đích phía trước mà chúng ta phải hướng đến là nước Thiên đàng để có thái độ sống tốt hơn. Đức Cha chúc lành và ban bình an cho tất cả các em Thiếu nhi Thánh Thể vừa xong bí tích Xưng Tội Rước Lễ Lần Đầu, các em được rước cả Mình và Máu Thánh Chúa.

Cha Phaolô Nguyễn Văn Công đọc thư chúc mừng Giáng sinh của Đức Cha Micae cho cộng đoàn nghe. Sau Lễ, Cha Công mời cộng đoàn nán lại nhận thức ăn khuya là bánh mì thịt do nhóm ‘bảo vệ sự sống Sài Gòn và các bạn’ do Cha Giuse Lê Quang Uy DCCT phụ trách gửi tặng. Các em nhỏ được nhận bong bóng nhiều hình khác nhau trong sự yêu thích lạ lùng vì ‘đi Lễ mà có thưởng’.

Dù khá thấm mệt nhưng Đức Cha Micae vẫn chưa được nghỉ ngơi, Ngài theo chân các sơ và Mẹ tổng quyền bề trên dòng cùng hơn hai mươi giáo dân, nhóm BVSS, nhóm Lòng Thương Sót Sài Gòn, Truyền thông GP Kontum và anh em VRNs đến thăm nhà dòng Đa Minh Thánh Tâm mới mở tại H’ra cách giáo xứ vài trăm mét. Đức Cha và mọi người lặn lội trong đêm hôm tăm tối trên con đường đất ngoằn ngoèo, quanh co, khúc khuỷu đến nhà Dòng trong cái lạnh thấu xương, chốc chốc có người cứ hà hơi vào tay để giữ ấm.

Nhà dòng bằng gỗ đơn sơ với nền là gạch ống thưa thớt mà Đức Cha nói nửa đùa nửa thật rằng “nếu rơi tiền xu xuống đây thì chỉ có mất chứ làm sao mà tìm được”. Đức Cha và một nhóm người trèo lên chiếc cầu thang cao nghệu để lên gác, số còn lại đứng dưới nhà cùng hiệp thông đọc kinh, cầu nguyện. Đức Cha đã làm phép nhà, rẩy nước phép khắp nhà từ trên gác xuống đất, từ trong nhà ra ngoài ngõ để “bình an và hồng ân Chúa sẽ ở với ngôi gia này, xin Chúa ban muôn ơn lành trên những người đem tình yêu Chúa đến nơi khổ nghèo, hèn mọn”.

Mẹ Bề trên Tổng quyền thay mặt nhà dòng cảm ơn Đức Cha, có món quà nhỏ thay tấm lòng của nhà dòng dâng kính Đức Cha nhưng Ngài chỉ đặt tay lên quà “xem như tôi đã nhận”.

Hình ảnh một Đức Giám mục mộc mạc, chân chất, đơn sơ nhưng giàu tình yêu Thiên Chúa đã thắp lửa cho đời, thắp sáng cho người, đặc biệt là toàn thể dân Chúa khổ nghèo trên rẻo Tây Nguyên.



Giêra Nguyễn – Nguyễn Quân TT, VRNs

Posted by: caoduy Feb 16 2012, 07:14 AM

Trung tá Ngô Văn Xuân xuất thân khóa 17 trường Võ Bị Quốc gia Đà Lạt đã từng giữ chức vụ Đại đội trưởng Trinh sát thuộc Trung đoàn 11 Sư đoàn 7 Bộ binh, Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 2 Trung đoàn 44 của Sư đoàn 23 Bộ binh, Trưởng phòng Hành quân Sư đoàn 23 và cuối cùng là Trung đoàn Trưởng Trung đoàn 44 Sư đoàn 23. Trong chiến đãu, ông đã 3 lần bị thương và sau khi VC chiếm miền Nam, ông đã bị đi cải tạo 13 năm. Ông đến Hoa Kỳ theo danh sách HO vào tháng 4/1992 và hiện đang cư ngụ tại vùng Bắc California.

”Mùa Hè Đỏ Lửa” trên vùng Cao nguyên mới đó mà đã 24 năm. Lửa chiến trường bây giờ đã nguội lạnh. Những chiến sĩ trẻ tuổi nhất của chiến trường lúc ấy, bây giờ cũng đã bước vào tuổi tứ tuần. Những cấp chỉ huy của mặt trận lúc ấy, sau bao thăng trầm dâu biển, giờ đây số còn sống sót cũng chẳng là baọ Đã có nhiều cuốn sách, hồi ký của nhiều tác giả viết về trận đánh mang tính quyết định này. Có người đã nhìn diễn tiến của trận chiến đó từ những góc độ khá cao, thậm chí có khi đã tường thuật 1 cách dửng dưng như 1 khán giả ngồi xem trên khán đài. Nhưng dầu sao, cũng còn nhiều khía cạnh đặc biệt của các trận chiến đó mà những người ngoại cuộc không thể thấy rõ hết được

Đôi khi tôi muốn kể lại diễn biến thực sự của trận đánh mà chính mình tham dự cùng với các chiến hữu của mình, nhưng tôi nghĩ rằng tôi không phải là 1 nhà sử học và cũng không phải là 1 nhà văn, nên cứ ngại ngùng về sự trình bày. Hôm nay, nhìn mọi người đang vui xuân ở quê người, bỗng dưng tôi thấy lòng nao nao khó tả khi nhớ đến các đồng đội chia ngọt xẽ bùi, vào sinh ra tử với mình, trong số đó, phần lớn đã nằm xuống trong lòng đất, một sốcòn lại đang sống cơ cực ở một nơi nào đó trên quê hương, chỉ có một số ít may mắn tìm được đất mới, nhưng cuộc sống chưa có gì là khả quan.

Chẳng mấy chốc, thêm một tháng 5 trên quê ngườị Mùa hè ở nơi đây dịu dàng hơn, không hẳn chỉ do nơi khí hậu tốt lành mà còn bắt nguồn từ việc được hít thở không khí tự do, điều mà các bạn bè, chiến hữu của tôi đã và đang xả thân chiến đấu để tìm cho được. Nhớ tới những chiến hữu đã nằm xuống trên chiến trường Kontum vào những ngày “Mùa Hè Đỏ Lửa” là động lực duy nhất khiến tôi vùng dậy, ngồi viết bài này.
1. DIỄN TIẾN TÌNH HÌNH

Sư đoàn 23 Bộ binh gồm 3 Trung đoàn 44, 45 và 53. Các Trung đoàn này được phối trí trên lãnh thổ khu 23 chiến thuật bao gồm các tỉnh Đắc Lắc, Phú Bổn, Tuyên Đức, Quảng Đức, Lâm Đồng, Phan Thiết, Phan Rang, Khánh Hòạ Do tình hình của từng địa phương, các Trung đoàn được bố trí như sau: Trung đoàn 45, hậu cứ đóng tại Ban Mê Thuột, trách nhiệm hành quân khu vực Đắc Lắc, Phú Bổn, Quảng Đức. Trung đoàn 53, hậu cứ đóng tại Bảo Lộc, trác nhiệm hành quân trên lãnh thổ các tỉnh Lâm Đồng, Truyên Đức. Trung đoàn 44, hậu cứ đóng tại Sông Mao, trách nhiệm khu vực Phan Thiết và Phan Rang. Tuy nhiên, tùy theo tình hình đòi hỏi, trong các chiến dịch lớn phối hợp nhiều đơn vị thì các Trung đoàn này di động phối hợp tác chiến chung với Trung đoàn kia trong cùng một chiến dịch.

Sau vụ Tổng Công Kích Mậu Thân 1968. Những lực lượng đýa phương bao gồm các du kích, chủ lực tỉnh, chủ lực miền và thành phần cơ sở của CS bị tiêu diệt gần hết. Riêng tại lãnh thổ thuộc tỉnh Phan Thiết, trực thuộc Quân khu 7 của Tướng Nguyễn Văn Ngàn của CS, tình hình càng bi đát hơn. Những cố gắng cuối cùng trong cơn hấp hối, với các cuộc tấn công thí mạng vào Sông Mao, và các cuộc phục kích trên quốc lộ 1 trên đoạn Lương Sơn tới chân núi Tà Dôm trong tháng 8, 9 và 10 trong nă 1970 của 2 Tiểu đoàn chủ lực miền 481 và 482 là dấu chấm cuối cùng trong lịch sử thành lập các đơn vị nàỵ Tình hình càng bi thảm hơn khi lực lượng Hoa Kỳ bao gồm Tiểu đoàn 3 thuộc Lữ đoàn 506 Nhảy dù yểm trợ trực tiếp cho 1 đại đội cơ giới công binh có gần 20 máy ũi cỡ lớn khai quang quốc lộ 1, 1 đoạn dường băng ngang mật khu Lê Hồng Phong. Cũng trong thời gian này, Đại tá Ngô Tấn Nghĩa, 1 người rất thành công trong chiến dịch bình định phát triển của mình, đã tách được các lực lượng cơ sở của CS và vô hiệu hóa được các cơ sở nàỵ Điều này đã được báo cáo về trung ương và TT Thiệu đã xác minh bằng chính những cuộc di chuyển bằng xe Jeep vào ban đêm trên đoạn đường từ Phan Thiết đi Phan Rang, 1 điều mà chỉ một hai năm trước đó không thể thực hiện được.

Do diễn biến tình hình thuận lợi như thế, Bộ Tư lịnh Quân đoàn 2 đã quyết định điều động 2 Tiểu đoàn thuộc Trung đoàn 44 lên Pleiku làm lực lượng trừ bị cho Quân đoàn.

Tháng 7/1971, Chiến đoàn A/44 được thành lập. Thành phần gồm 2 Tiểu đoàn 1 và 2, BCH nhẹ Trung đoàn do tôi chỉ huỵ Chiến đoàn di chuyển lên căn cứ Hàm Rồng ở Pleiku nhận lệnh rồi sau đó đi An Khê, phối hợp hành quân với Thiết đoàn 3 Thiết giáp. Tháng 11/1971, tình hình chiến trương Cao nguyên sôi động hẳn lên. Những trận đánh đẫm máu đã xảy ra giữa CS với các lực lượng của ta gồm có Sư đoàn 23 Bộ binh, Biệt động quân, Lực lượng đặc biệt, Địa phương quân…ở vùng 3 biên giới, trại Bạch Hổ, các căn cứ 5 và 6… BTL Quân đoàn 2 đã quyết định điều động toàn bộ Trung đoàn 44 còn lại tại Sông Mao trực chỉ Pleiku. Có lẽ cũng cần nhấn mạnh đến 1 điều là lợi dụng tình hình thuận lợi trong năm 1971 đến tháng 9/1971, Trung đoàn 44 đã được xử dụng làm thí diểm cho chương trình “Chân Trời Mới” của Bộ Tổng Tham Mưu, nhằm tái bổ sng và huấn luyện để tạo cho Trung đoàn 1 khả năng tác chiến mới. Điều này đã đạt được kết quả là khi được điều động lên Cao nguyên, Trung đoàn 44 là 1 Trung đoàn có thực lực tương đối mạnh cả về quân số lẫn khả năng tác chiến. Hơn nữa, sự chiến thắng liên tiếp qua các trận đánh trong 2 năm 1970 và 1971 đã tạo ho Trung đoàn 1 tinh thần quyết thắng. Ngoài ra, trong thời gian đồn trú tại An Khê, Trung tá Trần Quang Tiến, Trung đoàn trưởng, đã có dịp để tuyển lựa ra 1 số binh sĩ tinh nhuệ và huấn luyện cho các chiến sĩ này khả năng sử dụng B40 và B41 (1 loại súng chống chiến xa khá hữu hiệu của khối CS).

2. TRUNG ÐOÀN 44 THAM GIA TRẬN ÐÁNH

Cuối tháng 3/1972, Chiến đoàn A/44 di chuyển đi Pleiku, thay thế nhiệm vụ của Trung đoàn 45 đang mở quốc lộ 14, đoạn đường từ Pleiku đi Kontum. Tôi còn nhớ rất rõ cái ngày kinh hoàng này. 5 giờ sáng, binh sĩ các tiểu đoàn 1 và 2 đã được báo thức dể chuẩn bị lên xe sẵn sàng di chuyển. Trung tâm Hành quân của Quân đoàn báo cho biết, căn cứ 42 (1 căn cứ hỏa lực, cách Kontum khoảng 7km về phía Bắc, nằm sát bên quốc lộ 14), hiện vẫn còn đang bị đặc công CS tấn công!

8 giờ sáng, Chiến đoàn di chuyển. 10 giờ 30, đoàn xe đến vị trí. Tiếng báo cáo của Dại úy Đặng Trung Đức, Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 1/44 qua ống liên hợp làm tôi ngạc nhiên :”Báo cáo Bá Hòa (danh hiệu truyền tin của tôi), tình hình trong căn cứ sao thấy kỳ cục quá!”. Tôi ra lịnh cho chú lái xe vượt qua đoàn xe tiến lên phía trước. Vừa đến cửa căn cứ, tôi thấy Đức đứng xớ rớ nói chuyện với 1 sĩ quan thuộc Trung đoàn 45. Mùi khói củ thuốc súng và các vật dụng bằng gỗ đang cháy ngún, mùi khét của thịt người, mùi tanh của máụ..hoà huyện với nhau cho biết có một cuộc chiến vừa mới diễn ra nơi đây. Quan sát chiến trường, tôi nhận ra những xác chết đang nằm ngổn ngang gồm đủ loại, từ binh chủng Nhảy dù, Trung đoàn 45, Địa phương quân, Nghĩa quân, Pháo binh, gia đình binh sĩ…đến xác các đặc công CS. Bất chợt, tôi găp lại Thiếu tá Huỳnh Ngọc Anh, Trung đoàn phó Trung doàn 45, một bạn thân của tôi. Anh ta liền cho tôi biết căn cứ của anh bị đặc công CS tấn công vào lúc 2 giờ đêm qua, mãi tới 5 giờ sáng tiếng súng mới chấm dứt. Cuộc kiểm tra được khởi sự từ 8 giờ dến giờ, số tổn thất vẫn chưa xác định chính xác.

Đến 2 giờ chiều, công việc bàn giao mới xong. Chiến đoàn nhận trách nhiệm mở đường và chịu trách nhiệm an ninh lộ trình cho đoạn quốc lộ 14 từ Pleiku đi Kontum.

Trong gần 1 tuần lễ tại đây, tình hình không có tiến triển nào đáng kể. Dãy đồi đá Chu Pao nằm kề sát bên quốc lộ là một dãy những vách đá dựng. Trung đoàn 95 đặc công CS bố trí thành từng đám nhỏ trong các hang và vách đá trải dài theo quốc lộ hơn 5km, chốt chặt con đường lại. Đơn vị chúng tôi bị cầm chân ở phía Đông quốc lộ 14, không tiến lên được. Những cuộc chạm súng qua lại thường ở cấp độ tiểu đội, giành giựt nhau từng tấc đất, vách đá.

Sáng ngày 12/5/72, Chiến đoàn nhận được lệnh rời bỏ khu vực hành quan di chuyển đi Kontum. Tôi thở ra nhẹ nhõm. Dù chỉ mới có hơn tuần lễ chơi trò đánh du kích giựt chốt này, bứt chốt nọ, tôi cảm thấy hơi chán nản. Chúng tôi chờ đợi những cuộc hành quân mang tính tiến công hơn là những cuộc tranh giành từng vị trí chiến đấu mà tôi đã từng trải qua khi còn là 1 Đại đội trưởng Trinh sát hay Tiểu đoàn trưởng.

4 giờ chiều cùng ngày, tôi trở về Phòng 3 Quân đoàn để nhận kế hoạch di chuyển chi tiết. Tại đây tôi đã gặp Đại tá Lê Quang Bình, Tham mưu trưởng Quân đoàn và được biết đơn vị của tôi sẽ được chở bằng phi cơ C.130 đi Kontum vào đêm nay.

11 giờ, toàn đơn vi có mặt tại phi trường Phượng Hoàng. Tại đây, chúng tôi lại được thông báo thêm 1 tin mới: Phi trường Kontum hiện đang nằm trong tầm pháo của CS, phi cơ sẽ hạ cánh theo ánh đèn hướng dẫn của toán chuyên viên phi trường trên phi đạọ Ngay khi bánh xe ngừng lăn, cửa phi cơ sẽ mở rộng và các binh sĩ sẽ phải chia làm 2 hàng chạy thật nhanh ra khỏi phi cơ và phi đạo để tránh phá! Nhưng cũng lưu ý là không được chạy ra quá phi đạo 50 m vì phía ngoài phi đạo có gài mìn chống chiến xa!

Bộ chỉ huy của Chiến đoàn và tôi đi theo chuyến phi cơ đầu tiên, vì tôi muốn nắm được tình hình cụ thể để có thể có những xử trí thích ứng khi cần.

Chiếc phi cơ Hercules C.130 chở gần 100 người cất cánh lúc 11 giờ 30 đêm ấỵ Trời cao nguyên trong tháng đầu hè đày sao lóng lánh trên bầu trời đen xanh thăm thẳm. Khó ai có thể tin được trong cái im lặng thanh khiết ấy sẽ hứa hẹn những cuộc thư hùng đẫm máu chỉ không đầy 24 tiếng đồng hồ sau.

10 phút sau khi cất cánh, phi trường Kontum đã hiện ra trong những ánh chớp của những máy beacon của toán chuyên viên hướng đạo. Chiếc phi cơ hạ thấp dần và đáp rất gọn xuống phi đạo trong đêm tối, chạy đến cuối đường bay, trở đầu, mở cửa. Chúng tôi phân tán rất nhanh qua 2 bên đường trong im lặng. Phi cơ lại rú mạnh và bốc lên cao hướng về lại phía Pleiku. Tất cả cuộc di chuyển, lên xuống không đầy 15 phút cho mỗi chuyến. Đức theo chuyến bay thứ 2. Tôi yêu cầu Đức ở lại tiếp tục theo dõi cuộc vận chuyển. Lệnh từ BTL Sư đoàn cho biết, sẽ có 1 chiếc xe Jeep ra đón tôi vào trình diện Đại tá Tư lịnh Sư đoàn.

Viên sĩ quan tùy viên đưa tôi vào 1 căn nhà xây kiểu như 1 văn phòng công sở thường, chung quanh có 1 lớp rào kẽm gai sơ sài. Sau đó tôi được hướng dẫn vào gặp vị Tư lịnh, lúc đó là khoảng 1 giờ sáng ngày 13/5/1972.



Đại tá Lý Tòng Bá, Tư lịnh Sư đoàn, mặc áo thun trắng, quần trận màu xanh. Sau cái bắt tay xã giao, ông kéo tôi ngồi chung trên chiếc giường sắt quân đội được kê giữa phòng. Ông hỏi qua tình hình đơn vị, tinh thần binh sĩ, rồi ông đứng lên, kéo tôi xuống Trung tâm Hành quân nói sơ lược tình hình, diễn biến các kế hoạch của Sư đoàn, sau đó ông giao nhiệm vụ. Tại đây tôi được biết, toàn bộ Trung đoàn 44 sẽ tiếp tục lên trong ngày 13. Nhiệm vụ trước mắt của chúng tôi là bố trí thay thế 1 Liên đoàn Biệt động quân trên tuyến phòng thủ hướng Tây Bắc cách tỉnh Kontum khoảng 5 km.

Tôi trở lại phi trường Kontum, họp hành quân với Đặng Trung Đức, Tiểu đoàn trưởng Tiểu doàn 1/44 và Nguyễn Xuân Phán, Tiểu đoàn trưởng của Tiểu đoàn 2/44. 6 giờ 30 sáng, những tia sáng mặt trời chưa đủ để soi rõ thành phố đang ngái ngủ thì có tiếng nổ “ùynh, oàng, ùynh, oàng…”, 2 trái hỏa tiển 120 ly của CS rót thẳng vào phi trường từ hướng Đông Bắc. Rất may là cả 2 đều nổ gần trạm Tiếp Liên vắng người nên không gây tổn thất. Tôi cho lệnh Đức và Phán kéo quân ra khỏi phi trường, đi bộ dọc theo quốc lộ 14 lên hướng Bắc thi hành nhiệm vụ. Cuộc chuyển quân và phối trí quân cứ tiến hành nhịp nhàng như thế cho đến 5 giờ chiêu thì hoàn tất. Trung tá Tiên cùng Bộ chỉ huy Trung đoàn cũng đã lên đầy đủ cùng 2 Tiểu đoàn 3 và 4.

Trung đoàn 44 dược phối trí như sau :

Ba Tiểu đoàn 1, 2 và 3 trải dài theo hình cánh cung trên tuyến phòng thủ dài gần 4km, phía Tây giáp nhánh sông Dap Kron (?), phía Đông giáp quốc lộ 14. Phía phải quốc lộ là Trung đoàn 45. Lùi về phía sau tuyến phòng thủ khoảng 2km là đòi tròn, BCN Trung đoàn đóng tại đâỵ Tiểu đoàn 4/44 và Đại đội 44 Trinh sát là lực lượng trừ bị.

6 giờ chiều, Trung tá Tiến cùng tôi đi kiểm tra tuyến phòng thủ của các Tiểu đoàn 1, 2 và 3. Tại vị trí BCH cũ của đởn vị Biệt động quân vừa bỏ đi, chúng tôi vừa bước vào hầm hành quân thì cùng lúc pháo binh CS bắn tới. Những khẩu pháo này được đặt ngay tại Eo-Gió, 1 vị trí cách chúng tôi chừng 3km hướng Bắc, trực xạ vào chúng tôị Cuộc bắn phá này kéo dài chừng 20 phút. Những cột ăng-ten bật tung, khói bay mịt mù, trời sập tối. 8 giờ tối hôm ấy, chúng tôi được BTL Sư đoàn cho biết có nhận được điện văn của CS báo cáo đã diệt gọn Chỉ Huy Sở 44!

12 giờ đêm điện thoại reo, Trung tá Hiếu điện đàm cùng Đại tá Tư lịnh Sư đoàn. Đại tá Tư lịnh cho biết đã bắt được mật lịnh tấn công của CS vào 5 giờ sáng hôm sau, yêu cầu Trung đoàn chuẩn bị sẵn sàng đối phó.. Tất cả Trung đoàn được báo thức. Hầm hố cá nhân được lịnh phải tu bổ lại, cũng cố thêm để có thể chịu đựng được các cuộc pháo kích nặng trong chiến thuật tiền pháo hậu xung của địch.

Không khí oi bức của mùa hè Cao nguyên, cái ngột ngạt của sự chờ đợi, cái căng thẳng sẵn có kéo dài nửa tháng naỵ..làm cho chúng tôi càng không ngủ được. Đêm im lặng lạ thường. Cái im lặng chứa chất những mưu toan, thủ đoạn của cả 2 phía. Nằm trên chiếc poncho bên cạnh miệng hầm, tôi ngước nhìn bầu trời đầy saọ Tôi cố tìm trong giải ngân hà hằng hà sa số sao kia một ánh sao sa, để kịp nói lên 1 điều ước: Cuộc chiến hãy mau khởi sự để chấm dứt cuộc chờ đợi khốn nạn này.

3. TRẬN ÐÁNH MỞ MÀN

Những tiếng pháo gầm rú như giận dữ sau 1 thời gian bị bắt buộc chờ đợi. Tiếng điện đàm từ các hệ thống máy truyền tin gọi nhau ơi ớI. Tiếng nói như có vẻ hơi mất bình tĩnh của Đức:”Báo cáo Bá Hòa, địch bắt đàu tấn công chúng tôi”. Tiếng nói lúc nào cũng lạnh lùng bình thản của Phán:”Báo cáo Bá Hòa, có 3 chiếc tăng đang di chuyển về hướng tôi!”. Lúc đó là 5 giờ 20 sáng ngày 14/5/72.

Sau gần 30 phút pháo kích liên tục trên tuyến phòng thủ của các Tiểu đoàn 1, 2 và 3, những loạt đan pháo chuyển xạ về hướng chúng tôi để hổ trợ cho các cuộc xung kích của bộ binh và chiến xa của địch. Cuôc tấn công mang đầy tính chính quy sách vở mà tôi đã được huấn luyện cách đó 12 năm, nhưng mới chỉ được chứng kiến lần đàu.

Chúng tôi xử dụng các hàng rào cản pháo binh hỗ trợ tuyến phòng thủ, các phi cơ quan sát theo hương điều động của địch. Một phi đội trực thăng có trang bị đặc biệt hỏa tiển TOW cũng có mặt tại mặt trận không lâu sau đó.

6 giờ 15, tiếng báo cáo của Đức vang trong máy:”Báo cáo Bá Hòa, chúng tôi rang được 2 con cua rồi!”. Tiếng của Phán:”Báo cho Bá Hòa biết là tôi bắt được 1 con cua sống, 1 con bị rang muối còn 1 con chạy lủi về hướng Bắc, xin Bá Hòa cho Sao Mai (danh hiệu của phi cơ quan sát) nó biết nó thit luôn cho rồi!”. Tôi cũng chẳng chờ đợi lâu, tiếng phi công vui vẻ:”Hồng Ngọc (danh hiệu của Phán) yên chí, tôi thấy nó rồi, tụi nó đang chạy cát bụi mịt mù kia rồi…”. 3 chiếc trực thăng võ trang được gọi đến kịp thời. Những con cua của Trung đoàn 2 Thiết giáp CS sau khi dội ngược trước bức tường thép, cũng chịu chung số phận hẩm hiu như đòng đội.

Đến 10 giờ, tiếng súng lớn thưa thớt dần, tiếng súng nhỏ cũng chỉ còn rời rạc. Trên bầu trờ quang đãng lúc ấy chỉ còn vần vũ 2 phi tuần khu trục phản lực Standby. Báo cáo sơ khởi, trên tuyến phòng thủ của Trung đoàn 44, địch bỏ lại 5 xe tăng T54, 1 bị bắt sống. Khoảng hơn 100 xác đých nằm rải rác trên tuyến kéo dài trên 4km. Bên ta khoảng 50 bị hy sinh và bị thương, trong đó có 2 Đại đội trưởng. Và điều khôi hài là trong 5 chiếc xe tăng bị bắn cháy ấy, có tới 2 chiếc là do súng B40 của các toán diệt tăng của ta. 7 tù binh, trong đó có 2 bị thương, được giao giải ngay về BTL Sư đoàn khai thác. Cuộc hưu chiến bất đắc dĩ kéo dài không lâu, 2 giờ 15, địch phát động cuộc tấn công thứ hai vào phòng tuyến của ta. Súng đạn các loại lại được dịp thi nhau lên tiếng. Máy bay gào thét, nhào lộn lên xuống liên tục trên hậu tuyến địch.. Nỗ lực của địch đã được Trung đoàn 44 đáp ứng xứng đáng. Thêm 3 xe bị bắn cháy trên tyến, 50 xác địch quân để lạị Tiếng súng tạm ngưng vào lúc 5 giờ chiều, rồi lại trở lại vào lúc 7 giờ tối. Trong suốt ngày 14/5/72, CS đã tung ra 3 cuộc tấn công vào phòng tuyến của ta và đều bị đẩy luị Nếu tính chung cả số chiến xa do không quân bắn cháy, chỉ trong ngày hôm ấy, Trung đoàn 2 Thiết giáp của CS mất đi 15 xe.

Màn đêm trùm xuống trận địa màu tang tóc, lẫn trong mùi khói của cỏ khô trên những vạt đất còn ngun thuốc súng, lập loè những tia lửa dang dở của các đám cháy nhỏ nằm rải rác khắp chiến trường. Vẫn có mùi tanh của máu, mùi khét của thịt da ngườị Tất cả quyện lại với nhau, tạo nên cái mà người ta thường gọi là tử khí.

Những cung từ của tù binh khiến cho ta nắm được đội hình tấn công của địch. Trung đoàn 44 đang trực diện với mũi tấn công chính của 2 Trung đoàn 48 và 64 trực thuộc Sư đoàn 320 thép của CSBV. Sư đoàn này là 1 trong 2 Sư đoàn khét tiếng là tinh nhuệ và chủ công của CS. Sư đoàn kia là 308. Từ nhiệm vụ là lực lượng tổng trừ bị của CSBV, 2 sư đoàn này đã được tung vào chiến trường miền Nam dể thay thế các đơn vị đã bị tổn thất nặng nề, mất khả năng tác chiến. Sư đoàn 320 đã xuyên thủg tuyến phòng thủ của Sư đoàn 22 Bộ binh VNCH trên chiến trường Tân Cảnh ở vùng Tam Biên, và cũng đã phải trả một giá khá đắt cho thành quả này của họ. Điều này được giải thích bằng sự tái tổ chức và trang bị, mất khá nhiều thời gian nên tốc độ cuộc tiến quân bị chậm đến gần 1 tháng, kể từ sau khi họ chiếm được Tân Cảnh. Sáng ngày 15/5/72, cũng vẫn màn dạo đầu là loạt pháo dọn đường, sau đó là bộ binh xung phong, 2 Trung đoàn 48 và 64 của Sư đoàn 320 CSBV tiếp tục cuộc xuyên phá tuyệt vọng của họ. Các chiến sĩ thuôc Trung đoàn 44 vẫn bình tĩnh, lạnh lùng quyết liệt chống trả. Đặc biệt trong lần tấn công đầu ngày này, không có sự hỗ trợ của chiến xa nữạ Điều này ch+’ng tỏ lực lượng xung kích bằng thiết giáp của họ đã chịu những tổn thất thực sự nặng nề.

Buổi trưa cùng ngày, 1 mũi tấn công của họ đã chiếm được 1 số vị trí tiếp giáp giữa 2 Tiểu đoàn 1 và 3. Đại tá Trung đoàn trưởng (đã được đặc cách gắn tại mặt trận buổi trưa ngày 14/5/72 do Thiếu tướng Toàn, Tư lịnh Vùng, và cố vấn Paul Vann), đã quyết định tung luôn tiểu đoàn trừ bị 4/44 vào chiếm lại khu vực nàỵ Phải mất gần 4 tiếng đồng hồ, Đại úy Võ Anh Tài, Tiểu đoàn trưởng, mới báo cáo hoàn tất nhiệm vụ. Kể từ lúc đó, lực lượng trừ bị của Trung đoàn chỉ còn lại 1 Đại đội Trinh sát.

8 giờ tối, Đại tá Tư lịnh Sư đoàn điện thoại trực tiếp với Đại tá Tiến, thông báo 1 quyết định táo bạo của ông. Sư đoàn sẽ sử dụng hộp bom trải thảm (Box B52) để tiêu diệt lực lượng địch đang áp sát tuyến phòng thủ của ta để tránh bị tiêu diệt bằng hỏa lực phi pháọ Mỗi Box B52 có diện tích 3 km2, số bom được thả xuống cho mỗi tấm thảm này gồm nhiều loại, từ 100 – 500 pound, đủ sức tiêu diệt hầu hết các sinh vật nằm trong thảm. Dù bom được thả theo sự hướng dẫn của các công cụ điện tử nên bom rơi vào các vị trí khá chính xác, nhưng qui luật an toàn vẫn đòi hỏi đơn vị bạn phải nằm cách thảm bom tối thiểu 500m theo hướng thẳng góc với chiều bay của B52 và 2km với hướng baỵ Trong khi khoảng cách giữa ta và địch lúc đó chỉ vỏn vẹn có 20-30m, thậm chí có những vị trí còn gần hơn thế nũạ Đại tá Tư lịnh Sư đoàn chỉ thị các đơn vị của Trung đoàn phải bí mật rời khỏi vị trí phòng thủ 300m về phía sau, núp theo con suối cạn 2 phút trước khi máy bay B52 đến trải thảm. Lệnh được ban ra qua điện thoại để bảo mật hoàn toàn. 12 giờ 2 phút, vừa kịp nghe tiếng ù ù của máy bay, thì đã có tiếng ục ục của bom rơi! Những tiếng nổ long trời lở đất, kèm theo những chấn động rung chyển mặt đất, mọi ngươi đều cảm thấy tức ngực đến ngộp thở, dù rằng vị trí của chúng tôi lúc đó cách xa thảm bom 2 km!

Quyết định táo bạo này đã mang đến 1 kết quả không ngờ : Biệt đội tình báo kỹ thuật của Sư đoàn nghe lén được những điện khẩn của các đơn vị CS kêu nhau ơi ớị.. Một số chỉ huy sở biệt vô âm tín, trong đó có BCH Trung đoàn 48 đang nằm đối mặt với Tiểu doàn 2/44.

Tình hình trở lại yên tĩnh từ dêm 16-20/5/72.

Tính ra hầu như toàn bộ Trung đoàn 44 đã không ngủ gần 1 tuần lễ liên tiếp, hay nói cho chính xác hơn, không được phép ngủ trong suốt thời gian ấỵ Thêm vào đó là những tổn thất không thể tránh được sau 1 tuân lễ giao tranh. Trung đoàn cần được nghỉ ngơi, BTL Sư đoàn quyết định đưa Trung đoàn 53 ra thay thế., Trung đoàn 44 trở về làm trừ bị cho Sư đoàn. 2 Tiểu đoàn 1 và 2 được đưa ra nghỉ ngơi tại bờ sông Dap La, trong khu dân cư của BCH Trung đoàn, Tiểu đoàn 4 và Đại đội Trinh sát trở về đồn trú tại BTL Biệt khu 24.

So ra sau 1 tuần trằn trọc bên chiến hào, nằm cận kề địch quân, đêm đầu tiên được ngủ trong 1 doanh trại kiên cố khiến cho tôi cảm thấy hạnh phúc hơn bao giờ hết. Tôi ngả lưng trên ghế bố trong Trung tâm Hành quân và…lịm đị
4. TRẬN ÐÁNH ÐỢT HAI

Cuộc vui nào cũng qua mau, người ta thường nói như thế. Điều này lại càng đúng cho chúng toi hơn bao giờ. Cuộc dưỡng quân chưa tròn 2 ngày thì chiều 22, Đại tá Trung đoàn trưởng và tôi được qua trình diện Đại tá Tư lịnh Sư đoàn để nhân lịnh mớị Vị Tư lịnh kêu chúng tôi xuống Trung tâm hành quân Sư đoàn. Với vẻ mặt đăm chiêu, ông ôn tồn nói :”Tôi biết Trung đoàn còn rất mệt, các anh đáng lý cần dược xả hơi thêm vài ngày nữa, nhưng tình hình đang có những diễn tiến mớị Sư đdoàn 320 đã kiệt quệ hẳn, không còn khả năng hành quân nữạ Tuy nhiên, chúng ta đã nhận được những tin tức khá chính xác về 1 kế hoạch mới : Tướng Hoàng Minh Thảo, Tư lịnh Mặt trận B3, quyết định tung ra nỗ lực cuối cùng bằng 1 cuộc tấn công mới với Sư đoàn 2 Sao Vàng được điều từ Tam Quang và Bồng Sơn lên, phối hợp với Sư đoàn 968 mới được bổ sung và thành lập bởi các đơn vị chính thống của Mặt trận. Cố vấn John Paul Vann yêu cầu chúng ta mở 1 cuộc phản công bằng tấn công vào sau lưng địch. Tôi đã trình bày cho ông ta biết thực trạng của chúng ta, nhưng ông ấy đã áp lực bằng cách nêu điều kiện chỉ tiếp tục yểm trợ hỏa lực B52 nếu chúng ta tổ chức 1 cuộc hành quân như thế! Rồi ông quay qua phía tôi vỗ vai nói :”Tao biết chú mày không mấy vui về quyết định này, cũng như chính tao vậy! Chúng ta không có sự lựa chọn nào khác. Tao tin tưởng ở chú em và hy vọng là chú em sẽ hoàn thành được sứ mạng này”. Đại tá Tiến và tôi nhìn nhau không nóị Đúng hơn là không được phép nói không.

7 giờ sáng ngày 23/5/72, tôi và 2 tiểu đoàn 1 và 2/44 tham gia cuộc hành quân phản công nàỵ Trong các cuộc hành quân quan trọng, tôi vẫn có thói quen sử dụng 2 đơn vị này vì nhiều lý do riêng tự Thứ nhất, cả Đức và Phán đều xuất thân từ khóa 19 Đà Lạt, là khóa đàn em do chính khóa 17 chúng tôi huấn luyện, nên ngoài hệ thống quân giai của Quân đội, giữa chúng tôi còn có tình đồng trường truyền thống. Thứ hai, 2 tiểu đoàn này đều là 2 tiểu đoàn có nhiều thành tích nhất trong Trung đoàn, có tổ chức cán bộ chặt chẽ và tinh thầ chiến đấu khá caọ Sau ít phút thảo luận, tôi, Phán và Đức đã đồng ý với nhau 1 số nguyên tắc :

- Mỗi tiểu đoàn chỉ lựa ra khoảng 150 binh sĩ, sĩ quan và hạ sĩ quan có tinh thần và sức khoẻ tốt.
- Tất cả súng cộng đồng đều bỏ lại hậu cứ.
- Quân trang quân dụng mang tối thiểu, gọn nhẹ, dễ xoay xở.

Chiến đoàn đặc nhiệm của chúng tôi sẽ được trực thăng vận vào sau lưng phòng tuyến địch từ 10-15 km, sau đó sẽ mở cuộc càn quét địch từ hướng Bắc xuống Nam, lấy trục đường 14 làm chuẩn, hướng về phía Kontum. Phi đoàn 263 của Thiếu tá Quang nhận nhiệm vụ hành quân phối hợp với chúng tôị

Khi bước lên máy bay chỉ huy C&C, tôi bàn cùng Quang hướng tiếp cận bãi đáp để đánh lừa địch. Đội hình của đơn vị bay theo trục đông tây, hướng về phía Trung Nghĩa, ra sát ven sông Dab Kron, rồi lên hướng bắc, đổi hướng tây đông, băng qua quốc lộ 14 và đáp xuông các bãi đáp trống trên các ngọn đồị Cuộc đổ quân hoàn tất lúc 9 giờ sáng, không có tổn thất. Tôi chia dơn vi làm 2 mũi, Tiểu đoàn 1 cập theo quốc lộ 14, Tiểu đoàn 2 dọc theo đường đỉnh cách quốc lộ 1 km, tôi đi theo Tiểu đoàn 2.

Ngay khi xuống bãi đáp, chúng tôi đã chạm trán ngay với các toán hậu cần và thông tin liên lạc của địch. Trên đoạn đường khoảng 3 km di chuyển dầu tiên, ít nhất chúng tôi cũng đã tiêu diệt được hơn 1 tiểu đội địch đi lang thang kéo giây điện thoại hoặc gánh cơm tiếp tế..

12 giờ, chúng tôi còn cách thị xã Kontum 10 km. Nhìn về hướng thị xã, khói lửa ngút trời, tiếng pháo nổ dồn dập tưởng chừng như không bao giờ dứt. Trong hệ thống thông tin nội bộ của Sư đoàn, tôi nghe tiếng của các đơn vị báo cáo bị CS pháo kích kêu liên tục. Trong cái huyên náo ồn ào đó, từ khắp hướng, những chiếc phản lực cơ nhào lộn thả bom lên xuống tấp nập không kém. Sau này tôi mới được biết, nội trong ngày 23/5/72, Kontum đã chịu 1 ngày ăn nhiều đạn pháp nhất, gần 2000 quả đạn trải rộng trên 1 diện tích không đầy 10 km2! 1 giờ trưa, tôi nhận được lệnh trực tiếp từ Mặt Trờị Tiếng Đại tá Tư lịnh vang lên trong máy :

- Bá Hòa, đây là Mặt Trời đây, anh nghe tôi rõ không?
- Tôi nghe Mặt Trời 3/5, có gì Mặt Trời nói đị
- Đây là Mặt Trời, tôi lệnh cho anh phải về nhà trước chiều nay để gặp gia đình anh, bằng mọi giá, anh nghe tôi rõ không?
- Tôi nghe rõ.
- Tôi lặp lại là bằng mọi giá, anh nghe rõ không?
- Tôi nghe rõ rồi, bằng mọi giá, phải không, Mặt Trời?

Tôi nói lại cho Đức và Phán cái lệnh quái ác nàỵ Bằng mọi giá, chúng tôi phải đạp lên đầu cái phòng tuyến hung hiểm ủa địch đang nằm đối diện với Trung đoàn 45 để trở vào Kontum, nơi mà cũng chỉ sáng nay thôi, chúng tôi cũng từ vừa trong đó đi ra! Tôi ra lệnh dừng quân, lấy sức, ăn trưạ 2 giờ, chiến đoàn mở cuộc phản kích từ phía sau, leo qua đầu địch trở về thành phố.

Khoảng 6 giờ, toàn đơn vị căng hàng ngang, mở hỏa lực và lao vao tuyến địch đang phòng ngự hướng vào Kontum. Cuộc chạm súng tương đối ngắn ngủị Không như dư liệu, một phần địch quân bị tiêu diệt ngay trên tuyến, một phần bỏ chạy về hướng tây bắc. Đại tá Tư lịnh Sư đoàn ra đón chúng tôi cách tuyến phòng thủ không xa, ngay trên quốc lộ 14. Điều an ủi lớn lao nhất cho tôi, trong cuộc hành quân này, chúng tôi chỉ bị tổn thất 1 sĩ quan và 13 binh sĩ, ngoài ra 5 người khác bị thương chúng tôi đều mang về được. Tôi chia tay Phán và Đức ngay cửa BTL Sư đoàn. Cả hai trở về bên bờ sông Dap La, còn tôi và chú em truyền tin, viên sĩ quan Ban 3, trở lại BCH Trung đoàn 44.
5. TRẬN ÐÁNH ÐỢT BA

Tôi để nguyên giầy vớ, buông mình lên ghế bố nhà binh. Sau khi uống 1 ly nước đá và hút điếu thuốc, đầu óc tôi vẫn còn quay cuồng với những hình ảnh chết chóc vừa mới xảy rạ Hình ảnh của những đồng đội xả thân lao vào giặc, không ngại gian khó và hiểm nguy, không từ chối hy sinh…đã làm cho tôi vừa hãnh diện được là cấp chỉ huy của họ vừa áy náy về hình ảnh những đau thương mà gia đình, vợ con của họ phải gánh chịụ Trong suy tư ấy, tôi quên mất bản thân mình. Tôi cứ tưởng tôi là cấp chỉ huy thì thần chết không có quyền đụng tớị Thực tế, có biết bao nhiêu người nhận lãnh trách nhiệm chỉ huy như tôi đã nằm xuống như các chiến hữu khác. Súng đạn vô tình, tử sinh có số… Tôi thiếp di trong cơn mệt nhoài của thân xác. 5 giờ sáng ngày 24/5/72, tôi choàng thức giấc, tiếng súng đại bác 100 ly gắn trên chiến xa trực xạ nổ ầm đúng ngay trên hầm chỉ huy, xen kẽ giữa tiếng súng nhỏ nổ chát chúa ngay trong tuyến phòng thủ, tiếng la hét om sòm… Tôi nghe Trung úy Mạnh, Đại đội trưỏng Trinh sát 44, thất thanh trên vô tuyến : “Báo cáo Bá Hòa, địch đang tấn công vào chúng tôị..”.

Thế là thế naò nhỉ? Đại đội 44 Trinh sát đang phòng thủ chung quanh căn cứ của BCH Trung đoàn. Sát ngay bờ thành phía Bắc của căn cứ là Bệnh viện 2 Dã chiến, khoảng cách từ hầm chỉ huy ra đến tuyến phòng thủ chỉ khoảng 20m. Thế là thế nào?

Tiếng của Mạnh lại la bải hải trên máy :”Bá Hòa ơi, chúng tôi rang được 1 con cua rồi!”. BTL Sư đoàn quay điện thoại qua hỏi chuyện gì. Đại tá Tiến báo cáo Đại đội Trinh sát 44 vừa bắn hạ được 1 chiến xa CS, ngay bên kia hàng rào Bệnh viện 2 Dã chiến. Ai cũng ngỡ ngàng.

Chiếc chiến xa nã đạn đại bác 100 ly ngay trên nóc hầm chỉ huy của húng tôi nằm cách xa lối vào Trung tâm hành quân chừng 20 m. Đó là 1 chiến xa T.59 của Trung quốc chế tạo, cải tiến từ kiểu T.54 cũ hơn. Các chiến sĩ Trinh sát 44 mở nắp xe, lôi ra 3 xác CS đẫm máụ Trong đó có viên Đại úy tên Vinh, chức vụ Đại đội trưởng cơ giới, trước ngực đeo chiếc túi da đựng bản đồ và 1 lá cờ đỏ sao vàng có thêu hàng chữ “Đơn vị anh hùng”. Đại tá Tiến đã trao chiếc cờ bị xé rách bằng nhiều vết đạn, cây súng ngắn K.59, cùng túi đựng bản đồ cho Đại tá Tư lịnh Sư đoàn, khi ông qua thăm mặt trận tại đâỵ

Trời hửng sáng, trực thăng võ trang được kêu lên quan sát khu vực khuôn viên bệnh viện đã duợc di tản từ lâu trước đó, 3 chiếc thiết giáp khác chui vào nhà ẩn núp bị phát hiện và bị tiêu diệt bằng hỏa tiển TOW ngay sau đó. Đơn vị bô binh của CS tác chiến hợp đồng với chiến xa bị Đại đội trinh sát tiêu diệt gọn, gần 20 xác nằm rải rác trước tuyến phòng thủ. Mặt Bắc kể như tạm yên. Hướng cổng ra vào của BCH Biệt khu 24 quay về hướng Đông, cách 1 bãi cỏ hoang khoảng 50m, bên kia con đường đi vào cổng là khu gia binh, trại Thiết giáp… 1 Tiểu đoàn địch đang bố trí tấn công vào BCH Trung đoàn từ hướng đó. Thì ra địch đã lòn vào hướng Đông, Đông Nam, xuyên qua tuyến phòng thủ của các đơn vị Địa phương quân và Nghĩa quân thuộc Tiểu khu Kontum, đánh vào BTL Biệt khu 44 mà chúng đinh ninh là nơi trú phòng của BTL Sư doàn 23!

Sư đoàn gởi tới 1 tiểu đoàn của Sư đoàn 22 tăng viện và chi đoàn chiến xa để phối hợp tiêu diệt đơn vị này của CS. 2 giờ chiều, 1 phi tuần khu trục được gởi đến để yểm trợ cuộc tiến quân. Trong thế trận cài răng lược, cuộc oanh kích của các phi cơ trở thành 1 trò chơi vô cùng nguy hiểm. Phía Bắc là Trung đoàn 45, phía Đông là các đơn vị Địa phương quân của Tiểu khu, phía Tây là BTL Sư đoàn 23, phía Nam là dơn vị bạn đang tấn công quân địch. Trục tấn công tương đối an toàn cho quân bạn vì chỉ còn 1 hướng duy nhất : trục Đông Tâỵ Các đơn vị bạn được yêu cầu thả trái khói để đánh dấu vị trí. Phi cơ quan sát điều chỉnh cự ly từng thước một! Những trái bom được thả xuống mục tiêu như những nghệ nhân biểu diễn xiếc. Lần điều chỉnh cuối cùng, trái bom 250 cân Anh thả ngay giữa mục tiêu yêu cầu, xác Cộng quân nổ văng lên cao tung toé, giữa tiếng reo hò tán thưởng của quân bạn. Cùng lúc đó, cây đại liên phòng không của địch vừa bố trí xong trên bồn nước khu gia binh bất thần nhả đạn xối xả vào thân phi cơ khi chiếc phi cơ này ngóc đầu lên chuẩn bị trợ về căn cứ. Chiếc phi cơ trúng đạn loạng choạng mất thăng bằng, nghiêng đảo trông thật đáng thương. Về sau nghe kể lại tôi mới biết, nếu anh chỉ nghĩ đế sinh mạng của mình, nhảy dù cấp cứu ra khỏi phi cơ, anh đã an toàn về với gia đình. Nhưng sẽ rơi vào giữa thị xã, chắc chắn sẽ tạo nên những tổn thất cho dân chúng, nên anh đã cố gắng đáp xuống đám rừng khô ở bờ phía Nam sông Dap La với hy vọng đem lại an toàn cho mọi ngườị Anh không ngờ 1 bờ ruộng nhỏ đã làm chiếc phi cơ anh lật ngửa và anh đã tử nạn. Tên anh là Phạm Văn Thặng, Thiếu tá Không quân Phạm Văn Thặng.

Cùng buổi chiều hôm ấy, những đợt chống cự cuối cùng của địch bị bẻ gẫỵ Tù binh, đặc biệt trong cuộc tấn công này có cả 1 số hàng binh và những cán binh miền Bắc, lợi dụng trong lúc súng nổ, đã chạy sang đầu hàng các đơn vị của tạ Các bản thẩm cung sau đó đã xác nhận những tin tức ta thu nhận được là chính xác.
6. ĐỢT TẤN CÔNG CUỐI CÙNG

Thời gian tiếp theo là những cuộc hành quân mở rộng vòng đai phòng thủ của Sư đoàn 23. Các đơn vị từ tuyến phòng thủ của mình tiến lên hướng Bắc, tung ra các cuộc truy quét các tàn binh CS và thu dọn chiến trường.

Đầu tháng 6/1972, Đại tá Lý Tòng Bá, Tư lịnh Sư đoàn 23, được vinh thăng Chuẩn tướng tại mặt trận. Ngày Quân lực năm 1972 tôi được thăng đặc cách Trung tá tại mặt trận. Cả 4 Tiểu đoàn trưởng, cùng các sĩ quan, hạ sĩ quan, binh sĩ xuất sắc của Trung doàn đều được thăng đặc cách mỗi người 1 cấp.

Cũng trong tháng này, Đại tá Tiến bị kiệt sức sau chuỗi ngày chỉ huy căng thẳng, đã phải nhập viện trị bịnh. Tôi được Đại tá Tư lịnh sư đoàn chỉ định xử lý thường vụ chức vụ Trung đoàn trưởng 44 và một tháng sau đó thì chính thức đảm nhiệm chức vụ nàỵ Mặt trận trở lại không khí sôi động sau gần 1 tháng tạm yên lặng. Sư đoàn F.10 CS và các đơn vị trực thuộc Mặt trận B3 trở lại lởn vởn trong khu vực Võ Định cách Kontum non 20km về hướng Bắc. Các dàn pháo tầm xa 122 ly và hỏa tiễn của CS đã nã đạn hàng ngày vào thị xã Kontum. Tuyến phòng thủ mới của Sư đoàn được nới rộng tới căn cứ Eo Gió cách thị xã gần 10km. Những tin tức tình báo cao cấp ghi nhận CS đang chuẩn bị cho 1 cuộc tấn công mới vào Kontum. Đây là đợt tổng công kích thứ 3. Sau hai đợt tấn kích 1 và 2, những lực lượng chủ công của địch đã bị loại ra khỏi vòng chiến, đó là Sư đoàn 320 Thép, Trung đoàn 2 Tăng, Trung đoàn 95 Đặc công…, nên CS phải sắp xếp lạị Kế hoạch tác chiến cũng thay đổi, các mũi tấn công chủ yếu đánh từ hướng Nam và Tây Nam vào thị xã. Một số súng cối 122 ly và súng phòng không bố trí ngay trên đỉnh đồi Chipu, nằm về hướng Đông Nam Kontum, cách Kontum khoảng 6 km.

Với cách phối trí của địch, Trung đoàn 45 từ nhiệm vụ tổng trừ bị của Sư đoàn được đưa ra ứng phó chính với mặt trận nàỵ Ở mặt trận phía Bắc, 2 Trung đoàn 44 và 53 đã tỏa ra theo hình nan quạt, tiếp tục các cuộc hành quân truy quét địch và mở rộng vòng đai phòng thủ.

Vì CS không còn mạnh như những trận đầu nên các cuộc tấn công đợt này không ác liệt như thời gian trước, nhưng cũng không kém phần gây cấn và đẫm máụ Các Thiếu tá Đặng Trung Đức, Tiểu đoàn trưởng 1/44, Thiếu tá Võ Anh Tài, Tiểu đoàn trưởng 4/44 lần lượt hy sinh trong tháng 6 và 7/1972. Vào tháng 8, tôi cũng bị thương gãy chân trái trong 1 đợt pháo kích bằng súng cối 122 ly của Trung Cộng.

Tháng 9/1972 chiến sự dịu lắng dần. Những cuộc tấn công vô vọng của CS do Tướng Hoàng Minh Thảo điều khiển đã không đem lại 1 kết quả nào cụ thể. Phải chăng nhu cầu chính trị lúc đó của Lê Đức Thọ tại hội nghị Paris không còn thúc bách để buộc Mặt trận B3 phải tự hủy diệt như thế? Nói đúng hơn, những tổn thất quá lớn sau gần 4 tháng tấn công liên tục đã không cho phép Tướng Thảo hành động tự sát nữạ

Ngày Quốc khánh năm ấy, Trung đoàn 44 được tuyên dương trước Quân đội lần thứ 5, về những chiến công hiển hách và những thành tích xuất sắc mà Trung đoàn đã đạt được trong suốt thời gian tác chiến tại mặt trận Kontum.
7. NHỮNG ƯỚC MONG

Tháng 5 năm nay (1996) là tròn 24 năm sau các trận đánh tại mặt trận Tây nguyên. Những chiến sĩ ưu tú nhất của Trung đoàn 44 đã nằm xuống trên chiến trường nàỵ Xương trắng, máu đào đã đổ xuống, trải ra trên 1 vùng đất vốn nổi tiếng là hiền hòa và thơ mộng của quê hương. Một số khác, chỉ 3 năm sau đó, sống ngắc ngoải, lê lét, hoặc chết vì kiệt sức, vì tra tấn, bịnh tật trong các trại tù khổ sai của CS.

Đã có lúc, tôi suy nghĩ tới những kỷ niệm biết bao kiêu hùng, đáng hãnh diện mà Trung đoàn 44 đã làm được trong “Mùa hè đỏ lửa” trên chiến trường Tây nguyên ấy, rồi sau đó lại cảm nhận 1 nỗi buồn man mác gần như khó nguôi ngơi đi được. Chúng ta đã hy sinh và đã thắng trong nhiều trận, nhưng đã để thua trong cuộc chiến. Chúng ta đã có tội với một nữa phần đất nước, với một nữa phần dân tộc, vì chúng ta không bảo vệ và duy trì được cuộc sống yên lành, ấm no và hạnh phúc cho những người đã chạy thoát khỏi chế độ CS và cuối cùng đã giao họ lại trong tay những kẻ bạo tàn. Nhưng tôi lại nghĩ rằng, những người theo chế độ CS đã có tội lớn hơn chúng ta gấp trăm lần vì họ đã đưa dân tộc vào một cuộc chiến điêu linh kéo dài 30 năm mà cuối cùng đã biến cả đất nước thành 1 nơi không tự do, dân chủ… Cầu cho đất nước được sớm thoát khỏi thảm họa CS để thanh bình, tự do và no ấm đến với mọi người trên quê hương thân yêụ

Trung tá Ngô Văn Xuân
Campbell, 19/2/1996